علی ملاقلی پور: نباید پا روی دمم می گذاشتند

هفته نامه همشهری جوان - بهناز شیربانی: علی ملاقلی پور هم مثل خیلی از فرزندان کارگردان های سرشناس راه پدرش را در پیش گرفت و بعد از سال ها حضور در کنار پدر و دستیاری در کارهای او و دیگر کارگردانان تصمیم گرفت وارد عرصه فیلمسازی شود، او سال گذشته فیلم اولش «قندون جهیزیه» را ساخت؛ فیلمی که حدود 10 روز قبل روی پرده رفت. همه چیز داشت خیلی آرام و طبیعی جلو می رفت که به یکباره علی حس کرد دارد به فیلمش در اکران ظلم می شود.

از همین رو اعتراض هایش را شروع کرد، اما اعتراض هایی از جنس اعتراض های پدرش رسول، او ابتدا یک مصاحبه آتشین انجام داد و بعد تی شرتی را که روی آن لوگوی فیلمش چاپ شده بود به تن کرد و پوسترهای فیلمش را به دست گرفت و رفتن بین مردم و شروع به تبلیغ فیلمش کرد. البته این اعتراض به اینجا ختم نشد و اوجش همان جیمی جامپ شدنش در بازی ستارگان پیشکسوت ایران و جهان بود.


آقا زده اید به سیم آخر و خودتان دست به کار شده اید و رفته اید توی خیابان و شخصا برای فیلمتان تبلیغ می کنید.

هیچ کس نمی تواند حق من را بخورد. همه می دانند من کسی هستم که اگر کسی پا روی دمم بگذارد، به صورتش پنجه می کشم و هر قدر ادامه بدهند، بدتر خواهدشد.

خیلی شاکی هستید

واقعیت این است که من در این سینما بزرگ شده ام و بلدم چطور از حقم دفاع کنم. در اکران هم شرایط خوبی ندارم و مدام به من ضربه زده شده است. سانس های فیلم کم شده و دلیلشان این است که این کار قانونی است و طبعا قانون آنهاست که مشکل دارد و به خودشان اجازه می دهند به فیلم هایی از جنس فیلم من کم لطفی و حق من را ضایع کنند.

البته انگار عصبانیت شما از خیلی وقت قبل است از زمان جشنواره که فیلم حتی برای بخش مسابقه فیلم های اول هم پذیرفته نشد؟

بله، متاسفام که این فیلم در جشنواره سال گذشته نبود، اما حقیقت این است که فیلمی ساخته ام که چندان جشنواره پسند نیست. تصور می کنم نوع فیلم من بیشتر مناسب جشنواره های آسیایی است یا جشنواره هایی که با فرهنگ ما آشنایی دارند.

خودم از فیلم توقع حضور در جشنواره های مطرح اروپایی را ندارم، اما همان طور که از ابتدا پای فیلم ایستادم تا آخر هم به همین شکل خواهدبود. به اصطلاح این قدر بچه پررو بودم و هستم و آن قدر پیگیری هایم زیاد بود که فیلم من را در بخش بین الملل جشنواره سال گذشته پذیرفتند. هرچند اصلا جای فیلم در بخش بین الملل نبود، اما دلم می خواست فیلم دیده شود و همه جوره از حقم دفاع می کنم، چرا که به معنی واقعی حقش در بخش ملی فجر خورده شده بود.

خب شما مگر نمی خواهید در این سینما ادامه فعالیت دهید، فکر نمی کنید، این اعتراض ها روی آینده کاریتان تاثیر بگذارد؟

من فیلمساز نیستم و از ابتدا به خودم قول دادم که سینماگر باشم. حتی اگر پدرم هم زنده بود و به فیلمسازی ادامه می داد، شک نکنید مسیر دیگری را در فیلمسازی ادامه می داد و این طبیعی است که یک کارگردان در مسیر کارش جریان فیلمسازی اش تغییر کند؛ چرا که دغدغه مردم طی سال ها تغییر می کند و این سلیقه را پدرم خوب تشخیص می داد و می شناخت.

