«هفت سنگ» یا مدرن فامیلی لِه شده؟!

روزنامه هفت ص بح: اولین قسمت «هفت سنگ» و کپی برداری نعل به نعل آن از سریال آمریکایی «مدرن فامیلی»، بلافاصله بعد از پایان پخش و در تمام روز گذشته با واکنش های زیادی در سایت های خبری و شبکه های اجتماعی همراه بود. واکنش ها طی چند ساعت به صفحه اینستاگرام بازیگران و کارگردان این سریال رسید و حتی با واکنش خود کارگردان مواجه شد.

بذرافشان در مواجهه با این حجم اعتراض، توپ را به زمین مخاطبان انداخته و نوشته بود آنهایی که متوجه این شباهت شده اند هنر نکرده اند چون کاملا مشخص است! اما در آینده قصه ها تغییر می کند. این اولین باری نیست که کارگردان و شبکه پخش کننده یک سریال، اطلاعات سینمایی و سریالی مخاطبان را در این حد پایین حس می کنند و به نظرشان می آید که آنها متوجه این جور کپی برداری ها نمی شوند.

روز گذشته برای روشن شدن قضیه با علیرضا بذرافشان و مجید مولایی، کارگردان و تهیه کننده سریال تماس گرفتیم اما پاسخی از آنها دریافت نکردیم. حسین تراب نژاد یکی از نویسندگان این مجموعه هم گفت که پاسخی در این زمینه ندارد و باید با خود بذرافشان در این باره صحبت شود. به صورت کاملا جزیی، کپی برداری «هفت سنگ» از «مدرن فامیلی» را مرور می کنیم.


خانواده دانفی و مهدی سلطانی

نوع چینش خانواده ها در «هفت سنگ»، تعداد آنها و حتی رابطه ای که با هم دارند، عینا شبیه «مدرن فامیلی» است. پدر خانواده با نام جی، مردی مسن است که با زنی کوچکتر از خودش ازدواج کرده؛ زنی که یک پسربچه کوچک هم دارد. در هفت سنگ، پرویز پورحسینی با الهام پاوه نژاد که از خودش کوچکتر است و پسربچه ای هم دارد ازدواج کرده.

در «مدرن فامیلی»، دختر جی، مادر خانواده دانفی است که دو دختر و یک پسر دارد. در هفت سنگ، شبنم مقدمی نقش دختر پورحسینی را بازی کرده و مادر خانواده است. تنها تفاوت قضیه اینجاست که این خانواده به جای دو دختر و یک پسر، یک دختر و دو پسر دارند. در «مدرن فامیلی»، پسر جی، میچل نام دارد و با مردی به اسم کامرون تاکر زندگی می کند. آنها ابتدای سریال تصمیم می گیرند بچه ای را به فرزندی قبول کنند. در هفت سنگ، بهنام تشکر است که ازدواج کرده و بچه دار نمی شود و اول سریال از پرورشگاه بچه می گیرند.

انتخاب بازیگران و خانه تقلیدی

یکی از جالب ترین شباهت ها میان «مدرن فامیلی» و «هفت سنگ»، بحث انتخاب بازیگران است. دختر کوچک خانواده دانفی، دختری ساده، عینکی، گوشه گیر، اهل درس است و خلاصه هیچ رگه هایی از به روز بودن را نمی شود در او پیدا کرد.

انتخاب بذرافشان برای دختر مهدی سلطانی و شبنم مقدمی هم دقیقا چنین ویژگی دارد. جالب اینجاست که دختربچه حتی به لحاظ ظاهری هم شباهت زیادی به دختر خانواده دانفی دارد. مسئله جالب دیگر اینجاست که در مدل ایرانیزه «مدرن فامیلی»، با اینکه دختر بزرگ خانواده به دلایل مسائل اخلاقی جای خودش را به پسر خانواده داده است اما سعی شده تا این پسر هم به لحاظ رنگ چشم بیشترین شباهت را به دختر خانواده «مدرن فامیلی» داشته باشد و در پسربچه کوچک هم به لحاظ سن و رنگ مو و چشم این شباهت دیده می شود.

گیر کردن سر لای نرده

در ابتدای اولین قسمت از فصل اول «مدرن فامیلی»، سر پسر کوچک خانواده که اتفاقا مثل پسربچه «هفت سنگ» شر است، لای نرده گیر می کند؛ با این تفاوت که سر پسربچه مدرن فامیلی لای نرده های راه پله گیر می کند و بچه هفت سنگ، توی نرده بالکن! تفاوت دیگر هم در استفاده محلولی است که برای درآوردن سر بچه در این دو سریال استفاده شده، در نسخه آمریکایی پدر از روغن و نرم کننده استفاده می کند اما در نسخه وطنی سر بچه به کمک صابون بیرون می آید.

