خنده ای که بر لباهنگ خشکید
پنج شنبه و با چند شب تاخیر، بالاخره فینال رقابت های «لباهنگ» در برنامه «خندوانه» روی آنتن رفت تا پرونده این ایده نوروزی اتاق فکر برنامه برای آغاز فصل سوم بسته شود.
روزنامه سینما - محمد صابری: پنج شنبه و با چند شب تاخیر، بالاخره فینال رقابت های «لباهنگ» در برنامه «خندوانه» روی آنتن رفت تا پرونده این ایده نوروزی اتاق فکر برنامه برای آغاز فصل سوم بسته شود. البته رأی گیری از مخاطبان برای تعیین نفرات برگزیده این رقابت ها تا اواخر این هفته ادامه خواهد داشت و برنامه ویژه معرفی برتری های این رقابت روز پنج شنبه همین هفته (26 فروردین ماه) پخش خواهد شد.
با این همه اما با توجه به اتمام اجرای شرکت کنندگان، حالا می توان با مروری بر آنچه در قالب این ایده روی آنتن رفت، به ارزیابی و آنالیز آن پرداخت و به دنبال پاسخی برای این سوال بود که چرا با توجه به فرصت تعطیلات نوروزی و تجربه برگزاری موفق رقابت های «خنداننده برتر» این بار ایده تیم «خندوانه» نگرفت و به بار ننشست؟
یک نکته: به دنبال فرصت
در میانه پخش سری جدید «خندوانه» در ایام نوروز بود که رامبد جوان رو به مخاطبان این برنامه صراحتا از آنها فرصت خواست و گفت که نباید عجله کنند. این فرصت خواهی ریشه در واکنش های گسترده و غالبا منفی فعالان شبکه های اجتماعی نسبت به کیفیت اجرای مسابقات لباهنگ داشت؛ رقابتی که طراحی آن به گونه ای بود که به نظر می رسید اتاق فکر برنامه تمام بار توفیق خود در ایام نوروز را بر دوش آن گذاشته و به تعبیری تمام تخم مرغ های خود را در سبد «لباهنگ» چیده بود.
به همین دلیل هم در واکنش به نخستین بازتاب های منفی، رامبد جوان اعلام کرد تا پایان سال قرار است «خندوانه» روی آنتن باشد و بهتر است درباره کیفیت سری جدید این برنامه دچار قضاوت زودرس نشویم. این نکته ای است که باید مد نظر قرار داد و فراموش نکرد که همه شانس فصل سوم «خندوانه» به «لباهنگ» گره نخورده و با کمی تیزهوشی این برنامه در ادامه راه می تواند از این تجربه ناکام عبور کرده و مانند دو فصل قبل برگ های برنده دیگری را رو کند. بازخوانی تجربه موفق «خواننده برتر» و قیاس آن با ایده ناکام «لباهنگ» از این منظر می تواند قابل تأمل باشد.
نکته اول: طراحی ایده
مهمترین برگ برنده «خندوانه» تا به اینجا اتاق فکر آ« بوده است. حالا دو ایده از همین اتاق فکر دو سرانجام متفاوت پیدا کرده است.
* خندانه برتر: آنچه تحت عنوان «استندآپ کمدی» در فصل دوم «خندوانه» منجر به طراحی رقابت های «خنداننده برتر» رشد ریشه در سری اول این برنامه داشت. قالبی که در مقیاس جهانی نمونه های موفق بسیاری داشته و حالا در مختصات داخلی قرار بود سر و شکلی ایرانی پیدا کند. پخش هفتگی استندآپ کمدی در فصل اول و اوایل فصل دوم آرام آرام به استانداردی برای نگاه جدی تر به این قالب منتهی شد و اتاق فکر «خندوانه» را به فکر طراحی رقابتی با حضور کمدین های مطرح انداخت.