من هم برای نسل خودم فیلم می سازم. هیچ وقت هم به این فکر نبودم که الان از کدام ارگان می شود پول گرفت و فیلم ساخت. نان به نرخ روز نمی خوردم و به نظر این نامردی است که ادعای فیلمساز مستقل را داشته باشی و به لحاظ مالی مستقل نباشی.

فیلمساز مستقل از نظر من تنها به فیلمسازانی گفته می شود که در نگاه آدم های مستقلی هستند. با هزار و یک بدبختی فیلمم را ساختم و دم سعید سعدی کردم که تا آخر و با تمام قوا پشت من ایستاد. این تمام قوا به معنی پول زیادی نیست. این فیلم با حداقل ها ساخته شد، اما همین که پشت من بود تا این فیلم سرانجام پیدا کند، از او تشکر می کنم. یقین داشتم که حرف جدیدی می زنم و این فیلم باید ساخته شود و تمام تلاشم را کردم تا یک سینمای سلامت را نشان بدهم.

واقعا قندون جهیزیه ارزش این همه جنگیدن را دارد؟

حتما، چون تمام تلاشم در این فیلم این بود که به مفاهیم اهمیت بدهم و اتفاقا فیلم هایی از این جنس هستند که باعث اتحاد آدم ها می شوند. هدف فیلم من نقد جامعه نیست. هدف و حرف فیلم من با شخص وجدان است و بحث انسانی است که برای تمامی مردم قابل فهم است و به جرات می توانم بگویم از جمله فیلم هایی است که همه طیف ها از آن به خوبی نوشتند و نظر دادند.

به هر حال همه می دانیم که واژه فیلم اولی مدت هاست در سینمای ما متداول شده است و بسیاری علاقه مندند تا نخستین تجربه یک فیلم اولی را ببینند. من کلا با این واژه مشکل دارم و به نظرم نظر حقارت آمیزی به یک فیلمساز است.


به هر حال این تماشاچی است که با فیلم رو به رو می شود و او با یک فیلم طرف است و از نظر او بی معناست که این فیلم چندمین تجربه فیلمسازی سازنده اش است! به نظرم کسی که این اسم را برای کارگردان هایی که نخستین تجربه سینمایی شان اکران می شود، انتخاب کرده، اصلا سینما را نمی شناسد.

با مخاطبان فیلم برخورد داشتید، فکر می کنید از کارتان خوششان آمده؟

مردم عادت دارند فیلم های خوب را به هم توصیه کنند و فکر می کنم حجم انبوه مخاطبی که در این مدت «قندون جهیزیه» را دیده اند هم به همین شکل تشویق شدند تا از میان فیلم های اکران شده، بارها فیلم را دیده.
نظرات مردم در مورد فیلم به من انگیزه و شوق زیادی می دهد. دلیل اینکه این روزها یک تنه از فیلم حمایت می کنم، این است که در این سینما، پوستم کنده شده است. سختی های زیادی کشیده ام و دوست ندارم نتیجه زحماتم دیده نشود. هیچ جا از هیچ رانتی استفاده نکردم و اتفاقا در این فیلم نگاه نقادانه دارم.

من داد می زنم و از حقم دفاع می کنم، چون نه محافظه کارم و نه در گذشته خطایی کرده ام که ترسی از کسی داشته باشم و تلاش کرده ام سلامت رفتار کنم. خوشحالم که با تلاش هایی که علی رغم تبلیغات محیطی برای فیلم انجام دادیم در طول 16 روز، فیلم نیم میلیاردی شد.

