همه چیزهایی که درباره گروه «چارتار» نمی‌دانید

روزنامه هفت صبح: تا همین چند سال پیش موسیقی ایران فقط به دو بخش سنتی و پاپ تقسیم می شد و تا چند سال قبل تر از آن اصلا موسیقی پاپ هم وجود نداشت. اواخر دهه 70 چند نفر سعی کردند فضای موسیقی را از این حالت دو قطبی خارج کنند. یکی از آنها شهرام شعرباف بود که برای اولین بار آواز و اشعار سنتی را با سازهای غربی ترکیب کرد و قطعاتی با گروه «اوهام» منتشر کرد که برای اولین بار موسیقی تلفیقی را وارد فضای کشور کرد.

در واقع می شود شعرباف و گروهش را پدر همه گروه هایی دانست که بعدها کار موسیقی تلفیقی انجام دادند. ذکر یک نکته هم این وسط مهم است: داریم درباره موسیقی تلفیقی به آن مفهومی که در جامعه جا افتاده صحبت می کنیم وگرنه مثلا داود آزاد آلبومی به نام «رومی و باخ» در اوایل دهه 80 دارد که در انگلستان ضبط شد و جزو دسته های موسیقی های تلفیقی قرار می گیرد، هر چند کمتر شناخته شده است.

بعد کم کم جوانان با ذوق و سلیقه دیگر وارد میدان شدند. برادران شجاع نوری (طاها و رضا) گروه موفق «دنگ شو» را بنیان گذاشتند که البته هیچ وقت موفق نشد مجوز آلبوم دریافت کند و فقط مجوز کنسرت آن هم در سالن های کوچک دریافت می کردند اما طرفداران زیادی دارند.

خواننده گروه «دنگ شو» امید نعمتی سه سال پیش سراغ یک گروه تلفیقی دیگر به نام «پالت» رفت که اواخر اسفند سال 1391 اولین آلبوم رسمی شان، «آقای بنفش» منتشر شد و خیلی هم پرفروش شد. گروه های دیگری مانند «دارکوب» هم که کنسرت های بزرگ تلفیقی در سرتاسر کشور برگزار می کنند.


حالا دیگر موسیقی تلفیقی به عنوان بخش جدیدی از موسیقی ایران جا افتاده است. هنرمندان در سال های اخیر جسارت این را پیدا کرده اند که ساختارهای قدیمی را بشکنند و دست به نوآوری در زمینه موسیقی بزنند. دستگاه های موسیقی ایرانی از آن حالت مقدسی که کسی نمی توانست چیزی را در آنها تغییر دهد خارج شدند.

یکی از گروه های تلفیقی مهم یکی دو سال اخیر «چارتار» است. گروهی که اصلا مطلب ما به خاطر کنسرت آنهاست که قرار است ۲۷ و ۲۸ خرداد در بزرگترین سالن کشور یعنی برج میلاد تهران برگزار کنند. کنسرتی که در کمتر از ۲۴ ساعت همه بلیت هایش sold out (پیش فروش) شد.

چارتار از کجا آمد؟

آرش فتحی آهنگساز، احسان حائری ترانه سرا، آیین احمدی فر تنظیم کننده و آرمان گرشاسبی خواننده، سال ۱۳۹۰ دور هم جمع شدند و گروه موسیقی «چارتار» را تاسیس کردند. آرمان گرشاسبی درباره شکل گیری گروه می گوید: «یک دوستی قدیمی من و آرش داشتیم و همینطور من و احسان. از طرفی آرش هم با آیین دوست بود. آرش ساز می زد و من هم آواز کار می کردم ولی آرش از این موضوع بی خبر بود. یک روز خیلی اتفاقی آرش ساز زد و من هم خواندم. آرش که از تمرین های من بی خبر بود گفت تو چقدر خوب می خوانی، صبر کن به تو خبر می دهم. نمی دانستم چه تصمیمی دارد. بعد هم آرش یک ملودی سنتی ساخت و آیین هم آن را الکترونیک تنظیم کرد. بعد یک روز با من تماس گرفت و قرار گذاشتیم و موسیقی را برای من پخش کرد و گفت برای تکمیل کار به یک شاعر نیاز داریم، کسی را سراغ نداری؟ من هم احسان را معرفی کردم. احسان پذیرفت و روی ملودی، ترانه ای نوشت و وقتی هر چهار نفر روی شعر توافق کردیم، من هم آن قطعه را خواندم. آنجا بود که دیدیم پکیج خوبی از کار درآمده و بدون اینکه حرفی بزنیم، کار روی قطعه دوم را شروع کردیم.»

«چارتار» در لغت به معنای طنبوری است که چهار تار دارد. در دهخدا آمده: کنایه از چهار عنصر و عالم و دنیا هم هست به اعتبار چهار رکن. خود اعضای گروه درباره انتخاب این اسم گفته اند: «اسم گروه ما ماجرا داشت، ما دنبال اسمی می گشتیم که به نوعی خاص، با کار ما ارتباط داشته باشد. چارتار اسم یک ساز کهن است و ما هم چهار نفر بودیم. چهار نفر با چهار سلیقه و شخصیت مختلف. شما یک ساز را در نظر بگیرید که چهار سیم دارد و هر سیم کوک و صدای خودش را دارد، ولی زمانی که سیم ها را با هم به صدا درمی آورید، هارمونی خاصی به وجود می آید. ما هم چهار شخصیت مختلف هستیم که با یکدیگر نقاط اشتراکی هم داریم.»

