حضور سنگین دلواپسان در عرصه موسیقی

هفته نامه صدا - علی نامجو: در یکی دو هفته گذشته پرسروصداترین موضوع در حوزه فرهنگ، حول محور اخباری بود که حکایت از لغو کنسرت های مجوزدار داشتند. به عقب تر که برگردیم و به جلو بیاییم، لغو کنسرت علیرضا قربانی، پایین کشیدن نوازنده زن از روی صحنه (حریر شریعت زاده) در کنسرت سالار عقیلی، لغو کنسرت وحید تاج، عدم صدور مجوز اماکن برای کنسرت کیهان کلهر، لغو کنسرت پرواز همای که 15 هزار بلیت آن فروش رفته بود و در انتها لغو کنسرت سامان جلیلی در خرم آباد، اتفاقات تلخی هستند که می توان آنها را در صدر خبرهای حوزه فرهنگ به عنوان یک زنگ خطر برای موسیقی رسمی در کشور به حساب آورد. به همین بهانه با رئیس دفتر موسیقی وزارت ارشاد گفت و گویی انجام داده ایم. پیروز ارجمند در این گفت و گو از اقدامات دفتر موسیقی، وزارت ارشاد و دولت می گوید.

با توجه به موضع گیری شما، آقای وزیر و ریاست جمهوری در اعتراض به لغو کنسرت ها، وزارت ارشاد چه تدبیری اندیشیده است تا دیگر شاهد چنین اقداماتی در برگزاری کنسرت ها نباشیم؟ منظورم اقداماتی است که از طرف ارگان های غیرمسئول و در پاره ای موارد افراد اصطلاحا خودسر سر می زند...

لازم به توضیح است که لغو کنسرت ها دلایل مختلفی دارد. یکی از این دلایل مشکلاتی است که پس از گرفتن مجوز ارشاد از طرف برگزارکنندگان کنسرت ها به وجود می آید. مثلا ایرادات تکنیکی هنرمندان، عدم هماهنگی های لازم که به عهده برگزارکنندگان است و ضعف سالن های برگزاری. عمده لغو کنسرت ها هم ناشی از سهل انگاری در این بخش است و تنها سی درصد این مشکلات مربوط به مسائل حاشیه ای است که امروز بیشتر از همان حاشیه ها صحبت می شود.


این حالت درست مثل لغو پروازهای شرکت های هواپیمایی است که در اثر ایرادات فنی پیش می آید. حدود پانزده کنسرت به این صورت لغو شده است که رقم قابل توجهی است. البته نیاز است که بازتعریفی از لغو کنسرت ها ارائه کنم. هر مجوز کنسرتی که تبدیل به یک محصول اجرایی نشود جزء دسته کنسرت های لغوشده قلمداد خواهدشد، بنابراین وقتی مجوزی صادر نشود نمی توان آن را کنسرت لغوشده دانست.

در این صورت کنسرت آقای کلهر را نمی توان یک کنسرت لغوشده به حساب آورد؟

خیر زیرا سیکل اخذ مجوز در مورد این اجرا تکمیل نشده بود.

آقای ارجمند لطفا در مورد لغو کنسرت هایی که در سال 94 اتفاق افتاده اند به طور مصداقی صحبت کنید...

دو مورد از این لغو کنسرت ها بنا به دستور قضایی صورت گرفت. یکی کنسرت آقای همای در تهران که بنا به دستور قضایی لغو شد. هرگاه هم مشکلات مربوط به این دو کنسرت حل شود، اجرا خواهندشد. دسته دیگری از کنسرت ها توسط نیروهای لباس شخصی لغو شده اند که از این به بعد با شیوه ای متفاوت از طرف وزارت ارشاد با آنها برخورد خواهدشد. برخی از این دسته سوالاتی دارند که بنا را به برگزاری مناظره با آنان گذاشته ایم تا به سوالاتشان پاسخ دهیم اما گروهی در همین دسته به هیچ عنوان به قانون احترام نمی گذارند و سعی در دامن زدن به بی قانونی دارند.