حالا یک مقدار از حواشی فاصله بگیریم و به خود فیلم بپردازیم، معمولا برای کسانی که عضوی از خانواده شان به اصطلاح آدم های معروفی هستند، مسیر سخت تری برای پیشرفت و قدم گذاشتن در حرفه آنها وجود دارد. دقیقا مثل سایه ای که همیشه دنبالشان است و گاهی حتی این قدر وسعت این سایه زیاد است که دیگر نمی توان به راحتی مستقل رفتار کرد و مدام در معرض مقایسه هستید. اتفاقی که تا حدودی برای شما هم افتاده است و بسیار منتظرند تا آینده فیلمسازی پسر رسول ملاقلی پور را ببینند.

من هم زیر همین سایه قدری که احساس می شود، هستم و در برخی موارد نیست. این وجه بیرونی چیزی است که از من دیده می شود اینکه من پسر رسول ملاقلی پور هستم. از وقتی سن و سال کمی داشتم با پدرم در سینما کار کرده ام در چند فیلم کنارش بودم و دستیاری اش را کردم. سینما را از پدرم یاد گرفتم، اما از جایی به بعد تصمیم گرفتم مستقل شوم و این را به پدرم اعلام کردم.

برای همین است که سال های اخیر با کارگردان های خوبی مثل بهرام توکلی، هومن سیدی و... کار کرده ام. در تمام این سال ها در تلویزیون کارکردم، دستیار کارگردان بودم، برنامه ریز بودم، فیلم های کوتاه و مستند زیادی ساختم و تا به امروز هر کاری انجام داده ام از بودجه شخصی خودم خرج کرده ام و هنوز هم این کار را انجام می دهم.

زمانی که خواستید از پدر جدا و به اصطلاح مستقل شوید، واکنش او چه بود؟

به هر حال فیلمسازی را کنار او یاد گرفتم. اما وقتی تصمیم جدی برای مستقل شدن گرفتم به او هم گفتم که فکر می کنم کنار تو کارکردن در بلندمدت برای من افت است و مدام به ما با دید پدر و پسری نگاه می شود.

اول تعجب کرد و حتی چند تا تیکه هم به من انداخت (با خنده) که پسر من تو رو به سینما آوردم، حالا می خوای جدا شی؟ بالاخره به هر ضرب و زوری که بود، راضی اش کردم. من مسیر سخت را رفتم. دانشجوی فیلمسازی شدم که هیچ کس را در سینما ندارد. حتی حاضر شدم بدون پول دستیار سوم باشم و شاید خیلی ها طاقت نیاورند و وسط راه خسته شوند، اما من ادامه دادم 13 سال صبوری کردم. الان هم احساس می کنم پدرم از من راضی است. به هر حال می دانید که پدرها هیچ وقت قاضی های خوبی برای بچه ها نیستند و بهترین کار را هم که انجام بدهی، باز هم ایراد می گیرند.

نقطه مشترک «قندون جهیزیه» با فیلم های پدرتان در این است که این فیلم هم مانند فیلم های پدرتان مملو از دغدغه های شخصی است؛ دغدغه های شخصی کسی که سال ها دستیار کارگردان بوده و حالا فرصت پیدا کرده به عنوان کارگردان این دغدغه ها را در قالب یک اثر داستانی به تصویر بکشد.

به هر حال فیلمی که ساختم، نگاه خودم است و برای زمانه ای که من در آن زندگی می کنم، ساخته شده است. این فیلم را تنها یک دستیار کارگردان می تواند بنویسد و بسازد. حتی خل خل بازی های فیلم برگرفته از روحیه شخصی خودم است. فیلمی است که خیلی حال و هوای عجیبی دارد. به هر حال هیچ وقت یک اثر از خالقش جدا نیست و روحیات من در ساخت فیلم دخیل بوده اما با همه اینها تمام تلاشم را کردم تا فیلم خوبی بسازم و اینکه بیشتر مردم راضی از سالن سینما بیرون می آیند، برایم لذت بخش است.

