می خواهند عادل فردوسی پور را محدود کنند؟

روزنامه هفت صبح: «شب های فوتبالی» تازه ترین برنامه تقلیدی تلویزیون است که با کپی از برنامه «نود» ساخته شده. این اتفاق در راستای تضعیف جایگاه فردوسی پور است؟

تلویزیون گاهی از روی دست خودش هم تقلید می کند. کافی است یک برنامه یا تم در سریالی گل کند تا به سرعت نمونه های مشابه ساخته شود. تکثیر اتفاقا چیز بدی نیست اما اگر ایده گسترش برنامه های خوب و پرطرفدار، با خلاقیت همنشین نشود، نتیجه یکسری محصول شکست خورده خواهد بود.

کسی هم پاسخی برای این سوال ندارد که اصلا در سازمانی که اول و آخر هدفش یکی است چرا باید موازی کاری صورت بگیرد؟ با وجود برنامه ای با قدمت و قدرت (نود) چه نیازی به «شب های فوتبالی» است؟ کمی بدبینانه تر نگاه کنیم، عَلم کردن رقیب نود می تواند به «محدود کردن عادل فردوسی پور» تفسیر شود. این فرضیه وقتی قوت می گیرد که بدانیم سال پیش برنامه ای هم عرض برای «فوتبال 120» فردوسی پور راه افتاد.

با این حال کیست که نداند هیمنه فردوسی پور با «شب های فوتبالی» و عبدالله روا شکسته نمی شد. هفت صبح شش برنامه تقلیدی و سرنوشت آنها که از قضا همگی به شکست منجر شده اند را مرور کرده.

شب های فوتبالی


* از چه برنامه ای تقلید کرد؟ نود

* هدف از راه اندازی: شبکه ورزش همزمان با راه افتاده لیگ برتر تصمیم گرفت برنامه ای تدارک ببیند تا بلافاصله پس از تمام شدن مسابقات، آنها را آنالیز کند. نتیجه اش شد «شب های فوتبالی».

* موارد تقلید: وقتی خبر ساخت «شب های فوتبالی» منتشر شد همه منتظر برنامه ای ویژه بودند اما این برنامه کپی نعل به نعل «نود» است و ارزش افزوده ای فراتر از آن ندار. «شب های فوتبالی» به شیوه نود، کارشناس فنی دارد، داوری را بررسی می کند، حواشی مسابقات را پوشش می دهد و ... مسابقه پیامکی هم دارد. تنها تفاوتش، طولانی بودن آیتم ها و زمان بیشتری است که به تحلیل داوری و مسائل فنی اختصاص می دهد؛ کاری که نود در شروع فعالیت می کرد ولی بعدا به این نتیجه رسید مجمل گوی بهتر از آیتم های طولانی است و الان ذهن مخاطب به اطلاعات کپسولی عادت کرده.

* نتیجه چه شد؟ اگر معیار را سرنوشت برنامه های تقلیدی در نظر بگیریم، پرونده «شب های فوتبالی» دیر یا زود بسته خواهد شد، به ویژه این که نه تنها نسبت به نود برتری ندارد که چندین گام از نظر استاندارد برنامه سازی عقب تر است. نود یک برنامه پخته و کامل است که ذره ذره به جایگاه فعلی رسیده. مهمتر از همه این که عبدالله روا هرگز نمی تواند اشراف، صراحت لهجه و محبوبیت عادل فردوسی پور را داشته باشد.

امشب


* از چه برنامه ای تقلید کرد؟ برنامه «ماه عسل» کلی طول کشید تا قوام یافت و نامش سر زبان ها افتاد. حالا به رغم همه حواشی، خیلی ها پیش از افطار منتظرند احسان علیخانی با سوژه هایش قصه ای تازه روایت کند.

برتری این برنامه نسبت به تاک شوهای معمول تلویزیون ما این است که برای نخستین بار قهرمان های این قصه ها خود مردم شدند. مردم به جای چهره های معروف میهمان «ماه عسل» می شوند و از قضا نتیجه هم غالبا جذاب است.

