۵ فیلم خشن ولی تاثیر گذار سینمای ایران

برترین ها - ایمان عبدلی: خشن ها در سینمای ایران کارنامه ی بلند بالایی ندارند، شاید وجود یک سری مولفه های ملی و دینی و عدم اعتقاد و باور موجوداتی چون دراکولا و روح خبیث و یا شاید محدودیت هایی که برای زنان در سینمای ایران وجود دارد و یا از همه مهمتر نگاه غالبی که در میان مسولین وجود دارد که همواره از نمایش خشونت پرهیز داشته ، همه و همه عوامل تاثیر گذار بر نحیف بودن پیکر سینمای خشونت هستند، مسولانی که غالبا گمان کرده اند با انکار خشونت از اشاعه ی آن جلوگیری کرده اندو همین نگاه عامل توقیف (خانه پدری) میشود، در زیر نگاهی به 5 فیلم خشن و تاثیر گذار سینمای ایران انداخته ایم، نکته ی تامل برانگیز اینکه تمام این فیلم ها از واقعیت سرچشمه گرفته است...

تنگنا (امیرنادری)

دیوار تنگنا را دست بلند حادثه می سازد و حادثه چیزی جز اراده انسان نیست،انسان که سلول دیوارهای زندان تنگ خویش است . چند قمارباز حرفه ای برسرمیز بیلیارد درگیر میشوند و علی خوشدست(سعید راد ) در یک لحظه مرتکب قتل میشود وارد تنگنای خوخواسته ای میشود که تجلی جمله ی ابتدای فیلم است .تنگنا فیلمی سیاه و رئالیستی است که از جمله آثار جریان ساز موج نوی سینمای ایران استف فیلمی متفاوت در فضای آن سال های سینمای ایران که خشونتش در جهت ایجاد هیجان و جذب تماشاچی نیست، در تنگنا که بعدها به نوعی شمایل سعید راد شد، با صحنه های زد و خورد فراوان و دلخراشی مواجهیم، آدمهای شهر به شدت نامهربانند و هیچکس جز بدکاره
ای(اشرف ) پناه نمی شود و چه هوشمندانه امیر نادری یک بدکاره را پناهگاه درمانده ای چون علی خوشدست میکند.


استفاده از صدای فریدون فروغی که با ترانه ی فرهاد شیبانی و موسیقی اسفندیارمنفردزاده به شدت عجین شده با فضای فیلم و تنهایی غریب علی همساز شده، پای تیر خورده ی علی و لنگ زدن او ،کوچه های باریک و فضای سرد که سایه ی برادران قمار باز در تعقیب علی را پررنگ تر میکند، حس خشونت و تلخی فضا را به خوبی ترسیم میکند، خشونت موجود در فیلم از نوع خشونت اجتماعی است و فرد را در مواجهه با جامعه قرار می دهد، پرداخت مناسب( تنگنا) را در گروه خشن های جریان ساز سینما ی ایران قرار است .

قیصر (مسعود کیمیایی)

یکی دیگر از خشن های موج نوی سینما ی ایران قیصراست، که بعدتر در کاراکترهای بسیاری تکثیر شد، از کلاه و تا پاشنه ی کفش و ..تمام آنچه که بهروز وثوقی را قیصر کرده بود، نماد اعتراض و عصیان شد ،قیصر که برای کار در جنوب به سر می برد در بازگشت به خانه بوی فاجعه را میشنود، فاطی خواهر قیصر قربانی تجاوز یکی از برادران آب منگل شده، همانهایی که برادر قیصر را هم که برای انتقامجویی با آن ها رودررو شده بود به قتل میرسانند... سکانس به قتل رساندن یکی از برادران آب منگل در حمام یکی از عریان ترین چهره های خشونت در سینمای فارسی است، سکانسی که در عین خشونتی که دارد از قضا خیلی هم ماندگار شده سکانس های دیگری نظیر زد وخورد برادران آب منگل با فرمان ویا انتقام گیری قیصر از خشونت بار ترین سکانس های سینمای فارسی است که البته در عین حال محبوب هم هست، شمایل معترضانه و عصیانگر قیصر که خود برای اجرای قانون وارد کارزار می شود، گویی خواسته های فرو خورده ی جماعت را فریاد میزد محبوبیت عجیبی پیدا کرد، در اینجا هم موسیقی ضربی فیلم ساخته ی منفرد زاده به کمک شخصیت پردازی بی عیب و نقص کیمیایی آمده است، چاقو و خون از المان ها ی همیشگی خشونت در جای جای فیلم حضور دارد.