تا به امروز شده که کسی علی ملاقلی پور را به این دلیل که مسیری متفاوت از پدرش را در سینما انتخاب کرده است، شماتت کند؟

خیر، شاید در ظاهر ژانر کاری من با پدرم متفاوت باشد، اما ذات هر دو این کارها متعهد بودن آنهاست. پدر من معروف به فیلمساز متعهد بود و بحران های روز جامعه اش را مطرح می کرد، چه زمانی که فیلم جنگی می ساخت و چه زمانی که درد یک مادر را برای مبارزه با بیماری پسرش «میم مثل مادر» مطرح می کرد.


مفاهیمی را در فیلم هایش مطرح می کرد که برای مردم ارزشمند بود. من هم تلاش می کنم از همین مفاهیم حرف بزنم، چنانچه در «قندون جهیزیه» این اتفاق افتاده است و فکر می کنم سیاستمدارانی که دلشان برای این کشور و مردم می تپد، باید پشت این فیلم بایستند و اگر نقدی هم داشته باشند، حتمام می پذیرم.

یکی از اتفاقات مثبت فیلم «قندون جهیزیه» انتخاب درست بازیگرانش بود. از نظر من بازی صابر ابر بسیار قابل توجه است، انتخاب ها به چه شکل بود؟

به هرحال هر بازیگری که انتخاب می کردم، طبعا باید بازی متفاوتی در این فیلم داشت.البته نه تفاوت به هر قیمتی، باید برای مخاطب هم باورپذیر می بود. اگر شخصیت پردازی ها درست اتفاق نمی افتاد، نتیجه عکس می گرفتیم و متاسفانه در سینمای ما کم نیستند فیلم هایی که به این دلیل که وسواسی در ساختن آنها وجود ندارد، عموما بازیگران در نقش هایی که پیش از این دیده ایم تکرار می شوند. صابر ابر علاوه بر اینکه بازگیر بسیار پرانرژی و خوبی است، برای این فیلم هم من را بسیار همراهی کرد و می بینید که حتی تن صدایش هم متفاوت است و همین طور باقی بازیگران فیلم که انرژی زیادی برای کارشان گذاشتند.

حرف ناگفته در باره «قندون جهیزیه»...

اگر روال اکران و بی عدالتی این گونه ادامه داشته باشد، باید منتظر رفتارهای عجیب من باشند.

علی ملاقلی پور در فیلم «سیزده» و بازی در نقشی یک خواننده رپ، نشان داد که بازیگر خوبی هم هست، علاوه بر اینکه در برخی کارهای پدرتان هم بازی کردید. چرا بازگیری را ادامه ندادی؟

بازیگری من در فیلم سیزده کاملا اتفاقی شد. سال ها دستیاری می کردم و تجربه های من در سینما با بازیگران مختلف باعث شد تا اشرافی به بازیگری پیدا کنم. فیلم سیزده از جمله کارهایی بود که از جان و دل برایش مایه گذاشتم و حقیقتا برای کمک به دوست هومن سیدی در آن فیلم بودم. پیشنهاد بدل یک خواننده رپ معروف پیشنهاد خودم به هومن بود. بعد برای هومن اجراکردم و کلی خندید و خوشش آمد و قرار شد این نقش را خودم بازی کنم و شد آن دو سکانس معروف فیلم.

بعد از بازی در این فیلم و آن نقش خاص، پیشنهادهای زیادی برای بازیگری داشتم، اما اینجا بحث انتخاب هم هست. من همیشه دوست داشتم کارگردانی را ادامه بدهم و بازی برایم اولویت نیست. بازی در فیلم سیزده بابت رفاقتی بود که با هومن سیدی داشتم و تمام تلاشم را کردم که من هم در ساخت این فیلم خوب سهمی داشته باشم.

ملاقلی پور کی تصمیم گرفت اعتراضاتش را در قالب روش های جدید انجام دهد؟

روزی که کارلوس گرخید!