مطابق قانون، نیروی انتظامی موظف است که پس از دریافت مجوز ارشاد توسط گروه در برگزاری اجرا نهایت همکاری را انجام دهد، مگر در مواردی از طریق مراجع قضایی و مطابق با قانون، مجوز کنسرتی باطل شود و در این مورد حکم قضایی باعث انجام نشدن کنسرت می شود. در غیر این صورت با کسانی که در روند اجرای کنسرت اختلال ایجاد کنند، به صورت قانونی برخورد خواهیم کرد و از آن ها شکایت می کنیم.

کنسرت آقای شعاری که چندی پیش در ماهشهر لغو شد، جزء کدام یک از این دسته بندی ها است؟

ما هنوز سرگرم پی گیری لغو آن کنسرت هستیم. به نظر می رسد افراد دلواپسی که در ماهشهر باعث لغو کنسرت آقای شعاری شدند، تحت تاثیر اطلاعات غلطی بودند که در اختیار آن ها قرار گرفته بود. در مورد اجرای آقای شعاری به غلط گروه ایشان را یک گروه هندی معرفی کرده بودند که قرار است موسیقی و رقص هندی را اجرا کنند و این شایعات بی اساس باعث نگرانی مردم دلواپس شده بود.


در مورد کنسرت آقای وحید تاج در یزد هم مشکلی مشابه اتفاق افتاده بود و گروهی اطلاعات نادرستی در اختیار افراد دلواپس قرار داده بودند که سرانجام باعث لغو آن اجرا در شهر یزد شد. بر این اساس ما برنامه ریزی کرده ایم تا از طریق پلیس فتا منبع انتشار این نوع اخبار دروغ را شناسایی و از طریق قانونی با آن ها برخورد کنیم. دو مورد از مواردی که در سال های گذشته پیش آمده بود را دنبال کردیم و توانستیم متخلفین را که شرکت رقیب برگزارکننده کنسرت بود شناسایی کنیم و با آن ها برخورد قانونی انجام دهیم.

این شرکت که مسئولیت برگزاری کنسرت ها را بر عهده می گرفت با ایجاد شایعه بر علیه شرکت رقیب، کنسرت آن شرکت را با مشکل رو به رو کرده بود که مورد پیگرد قانونی قرار گرفت. گاهی هم برخی اطلاعات غلطی به دفتر مراجع عظام داده بودند. با گفت و گوهایی که با دفتر این برزگواران انجام شده، قرار شده از این به بعد، صحت اطلاعات را از خود ما جویا شوند تا هم از ایجاد مشکل خبرهای جعلی احتمالی جلوگیری شود و هم تعامل بیشتری بین وزارت ارشاد و دفتر مراجع صورت گیرد.

گاهی آثار تخریبی این شایعات تبعات ملی و بین المللی ایجاد می کرد که خوشبختانه با پی گیری های صورت گرفته، مورد بررسی قرار گرفته و به نتایجی هم رسیده ایم. به نظر من با همکاری با استانداران و نیروی محترم انتظامی که در سال گذشته هم یاور ما بودند، امسال هم می توانیم بخش زیادی از این مشکلات را حل کنیم. در همین مورد پیش بینی هایی برای امضای تفاهم نامه بین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت کشور و ریاست نیروی انتظامی صورت گرفته است، تا تکالیف و مسئولیت های ارگان های مختلف برای برگزاری کنسرت ها مشخص شود.