* هدف از راه اندازی: با گل کردن «ماه عسل» برنامه سازان به این فکر افتادند که می شود برنامه هایی هم عرض تولید کرد. «امشب» حاصل یکی از این تقلیدها است. هدف از راه اندازی؟ راستش هنوز معلوم نیست با چه هدفی تاسیس شد؟ پیش تر در هفت صبح زایش برنامه را این طور تحلیل کرده بودیم: مدیر گروه اجتماعی شبکه سه بعد از تغییر پست به شبکه یک آمد؛ همراه با علی ضیا. بعد هم به این نتیجه رسید که می تواند با «امشب» برنامه ای به موفقیت «ماه عسل» راه بیندازد.

* موارد تقلید: بارزترین مورد، میهمان هایی هستند که مثل «ماه عسل» راوی خاطرات زندگی شان هستند؛ البته با دوزی پایین تر از برنامه علیخانی.

* نتیجه چه شد؟ «امشب» از همان اول سردرگم بود؛ وقتی سوژه های مردمی جواب نداد، ضیا سراغ چهره ها رفت. حالا هم برنامه به شکل نیم بند و با مستندهایی که از حج تهیه می شود به حیاتش ادامه می دهد.

به اضافه فوتبال


* از چه برنامه ای تقلید کرد؟ فوتبال ۱۲۰

* هدف از راه اندازی: سال پیش شبکه سه «به اضافه فوتبال» را راه انداخت تا مسابقات لیگ های خارجی فوتبال از جمله لیگ قهرمانان اروپا و لیگ باشگاهی کشورهای اسپانیا، انگلیس، ایتالیا، آلمان، فرانسه و ... را تحلیل کند.

«به اضافه فوتبال» قرار بود به عنوان قاب و ورودی مسابقات فوتبال عمل کند و پیش از آغاز مسابقه نکات خواندنی درباره آن مطرح شود و بعد از پایان بازی توسط کارشناسان مورد تحلیل قرار گیرد.

* موارد تقلید: ایده ابتدایی «به اضافه فوتبال» از این حیث خوب بود که می توانست کلیشه برنامه های پیش از مسابقات را بشکند و با سر و شکلی دیگر به مسابقات مهم بپردازد. برنامه اما خیلی زود از نظر محتوا و آیتم ها شبیه «فوتبال ۱۲۰» شد.

برنامه «فوتبال ۱۲۰» فروردین سال ۹۲ روی آنتن شبکه ورزش رفت و خیلی زود جای خود را میان علاقمندان فوتبال باز کرد. برنامه به شکل مینی مال و با آیتم های متنوع بیننده را از آخرین وضعیت اتفاقات هفته مطلع می کرد. «به اضافه فوتبال» از همان برنامه اول گام در این مسیر گذاشت.

* نتیجه چه شد؟ «به اضافه فوتبال» به تهیه کنندگی حسین ذکایی که دبیر ورزش شورای سیاستگذاری سیما است روی آنتن رفت اما تقلید برنامه آقای مدیر خیلی زود مورد اعتراض رسانه ها قرار گرفت و به کما رفت.

ثانیه ها


* از چه برنامه ای تقلید کرد؟ مسابقه هفته

* هدف از راه اندازی: آنطور که تهیه کننده برنامه اعلام کرده، تیم سازنده تعمدا خواسته اند برنامه ای مشابه «مسابقه هفته» روی آنتن بفرستند. البته این اعتراف بعد از انتقادهایی که به «ثانیه ها» شد به رسانه ها راه یافت.

حالا این تقلید ادای دین به برنامه محبوب «مسابقه هفته» است با تلاشی برای بازسازی آن خاطرات خوش، همین که تهیه کننده به کپی برداری اعتراف کرده جای تحسین دارد.

* موارد تقلید: برنامه «ثانیه ها» از همه نظر یادآور «مسابقه هفته» است. از دکور گرفته تا نحوه قرار گرفتن شرکت کنندگان در جایگاه تا شکل اجرای مجری و ... حتی به سیاق آ« یکی، این هم سکانسی پخش و از شرکت کنندگان درباره آن سوال می پرسد. با این تفاوت که در «مسابقه هفته» سکانس مربوط به فیلم عمدتا خارجی بود و در «ثانیه ها» یک سریال داخلی. بارزترین شباهت هم این جمله است: «از کی بپرسم؟»

* نتیجه چه شد؟ اگر آن اتفاق فرامتن برای «ثانیه ها» رخ نمی داد (کلیپی که چند نفر از شرکت کنندگان در برابر سوالات بدیهی عاجز هستند و پاسخ های عجیبی می دهند) خیلی ها از وجودش اصلا مطلع نمی شدند.