داستان اعتراضات علی ملاقلی پور از آن قصه های عجیب و غریب سینمای ایران است و همه چیز هم به همان روز بازی با ستارگان و قضیه جیمی جامپ بر نمی گردد. از همان روزی که قندون جهیزیه برای بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر انتخاب نشد، فتیله اعصاب استاد روشن شد و بعد از اینکه سانس های اکرانش در چند سینما کم شد، در روز مسابقه ستارگان ایران و جهان آتش به انبار مهمات رسید و بالاخره ترکید! در اینجا به صورت MP۳ اظهارنظرهای مهم و تاثیرگذار بازیگران اصلی این داستان و واکنش رسانه ها درخصوص این ماجرا را با هم می خوانیم:


قبل از جیمی جامپ

علی ملاقلی پور:

• مگر از روی جنازه من رد شوند که بتوانند چنین کاری را انجام دهند. (پیش از کم شدن سانس های فیلم)

• من احتیاط نمی کنم که حالا چیزی نگویم، چون شاید در آینده نگذارند فیلم بسازم، اهمیت آدم بودن برایم بسیار بیشتر از فیلمسازی است. من فیلم اولی نیستم؛ من فیلم آخری هستم. (بعد از کم شدن سانس های فیلم)

رضا سعیدی پور (مدیر سینما آزادی):

فیلم سینمایی «قندون جهیزیه» در پنج سانس به نمایش در می آمد که در حال حاضر به سه سانس قانونی خود برگشته. دو سانس کسر شده از این فیلم همان هایی است که خودمان خارج از قرارداد برای این فیلم درنظر گرفته بودیم.

علیرضا تابش (مدیرعامل سینمای فارابی):

دوستان هر متنی را می بینند کپی و ارسال نکنند، کمی تحقیق کنند. در اکران فیلم ها مرجع اصلی شورای صنفی نمایش است، این شورا از یک ماه پیش گفته بود این شرایط پیش می آید.


بعد از جیمی جامپ

علی ملاقلی پور (بعد از این ماجرا انگار که یک جورهایی آتشش خاموش شده باشد، خیلی مایل به گفت و گو نبود):

تصمیم گرفتم دیگر صحبت نکنم، می خواهم یک روش جدید برای تبلیغات داشته باشم. این تی شرت ها را تکثیر می کنم و با کمک افراد دیگر به صورت دستی فیلم را تبلیغ می کنیم.

منصور لشکری قوچانی (تهیه کننده عصر یخبندان، با انتشار عکس حضور ملاقلی پور در زمین فوتبال): اشک فرصتم نمی دهد؛ تهیه کننده فیلم را به امانت به سینما می دهد، اما...

بهرنگ علوی (بازیگر): برای هم نسلی که رسم عاشقی را خوب به ارث برده است، هم نسلی که برای نفس کشیدن ماسک نمی زند، پا به میدان ستاره ها می گذارد و با صدای بلند فریاد می زند: من «قندون جهیزیه» هستم، بلکه هوای تازه ای برای تنفس استشمام کند.

واکنش رسانه ها

روزنامه صبا: اعتراض سینمایی در مستطیل سبز، (ملاقلی پور گفته بود اگر حق فیلمش را در اکران از او بگیرند، اعتراض های نویی را رو خواهدکرد و این کار را کرد)

روزنامه بانی فیلم: اعتراض در آزادی، وارد است یا نه؟! (واکنش ها به رفتار اعتراضی علی ملاقلی پور در ورزشگاه آزادی از نگاه کارشناسان)

روزنامه هدف ورزشی: جیمی جامپ، محصول مزرعه پدری (مصاحبه با ملاقی پور: ورودم به زمین فوتبال اشتباه بود، کارد به استخوانم رسیده بود.)

خبرگزاری ایلنا: علی ملاقلی پور آزاد شد! (گزارشی از داستان پس دستگیری: ساعات بعد با پیگیری های حجت الله ایوبی و مساعدت معاون اجتماعی ناجا آزاد شد.)