این در حالی است که امروز تمامی مسئولیت های مربوط به اجرای کنسرت ها اعم از رفتار تماشاچی، رفتار و نحوه اجرای هنرمندان و نظم و حجاب در سالن متوجه وزارت ارشاد است و همه جواب ها را از وزارت ارشاد می خواهند. به نظر می رسد از نظر قانونی این روش صحیح نباشد و برخی از این وظایف اصلا مربوط به وزارت ارشاد نیست. برای مثال وقتی شخصی از خارج از سالن وارد محل اجرا می شود، از یک مکان عمومی عبور کرده تا به محل کنسرت برسد. برهمین اساس وظیفه کنترل پوشش افراد از این پس به عهده نیروی انتظامی خواهدبود. در محل برگزاری حفظ امنیت سالن به عهده بخش حفاظت شرکت برگزارکننده خواهدبود در حالی که تا پیش از این وزارت ارشاد مسئولیت این مورد را برعهده داشته است.

این اقدامات می تواند دلواپسی افراد واقعا دلسوز را برطرف کند و به برگزاری هرچه بهتر کنسرت ها دلواپسی افراد واقعا دلسوز را برطرف کند و به برگزاری هرچه بهتر کنسرت ها کمک کند. البته نباید از موضوع بالا رفتن سطح توقع علاقه مندان به موسیقی به راحتی عبور کرد. رسانه ها امروز عامل ایجاد دوره گذاری هستند که به تبع آن سطح توقع جوانان در زمینه عرضه و انتشار موسیقی بالا رفته است. اگر این حالت را نادیده بگیریم، مسیر را برای موسیقی زیرزمینی باز کرده ایم و در این صورت باید جامعه را آماده ضربات مهیب فرهنگی کنیم. با این توضیح اقدامات دفتر موسیقی وزارت ارشاد باید در جهت برآورده کردن توقعات مخاطب باشد و ما تلاش می کنیم که همین کار را انجام دهیم. در نهایت مسئولیت کیفیت اجراها وظیفه ای است که به عهده وزارت ارشاد گذاشته شده است و بقیه وظایف را نیز شرکت ها و نیروی انتظامی انجام خواهندداد.


شما در صحبت هایتان نافذ بودن نظر مقام قضایی (حتی در زمان اجرای کنسرت) را مطرح کردید. آیا می توان نتیجه گرفت مجوزی که از سوی وزارت ارشاد صادر می شود، قدرتی پنجاه درصدی دارد و هنرمندان نباید خیلی نسبت به اجراهای خود مطمئن باشند؟!

مواردی که ما در لغو کنسرت ها داشته ایم به اندازه ای نبوده که بتوان این جمله را تایید کرد. هرچند از نظر وزارت ارشاد این موارد محدود هم نباید اتفاق بیفتد. باید توجه کرد که ایران کشوری چندفرهنگی است که زبان ها و قومیت های مختلفی داریم. طبیعی است که عرف هر منطقه فرهنگی و زبانی با نقطه ای دیگر متفاوت است و طبق مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی باید به عرف این مناطق احترام گذاشته شود. در برخی از مناطق افراد دلواپس از نورپردازی سالن ایراد می گرفتند و آن را مصداق کنسرت های غربی می دانستند، برخی دیگر می گفتند مردم حتی نباید دست بزنند و گروهی خواهان اجرای کنسرت برای هر جنسیت به صورت جداگانه بودند.

این موارد امروز در جامعه ما حل شده است و ما دیگر نمی توانیم با هیچ قانون و عرفی از دست زدن مردم یا نورپردازی سالن برای یک کنسرت ایراد بگیریم. خود نیروی انتظامی هم با اجرای تک جنسیتی مخالف بودند و عقیده داشتند که اعضای خانواده در کنار هم از اجرای یک برنامه فرهنگی لذت ببرند. من معتقدم فرهنگ خانواده های ایرانی جایگاه رفیعی دارد و خانواده ها در کنار هم می توانند از اجرای برنامه های فرهنگی و هنری بیشتر استفاده کنند و تفکیک جنسیتی مشکلات بعدی را همراه خواهدداشت. تفکیک جنسیتی کنسرت ها نه تنها می تواند به بنیان های خانواده آسیب بزند بلکه با شرایط امروز کنسرت در کشور ما قابلیت اجرایی هم ندارد، چون بلیت ها به صورت سامانه ای به فروش می رسد و امکان تفکیک وجود ندارد.