ویژگی مهم افراد گروه جوان بودنشان است. سه نفرشان متولد ۱۳۶۷ و آیین احمدی فر هم متولد ۱۳۶۳ است. گروه دو سال فعالیت هایشان را در فضای مجازی منتشر می کردند و مجوز کنسرت هم به آنها داده نمی شد. مشهورترین قطعه ای که در فضای مجازی داشتند، «باران تویی» بود که هوادارانشان دائم زمزمه می کردند تا اینکه ...

چارتار رسمی می شود

گفته بودند افتتاحیه سی و دومین جشنواره بین المللی فیلم فجر متفاوت خواهد بود. بزرگترین نقطه تفاوتش هم حضور گروه «چارتار» و اجرای قطعه محبوب شان «باران تویی» در کنار چند قطعه دیگر بود. وقتی برای اولین بار گروه «چارتار» را در تلویزیون دیدیم فهمیدیم که آنها بالاخره رسمی شده اند و احتمالا به زودی می توانیم شاهد کنسرت هایشان هم باشیم.

اما خبرهای جالب تری هم در راه بود. چند روز بعد اخباری منتشر شد که اولین آلبوم گروه با نام «باران تویی» در راه است و مهناز افشار هم در تیزر آن حضور دارد و در کلیپ ویدئو هم دکلمه می کند. «باران تویی» وارد بازار موسیقی کشور شد و فروش فوق العاده ای هم کرد و همه کنسرت های گروه که در آن قطعات آلبوم «باران تویی» را اجرا می کردند در شهرهای بزرگ کشور با استقبال زیادی روبرو شد و سالن ها پر شدند.

بلیت های آخرین کنسرت شان که در واقع دومین اجرایشان در برج میلاد هم هست، در هر چهار سانس ظرف مدت کمتر از ۲۴ ساعت به اتمام رسید و به این ترتیب کنسرت شان برای دو روز دیگر هم تمدید شد. اولین کنسرت «چارتار»، نوزدهم و بیستم اسفند ۹۲ و حدود سه هفته پس از انتشار آلبوم «باران تویی» در سالن «اریکه ایرانیان» برگزار شد. بلیت های آن کنسرت هم در مدت کمتر از یک هفته به اتمام رسید.

نگاهی به «باران تویی»

آلبوم «باران تویی» حاوی ۱۲ قطعه است. بگذارید از روی جلد آلبوم شروع کنیم و طراحی گرافیکی موفق آن که شاید در نگاه اول اصلا متوجه آن نشوید. در اولین نگاه به نظر می رسد طرح جلد چهره یک نفر است اما در واقع این کلاژی از بخشی از صورت هر کدام از چهار عضو گروه «چارتار» است که کنار هم قرار گرفته و نشان می دهد آنها در عین داشتن سلیقه های متفاوت، کنار یکدیگر قرار گرفته اند و به تفکر واحدی رسیده اند که نتیجه اش قطعات این آلبوم است.

مهمترین نکته آلبوم «باران تویی» سبک موسیقایی آن است. درست است که در دسته آلبوم های تلفیقی قرار می گیرد اما گروه های تلفیقی موفق پیش از «چارتار» مانند «دنگ شو» یا «پالت» یا «اوهام» بیشتر سبک سنتی را با راک و سازبندی های الکترونیک و کلاسیک تلفیق کرده بودند اما در قطعات «چارتار» به شدت نشانه های سبک موسیقی ترنس شنیده می شود.


در حقیقت تنها بخش سنتی قطعات گروه، آوازش است و ترانه هایی که به شدت یادآور قطعات مشهور سنتی - پاپ خواننده های قدیمی هستند. (به خصوص ترجیع بندهای مشهور آهنگ هایشان جوری تنظیم شده که خیلی یادآور آهنگ های محبوب سنتی - پاپ قدیمی است.)

ترانه هایشان از لحاظ محتوایی عاشقانه های ساده هستند و استفاده از ترکیب های شاعرانه که در آواز به دل می نشیند ولی اگر جداگانه به صورت شعر خوانده شوند معنای خاصی ندارند مثل «اسیر این خزان تو به تویم»، «جاری شو؛ سپردمت به جاده های رها»، «صراحت کهنه تازه شدن» یا مصرع آغازین قطعه محبوب «آشوبم»: «تنها تویی تو که می تپی به نبض این رهایی/ تو فارغ از وفور سایه هایی» جزو ویژگی های ترانه هایشان است.

اگر بخواهیم یکی از نقاط ضعف چارتار را بررسی کنیم همین اشعار دمده و گاه بی معنی و در سبک «جانان من هی ... جانان من» خواهد بود.

«چارتار» البته در نخستین گامی که برداشته نشان می دهد گروه موفقی است و اعضایش هم با استعدادند. تنها نکته ای که به نظر می رسد باید بیشتر به آن دقت کنند تنظیم آهنگ هایشان و ملودی سازی است. تقریبا بیشتر قطعات آلبوم حال و هوا و فضای مشابهی با یکدیگر دارند، به طوری که اگر آنها را پشت سر هم بشنوید ممکن است از دست تان در برد که «آشوبم» کی تمام شد و «باران تویی» کی شروع شد. ملودی ها و تنظیم ها خیلی شبیه یکدیگر هستند و این همه یکدستی در یک آلبوم خوب نیست. همه چیز بعد از مدتی برای مخاطب تکراری می شود.