* لباهنگ: مانند «خنداننده برتر» ایده اصلی لب خوانی روی یک قطعه موسیقی هم ایده ای بکر و دست اول برای اتاق فکر «خندوانه» نبود و این بار هم پای فرمولی تجربه شده در دیگر شبکه های تلویزیونی دنیا در میان بود. نکته ای که رامبد جوان صراحتا در همان برنامه نخست اجرای «لباهنگ» به آن اشاره کرد اما این بار و بدون تجربه قبلی اتاق فکر برنامه این ایده را در قالبی رقابتی در کنداکتور خود گنجاند و ترجیح داد مخاطبان در باکس نوروزی «خندوانه» و بدون هیچ پیش فرض قبلی از کیفیت حضور شرکت کنندگان با آن مواجه شوند.
* آنالیز کوتاه: بارزترین نکته در طراحی ایده دو رقابت «خنداننده برتر» و «لباهنگ»، تفاوت مواجهه مخاطب با این دو ایده است. «خنداننده برتر» در یک فرآیند بلندمدت آزمون و خطا ابتدا جایگاه و تعریف خود در قالب برنامه «خنداونه» و نسبت خود با مخاطب این برنامه را مشخص کرد و بعد به فاز رقابت وارد شد اما درباره «لباهنگ» این اتفاق رخ نداد و به تعبیری می توان گفت کل فرآیند آزمون و خطا پیرامون این قالب محدود به قسمت های پخش شده در نوروز بود!
نکته دوم: انتخاب شرکت کنندگان
هر ایده ای به خصوص در قالب برگزاری یک «رقابت» به واسطه طراحی فرآیند حضور و انتخاب شرکت کنندگان به سرانجام می رسد و به همین دلیل مراحل طراحی شده برای معرفی شرکت کنندگان می تواند تاثیری مستقیم در کیفیت همراهی مخاطب با آن داشته باشد.
* خداننده برتر: اصلی ترین نقطه قوت رقابت های «خداننده برتر» ترکیب کمدین هایی بود که برای این رقابت ها به میدان فراخوانده شدند؛ نکته ای که نه فقط در ترکیب ۱۶ نفره اصلی نمود داشت که در ادامه با طراحی مرحله قرعه کشی برای مشخص شدن تیم ها و رقیبان، باعث ایجاد انگیزه مضاعف برای پیگیری رقابت ها از سوی مخاطبان شد.
* لباهنگ برخلاف «خنداننده برتر»، فرآیند انتخاب شرکت کنندگان در رقابت «لباهنگ» از همان ابتدا با این ابهام جدی مواجه بود که چرا اینها و اساسا هر دو نفر برای رقابت در مرحله نخست چگونه همگروه شده اند. این طور به نظر می رسید که در هر گام و مطابق با هماهنگی های تیم تولید، هر شب دو نفر روی آنتن حاضر می شدند و به اجرای برنامه می پرداختند و مخاطب هیچ تصوری از رقیبان بعدی و قبلی شرکت کنندگان نداشت.
* آنالیز کوتاه: همان طور که اشاره شد عدم شفافیت در معرفی شرکت کنندگان و انتخاب آنها در جدول رقابت ها تا حدود زیادی باعث افت جذابیت های ابتدایی رقابت «لباهنگ» شد؛ اتفاقی که در «خنداننده برتر» به واسطه طراحی گرافیکی نمودار رقابت ها از همان ابتدا، حتی پیش از هر اجرا، زمینه ساز هیجان ها و کل کل های مرسوم در هر رقابت می شد به خصوص که اعتبار و شهرت ترکیب شرکت کنندگان در لباهنگ هم قابل قیاس با کمدین های حاضر در خنداننده برتر نبود و می شد به واسطه این تمهیدات جذابیت های فرامتنی برای هر شرکت کننده به وجود آورد.
نکته سوم: چارچوب های سیما
هر چند این مقوله می بایست در همان مرحله طراحی ایده مد نظر طراح-ان قرار داشته باشد اما نکته اینجاست که در برخی موارد خاص کیفیت اجرای ایده هم می تواند اصطکاک هایی با استانداردها، خطوط قرمز و به تعبیر کلی تر «چارچوب های سیما» داشته باشد.
