ماه عسل علیه ماه عسل

روزنامه هفت صب ح: دلیل این همه هجمه علیه علیخانی و برنامه اش آن هم در روزهای ابتدایی ماه رمضان که تازه چند قسمت از برنامه روی آنتن رفته چیست؟ آیا این هجمه ها از جایی سازماندهی می شود، مردم چه توقعی از او و برنامه اش دارند؟ آیا قیاس ماه عسل با خودش درست است؟ علی معلم در گفتگو یی این مسائل را بررسی می کند.

خیلی زودتر از آن که فکر می شد صف بندی مقابل «ماه عسل» شکل گرفت؛ یک عده سینه چاکند و عده ای معترض. شاه کلید جدل ها احسان علیخانی است و سوژه های برنامه. تا اینجا مشکلی نیست و اتفاقا تکثر دیدگاه های متضاد، بیانگر موفقیت برنامه است و از آن سو نشانه ای خوب از رواج دیالوگ میان هموطنان. ور تلخ ماجرا، جایی است که دیالوگ ها از قاعده ادب خارج می شود و الفاظ رکیک جای آن را می گیرد. حالا کار به جایی رسیده که از دو روز پیش در فیس بوک صفحه ای علیه «ماه عسل» و علیخانی راه افتاده تا این جماعت به ظاهر معترض، جایی برای بیان بد و بیراه داشته باشند! بله درست شنیده اید؛ این صفحه پر است از بدگویی به احسان علیخانی و برنامه اش.

چند دسته نظر داریم

با جستجویی مختصر در فضای مجازی و حتی با همکلام شدن با چند شهروند، به راحتی متوجه برآیند کلی نظرات درباره «ماه عسل» می شوید. عده زیادی به شدت آن را دوست دارند، برخی از اساس ماهیت برنامه را نمی پسندند، یک عده شیوه اجرای مجری منطبق با سلیقه شان نیست، بعضی ها که فقط فحش می دهند! و یک دسته انتظارت خارق العاده از برنامه دارند. آنها منتظر غافلگیری های بیشتر در «ماه عسل» هستند و توقعات شان از علیخانی به شدت بالا است.


همه این نظرات در حالی رد و بدل می شود که «ماه عسل» سال پیش برنامه تراز ماه رمضان بود و حتی با پایان سال ۹۲، در بسیاری از نظرسنجی های آخر سال دیده شد. احسان علیخانی در سری جدید برنامه اش چیزی از ایده و اجرا کم نگذاشته و حتی گاهی پرقدرت تر ظاهر می شود، ضمن آن که هنوز اول راه است و برای مخاطبانش حتما سورپرایزهای تازه ای خواهد داشت. پس این عجله نشان چیست؟

همه توقع دارند

از میان گزینه های پیش رو، انتخاب علی معلم برای پاسخ به چرایی مقایسه میان دو سری اخیر «ماه عسل» دلیلی چند وجهی دارد. اهل رسانه و خودش صاحب قلم است؛ تجربه اجرا دارد و در سینما فعالیت می کند.

او پیش از گفتگو تاکید می کند که «ماه عسل» را به صورت گذرا دیده و نمی تواند به طور مصداقی و جزء به جزء درباره آن صحبت کند. بنابراین محور گفتگو با معلم بر دو موضوع متمرکز است: مقایسه «ماه عسل» پارسال و امسال و نوع نگاه مدیران به تلویزیون.

به نظر علی معلم، برنامه علیخانی به خاطر موفقیت پیشین، بیش از پیش زیر ذره بین قرار گرفته است: «هر چیزی وقتی در ایران مورد پسند واقع می شود همه روی آن حساس می شوند و به خاطر فشارها از حالت طبیعی خارج می شود. بعد هم مسئولان می خواهند پیام هایشان را به برنامه بچسبانند و همین، کار سازندگان را سخت می کند.»

معلم این نگرش را آفت بزرگ تلویزیون می داند که حتی «ماه عسل» از آن مبرا نیست: «احسان علیخانی نماینده تفکری است که به او حقنه می شود. این ذهنیت نه تنها به او که به همه، از مجری های خبر گرفته تا گزارشگر و مجری تاک شو هم سرایت می کند. همه در موضع علامه حرف می زنند که این خیلی بد است.»

ماه عسل، علیه ماه عسل

اشاره کردیم که یک دسته از مخاطبان توقع شان از برنامه «ماه عسل» بالا رفته. علیخانی خودش به خوبی به این مسئله واقع است و حتی سال پیش در گفتگویی به آن اشاره کرد. این نکته که ماه عسل علیه ماه عسل شده را می توان در انبوه دیدگاه کاربران سایت های مختلف یافت: «فرم این برنامه تکراری است و دیگر جذابیتی ندارد...»، «سریال های مناسبتی را دیگر پیگیری نمی کنم و فقط مشتاق بودم «ماه عسل» را ببینم که آن هم هیچ ایده جدیدی نداشت»، «این برنامه نسبت به سال های پیش بسیار تکراری شده است و دیگر برایم جذابیتی ندارد، در صورتی که این سوژه ها را می توانند در بخشی از برنامه شان استفاده کنند نه کل برنامه شان».