البته در هر دو نسخه پدر خانواده مدام سعی می کند به بچه بقبولاند که دوست اوست و این موقعیت را کاملا درک می کند. در «مدرن فامیلی»، دختربچه خانواده درست لحظه ای که پدر مشغول بیرون آوردن سر پسربچه از داخل نرده است، به پدر تاکید می کند که باید برادرش را به متخصص نشان دهند، در «هفت سنگ» هم عینا دختر خانواده این نکته را به پدرش متذکر می شود.


شلیک با تفنگ بادی

شلیک پسربچه به خواهرش با تفنگ اسباب بازی، یکی دیگر از موقعیت هایی است که عینا در «هفت سنگ» از آن استفاده شده. در «مدرن فامیلی»، دختر با عصبانیت نزد پدر و مادرش می آید و می گوید که برادرش به او شلیک کرده. مادر می گوید: نگفتم برایش تفنگ نخر، حالا دیدی چی شد؟ و بلافاصله بعدش می گوید: قرار شده بود اگه کسی به کسی شلیک کنه تو هم شلیک کنی و حالا باید به قولت عمل کنی.

پسربچه گریه می کند و معذرت می خواهد اما پدر و مادر تاکید می کنند که قانون باید اجرا شود. بعد سر زمان شلیک کردن با هم چانه می زنند. در بخش دیگر، پدر اسلحه را طرف پسربچه گرفته و می خواهد به او شلیک کند. از او می پرسد، چندتا لباس پوشیدی؟ می گوید شش تا. بعد به او اخطار می دهد که همه را دربیاورد جز یکی. پدر دلش نمی آید شلیک کند اما یک مرتبه دستش روی ماشه می رود بی هوا شلیک می کند؛ اتفاق هایی که جزء به جزء در «هفت سنگ» تکرار شده، آن هم نعل به نعل.

حساسیت به دعوت دوست

یکی از بحث های داغ قسمت اول «مدرن فامیلی» زمانی شکل می گیرد که دختر خانواده از پسر همکلاسی اش دعوت می کند تا بیاید و با هم درس بخوانند. پدر و مادر به رغم اینکه دل شان می خواهد به روز و مدرن به نظر برسند اما مدام تلاش می کنند جلوی این مسئله را بگیرند. مدام از دختر راجع به سن و سال پسر می پرسند و نگرانند.

در «هفت سنگ»، بذرافشان به جای دختر خانواده، پسری را جایگزین کرده و حالا قرار است دوست دبیرستانی اش را به خانه بیاورد. جالب اینجاست که حتی در این مورد هم خانواده نگرانند و دقیقا همان ری اکشن ها را نشان می دهند. این در حالی است که دعوت از یک پسر توسط یک پسر برای درس خواندن در هیچ خانواده ای نگران کننده به نظر نمی رسد! پسر به خانه می آید و مادر و پدر مدام او را استنطاق می کنند. درست زمانی که آنها در اتاق هستند، مادر به بهانه بردن چای وارد می شود.

پدر سرزنده و به روز

پدر خانواده «دانفی» در مدرن فامیلی تلاش می کند خودش را سرزنده و به روز نشان دهد. با بچه هایش احساس دوستی می کند و می خواهد هر طور شده به روز باشد. در بخشی از قسمت اول که قرار است دختر خانواده، همکلاسی پسرش را به خانه دعوت کند، پدر می نشیند و به مادر می گوید: «من بابای باحالی هستم و با بچه هایم راه می آیم. وب گردی می کنم، توی اس ام اس هام از lol (خنده) استفاده می کنم، همه رقص های گروهی دبیرستانی رو هم بلدم.»

این احساس درست در پدر خانواده «هفت سنگ» هم وجود دارد. ابتدای سریال، مهدی سلطانی روبیک بازی می کند و مداوم می خواهد با پسرانش احساس صمیمیت کند. دقیقا زمانی که نگران آمدن پسر دبیرستانی هستند، سلطانی رو به همسرش می گوید: «من پدری هستم که خودم رو آپ دیت می کنم، اس ام اس می زنم، چت می کنم، احسان و مازیار و بنیامین گوش می دم و ...»

پذیرش فرزند و ترس از پدر

در «مدرن فامیلی» زوج میچل و کامرون تاکر به ویتنام می روند و سرپرستی دختربچه ای را قبول می کنند. وقتی او را به خانه می آورند متوجه می شوند که مدت هاست نخوابیده و حتی به این موضوع فکر می کنند که شاید لباس آنها با پرستارهایی که در ویتنام او را بغل می کردند فرق دارد و به همین دلیل است که نمی خوابد.


در «هفت سنگ» دقیقا این مسئله درباره دختربچه تشکر و رهنما اتفاق می افتد. بچه مدت هاست که نخوابیده و آنها نگرانند و فکر می کنند باید یکی از پرستارها را می آوردند تا به خاطر لباسش می توانست خوب بخوابد.


در مدرن فامیلی، میچل بارها مسئله گرفتن بچه از پرورشگاه را مطرح کرده و هر بار با مخالف پدر مواجه شده. در «هفت سنگ» این مخالف از جانب پرویز پورحسینی وجود دارد تا اینکه رهنما، همه خانواده را دعوت می کند و پدر خانواده هم بالاخره از بچه خوشش می آید، عینا شبیه اتفاقی که در «مدرن فامیلی» می افتد.

