نسیم نیامده شاکی پیدا کرد

روزنامه هفت صبح: بحث استفاده بدون اجازه از آهنگ یک گروه موسیقی، آهنگساز یا خواننده در رادیو و تلویزیون، مسئله جدیدی نیست. سالیان سال است که صاحبان آثار موسیقی، نسبت به پخش بدون مجوز این آثار از تلویزیون و رادیو معترض اند اما به دلیل نبودن قانون کپی رایت، به جایی نمی رسند.

این مسئله اما چند وقتی است به مرحله جدیدی وارد شده و غیر از مدیران رادیو و تلویزیون، برنامه سازان، سریال سازان یا فیلمسازان هم خیلی راحت و بی دغدغه، این آثار را کپی می کنند و با استفاده از آن روی تیتراژ، جذابیت کارشان را بالا می برند؛ آن هم بدون اینکه روح خالقان اثر از این موضوع خبر داشته باشد.

دست آخر هم به دلیل نبودن قانون مدونی که بتوان به آن متوسل شد، صاحب اثر دست به دامان رسانه ها می شود و نهایتا برنامه ساز مورد نظر برای اینکه بیشتر از این آبروریزی پیش نیاید، یا مجبور می شود آهنگ را از تیتراژ حذف کند یا هر طور شده با خالق اثر کنار بیاید.

بعد از لوریس چکناواریان، گروه رستاک و محسن چاوشی که به پخش بدون اجازه آثارشان در تیتراژ سریال های «مرد دو هزار چهره» و «راه دررو» و برنامه «ساعت 25» معترض شدند، حالا نوبت به گروه «چارتار» رسیده تا نسبت به استفاده بدون اجازه از آهنگ «باران تویی» برای تیتراژ برنامه «عینک آفتابی» شبکه نسیم اعتراض کند. ضمن مرور این انتقادها، مسئله را در گفتگو با مهدی سوفالی، تهیه کننده آلبوم «باران تویی» بررسی می کنیم.


استفاده از آهنگ پرطرفدار برای تیزر

از یک ماه پیش که پخش تبلیغات برنامه های مختلف از شبکه نسیم شروع شد، برنامه «عینک آفتابی» برای تیزرش از آهنگ «باران تویی» گروه چارتار استفاده کرد؛ آن هم در شرایطی که این آهنگ، از یک ماه قبل از نوروز، میان طیف های مختلف جامعه شدیدا طرفدار پیدا کرده بود و کمتر مرکز خرید، رستوران و ماشینی را می توانستیم پیدا کنیم که این آهنگ جزو سلکشن روزش نباشد.

تیزر «عینک آفتابی» روزی چند بار با همین آهنگ روی آنتن می رفت و اینطور به نظر می رسید که گروه چارتار با این برنامه همکاری دارد. همان زمان برای مشخص شدن میزان این همکاری، مسئله را از مهدی سوفالی، تهیه کننده این آلبوم موسیقی پیگیری نمودیم.

او گفت کاملا از این مسئله بی اطلاع است اما حتما قضیه را پرس و جو می کند ولی با اینحال می شد امیدوار بود که این آهنگ فقط برای تیزر برنامه استفاده شده باشد. پخش اولین قسمت این برنامه، قضیه را کاملا روشن کرد. رضا رشیدپور در تیتراژ پایانی «عینک آفتابی»، آهنگ «باران تویی» را پخش کرد بدون اینکه حتی نامی از این گروه بیاورد یا حداقل در انتهای تیتراژ، تشکری خشک و خالی از آنها بکند!

اعتراض تهیه کننده باران تویی

دو روز بعد از پخش شبانه «عینک آفتابی»، تهیه کننده آلبوم «باران تویی» در گفتگویی، نسبت به استفاده بدون اجازه این آهنگ در تیتراژ پایانی برنامه اعتراض کرد. مهدی سوفالی توضیح داد: «از اینکه قرار است این آهنگ روی تیتراژ پایانی برنامه «عینک آفتابی» گذاشته شود کاملا بی اطلاع بودیم. در این چند وقت هر چقدر تلاش کردیم نتوانستیم رضا رشیدپور، تهیه کننده این برنامه را پیدا کنیم. به عنوان صاحب اثر، حق ما این بود که حداقل به ما زنگ می زدند و اطلاع می دادند که می خواهند چنین کاری را انجام دهند.»

او گفت درست است که صدا و سیما کلا برای پخش آهنگ هایی که به بازار می آید اجازه نمی گیرد و آن را در رادیو پیام، رادیو آوا یا میان برنامه هایش پخش می کند ولی قضیه استفاده از یک آهنگ در تیتراژ پایانی یک سریال یا برنامه، کاملا فرق می کند. به نظرم درست نیست از یک آهنگ بدون اجازه برای تیتراژ برنامه استفاده کنند. حداقل باید از ما اجازه می گرفتند.

هم سطح نبودن برنامه با آهنگ

مسئله دیگر این است که «عینک آفتابی»، برنامه ای کمدی است و خب طبیعتا آهنگی هم که برای تیتراژ آن استفاده می شود، باید در سبک و سیاق همین برنامه باشد. بنابراین «باران تویی» چندان هم نمی تواند برای این برنامه انتخاب درستی باشد.