* خنداننده برتر: باز هم اجرای گام به گام استندآپ کمدی در برنامه «خندوانه» کمک کرد تا آرام آرام هم برگزارکنندگان و هم مخاطبان تلویزیون با استانداردهای تلویزیونی این جنس اجرای برنامه آشنا شوند و به همین دلیل رقابت های «خنداننده برتر» کمترین اصطلکاک را با چارچوب های ممیزی سیما داشت.
* لباهنگ: همان طور که مخاطبان هیچ سابقه ذهنی از اجرای «لباهنگ» نداشتند، گویی شرکت کنندگان و عوامل «خندوانه» هم باید چند برنامه ضبط می کردند و بعد از مواجهه با ممیزی سفت و سخت واحد پخش، متوجه ملاحظات سیما در این حوزه می شدند! حجم اصلاحات در قسمت های نخست رقابت های «لباهنگ» که برخی آن را با ممیزی پخش زنده فوتبال لیگ های جهانی مقایسه کردند، خیلی زود تبدیل به پاشنه آشیل این رقابت ها شد.
* آنالیز کوتاه: تدوین قسمت هایی از لباهنگ و تغییر دقیقه نودی برخی اجراها واقعیتی بود که لباهنگ را آرام ارام تبدیل به شیر بی بال و دم و اشکم کرد و طبیعی است که در این فرآیند، مخاطب هم ریزش می کند و برنامه نمی تواند تبدیل به یک رویداد فراگیر از جنس آنچه در روزهای پخش «خنداننده برتر» تجربه کرده بودیم، تبدیل شود. ای کاش در طراحی ایده اولیه و هماهنگی با شرکت کنندگان به این نکته بیشتر توجه می شد.
نکته چهارم: طراحی کنداکتور
فارغ از چارچوب کلی تلویزیون نسبت ایده ها با کنداکتور اصلی و هویت تعریف شده برای برنامه ای همچون «خندوانه» هم از نکات حائز اهمیت است که باید برای هر طراحی تازه ای مد نظر قرار گیرد.
* خداننده برتر: استندآپ کمدی همان طور که اشاره شد پس از دو فصل پخش «خندوانه»، جایگاهی کاملا تعریف شده در قالب این برنامه داشت و آرام آرام از یک ایده حاشیه ای تبدیل به متن بخشی از فصل دوم شد. از سوی دیگر محتوای این برنامه به طور کامل در راستای دستور کار تعریف شده برای «خندوانه» بود.
* لباهنگ: مشخص است که در طراحی دکور بزرگ سری جدید «خندوانه» از همان ابتدا نیم نگاهی به اجرای صحنه ای در قالب «لباهنگ» بوده است. باکس نوروزی «خندوانه» به طور کلی زیر سایه این ایده بود و هیچ رد و نشانی از آیتم های دیگر این برنامه در فصل های قبل مانند گفتگو، مهمان ویژه، مسابقه داخل استودیو و ... در آن پیدا نبود.
