دلیل موفقیت مجموعه «کلاه قرمزی» چیست؟

زندگی مثبت - نژلا پیکانیان:هر سال نزدیک ایام نوروز که می شود خیلی از مخاطبان تلویزیون بیش از اینکه پیگیر اخبار مربوط به پخش سریال های جدید نوروزی باشند، بیشتر می خواهند مطمئن شوند سریال محبوب کودکی هایشان امسال نیز از تلویزیون پخش می شود یا نه.

پخش مجموعه پرطرفدار «کلاه قرمزی» هر سال معمولا با کش و قوس های فراوانی روبرو می شود. با این وجود چند سالی است که این برنامه به یکی از پربیننده ترین مجموعه های سیما در ایام نوروز تبدیل شده.

امسال نیز تاییدها و تکذیب های زیادی آمد تا در نهایت پخش این مجموعه در ایام نوروز قطعی شد؛ با این تفاوت که «کلاه قرمزی» امسال از ۶ فروردین ماه روی آنتن می رود و پخش آن تا ۲۱ فروردین نیز ادامه خواهد داشت.


زوج موفقی که مخاطب را می شناسند

مجموعه تلویزیونی «کلاه قرمزی» سال هاست یکی از موفق ترین تولیدات در زمینه کودک و نوجوان محسوب می شود. در واقع بسیاری از کارشناسان و منتقدان حوزه کودک معتقدند این شخصیت های عروسکی سوپراستارهای دنیای کودکان هستند که تا به حال کمتر رقیبی به خود دیده اند.
اولین حضور کلاه قرمزی در تلویزیون به دهه 70 برمی گردد که او در برنامه ای به نام «صندوق پست» به عنوان مهمان حضور پیدا کرد و پس از آن، چند مجموعه تلویزیونی و فیلم سینمایی با محوریت کلاه قرمزی ساخته شد.

مجموعه های تلویزیونی و فیلم های سینمایی «کلاه قرمزی» را زوج هنری ایرج طهماسب و حمید جبلی ساخته اند؛ زوج موفقی که در این سال ها نبض مخاطب را در دست گرفتند و با ایده های خلاقانه شان عده زیادی را پای تلویزیون نشاندند. این زوج موفق پیش از ساخت «کلاه قرمزی» نیز با هم همکاری مشترک در زمینه کودک داشتند و آن هم صداپیشگی در مجموعه «شهر موش ها» بود.

«عمه زا» مهمان جدید کلاه قرمزی

چند سالی است که در ایام نوروز، کلاه قرمزی مهمان خانه ها می شد تا ساعات خوشی را در این ایام برای مخاطبان فراهم کند. همه دوستداران «کلاه قرمزی» لحظه شماری می کنند تا ایام نوروز فرا رسد و دوباره با ماجراهای کلاه قرمزی و بقیه شخصیت های دوست داشتنی این مجموعه همراه شوند.

هر سال در این مجموعه تلویزیونی تعدادی شخصیت عروسکی جدید رونمایی می شوند و کنار عروسک های قدیمی داستان های جالبی را خلق می کنند. امسال نیز خبر ورود شخصیت «عمه زا» شنیده شده که قرار است لحظه های شیرین این مجموعه را دو چندان کند.

البته یکی از انتقادهایی که در سال های اخیر به این مجموعه شده، افزایش تعداد عروسک های دیگر و در نتیجه کمرنگ شدن حضور کلاه قرمزی است. نکته اجتناب ناپذیری که سازندگان این برنامه نیز بر آن واقف اند اما تلاش شده در قسمت های مختلف هر چند کوتاه، کلاه قرمزی حضوری پررنگ تر کنار آقای مجری داشته باشد.


توصیه هایی که توی ذوق نمی زنند

اینکه چرا این مجموعه تلویزیونی سال ها به عنوان پرمخاطب ترین برنامه تلویزیونی و حتی پرفروش ترین فیلم سینمایی رکورد زده، می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از مهمترین ویژگی های این مجموعه تلویزیونی گستردگی بیننده های آن است، یعنی مخاطب آن به طیف سنی خاصی محدود نمی شود و این قهرمان های عروسکی علاوه بر کودکان و نوجوانان، بزرگترهای شان را هم پای تلویزیون می نشانند.

نکته جالب توجه دیگر این مجموعه حضور آقای مجری به عنوان یک بزرگتر کنار شخصیت های عروسکی است که از این طریق سعی می شود پیام ها و توصیه های اخلاقی و آموزنده ای به مخاطب منتقل شود اما نکته مهم اینجاست که این پیام رسانی آنقدر جذاب و دلنشین ارائه می شود که هیچ وقت توی ذوق مخاطب نمی زند و بدیهی است که می تواند تاثیر مثبتی روی مخاطب داشته باشد.

در ادامه با دکتر امیرحسین جلالی روانپزشک درباره علل موفقیت «کلاه قرمزی» و تاثیراتی که این مجموعه روی مخاطب می گذارد صحبت کردیم.

