کتاب هایی که سال ۹۵ می آیند

ماهنامه اندیشه پویا - بزرگمهر علیزاده:

مرکز: «بازگشت فیلسوف ترس و لرز

سورن کی یر کگور ، فیلسوفی آشنا برای ایرانیان است. «ترس و لرزش» یکی از محبوب ترین کتاب های فلسفی بوده است. حالا قرار است دوباره از این فیلسوف دانمارکی که پدر اگزیستانسیالیسم می خوانندش، کتاب های دیگری منتشر شود، آن هم پس از سال ها، که از انتشار کتاب های «ترس و لرز و بیماری به سوی مرگ» و «قطعات فلسفی» او در ایران می گذرد. نشر مرکز قرار است سال آینده دو کتاب از او منتشر کند. یکی با نام «مفهوم آیرونی، با ارجاع مدام به سقراط» و دیگری «این یا آن» که هر دو توسط صالح نجفی ترجمه شده اند.

کتاب اول در اصل رسانه دکترای کی یر کگور است. او در این کتاب به مفهوم آیرونی یا کنایه می پردازد و به دلیل اهمیت این مفهوم نزد سقراط و در خاستگاه شکل گیری فلسفه برای بسط آن بر سقراط متمرکز می شود. «این یا آن» نیز نخستین اثر منتشر شده کی یر کگور به حساب می آید. البته کی یر کگور کتاب را با نام مستعار منتشر می کند و در آن به شرح دیدگاهش درباره زندگی و آگاهی انسان می پردازد. به اضافه این دو کتاب، مرکز، کتابی را هم در حوزه اقتصاد و سیاست منتشر می کند.


در سال های اخیر از این نشر کتاب های مهمی در حوزه اقتصاد سیاسی و عدالت دیده بودیم؛ مثلا کتاب «نظریه ای در باب عدالت جان رالز». سال آینده نیز این نشر کتابی از رابرت نوزیک را منتشر می کند؛ «بی دولتی، دولت، آرمان شهر» با ترجمه محسن رنجبر که در آن نوزیک کتاب «نظریه ای در باب عدالت» رالز را نقد می کند. این کتاب را مهمترین اثر رابرت نوزیک، این فیلسوف سیاسی لیبرال می دانند که در سال ۱۹۷۴ سه سال پس از کتاب رالز نوشته شده است. در این کتاب ده فصلی، نوزیک به نقد نظریه عدالت توزیعی می پردازد و به گفته خودش «چارچوبی برای آرمان شهر» ترسیم می کند.

شیرازه: سفر با زنان خاورمیانه

پس از دو کتابی که نشر مرکز از سورن کی یر کگور منتشر خواهد کرد، نشر شیرازه هم به سراغ این فیلسوف رفته و قرار است سال آینده کتابی با عنوان کی یر کگور منتشر کند که نویسنده اش کوشیده تصویری جامع از این فیلسوف اگزیستانسیالیست به دست دهد. کتاب مهم دیگری که شیرازه سال آینده به بازار می فرستد، «زنان در خاورمیانه، گذشته و حال» نام دارد. نویسنده اش نیکی کدی پژوهشگر و خاورشناس آمریکایی است که در ایران به خاطر آثاری چون «ریشه های انقلاب ایران»، نویسنده ای آشناست.


کدی برای نوشتن «زنان در خاورمیانه، گذشته و حال» به کشورهای خاورمیانه از جمله ایران سفر کرده و با گفتگو با زنان و مردان، در گزارش هایی می کوشد تصویری دقیق و قابل استناد از وضعیت زنان و زندگی فرهنگی و اجتماعی آنها در این منطقه از جهان ارائه کند.

گمان: بعد از فسلفه ترس و مرگ، این بار فلسفه درد

حالا یکی از نشرهای معروف بازار کتاب شده. نشر گمان در دو سالی که از عمرش می گذرد، با انتشار کتاب هایی خواندنی، به ویژه مجموعه «تجربه و هنر زندگی»، موقعیت مناسبی را در بازار کتاب پیدا کرده است؛ مجموعه کتاب هایی با قطع پالتویی که در آن مسائل فلسفی و اخلاقی و زندگی روزمره را با بیانی ساده شرح می دهد.