* آنالیز کوتاه: این که ایده ای بدون مقدمه تبدیل به شاکله اصلی یک برنامه شود می تواند یک اتفاق ویژه باشد اما ریسک موفقیت چنین ایده ای را هم باید مد نظر داشت. کما این که با ناکامی ایده لباهنگ، «خندوانه» خیلی زود به قالب قبلی خود بازگشت و در قسمت های پس از نوروز همه آیتم ها و ایده های فصل دوم را به کنداکتور خود بازگرداند. حالا فقط استودیوی بزرگی که از گرمای دور هم نشینی برنامه کاسته از فصل سوم به یادگار باقی است! آیا این دکور هم در ادامه راه تسلیم انتقادات و دیدگاه های مخاطبان می شود؟
با این همه اما با توجه به اتمام اجرای شرکت کنندگان، حالا می توان با مروری بر آنچه در قالب این ایده روی آنتن رفت، به ارزیابی و آنالیز آن پرداخت و به دنبال پاسخی برای این سوال بود که چرا با توجه به فرصت تعطیلات نوروزی و تجربه برگزاری موفق رقابت های «خنداننده برتر» این بار ایده تیم «خندوانه» نگرفت و به بار ننشست؟
یک نکته: به دنبال فرصت
در میانه پخش سری جدید «خندوانه» در ایام نوروز بود که رامبد جوان رو به مخاطبان این برنامه صراحتا از آنها فرصت خواست و گفت که نباید عجله کنند. این فرصت خواهی ریشه در واکنش های گسترده و غالبا منفی فعالان شبکه های اجتماعی نسبت به کیفیت اجرای مسابقات لباهنگ داشت؛ رقابتی که طراحی آن به گونه ای بود که به نظر می رسید اتاق فکر برنامه تمام بار توفیق خود در ایام نوروز را بر دوش آن گذاشته و به تعبیری تمام تخم مرغ های خود را در سبد «لباهنگ» چیده بود.
به همین دلیل هم در واکنش به نخستین بازتاب های منفی، رامبد جوان اعلام کرد تا پایان سال قرار است «خندوانه» روی آنتن باشد و بهتر است درباره کیفیت سری جدید این برنامه دچار قضاوت زودرس نشویم. این نکته ای است که باید مد نظر قرار داد و فراموش نکرد که همه شانس فصل سوم «خندوانه» به «لباهنگ» گره نخورده و با کمی تیزهوشی این برنامه در ادامه راه می تواند از این تجربه ناکام عبور کرده و مانند دو فصل قبل برگ های برنده دیگری را رو کند. بازخوانی تجربه موفق «خواننده برتر» و قیاس آن با ایده ناکام «لباهنگ» از این منظر می تواند قابل تأمل باشد.
نکته اول: طراحی ایده
مهمترین برگ برنده «خندوانه» تا به اینجا اتاق فکر آ« بوده است. حالا دو ایده از همین اتاق فکر دو سرانجام متفاوت پیدا کرده است.
* خندانه برتر: آنچه تحت عنوان «استندآپ کمدی» در فصل دوم «خندوانه» منجر به طراحی رقابت های «خنداننده برتر» رشد ریشه در سری اول این برنامه داشت. قالبی که در مقیاس جهانی نمونه های موفق بسیاری داشته و حالا در مختصات داخلی قرار بود سر و شکلی ایرانی پیدا کند. پخش هفتگی استندآپ کمدی در فصل اول و اوایل فصل دوم آرام آرام به استانداردی برای نگاه جدی تر به این قالب منتهی شد و اتاق فکر «خندوانه» را به فکر طراحی رقابتی با حضور کمدین های مطرح انداخت.
* لباهنگ: مانند «خنداننده برتر» ایده اصلی لب خوانی روی یک قطعه موسیقی هم ایده ای بکر و دست اول برای اتاق فکر «خندوانه» نبود و این بار هم پای فرمولی تجربه شده در دیگر شبکه های تلویزیونی دنیا در میان بود. نکته ای که رامبد جوان صراحتا در همان برنامه نخست اجرای «لباهنگ» به آن اشاره کرد اما این بار و بدون تجربه قبلی اتاق فکر برنامه این ایده را در قالبی رقابتی در کنداکتور خود گنجاند و ترجیح داد مخاطبان در باکس نوروزی «خندوانه» و بدون هیچ پیش فرض قبلی از کیفیت حضور شرکت کنندگان با آن مواجه شوند.
