چرا فیلم های خارجی تلویزیون را نگاه نمی‌کنیم؟

هفته نامه تماشاگران امروز - سیاوش باقی: سیما در نشان دادن فیلم های روز جهان البته زیاد دست و دلباز نیست اما مقاطعی هم هست که یا برای گرم کردن تنور و نشاندن مخاطب پای گیرنده یا برای پرکردن آنتن مشاهده می کنیم که پرسروصداترین فیلم ها با کمترین فاصله زمانی از این رسانه پخش می شود.

فیلم هایی که گاهی حتی انتخاب شان حیرت انگیز است و اینکه چطور شده سازمان محافظه کار و دست به عصایی مثل صدا و سیمای ما سراغ فیلم مورد نظر رفته خیلی هم خبرساز می شود اما تا جایی که دیده ایم، موضوع تنها در همین حد برجسته می شود و حتی پخش برترین فیلم های هالیوود هم آنچنان که باید انعکاسی پیدا نمی کند و درباره آن حرفی زده نمی شود.

این بی تفاوتی را می شود در رسانه های مکتوب هم دید. نشانه اش آنکه تقریبا کمتر نشریه ای حتی تخصصی را پیدا می کنید که در طول سال پیگیر جدید فیلم های پخش شده از سیما باشد با نقد و مطلبی رو فیلم های پخش ببینیم.

اینکه مردم عادی و عموم مخاطبان چقدر این توجه به فیلم های بزرگ را جدی می گیرند و قرار دادن این فیلم ها در کنداکتور چه تاثیری بر جذب مخاطب می گذارد مشخص نیست، اما کمتر کسی تردید دارد که مخاطب خاص، سینماروها و سینمادوستان حرفه ای و آنها که سینما را به روز دنبال می کنند، تقریبا استقبالی از این اکران های تلویزیونی نمی کنند.


واقعیت این است که به شخصه مطلقا تمایلی به دیدن فیلم های مطرح دنیا در سیمای خودمان ندارم. به یاد هم ندارم در سال های اخیر فیلم یا حتی بخش زیادی از یک فیلم را در زمان پخش از سیما دیده باشم. گمان هم می کنم دلایلم برای ندیدن فیلم ها، با وجود دوبله معمولا دلچسب و مناسب، همان است که در مورد بقیه دوستان علاقه مند به سینما هم صدق می کند؛ اینکه فیلم هایی که سیما پخش می کند نسخه هایی مثله شده و غیرقابل اعتماد است و تماشای شان نه تنها نمی تواند کمک کند که بفهمیم فیلم چه بوده و کارگردان چه ساخته است، بلکه همه ذهنیت ما را نسبت به فیلم به هم می ریزد.

این نکته در مورد فیلم هایی که قبلا دیده ایم یا هنوز ندیده ایم هم تفاوتی ندارد. اگر فیلمی را پیش از این دیده باشیم، تماشای دوباره آن در سیما نهایتان حیرت و احتمالا عصبیت ما را به دنبال خواهدداشت و به سلامت روان مان صدمه می زند اگر فیلمی را ندیده باشیم و بخواهیم برای اولین بار در سیما شاهد آن باشیم نه تنها فیلمی عوضی را می بینیم که عطش مان برای دادن نسخه کامل و واقعی آن هم کم می شود.

سیما در دهه های اخیر اصل را بر این گذاشته که به اصولی که خودش به آن معتقد است عمل کند و ذره ای کوتاه نیاید. اصولی که با تعریف و اساس سینما در تعارض است و بر مبنای آن حقیقتی به نام اثر هنری، مولف و پدیده ای به نام سینما قابل ارائه نخواهدبود.