قرمز (فریدون جیرانی)

در سال هایی که فیلم های موسوم به فیلم های دختر و پسری سینماها را قبضه کرده بود، جنس خشونت هم در یک رابطه ی زناشویی تعریف میشد ،این بار جیرانی با برداشت از یک اتفاق واقعی و با توجه به شم ژورنالیستی که داشت قصه ی یک مرد بدبین و پارانویید را بازی هیستریک محمدرضا فروتن روایت میکرد، ناصر ملک که با هستی مشرقی ازدواج میکند با بدبینی های دیوانه وارش عرصه را تا جایی بر او تنگ میکند که مشرقی مجبور به استعفا از محل کارش می شود، عشق تمامیت خواه و مریض گونه ی ناصر ملک بستر سکانس های کتک کاری و خشونت آمیز فیلم میشود و ملک تا جایی پیش می رود که تحمل حضور هستی مشرقی را در خیابان ندارد و جایی که حس میکند به او توهین شده (مشرقی درخواست طلاق میکند) نقشه ی قتل همسرش را میکشد ،غافل از آنکه میمیرد قبل از آنکه بکشد، صورت زخمی هستی مشرقی و دعواهای تند و زننده زوج فیلم ،کتک کاری و چاقو و رنگ ها ی تند فیلم را خشن میکند و تماشاگر خسته از یکنواختی سالن ها را جذب میکند، فیلم در آن دوران جز پرفروش ها شد، پرداخت یک ماجرایی جنایی در بستری روانشناسانه همواره جذاب بوده است.


ماهی و گربه (شهرام مکری)

زمان دایره است،از این دایره گریزی هست؟

پرداخت خلاقانه ی یک ماجرای واقعی که از فرط غنای فرمی محتوای ان زیر سایه قرار گرفته فیلمی محبوب تماشاگران و منتقدان که از معدود فیلمهایی است که به نوعی به سینمای موسوم به اسلشر نزدیک می شود ، از همان ابتدا و با شرح اینکه این فیلم برداشت واقعی از یک جنایت هولناک است خشونت خود را جلوی روی تماشاچی میگذارد و چه هنرمندانه با یک کیسه ی خون تماشاچی را تا انتهای فیلم میخکوب می کند در فیلم با سه کارگر یک رستوران مواجه ایم که با خونسردی دانشجویان شوخ و شنگ فیلم را طعمه ی تامین گوشت رستوران خود میکنند سکانس های مثله کردن گوشت روی تخته یقصابی پیش بند خونی شده کیسه ای که از آن خون میچکد خونسردی و خشونت کارگران رستوران و تقابل آن با سرخوشی دانشجویان فضای سرد و وهم انگیز جنگل چاقویی که در تمام فیلم حضور دارد دوربین روی دست که غالبا از پشت سر کاراکتر ها حضور دارد خشونتی را در تمام اثر تکثیر میکند که تماشاچی را روی صندلی سینما تحت تاثیر قرار میدهد خشونت ماهی و گربه که باز هم از یک داستان واقعی سرچشمه گرفته بیانگر خشونتی است که مثل آتشی زیر خاکستر تمام جامعه را تهدید میکندخشونتی اجتماعی و حتی فراتر از ان فلسفی (توجه کنید به جمله ای که در ابندای مطلب قید شده)و اشارات فرمی مکرر به دایره وار بودن زمان و هستی که در ذات خود خشونت دارد و فیلم موفق میشودبه طور کامل یک خشونت تهدید آمیز را به تصویر بکشد.


خانه ی پدری (کیانوش عیاری)

احتمالا این اولین فیلمی است که به خاطر خشونت توقیف شده فیلمی که داستان های قبل از اکرانش به خودی خود قابلیت فیلم شدن دارندو جالب اینکه بنا به گفته ی سازنده اش توسط اسماعیل احمدی مقدم پیشنهاد شده و به تهیه کنندگی ناجا ساخته شده اما پس از دریافت جایزه در جشنواره ی ونیز و تماشای فیلم توسط احمدی مقدم ، نیروی انتظامی سرمایه اش را پس میگیرد و....اما داستان فیلم که باز هم از یک واقعیت سرچشمه گرفته :سال ۱۳۵۵ جسد دختری تکه تکه شده در رود خانه ی کارون پیدا میشود دختری که تا چند روز قبل در زندان بوده و پس از پایان محکومیتش درخواست ادامه ی حضور در زندان میکند، زیرا می داند که پدر و برادرش طاقت ننگ حضور او را ندارند و در آخر هم دختر طعمه ی کوسه ها می شود....

آنهایی که فیلم را دیده اند از شروع طوفانی و کوبنده ی تازه ترین ساخته ی کیانوش عیاری می گویند وگویا همین سکانس ابتدای محل مناقشه شده، تا حدی که اجازه ی پخش آن منوط به حذف همین سکانس بوده ، عیاری ۴ سال پای فیلمش ایستاد و زیر بار اصلاح نرفت، البته نمایش فیلم در گروه هنر و تجربه از لحاظ تجاری یک شکست قطعی است، اما همین هم غنیمتی است باید به انتظار نشست و دید که استاد واقع نمایی چگونه خشونت را تصویر کرده که از آن برداشت های ضد دینی و ضد میهنی شده کما اینکه مانور روی سرخوردگی زن ایرانی و حتی تاکید نمادین روی حضور زن در پستو و زیرزمین بیشتر به حساسیت ها دامن زده است .