تا پایان سال ۹۴، نوزده عنوان کتاب در این مجموعه منتشر شده است که بعضی از آنها پرفروش هم بودند؛ کتاب هایی چون «بخشودن»، «فلسفه مرگ»، « فلسفه ترس » و یا کتاب های «اعتقاد بدون تعصب» و «دروغ؛ اراده آزاد» - مجموعه ای که زیر نظر خشایار دیهیمی منتشر می شود.سال آینده نیز دو عنوان کتاب از این مجموعه منتشر می شود. «فلسفه درد» نوشته آرنه وتلس و جان آیرونز با ترجمه دیهیمی که نویسندگان در این کتاب از سرشت دوگانه درد می نویسند و این که انسان هم از سویی از درد گریزان است و از سوی دیگر در پی آن است.


در «فلسفه درد» تأملاتِ معطوف به مفهوم درد متفکرانی مانند سورن، کی یر کگور، زیگموند فروید، مارتین هایدگر، ژان پل سارتر، مرلوپونتی، ماکس هورکهایمر و تئودور آدورنو شرح و بررسی می شود. همچنین کتاب به انواع مختلف درد، از جمله درد ناشی از شکنجه، اضطراب، غم و اندوه، استرس، بیماری، جراحت و خشونت در فضاهای زندگی مدرن اشاره و تفاوت های شان را با هم مشخص می کند.

کتاب دیگر از مجموعه «تجربه و هنر زندگی»، با عنوان طولانی «کی بود کی بود؟ چرا و چگونه اشتباهات مان را توجیه می کنیم» نام دارد. همان طور که از نام کتاب پیداست، نویسندگان آن به بررسی مسئله توجیه می پردازند. کتاب را باید در حوزه روانشناسی اجتماعی طبقه بندی کرد و نویسندگانش به ما نشان می دهند که چگونه مجرمان و قربانیان، رفتار خود را عقلایی می دانند و آن را توجیه می کنند.

فرهنگ نشر نو: زیستن با فلسفه

در کنار نشر گمان، باید به فرهنگ نشر نو نیز اشاره کرد که در سال های کوتاهی که از دوره جدید فعالیتش می گذرد، دارد کم کم جایی برای خود در کتابخانه های ایرانی باز می کند؛ آن هم با انتشار آثار خواندنی از جمله مجموعه کتاب هایی ذیل عنوان «فلسفه زندگی»، سال آینده فرهنگ نشر نو در این مجموعه کتابی با عنوان »تاریخ مختصر اندیشه، راهنمای فلسفی زیستن» نوشته لوک فری را منتشر خواهد کرد. این کتاب لوک فری در فرانسه با فروش ۲۵۰ هزار نسخه ای خود و سپس ترجمه به چندین زبان دیگر، جزو آثار مهم او به شمار می آید.

در این کتاب لوک فری ، تاریخ فلسفه را در پنج دوره مرور می کند و بسترهای اصلی جریان اندیشه بشری را در غرب - چه در حوزه الهیات و چه در حوزه فلسفه - از یونان باستان تا امروز پی می گیرد.


فرهنگ نشر نو دو کتاب فلسفی دیگر نیز سال آینده روانه بازار کتاب خواهد کرد. یکی «فیلسوف آمریکایی» نام دارد و دومی «فقط استدلال». اولی مجموعه گفتگوهایی است با جمعی از فیلسوفان معاصر آمریکایی همچون رابرت نوزیک، ریچارد رورتی و مک اینتایر. کتاب دوم که با عنوان فرعی «مهم ترین صد استدلال فلسفه غرب» منتشر می شود، به انواع استدلال های حوزه های مختلف فلسفه، از فلسفه دین و معرفت شناسی و اخلاقی گرفته تا فلسفه ذهن و علم و زبان می پردازد. تاب به دنبال این پرسش است که چه استدلالی معتبر است و چه استدلالی غیر معتبر؟