با چنین توضیحی شما تفاوت هایی که به لحاظ عرفی در مناطق مختلف وجود دارند را چطور در تصمیم گیری هایتان دخیل می کنید؟

دلواپسان نباید عرف خانوادگی شان را جزء عرف اجتماعی منطقه قرار دهند، از همین رو ما کارشناسانی را در همان منطقه داریم که عرف اجتماعی را تشخیص می دهند و بر همان اساس عمل خواهدشد. ناگفته نماند که به هنرمندان گفته می شود برخی از آثارشان را در مناطق به خصوصی اجرا نکنند چرا که وحدت ملی برای ما در اولویت قرار دارد و موسیقی که احتمال تهدید این وحدت را ایجاد کند نباید اجرا شود.

با این وجود جامعه ما تشنه شنیدن موسیقی سالم و خوب است، بنابراین وقتی فضا باز می شود تا موسیقی به مردم ارائه شود ما با یک هجوم شدید از طرف مردم روبرو می شویم، این برای جامعه ما یک فرصت است اما گاهی ما قدر این فرصت را ندانسته ایم و نتوانستیم خواست جامعه را به خوبی برآورده کنیم. در حالی که می توانیم از این فرصت اجتماعی استفاده کنیم تا خانواده های ایرانی از یک موسیقی سالم بهره مند شوند.

هرآنچه گفتید قابل احترام است و مردم هم موضع شما و وزارت ارشاد را در مورد برگزاری کنسرت ها می دانند اما آیا می توان مجوز صادره از طرف ارشاد را محکم و الازم الاتباع دانست؟

دو مرجع قانونی باید مجوز اجرای کنسرت را بدهند تا وزارت ارشاد مجوز کنسرت را صادر کند. دفتر موسیقی و اداره امکان دو ارگانی هستند که به صورت مستدل نظرشان را اعلام و مجوز را صادر می کند و وزارت ارشاد برهمین اساس مجوز نهایی را برای اجرای کنسرت صادر می کند. پس از این مرحله از نظر قانونی دیگر هیچ نهاد و ارگانی حق دخالت در این مورد را ندارد و اگر هم اقدامی صورت گیرد، دیگر به صورت قانونی نخواهدبود و صورت توصیه ای دارد. در ضمن این توصیه ها هم باید در جهت حمایتی باشد نه اینکه صورت مسئله را پاک کند!

با توجه به توضیحات هنرمندان و نظرات آنها به نظر می رسد ماجرای مجوز ارشاد یک بحث است و ضرر و زیانی که به صورت مادی و معنوی بر هنرمند و کنسرت گذار وارد شده بحث دیگری است. این ضرر و زیان ها را چه ارگانی و آن هم از چه طریقی باید جبران کند؟

همان ارگانی که مانع اجرای کنسرت شده است باید ضرر و زیان وارد شده را جبران کند. هنرمندان هم باید از طریق قانونی اقدام کنند و از پایمال شدن حقشان جلوگیری کنند. البته که در این بین دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد هم پیوسته به دنبال اقامه حق هنرمندان است حال آنکه خود هنرمندان کم تر به دنبال بازپس گیری حق خود هستند. البته من این را از حیا و وقار هنرمندان عزیز کشور می دانم ولی امروز دفتر موسیقی وظایفی را دارد انجام می دهد که خانه موسیقی به عنوان صنف مسئول باید انجام دهد.

در سال گذشته خانه موسیقی کمپینی را ایجاد کرد و در مورد لغو کنسرت ها اقدام به اعتراض نمود. با این وجود نمی دانم که این اعتراضات تا چه حدی پیش رفت و آیا آنان از طریق مراجع قضایی هم اقدامات لازم را انجام دادند یا نه؟ به هر حال صرف بیان یک معضل کافی نیست و برای به نتیجه رسیدن کار پی گیری های قضایی هم لازم است.