علیرضا خمسه (و در ماه رمضان داریوش کاردان) خیلی تلاش کردند روح برنامه «مسابقه هفته» را زنده کنند اما هرگز درصدی از طنازی و ملاحت منوچهر نوذری تکرار نشد. چه بسا اگر اصل برنامه مرحوم نوذری پخش می شد، مخاطب بیشتری پیدا می کرد.

سینما اکران

* از چه برنامه ای تقلید کرد؟ «هفت» که راه افتاد مخاطبان تلویزیون با نوعی دیگر از برنامه سازی برای سینما مواجه شدند. هفت یک مجله تصویری بود که سعی می کرد نقد و خبر و گفتگو را با هم داشته اشد و پکیجی نسبتا کامل برای مخاطبان جور کند. به دلیل نوپا بودن به مرور جای خود را باز کرد و کم کم برنامه مطلوب علاقمندان سینما شد.

همزمان شبکه های دیگر هم به فکر پیاده کردن این ایده افتادند. شبکه تهران سابق (پنج فعلی) «سینما اکران» را راه انداخت و شبکه نمایش، «سینمایش» را.

* هدف از راه اندازی: هدف مشخصی پشت هیچ کدام نبود و درست همان کاری را می کردند که هفت به کامل ترین شکل می کرد. هر دو بیش از همه در حد تعارف بودند و در آنها خبری از نقد و انتقاد نبود.

* موارد تقلید: شباهت «سینما اکران» بیشتر بود. نوع گفتگو با میهمان و معرفی فیل بارزترین موارد این شباهت است. البته این اتفاق در بدترین شکل ممکن رخ می داد. یعنی اگرچه اجرای محمود گبرلو و به طور کلی برنامه هفت در دور دوم مشکل اساسی داشت اما باز هم به خاطر هویتش بهتر از آن دو بود.

* نتیجه چه شد؟ هر دو برنامه تعطیل شدند و کسی نگفت چرا. هیچ موجی ایجاد نکردند و تاثیری در سینما نداشتند. در عوض خیلی ها پیگیر سرنوشت سری سوم و کیفیتش هستند. نکته عجیب این که شبکه چهار هم می خواهد یک برنامه سینمایی راه بیندازد.

ورزش از نگاه دو


* از چه برنامه ای تقلید کرد؟ ورزش و مردم

* هدف از راه اندازی: «ورزش و مردم» از اسفند سال ۱۳۵۸ در کنداکتور شبکه هست. تا سال ها تنها محل تامین خوراک علاقمندان به ورزش همین برنامه بود که یکشنبه شب ها خیلی ها را پای آنتن می نشاند. شبکه دو به عنوان رقیب دیرینه شبکه یک، جای یک برنامه ورزشی را خالی می دید برای همین تصمیم گرفت این خلأ را پر کند.

* موارد تقلید: اشکال بزرگ «ورزش از نگاه» دو این است که از همان ابتدا به جای رفتن سراغ ایده ای نو، خواست روی موج موفقیت «ورزش و مردم» حرکت کند. به سیاق این برنامه، همه رشته های ورزشی را در برنامه گنجاند و آنها را به شکل فصل بندی شده پخش کرد. در زمانی که مخاطبان از ساختار «ورزش و مردم» خسته شده بودند، «ورزش از نگاه دو» ایده نویی نداشت.

* نتیجه چه شد؟ حاصل بی هویتی «ورزش از نگاه دو» شست مطلق است. این برنامه هیچ وقت نتوانست تاثیری در ورزش ایران داشته باشد و موجی ایجاد کند. حتی پیش از جام جهانی اخیر، آوردن ستاره های بزرگ دنیا مثل لوتار ماتئوس هم به آن تکانی نداد تا یک بار دیگر ثابت شود برند «ورزش از نگاه دو» سوخته است. حالا می خواهد مجری اش جهانگیر کوثری باشد یا پیمان یوسفی. برنامه در دوره ای هم خواست نود باشد که سایه ای از آن هم نبود.