دکتر جلالی درباره علت محبوبیت «کلاه قرمزی» به «زندگی مثبت» می گوید: «مهمترین ویژگی که درباره «کلاه قرمزی» به ذهنم می آید این است که این شخصیت عروسکی نزدیکترین تصویر به چهره واقعی کودکی است.

ما معمولا در کارتون ها یا تئاترهای عروسکی یا حتی تئاترها و سینمایی های بزرگسال، بچه ها را موجوداتی می بینیم که باید خیلی طبیعی و اتوکشیده رفتار کنند اما در «کلاه قرمزی» سیمای واقعی کودک با همه شیطنت ها، همه نادانی ها و حتی به عبارتی همه گناهکاری ها (البته گناهکاری به معنای منفی آن نیست، به آن معنا که در کودکی حق گاهی بد و خطاکار بودن را داریم) به تصویر کشیده می شود؛ ضمن اینکه کلاه قرمزی مهربانی و سادگی خودش را دارد و در عین حال شیطنت هایی هم دارد.

او می تواند در قالب شخصیتی دیگر فرو رود تا امتیازهایی را به دست بیاورد و اهی تنبل شود و درس نخواند. به عبارتی همه این ویژگی ها تصویری واقعی تر از کودکی را به ما می دهد، به همین دلیل ما همیشه عاشق تصویر آشنا می شویم چرا که به ما نزدیکتر است و من فکر می کنم مهمترین راز محبوبیت «کلاه قرمزی» و ماندگاری آن هم برای بچه ها و هم بزرگترها ارائه همین تصویر واقعی از کودکی است.»


دکتر جلالی همچنین درباره تاثیرگذاری مثبت این مجموعه تلویزیونی روی طیف های مختلف مخاطبان می گوید: «یکی از ویزگی های این مجموعه تلویزیونی این است که افراد مختلفی آن را تماشا می کنند. وقتی من نوجوان بودم پخش این مجموعه شروع شد و فکر می کنم آن موقع بیشتر مخاطب کودک و نوجوان مد نظر سازندگان این مجموعه بود. شکل داستان هایی که طراحی شده بود و نوع ارائه پیام ها بیشتر مخاطب کودک و نوجوان را دربر می گرفت اما به مرور زمان دایره افرادی که سازندگان و نویسندگان این برنامه در نظر گرفتند متنوع تر شد ولی یکی از ویژگی های خیلی خوبی که «کلاه قرمزی» دارد این است که همچنان هم به کودک و نوجوان پیام می دهد و هم می تواند با بزرگسال ها حرف بزند. ممکن است بچه ها قسمت هایی از این مجموعه را نفهمند ولی ایرادی ندارد. این مجموعه در عین حال که قصه و داستانی را تعریف می کند، در پس آن اشاره ای فرامتنی به موضوعی اجتماعی می کند. از طرف دیگر داستانی ساده و دوستانه را همزمانروایت می کند که برای مخاطب کودک جذاب است. روابط شخصیت های درون مجموعه خیلی ساده و صمیمی است و این بخش می تواند باعث بیشتر ارتباط گرفتن بچه ها شود، ضمن اینکه موضوعاتی که در آنط رح می شود برای بزرگترها هم تامل برانگیز است و می تواند آنها را با خودش همراه کند.»

دکتر جلالی در ادامه درباره مولفه های مهمی که نویسندگاناین مجموعه تلویزیونی در داستان های مختلف به آنها می پردازند تصریح می کند: «مولفه های مهمتری که در این مجموعه وجود دارد این است که در «کلاه قرمزی» نصیحت و توصیه مستقیم وجود دارد. یکی از ویژگی های کلاه قرمزی این است که نکات خیلی ساده مثل اینکه بچه ها در مهمانی های عید باید چه کار کنند یا فرضا بچه ها باید با بزرگترشان چگونه حرف بزنند را با زبانی ساده و شیرین بیان می کند. به نظر من یکی از مسائلی که ما در ایران داریم این است که معمولا اولیا بلد نیستند چطور با بچه ها حرف بزنند یا در مقیاسی بزرگتر اولیای جامعه بلد نیستند چطور با مردم حرف بزنند اما مجری برنامه «کلاه قرمزی» همیشه توانسته در عین حالی که بزرگتر بودن خودش را نگه می دارد، برابری خاصی را هم با مخاطب ایجاد می کند و با مخاطب صمیمی می شود تا بتواند روی آنها اثر بگذارد و در نهایت حرف رک و مستقیمش را دلنشین بیان کند.»

دکتر جلالی درباره ویژگی های هر کدام از این شخصیت های عروسکی ادامه می دهد: «هر کسی می تواند شخصیت های مختلف را در این مجموعه دوست داشته باشد. محبوب ترین شخصیت برای من خود کلاه قرمزی است. به اعتقاد من خیلی از شخصیت های دیگر این مجموعه براساس شخصیت کلاه قرمزی طراحی شده اند. ویژگی اصلی این عروسک این است که او اساسا دارای شخصیتی خاکستری است و یک موجود خوب - بد است. کلاه قرمزی نه خوب خوب ترسیم شده و نه بد بد. این شخصیت عروسکی از آن تصویر معقولی که در داستان های کودکان است و معمولا شخصیت ها را به شکل دیو و پری یا خیر و شر تصویر می کند کاملا فاصله دارد و همه ویژگی های خوب و بد یک آدم را در خودش دارد.»