درمجموع ما به عنوان دفتر موسیقی آن چه را که باید تا به امروز انجام می دادیم، انجام داده ایم، حتی گاهی پا را فراتر هم گذاشته ایم و وظایف دوستانمان در خانه موسیقی را هم به دوش کشیده ایم. با توجه به این که ما به هنرمندان مجوز داده ایم، از این مجوز حمایت کرده ایم و کار را تا انتها دنبال خواهیم کرد. از سوی دیگر باید درنظر داشته باشیم که با شدت گرفتن چنین مسئله ای علاوه بر آسیبی که می تواند به هنرمندان وارد شود، حقوق مردم هم می تواند به خطر بیفتد. بنابراین باید حقوق مردم را هم برای حضور در یک کنسرت رعایت کنیم.

مواردی وجود دارد که چون پول تا ساعت یک شب به حساب هنرمند واریز نشده است، هزاران نفر در سالن کنسرت منتظر مانده اند و سرانجام کنسرت لغو شده است. هزینه بالای بلیت هم یکی دیگر از مشکلاتی است که به مردم از نظر اقتصادی فشار می آورد و گاهی ممکن است فروش بلیت به همین دلیل به حداقل نرسد و شرکت برگزارکننده کنسرت را لغو کند.

در مورد آن دسته از کنسرت هایی که شما مجوز اجرایش را صادر کرده اید و با دلایل غیرقانونی لغو شده است موردی برای مثال وجود داشته که از آن دفاع کنید و علت لغو مجوز را تا حل کامل مسئله جست و جو کنید؟

ما در بیشتر مواردی که مربوط به صنوف بوده است، پی گیری های کامل را انجام داده ایم و کلیه حق و حقوق هنرمندان را پرداخت کرده ایم. در برخی موارد هم هم چنان در حال پی گیری هستیم و در یکی دو مورد خاص به دنبال کشف منبع ایجاد اخبار غلط و شایعات هستیم تا بتوانیم حقوق تضییع شده هنرمندان را به آن ها بازگردانیم. مثلا در مورد اجرای آقای شعاری در پی یافتن منبع ایجاد شایعه هستیم تا بتوانیم مسئله را حل کنیم.

با توجه به تمام توضیحاتی که شما دادید می توانیم به این نتیجه برسیم که فعلا کاری از دست دفتر موسیقی، وزارت ارشاد و حتی رئیس جمهور بر نمی آید؟ ظاهرا اتفاقاتی که گاهی اوقات درمورد مسئله کنسرت ها و مجوزها می افتند آنقدر پیچیده هستند که مردم و هنرمندان باید زمان بدهند تا در آینده تمام آنها با هماهنگی بین مسئولان ذیربط حل شوند؟

ببینید! سامان دهی و رسیدن به نقطه امنیت کار وزارت ارشاد تنها نیست. یعنی اگر بنده زیر برگه مجوز کنسرتی را امضا کردم و تمام مراحل قانونی برای برگزاری کنسرت هم طی شد و در ادامه نهاد یا افرادی مانع برگزاری کنسرت شدند، کار ما پیگیری است اما همه چیز دست ما نیست. در پاره ای موارد برگزار نشدن این کنسرت ها تبعات ملی و بین المللی دارد. بنابراین مسئله در اینجا مربوط به حقوق شهروندی است.

اینجا صحبت بر سر حقوق قانونی هنرمندان هر مرز و بومی است. مردمی هم پول داده اند و کیلومترها آمده اند تا در شهر چناران شاهد کنسرت باشند، اما به صرف نظر شخصی یک دادستان نتوانستند نظاره گر کنسرت باشند، حال آنکه براساس نظر شخصی یک دادستان نباید کنسرت آقای قربانی لغو می شد. باید براساس قانون با این دادستان برخورد شود و فضا به صورتی نباشد که هرکسی هرطور بخواهد رفتار غیرقانونی انجام دهد. حتی اگر آن فرد دادستان هم باشد باید از قانون تبعیت کند.