سوفالی در اینباره گفت: «اگر از ما اجازه می گرفتند از آنها می خواستیم حداقل یک قسمت از برنامه ضبط شده را برایمان بفرستند تا با حال و هوای برنامه آشنا شویم و ببینیم اصلا سنخیتی با آهنگ این آلبوم دارد یا نه! من هنوز خودم این برنامه را کامل ندیده ام اما آنطور که شنیده ام در شأن آهنگ ما نیست. ما به عنوان صاحبان اثر حق داشتیم قبل از استفاده از این آهنگ برای تیتراژ یک برنامه، با سطح برنامه آشنا می شدیم.»

او در ادامه هم گفت که قطعا پیدا کردن تهیه کننده یک آلبوم موسیقی اصلا کار سختی نیست: «می توانستند از خود شما خبرنگارها شماره ما را پیدا کنند و مسئله را با ما در میان بگذارند.»

رشیدپور پاسخی نداد

برای روشن شدن اصل قضیه و شنیدن پاسخ تهیه کننده «عینک آفتابی» به انتقاد تهیه کننده آلبوم «باران تویی»، خبرنگار ما چند بار با رضا رشیدپور تماس گرفت اما پاسخی به هیچ کدام از این تماس ها داده نشد. حتی پیامکی هم با این مضمون که «آقای رشیدپور، امروز تهیه کننده آلبوم «باران تویی» با ما تماس گرفت و نسبت به استفاده بی اجازه برنامه «عینک آفتابی» از آهنگ این گروه برای تیتراژ پایانی، اعتراض داشت. می خواستیم قبل از چاپ این اعتراض با شما هم راجع به این مسئله صحبت کنیم. اگر امکانش هست جواب دهید...» از طرف روزنامه برای این تهیه کننده ارسال شد اما پاسخی به آن داده نشد.


انتقاد محسن چاوشی به «ساعت ۲۵»

سال گذشته همین موقع ها برنامه «ساعت ۲۵» شبکه تهران هم آهنگ «قطار» آلبوم «سیزده» محسن چاوشی را بدون اجازه او روی تیتراژ ابتدای برنامه گذاشت. این مسئله با اعتراض چاوشی روبرو شد و در یادداشتی، گلایه اش را نسبت به این اتفاق نشان داد.

او در یادداشتش نوشته بود «قطار من همیشه سر ساعت به مقصدش می رسه چون مسافراش رو دوست داشته. قطار من ۲۴ ساعته در خدمت شماست نه ۲۵ ساعته!» بعد هم گفته بود که هر چقدر خواهش می کند جای او تصمیم نگیرند، با او هماهنگ کنند و او را توی هیچ نظرسنجی وارد نکنند، صدایش به جایی نمی رسد.

دست آخر هم تاکید کرده بود که برای پخش هیچکدام از قطعات آلبوم هایش در تلویزیون، تا به حال از او اجازه گرفته نشده! این یادداشت آنقدر سر و صدا به پا کرد که «ساعت ۲۵» مجبور شد آهنگ را از روی تیتراژ بردارد. محمودرضا قدیریان، مجری این برنامه هم توضیح داد که خبردار شده اند چاوشی علاقه ای به پخش این آهنگ در تیتراژ برنامه ندارد، برای همین آن را حذف کرده اند!

انتقاد گروه رستاک به «راه دررو»

نوروز سال ۹۰، سریال «راه دررو»ی سعید آقاخانی برای تیتراژش از آهنگ «بارون» گروه رستاک استفاده کرد که با انتقاد این گروه روبرو شد. البته این انتقاد آن زمان شدیدا جنجال برانگیز شد چون سرپرست گروه رستاک به جای انتقاد از سریال «راه دررو»، به اشتباه از سریال «پایتخت» انتقاد کرده بود و گفته بود که موسیقی متن این سریال، مایه هایی از موسیقی مازندرانی و تا اندازه ای موسیقی خراسانی دارد و درست نبوده که در تیتراژ پایانی از موسیقی لری استفاده کنند.

چند وقت بعد خود سیامک سپهری، در مصاحبه دیگری صحبتش را تصحیح کرد و گفت: «به طور کلی انتخاب اثری از ساخته های یک گروه موسیقی در تیتراژ ابتدایی و انتهایی بدون توجه به مسائل زیبایی شناسانه، ساده انگاری است و به مجموعه موسیقی متن و هنر نمایش لطمه می زند.»

لوریس چکناواریان و انتقاد از «مرد دو هزار چهره»

یکی دیگر از این نمونه ها، استفاده بدون اجازه از اثر لوریس چکناواریان در تیتراژ سریال «مرد دو هزار چهره» بود. اواسط نوروز سال ۸۸، چکناواریان نسبت به استفاده این سریال از اثرش اعتراض کرد و گفت که چند شب قبل به طور اتفاقی سریال «مرد دو هزار چهره» مهران مدیری را تماشا می کرده و متوجه شده که در تیتراژ انتهایی، «والس سوییت آرارات» پخش شده.

او توضیح داده بود که برای پیگیری موضوع، با صدا و سیما تماس گرفته اما پاسخ درستی نگرفته و امیدوار است مسئولان این رسانه ملی، به این موضوع رسیدگی کنند. این مسئله اما با پادرمیانی خود مهران مدیری ختم به خیر شد. مدیری همان روز با چکناواریان تماس گرفت و پس از مذاکراتی قرار شد تا در قسمت های بعدی نام او به تیتراژ اضافه شود و از آن شب به بعد، سریال «مرد دو هزار چهره» با نام لوریس چکناواریان در تیتراژ روی آنتن رفت.