* آنالیز کوتاه: بارزترین نکته در طراحی ایده دو رقابت «خنداننده برتر» و «لباهنگ»، تفاوت مواجهه مخاطب با این دو ایده است. «خنداننده برتر» در یک فرآیند بلندمدت آزمون و خطا ابتدا جایگاه و تعریف خود در قالب برنامه «خنداونه» و نسبت خود با مخاطب این برنامه را مشخص کرد و بعد به فاز رقابت وارد شد اما درباره «لباهنگ» این اتفاق رخ نداد و به تعبیری می توان گفت کل فرآیند آزمون و خطا پیرامون این قالب محدود به قسمت های پخش شده در نوروز بود!
نکته دوم: انتخاب شرکت کنندگان
هر ایده ای به خصوص در قالب برگزاری یک «رقابت» به واسطه طراحی فرآیند حضور و انتخاب شرکت کنندگان به سرانجام می رسد و به همین دلیل مراحل طراحی شده برای معرفی شرکت کنندگان می تواند تاثیری مستقیم در کیفیت همراهی مخاطب با آن داشته باشد.
* خداننده برتر: اصلی ترین نقطه قوت رقابت های «خداننده برتر» ترکیب کمدین هایی بود که برای این رقابت ها به میدان فراخوانده شدند؛ نکته ای که نه فقط در ترکیب ۱۶ نفره اصلی نمود داشت که در ادامه با طراحی مرحله قرعه کشی برای مشخص شدن تیم ها و رقیبان، باعث ایجاد انگیزه مضاعف برای پیگیری رقابت ها از سوی مخاطبان شد.
* لباهنگ برخلاف «خنداننده برتر»، فرآیند انتخاب شرکت کنندگان در رقابت «لباهنگ» از همان ابتدا با این ابهام جدی مواجه بود که چرا اینها و اساسا هر دو نفر برای رقابت در مرحله نخست چگونه همگروه شده اند. این طور به نظر می رسید که در هر گام و مطابق با هماهنگی های تیم تولید، هر شب دو نفر روی آنتن حاضر می شدند و به اجرای برنامه می پرداختند و مخاطب هیچ تصوری از رقیبان بعدی و قبلی شرکت کنندگان نداشت.
* آنالیز کوتاه: همان طور که اشاره شد عدم شفافیت در معرفی شرکت کنندگان و انتخاب آنها در جدول رقابت ها تا حدود زیادی باعث افت جذابیت های ابتدایی رقابت «لباهنگ» شد؛ اتفاقی که در «خنداننده برتر» به واسطه طراحی گرافیکی نمودار رقابت ها از همان ابتدا، حتی پیش از هر اجرا، زمینه ساز هیجان ها و کل کل های مرسوم در هر رقابت می شد به خصوص که اعتبار و شهرت ترکیب شرکت کنندگان در لباهنگ هم قابل قیاس با کمدین های حاضر در خنداننده برتر نبود و می شد به واسطه این تمهیدات جذابیت های فرامتنی برای هر شرکت کننده به وجود آورد.
نکته سوم: چارچوب های سیما
هر چند این مقوله می بایست در همان مرحله طراحی ایده مد نظر طراح-ان قرار داشته باشد اما نکته اینجاست که در برخی موارد خاص کیفیت اجرای ایده هم می تواند اصطکاک هایی با استانداردها، خطوط قرمز و به تعبیر کلی تر «چارچوب های سیما» داشته باشد.
* خنداننده برتر: باز هم اجرای گام به گام استندآپ کمدی در برنامه «خندوانه» کمک کرد تا آرام آرام هم برگزارکنندگان و هم مخاطبان تلویزیون با استانداردهای تلویزیونی این جنس اجرای برنامه آشنا شوند و به همین دلیل رقابت های «خنداننده برتر» کمترین اصطلکاک را با چارچوب های ممیزی سیما داشت.
* لباهنگ: همان طور که مخاطبان هیچ سابقه ذهنی از اجرای «لباهنگ» نداشتند، گویی شرکت کنندگان و عوامل «خندوانه» هم باید چند برنامه ضبط می کردند و بعد از مواجهه با ممیزی سفت و سخت واحد پخش، متوجه ملاحظات سیما در این حوزه می شدند! حجم اصلاحات در قسمت های نخست رقابت های «لباهنگ» که برخی آن را با ممیزی پخش زنده فوتبال لیگ های جهانی مقایسه کردند، خیلی زود تبدیل به پاشنه آشیل این رقابت ها شد.