بخشی از این اصول می تواند قابل پذیرش باشد، اینکه سیمای ما به دلایلی فرهنگی نمی خواهد و نباید تصاویر روابط جنسی، خشونت عریان و موضوعات ضددینی را پخش کند اما متاسفانه سلیقه و چارچوب های ممیزی در سیما به این موارد محدود نمی شود و آنقدر گسترده شده و قبح سانسور چنان شکسته شده که تغییر تمام اجزای داستان، دیالوگ ها و عوض کردن ماهیت و روابط آدم ها به کاری معمولی بدل شده است.

برای همین هم هست که شما وقتی فیلمی را در سیما می بینید فقط در مورد حذف صحنه های به قول معروف «مورددار» نیست که با سانسور مواجه می شوید، بلکه اغلب با تغییر دادن موضوع فیلم، کلا با فیلمی مجعول و شگفتانگیزی غیر از نسخه اصلی مواجه خواهیدبود. عزیزان تصمیم گیر که مطمئنا کمترین دلبستگی به سینما و فیلم ندارند- که اگر داشتند می دانستند این برخورد با یک اثر چه اندازه غیراخلاقی و غیرحرفه ای است- این رفتار را حتی در مورد فیلم هایایرانی هم اعمال می کنند و گویی اصرار دارند از ماده اولیه ای به نام یک فیلم ساخته شده، اثری را به دست و چشم مخاطب برسانند که مطلوب و موردنظر خودشان است.

بدون آنکه کمترین اهمیتی به ثبت، ایده و زحمت سازندگان فیلم بدهند و این همان دلایلی است که به طور مداوم صدای کارگردان های هم وطن مان را هم در می آورد و البته با توجه به تعدد شبکه ها و فراگیرشدن پخش فیلم ها موضوع آنقدر تکرار شده که حتی فیلم سازان هم قید اعتراض را زده اند.

این موضوع برایم وقتی یک بار دیگر با دردناکی تمام به چشم آمد که مدتی پیش به طور اتفاقی متوجه شدم که یکی از شبکه ها فیلم «بوسیدن روی ماه» را پخش می کند.

تنها دیدن کنجکاوانه چند دقیقه از فیلم کافی بود تا بار دیگر پشت دستم را داغ بگذارم و شبکه را عوض کنم. اینکه سیما و مدیرانش حتی نمی توانند فیلم ساده و پاستوریزه ای مثل این ساخته اسعدیان را پخش کنند و خود را ملزمن می بینند که در آن هم دست ببرند و صحنه به صحنه آن را چرخ و تعدیل کنند می تواند گویای این باشد که چرا نباید هیچ فیلمی را از سیما دید و چرا دیدن نسخه هایی که تلویزیون خودمان از ۱۲ سال بردگی و سینما پارادیزو و دریای درون و دیگر فیلم ها پخش می کند ظلم است.

ظلم به آنها که فیلم را ساخته اند و ظلم به خودمان که وقت مان را هدر می دهیم و به تماشای چیزی می نشینیم که با قساوت تمام سلاخی شده و روی آنتن رفته است. با همه اینها معلوم نیست سیما چه اصراری دارد که همچنان به نمایش فیلم های مشهور و شاهکارهای سینمایی و فیلم های به روز ادامه بدهد. سیمایی که احترام به شعور و وقت مخاطب برایش کمترین ارزشی ندارد و حتی تماشای فوتبال بدون قطع و وصل و کاملا زنده هم در آن ممکن نیست، می تواند نمایش فیلم های سینمایی را به کل تعطیل کند و به پخش هزارباره آثار کلاسیک و قدیمی سینمای ایران و جهان بسنده کند.

همان نخسه های رنگ و رو رفته که البته باز هم معلوم نیست در هر بار پخش مجدد قرار است چه مقدار دیگر از دل و روده شان بیرون کشیده شود تا مدیران رسانه ملی مطمئن باشند که خدای ناکرده خوراک ناسالمی به بینندگان خود نداده اند. بینندگانی که بسیاری شان مثل ما اصلا عطای این تماشا را به لقایش بخشیده اند و به چشمه زلال فیلم های موجود در بازار آزاد دلخوش اند.