ملاحظه کردید که مخاطبان برنامه همچنان «ماه عسل» را دوست دارند و هر لحظه منتظر اتفاقی ویژه هستند. این اشارات در حالی است که هنوز برای قضاوت درباره سری تازه برنامه خیلی فرصت باقی است.

سکوت علیخانی

طبیعتا احسان علیخانی به عنوان مرد شماره یک «ماه عسل» باید پاسخگوی هوادارانش باشد؛ کاری که مثلا مهران مدیری در سریال های شبانه اش می کرد و مدام تکیه کلام «بهتر می شیم» را در برنامه های ابتدایی به کار می برد. بر حسب وظیفه ژورنالیستی سراغ این مجری محبوب رفتیم اما علیخانی در برابر تماس و پیامک ما ترجیح داد سکوت پیشه کند.

مشکل از تلویزیون است نه علیخانی و دیگران

برگردیم به گپ و گفتمان با علی معلم. او بعد از اینکه نظرش را به شکل تلگرافی درباره چرایی قیاس دو سری «ماه عسل» بیان کرد، وارد بحث کلان تری شد و پای تلویزیون و مدیران این رسانه را به میان کشید و به معترضان «ماه عسل» هم حق داد و به علیخانی هم: «واقعیت ماجرا این است که تلویزیون چون خودش را بابابزرگ مردم می داند و فکر می کند باید ما را پند دهد و رستگار کند، جوری هم حرف می زند که گویا فهم جهان هم در دست اوست. این تفکر از محدودنگری و نگرشی ارتجاعی می آید که تصورش برای مردم ایجاد آگاهی نیست بلکه می خواهد نقش پدرخواندگی را بازی کند.»


به عقیده معلم این نگرش به مجریان هم تسری کرده: «به طور طبیعی مجریان تلویزیون هم دچار همین مشکل هستند و به جای اینکه تعریفی به مردم ارائه دهند، می خواهند آنها را نجات دهند. حال اینکه چقدر خودشان محتاج کمک و نجات هستند، بحران اخلاقی ایجاد می شود؛ همان که مردم می گویند: خودت چی؟»

مجری بیست ساله و حرف های غیرقابل باور

معلم در ادامه شیوه کنونی اجراهای تلویزیونی را بی خاصیت می داند و می گوید: «روزگار، روزگار یکسو سخن گفتن نیست، چون مردم حاضرند حرف های آدم های برگزیده را گوش بدهند اما حرف یک مجری بیست ساله تلویزیون که به مردم فرمان می دهد یا یک بازیگر جوانی که به مردم درس زندگی می دهد، برای عموم مخاطبان سنگین است.»

او بار دیگر به گفته اولش برمی گردد و تفکر نهادینه شده تلویزیون را مقصر این اتفاق می داند: «حتی در برنامه های سینمایی می بینیم که همه خودشان را در جایگاه تعلیم می بینند. این مشکل فقط مال مجری ها نیست بلکه به نگاه پدرخواندگی تلویزیون و جایگاه عجیبی که برای خودش در فرمان دادن به اذهان عمومی قائل است برمی گردد؛ این نگرش در روزگار جدید تحمل ناپذیر است.»

برنامه هایی که صادق نیستند

معلم بدون اشاره مستقیم به «ماه عسل» موفقیت هر برنامه را حاصل صداقت آنها می داند: «مردم به طور طبیعی با برنامه هایی که صداقت بیشتری دارد ارتباط برقرار می کنند. علم زیاد اهمیت ندارد. مردم به موضوعات علاقمندند. مشکل وقتی پیش می آید که صداقت در برنامه نباشد و نمایش جایگزین آن شود. یعنی وقتی بُعد نمایشی زیاد شود، مردم آن را پس می زنند.»

به گفته معلم غالب برنامه های تلویزیون نمایشی و از پیش مشخص شده هستند و همین باعث می شود مخاطبان از تماشای آنها دلزده شوند: «به خصوص در رئالیتی ها و تاک شوها یعنی اگر شما احساس کنید یک تالک شو از قبل برنامه ریزی شده است دیگر برایتان جذاب نیست. جذابیت عمده اینگونه برنامه ها وقتی است که وسط کار همه چیز به هم بریزد. وقتی ری اکشن ها و گریه و خنده ها حساب شده است، شکلی از نمایش حساب شده می بینیم و این باعث دلزدگی مخاطب می شود.»

این مدیر پاسخگو نیست

ماجرای عدم پاسخگویی مدیران تلویزیون برای ما خبرنگاران امری عادی است. این بار با فضل الله شریعت پناه، مدیر گروه اجتماعی شبکه سه، دیالوگ پیش از گفتگوی رسمی هم برگزار شد و جناب مدیر را از اتهامات موجود مطلع کردیم. گفتیم که قصد چالش نداریم و اتفاقا یک سویه نگری علیه «ماه عسل» به دور از اخلاق حرفه ای است. حتی بنا بود شنونده پاسخ های او در برابر دیدگاه معلم باشیم. گفته بودیم که در چندین سایت یادداشتی می چرخد که برنامه «ماه عسل» را متهم به تبلیغات نامرئی کرده اما به وعده وفا نشد و به رغم تماس های چندین باره و ارسال پیامک گفتگو شکل نگرفت.