* آنالیز کوتاه: تدوین قسمت هایی از لباهنگ و تغییر دقیقه نودی برخی اجراها واقعیتی بود که لباهنگ را آرام ارام تبدیل به شیر بی بال و دم و اشکم کرد و طبیعی است که در این فرآیند، مخاطب هم ریزش می کند و برنامه نمی تواند تبدیل به یک رویداد فراگیر از جنس آنچه در روزهای پخش «خنداننده برتر» تجربه کرده بودیم، تبدیل شود. ای کاش در طراحی ایده اولیه و هماهنگی با شرکت کنندگان به این نکته بیشتر توجه می شد.
نکته چهارم: طراحی کنداکتور
فارغ از چارچوب کلی تلویزیون نسبت ایده ها با کنداکتور اصلی و هویت تعریف شده برای برنامه ای همچون «خندوانه» هم از نکات حائز اهمیت است که باید برای هر طراحی تازه ای مد نظر قرار گیرد.
* خداننده برتر: استندآپ کمدی همان طور که اشاره شد پس از دو فصل پخش «خندوانه»، جایگاهی کاملا تعریف شده در قالب این برنامه داشت و آرام آرام از یک ایده حاشیه ای تبدیل به متن بخشی از فصل دوم شد. از سوی دیگر محتوای این برنامه به طور کامل در راستای دستور کار تعریف شده برای «خندوانه» بود.
* لباهنگ: مشخص است که در طراحی دکور بزرگ سری جدید «خندوانه» از همان ابتدا نیم نگاهی به اجرای صحنه ای در قالب «لباهنگ» بوده است. باکس نوروزی «خندوانه» به طور کلی زیر سایه این ایده بود و هیچ رد و نشانی از آیتم های دیگر این برنامه در فصل های قبل مانند گفتگو، مهمان ویژه، مسابقه داخل استودیو و ... در آن پیدا نبود.
* آنالیز کوتاه: این که ایده ای بدون مقدمه تبدیل به شاکله اصلی یک برنامه شود می تواند یک اتفاق ویژه باشد اما ریسک موفقیت چنین ایده ای را هم باید مد نظر داشت. کما این که با ناکامی ایده لباهنگ، «خندوانه» خیلی زود به قالب قبلی خود بازگشت و در قسمت های پس از نوروز همه آیتم ها و ایده های فصل دوم را به کنداکتور خود بازگرداند. حالا فقط استودیوی بزرگی که از گرمای دور هم نشینی برنامه کاسته از فصل سوم به یادگار باقی است! آیا این دکور هم در ادامه راه تسلیم انتقادات و دیدگاه های مخاطبان می شود؟
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
برخلاف مشکلات موجود، لباهنگ برنامه جذابی بود، البته اگر شرکت کنندگان آزادی عمل بیشتری داشتند بهتر هم میشد.
ولی در کل خوب بود و برای ایران ایده جدیدی بود.
هیچ چیزی پرفکت نیست، مخصوصاً دفعه اولی که اجرا میشه.
والا که من به طور جدی لباهنگ رو دنبال می کردم
خیلیم خوب بود
اتفاقا از نظر من لباهنگ بسیار شادتر و زیباتر از استندآپ کمدی بود . من که اصلن از برنامه استند آپ خوشم نمیاد و کانال رو عوض میکردم.. کمدین ها نشون دادن فقط از متن ها نوشته شده می تونن کمدین باشن از خودشون چیزی برای ارایه ندارند اغلب موضوعاتی رو که برای اجرا داشتند رو بارها و بارها در شبکه های اجتماعی و اس ام اس ها خوانده بودیم و اصلن برامون جذابیت نداشت اون موضوع حموم رفتن قدیما و ... و ... و ...