نی: شرح تجدد نائینی

در اواسط و اواخر دهه هشتاد، در نشر گام نو، مجموعه کتاب هایی منتشر می شد با عنوان « موقعیت تجار و صاحبان صنایع در دوره پهلوی ». کتاب هایی که علی اصغر سعیدی جامعه شناس در آنها به معرفی بزرگترین سرمایه داران و کارفرمایان دوره پهلوی می پرداخت؛ آن هم با رویکردی بدون قضاوت های ارزشی و ایدئولوژیک که معمولا در چنین آثاری دیده می شود. حالا قرار است ادامه آن مجموعه در نشر نی، پی گرفته شود. در سال آینده کتابی با همان عنوان کلی «موقعیت صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی» منتشر خواهد شد که در آن سعیدی به زندگی و کارنامه علی خسروشاهی از بنیانگذاران شبکه توزیع، فروش و بازاریابی مدرن در صنعت بیسکویت و شکلات سازی می پردازد.


به غیر از این کتاب، باید به انتشار «ادام بید» در نشر نی اشاره کرد؛ رمانی از جرج الیوت و با ترجمه رضا رضایی. این اولین کتاب از پروژه جدید رضایی است. این مترجم از یک دهه قبل به سراغ زنان رمان نویس قرن نوزدهم انگلستان رفت. ابتدا رمان های جین آستین را ترجمه کرد و بعد سراغ خواهران برونته رفت، و حالا هم نوبت به جرج الیوت رسیده است.

الیوت نسبت به جین آستین در ایران چندان شناخته شده نیست. حالا رضا رضایی قرار است تمام آثار او را در هشت جلد به فارسی برگرداند. «ادام بید» اولین آن است.

در حوزه کتاب های علوم سیاسی نیز پس از «قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام» و کتاب دو جلدی «فقه و سیاست در ایران معاصر»، نی قصد دارد کتابی دیگر را از داود فیرحی، این استاد علوم سیاسی منتشر کند: «آستانه تجدد». در این کتاب فیرحی همچون کتاب قبلی اش به فقه و حکمرانی پرداخته و می کوشد بین این دو پیوند ایجاد کند. کتاب فیرحی در واقع شرحی است بر رساله سیاسی «تنبیه الامه و تنزیه المله» اثر محمد حسین نائینی؛ رساله ای که نائینی آن را با موضوع فلسفه سیاسی و نظریه شیعی حکومت در دوره غیبت نوشته و البته سرآغاز مناقشات بسیاری درباره استبداد و مردم سالاری از یک سو و نوگرایی مذهبی از سوی دیگر شده است.

ماهی: سلامِ تاکمن به ایرانیان

آخرین کار مرحوم محمد حسن لطفی این مترجم پرآوازه کتابی بود به نام «سیر اومانیسم در اروپا»؛ کتابی ششصد صفحه ای که اجل به لطفی مهلت نداد تا ترجمه آن را کامل کند.

لطفی در حدود سیصد صفحه آن را ترجمه می کند. نویسنده کتاب «سیر اومانیسم در اروپا» آگوست بوک استاد ادبیات دانشگاه ماربورگ آلمان است که سال ۱۹۹۸ درگذشت. کتاب بوک را نخستین کتاب در زبان آلمانی می دانند که به پیدایش اندیشه اومانیسم و تاریخ و تحول آن می پردازد. قرار است نشر ماهی در سال آینده جلد نخست این کتاب را با عنوان «اومانیسم» منتشر کند؛ یعنی درست تا فصلی که رنسانس به پایان می رسد؛ تا آنجایی که لطفی ترجمه کرده بود. یادداشت های کتاب با توجه به درگذشت لطفی، ترجمه نشد و حالا مالک حسینی مترجم زبان آلمانی یادداشت های کتاب را ترجمه کرده است.


به غیر از این کتاب، سال آینده کتابی دیگر از باربارا تاکمن تارخ نگار شهیر و برنده جایزه پولیتزر در ماهی منتشر می شود. کتابی به نام «آیینه ای در دوردست»، با ترجمه حسن افشار. پیش از این ماهی سه اثر دیگر از تاکمن را منتشر کرده بود: «توپ های ماه اوت» با ترجمه محمد قائد، «برج فرازان» با ترجمه عزت الله فولادوند و «سلام اول» با ترجمه حسن افشار و البته به لیست باید اضافه کرد کتاب «تاریخ بی خردی» نوشته تاکمن را که نشر کارنامه با ترجمه حسن کامشاد منتشر کرده بود. تاکمن در «آیینه ای در دوردست» تصویری تاثربرانگیز از ویرانگریی های جنگ و ستیز و بیماری طاعون در قرون وسطای اروپا پیش چشم خواننده می گذارد.