وی درباره شخصیت پسرخاله می گوید: «به نظر من پسرخاله تصویر کاریکاتوری از انسانی است که دوره اش گذشته و او اصلا به واقعیت تعلق ندارد. این شخصیت عروسکی عموما باعث خنده می شود و این نشان دهنده این است که اساسا چنین تصویری ناممکن است و اگر خوبی یک نفر زیادی شود چقدر می تواند کاریکاتوری شود.»

دکتر جلالی همچنین درباره عروسک فامیل دور می افزاید: «یکی از مهمترین ویژگی های شخصیتی فامیل دور این است که او یک فرد بزرگسال است اما از آنجایی که بیشتر با بچه ها نشست و برخاست دارد، بخش کودک آدم ها را خیلی خوب به ا نشان می دهد. البته الزاما به معنای بخش شاد و سرزنده کودکی. کودک به معنای آن بخش از همه ما که می توانیم ترس ها و دغدغه های خیلی کودکانه ای داشته باشیم.»

وی پسرعمه زا را شخصیت محبوب خیلی از مخاطبان می داند و می گوید: «به نظرم همه آدم ها حتی وقتی بزر می شوند نیاز دارند تا چنین شخصیتی را در خودشان نگه دارند تا بتوانند کودکی کنند.»


آنها کی هستند؟

کلاه قرمزی

عروسک اصلی مجموعه (با صدای حمید جبلی)، بچه عروسکی بازیگوش، تنبل و خوش قلب که شخصیت محبوب خیلی از بچه ها و بزرگترهاست.

پسرخاله

پسرخاله (با صدای حمید جبلی) از شخصیت هایی است که از اولین مجموعه کنار کلاه قرمزی حضور داشته و پسر خاله کلاه قرمزی است.

پسر عمه زا

پسرعمه زا (با صدای محمدرضا هدایتی) اولین بار در کلاه قرمزی ۸۸ به عنوان پسر عمه کلاه قرمزی معرفی شد و سپس در کلاه قرمزی ۹۱ و کلاه قرمزی ۹۲ نیز حضور داشت. او همچنین نقش کلیدی در کلاه قرمزی و بچه ننه داشت. پسرعمه زا پسربچه ای روستایی است.

فامیل دور

فامیل دور (با صدای بهادر مالکی) یک مرد میانسال است که شغل وی دربانی است. این شخصیت از برنامه کلاه قرمزی ۹۰ وارد مجموعه های کلاه قرمزی شد.

ببعی

ببعی (با صدای محمد بحرانی) شخصیتی عروسکی که نوروز ۹۰ وارد مجموعه کلاه قرمزی شد. تسلط وی بر زبان انگلیسی باعث جذابیت این شخصیت است.

جیگر

دومین شخصیت حیوان این برنامه است که در سال ۹۱ وارد این برنامه شده. حساسیت این شخصیت بر حیوان بودن او و برخی اتفاقات باعث جذابیت آن شده است.

همساده

همساده یا آقوی همساده (با صدای محمد بحرانی) از برنامه کلاه قرمزی ۹۱ وارد مجموعه های کلاه قرمزی شد. همساده مردی میانسال و اهل شیراز است. با وجود بلاهای زیادی که به سر همساده می آید، او همیشه می خندد.

عزیزم ببخشید فرزند لطفا

این شخصیت را احسان کرمی صداپیشگی می کند و نقش او در این برنامه آوردن وسایل از آشپزخانه یا همان آشپزخانه است که دقیق بودن او در این مسئله او را جذاب می کند.

پسر فامیل دور

شبیه پدر با موها وابروهای مشابه و کمی سبیل که برای نوزاد عجیب است. او علاقه زیادی به پستانک دارد!

دختر همسایه

دختر همسایه آقای مجری است که معمولا به آقای مجری سپرده می شود و تحت تاثیر برنامه های تلویزیونی که در ایران برای کودکان ساخته می شود قرار گرفته و تکه کلامش «دست و جیغ و هورای بلند» و «عیدی بده» است.

گابی

گابی یک گاو عروسکی است که در روستا همراه بی بی زندگی می کرده و برای روزهای عید نوروز به شهر آمده. او بسیار خوش اشتهاست و همین موضوع گاهی دستمایه ای می شود برای موقعیت ها و گفتگوهای طنز در این مجموعه.

گابی از اینکه دیگران به او دست بزنند، خوشش نمی آید. او کمی شُل صحبت می کند و در کنار نان خشک، بیشتر به خوردن کاغذ و مقوا علاقه دارد.