تفاوت ها

اگر قضیه جایگزینی ارسلان قاسمی با دختر خانواده دانفی در «مدرن فامیلی» و انتخاب یک زن و شوهر به جای زوج نا به هنجار را به دلیل مسائل اخلاقی کنار بگذاریم، باز هم به یکسری تفاوت در این دو سریال می رسیم. مهمترین نکته «مدرن فامیلی» این است که در هر بخش، روی مبلی می نشینند و راجع به خودشان، احساسات و تفکراتشان در آن لحظه حرف می زنند که در «هفت سنگ» چنین اتفاقی نمی افتد. فقط پرویز پورحسینی، آخر قسمت اول، درست مثل «جی» در مدرن فامیلی، راجع به خانواده اش فکر می کند و از مخاطبان می خواهد تا ادامه داستان آنها را ببینند.

تفاوت دیگر در ناشناخته ماندن خانواده پرویز پورحسینی در قسمت اول سریال است. در قسمت اول «مدرن فامیلی»، جی و همسر جوانش گلوریا کاملا معرفی می شوند و همه می فهمند که جی با زنی از طبقه پایین جامعه ازدواج کرده؛ زنی که به لحاظ رفتاری شبیه به خانواده او نیست.

نکات پراکنده

واکنش اینستاگرامی کارگردان

واکنش علیرضا بذرافشان در نوع خود جالب است. او دوست ندارد به راحتی تسلیم انتقادها شود بلکه سعی می کند بازی را به نفع خود تمام کند. بذرافشان در اینستاگرامش پستی به اشتراک گذاشت و در برابر انتقادهای فزاینده، اینگونه نوشت: «از روز اول گفته بودم که قصه سریال «هفت سنگ» کاملا شبیه «خانواده مدرن» است. البته خیلی زیاد سعی کردیم روی فضای آن کار کنیم تا شخصیت های آن کاملا ایرانی باشد و به سمت مخاطب ایرانی و فضای ایرانی برود... اعتقاد دارم قسمت اول کاملا شبیه سریال خارجی شده و تا سه قسمت اینطور استنباط خواهد شد که شبیه همان سریال است اما از قسمت چهارم به بعد مسیر خود را خواهد یافت.»

موتور جستجوی گوگل

حاصل سرچ سریال Modern Family تا ساعت ۲۳ روز یکشنبه گوگل، اطلاعاتی درباره این سریال و حواشی پیرامونش بود. با پایان پخش قسمت اول «هفت سنگ»، نتیجه جستجوی Modern Family و مشتقانش مثل «خانواده مدرن»، «خانواده امروزی» و «مدرن فامیلی» لینک هایی است که دیگر ربط چندانی به سریال آمریکایی ندارند. به این ترتیب صفحات جستجوی گوگل در برابر نام این سریال لینک هایی با مضمون کپی کاری «هفت سنگ» پیش روی کاربران می گذارد. سرچ کلمه «هفت سنگ» هم نتیجه ای مشابه به دنبال دارد.

سایت ها پر از هفت سنگ

بلافاصله پس از پایان سریال، در شبکه های اجتماعی «هفت سنگ» سوژه کاربران شد. سایت های خبری هم خیلی زود آستین بالا زدند و به کپی برداری سریال از Modern Family اشاره و البته انتقاد کردند. پارسینه در این زمینه پیشتاز بود که ساعت ۲۳:۵۲ (همزمان با پایان سریال) یادداشتی با عنوان «کپی کاری آشکار شبکه ۳ سیما از کانال abc آمریکا» روی خروجی اش قرار داد. خبر آنلاین ساعت ۷:۲۶ یادداشتی منتشر کرد با این تیتر «سریال ماه مبارک رمضان یا کپی بی کیفیت از سریال هالیوودی»؛ تابناک هم ساعت ۱۱:۳۹ وارد گود شد و در مطلبی به «هفت سنگ» واکنش نشان داد.

مخالفت با نام سریال آمریکایی در تیتراژ؟

کاملا طبیعی است که سریالی در حد و قواره Modern Family مثل امثال لاست و ۲۴ و فرار از زندان بین هموطنان موج ایجاد نکند اما سریال بین های حرفه ای هرگز آن را از دست نمی دهند. این را سازندگان «هفت سنگ» می دانند و طبیعی ترین تصمیم در چنین حالتی اشاره به اصل منبع اقتباس (اینجا بخوانید کپی) است. کاری که ظاهرا سازندگان «هفت سنگ» قصد انجام آن را داشته و حتی در تیتراژ به Modern Family ابتدا اشاره کرده بوده اند. مسئولان شبکه سه اما نخواستند نام یک سریال آمریکایی در تیتراژ سریال شان نقش ببندد. ادعای غیررسمی برخی عوامل سریال در این زمینه چقدر صحت دارد، باید منتظر ماند.