نامک: سفری دور و دراز در ایران با ریچارد فرای

نشر نامک سال آینده دو کتاب مهم را منتشر می کند: یکی کتاب «غرب و غربیان از نگاه ایرانیان» و دیگری «سفری دور و دراز در ایران بزرگ». کتاب اول نوشته محمدرضا قانون پرور است. این کتاب برای دومین بار و با ترجمه ای جدید به بازار خواهد آمد. قانون پرور، این استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تگزاس درباره این ترجمه جدید از کتابش می گوید: «این کتاب نزدیک به دوازده سال پیش با عنوان «در آیینه ایرانی: تصویر غرب و غربی ها در داستان ایرانی» توسط مرکز مطالعات استراتژیک منتشر شد. دکتر محمدرضا تاجیک هم مقدمه مفصلی روی آن نوشت.

نامک می خواهد این کتاب را با عنوان «غرب و غربیان در ادبیات داستانی ایران» منتشر کند. به دو دلیل این تصمیم گرفته شد. اول این که چاپ قبلی دیگر در بازار موجود نیست و دوم، آن ترجمه اشتباهاتی داشت که امیدوارم در این ترجمه تصحیح شده باشد.»


کتاب توسط هومن پناهنده به فارسی برگردانده شده است. قانون پرور درباره مضمون کتاب هم به نام اثر اشاره می کند که خود گویاست: «به طور کلی در این کتاب من به بررسی دیدگاه ایرانیان نسبت به غرب و غربیان آن طور که در ادبیات داستانی ایران دیده می شود پرداخته ام.»

به غیر از این کتاب، نامک کتاب «سفری دور و دراز در ایران بزرگ» را هم زیر چاپ می برد؛ کتابی از تاریخ نگار و ایران شناس سرشناس آمریکایی ریچارد فرای که دو سال پیش درگذشت. کتابی که فرای در آخرین سال های عمرش می نویسد و می شود آخرین اثر او. کتاب در واقع یک بیوگرافی است؛ از کودکی تا دوران دانشگاه و سپس دوران ایران شناسی و ملاقات های با بزرگان و سیاستمداران ایرانی. کتابی که ترجمه اش را شاهرخ باور انجام داده و خواننده با خواندن آن نه تنها با فرای «ایران دوست» دمخور می شود، بلکه با آغاز علمی به نام ایران شناسی در قرن بیستم نیز آشنا می شود.

نیلوفر: شرح ادیان و بنیاد فلسفه غرب

در حوزه دین در سال آینده باید به جلد دوم کتاب «تاریخ اندیشه های دینی» نوشته میرچا الیاده ، مورخ ادیان، اسطوره شناس و رمان نویس برجسته رومانیایی اشاره کرد. کتاب آنقدر مهم است که سال گذشته دو نشر جلد اولش را منتشر کردند؛ یکی نشر پارسه و دیگری همین نیلوفر.


این کتاب آخری اثر الیاده است و آن را مهمترین شان می دانند. «تاریخ اندیشه های دینی» پر است از اطلاعات میدانی و دانش اساطیری. کتاب نه تنها به پرسش های کلانی چون دین از کجا پدید آمد، اولین ادیان چه بودند و مردمان جوامع دینی چه می کردند، پاسخ می دهد؛ بلکه به چگونگی و چرایی اسطوره ها نیز می پردازد و نشان مان می دهد که چگونه دین و اسطوره در هم می پیچند و به هم متصل اند. در این جلد الیاده به دین در چین باستان، بودا، روم باستان و سلت ها و ژرمن ها، ایران و مسیحیت می پردازد.

نگاه معاصر: نهضت نیگل ادامه دارد

ماجرا از سال ۹۲ آغاز شد و هنوز ادامه دارد. نگاه معاصر از سال ۹۲ شروع به معرفی تامس نیگل کرد، آن هم با ترجمه کتاب هایی چون: «ذهن و کیهان، اینها همه یعنی چه؟»، «اخلاق شناسی و برابری و جانبداری». حالا قرار است این نهضت در سال آینده هم ادامه پیدا کند و دو کتاب از نیگل، این فیلسوف آمریکایی منتشر شود.

مانند کتاب های پیشین، مترجم این دو کتاب هم جواد حیدری است. دو کتاب با عنوان های «امکانِ دیگر گزینی» و «پرسش های کشنده» که البته در ترجمه کتاب دومی، مصطفی ملکیان هم کمک رسان بوده است. اولی کتابی است کلاسیک و آن طور که جواد حیدری به «اندیشه پویا» می گوید نخستین اثر مهم نیگل است. حیدری می گوید: «امکان دیگر گزینی، نخستین اثر مهم نیگل، بازنگری رساله دکتری اش است که جان رالز، مهمترین فیلسوف سیاسی قرن بیستم، راهنمایی آ« را برعهده داشت و در ۲۶ سالگی از رساله اش دفاع کرد.»


پرسش های کشنده نیز کتابی است کم حجم اما بسیار دشوار که به اعتقاد برخی از متفکران، موثرترین اثر نیگل به شمار می آید و بسیاری نیز آن را نقطه عطفی در تاریخ فلسفه اخلاق تلقی می کنند. حیدری می گوید: «کتاب پرسش های کشنده تامس نیگل جستارهایی درباره زندگی است: «درباره مرگ، معنای زندگی، بخت اخلاقی، انحراف جنسی، جنگ و کشتار جمعی، بی رحمی در حوزه عمومی، برابری، چند پارگی ارزش، همه جان انگاری و ...»

از جمله پروژه های دیگری که در نشر نگاه معاصر شکل گرفته مجموعه ای است با عنوان «جامعه شناسی تشیع». کتاب هایی که در گروه مطالعاتی به همین نام از سال ۹۲ در دانشگاه تهران و با سرپرستی سارا شریعتی بنیان گذاشته شده. سال ۹۳ بود که دو کتاب «مقدمه ای بر مواجهه با علوم اجتماعی در متن سنت های شیعی» و «طلبه زیستن» از این مجموعه در نگاه معاصر منتشر شد و قرار است در سال ۹۵ با انتشار دو عنوان کتاب دیگر، این مجموعه ادامه پیدا کند. یکی کتاب «مرجعیت شیعه از نهاد تا گروه منزلتی» است، که کمال رضوی نوشته و مانند نویسندگان کتاب های دیگر از جمله شاگردان سارا شریعتی است و کتاب دیگر، کتاب شناسی توصیفی - انتقادی جامعه شناسی تشیع است.

حکمت: رقابت فیلسوفان رئالیسم آلمانی

انتشارات حکمت ناشر حوزه فلسفه است. در بین آثار فلسفی که سال آینده این نشر روانه بازار کتاب می کند، دو کتاب مهم وجود دارد. دو متن مهم از دو فیلسوف آلمانی. یکی کتاب «بنیاد آموزه فراگیر دانش» اثر یوهان فیشته که آن را مسعود حسینی ترجمه کرده و دیگری «متافیزیک ینا» نوشته هگل.


کتاب فیشته را نه تنها مهمترین اثر نویسنده اش بلکه مهمترین کتاب پس از «فلسفه انتقادی» کانت در سیر رئالیسم آلمانی می دانند. «بنیاد آموزه فراگیر دانش»، بنیاد نظام فلسفی فیشته را تشکیل می دهد و آرای این فیلسوف را درباره فلسفه دین، فلسفه اخلاق، فلسفه حق و ... روشن می کند. این کتاب تاثیر مهمی بر سیر اندیشه سه بزرگ فیلسوف آلمان یعنی هگل و شلینگ و شوپنهاور می گذارد اما «متافیزیک ینا» اثر هگل، که حاصل دست نوشته های او در دوره اقامتش در شهر یناست، به دلیل ساختار و نثر ویژه اش یکی از مهجورترین متون تاریخ فلسفه است. هگل در این اثر کوشیده تا روایتی منحصر به فرد از کل متافیزیک غربی، از متافیزیک ارسطو تا عقلگرایی مدرن عرضه نماید.