بازیگرانی که دنیای زنانه شان را می نویسند

روزنامه هفت صبح: نمایشگاه کتاب افتتاح شد و بار دیگر تب کتاب خریدن عود کرد. به همین بهانه گزارشی تهیه کردیم از زنان سینمایی که همیشه در آرزوی نویسنده شدن زندگی می کردند. زنان هنرمند دست به قلمی که در کنار بازیگری و بعضا کارگردانی، به نویسندگی در روزنامه، مجله، وبلاگ یا کتاب مشغول هستند. بعضی از آنها شعرهای دوران عاشقی خود را در قالب کتاب منتشر کردند و بعضی داستان های کوتاهی نوشته اند. بازیگران بسیاری هم هستند که فقط در زمینه ترجمه فعالیت می کنند. با زنان سینماگر نویسنده ایرانی آشنا شوید.

بهاره رهنما

بهاره رهنما بیشتر از دیگر هم صنفان خود در دنیای ادبیات سیر می کند. البته تحصیلات او لیسانس زبان و ادبیات فارسی و فوق لیسانس ادبیات نمایشی است که می تواند توجیهی باشد بر فعالیت های او در عرصه ادبیات. او سال 82 قلم به دست گرفت و وبلاگ نویسی را با نام «ماه شب چهارده» شروع کرد. در کنار بازیگری برای روزنامه ها و مجله هایی مانند شرق، سلام، هفت، چلچراغ و اعتماد ملی یادداشت و داستان نوشت. با اینحال خودش در مصاحبه ای با روزنامه فرهیختگان گفته است که داستان نویسی را از سال 70 شروع کرده است.

جذب شدن او به سمت ادبیات ماجرای جالبی دارد. عباس معروفی دوست پدر بهاره رهنما بود. او که 10 سال بیشتر نداشت تابستان ها به دفتر مجله گردون به سردبیری معروفی می رفت تا مطالب مجله را نقطه گذاری و ادیت کند. همان سال باز هم به واسطه پدرش با جعفر مدرس صادقی آشنا شد. او درباره این آشنایی می گوید: «من در حال تعریف ماجرایی بودم، او بعد از تمام شدن ماجرا پرسید داستان می نویسی؟ گفتم خیلی آماتور و ... ایشان روی روایت جزیی من از آن ماجرا به عنوان شم روایت اشاره کردند و گفتند بنویس.»


۱۰ سال بعد بهاره رهنما داستان هایش را نزد جعفر مدرس صادقی برد تا نظر بدهد. بعد از آن هم به کارگاه داستان نویسی آقای آبکنار رفت و دوره داستان نویسی دید. نتیجه همه این فعالیت ها و پیگیری ها کتاب مجموعه داستان «چهار چهارشنبه و یک کلاه گیس» شد که سال ۸۸ توسط نشر چشمه به چاپ رسید.

جالب است بدانید که یکی از داستان های این کتاب به نام «شمس العماره» در ژورنال «گالریا» در کشور هندوستان به زبان انگلیسی ترجمه و منتشر شده است. کتاب «چهار چهارشنبه و یک کلاه گیس» ۱۱ داستان دارد که عمده محور اکثر داستان ها زنان و مسائل مربوط به آنها است.

«ماه شب چهارده» دومین کتابی است که از این بازیگر منتشر شده. رهنما در این کتاب یادداشت های وبلاگش را در سال ۸۹ با همکاری حوض نقره منتشر کرد. سومین کتاب او مجموعه داستان «مالیخولیای محبوب من» است که سال گذشته به چاپ رسید. بهاره رهنما در مصاحبه ای دلیل نوشتن این کتاب را دخترش «پریا» دانسته است. «مالیخولیای محبوب من» درباره زن های ایرانی است که مجبورند به دلیل تربیت عاطفی که از کودکی همراهشان است، از ارتباط عاطفی و داستان های عاشقانه جدا شوند.

نیکی کریمی

نیکی کریمی بیشتر از هر بازیگر زن دیگری در حوزه ادبیات فعالیت کرده است. او پنج کتاب را به فارسی و یک کتاب را از فارسی به انگلیسی ترجمه کرده است. «آوازهایی که مادرم به من آموخت» عنوان اولین کتابی است که او ترجمه کرده. این کتاب را «رابرت لینزی» درباره زندگی «مارلون براندو» نوشته است.

می توان گفت «آوازهایی که مادرم به من آموخت» زندگینامه این بازیگر است چرا که جزء به جزء آن را براندو به لینزی گفته و در نگارش آن هم نظارت داشته است. مترجم های دیگری قبل از نیکی کریمی این کتاب را ترجمه و منتشر کرده بودند اما چه شد که کریمی تصمیم گرفت مترجمی را با این کتاب شروع کند؟ سال ها پیش هوشنگ گلمکانی بخش هایی از کتاب «آوازهایی که مادرم به من آموخت» را به چاپ رسانده بود. او از نیکی کریمی خواست تا ترجمه آن کتاب را انجام دهد. کریمی بخش هایی از آن را خواند و به کتاب علاقمند شد و دو سال برای آن وقت گذاشت و نهایتا نشر چشمه آن را به بازار فرستاد.


رمان «نزدیکی» نوشته حنیف قریش که نمایشنامه نویس و کارگردان پاکستانی - انگلیسی است، دومین تجربه نیکی کریمی بود. او که به آسیای شرقی علاقه دارد دو کتاب هم از چینی ها و ژاپنی ها ترجمه کرده است. البته برگردان او از زبان نویسنده نبوده است بلکه ترجمه انگلیسی آنها را به فارسی برگردانده است.

یکی از آنها مجموعه شعری به نام «از زنان چینی» است که در آن گزیده ای از سه کتاب شعر از شاعران چینی جمع آوری شده است. «نور ماه بر درختان کاج» کتاب دیگری است که از میان بهترین هایکوهای ژاپنی از قرن هفده تا اوایل قرن بیستم انتخاب شده که مجموعه ای از هایکوهای ژاپنی است، ترجمه کرده است.

«عشق زمان غم» مجموعه ۱۰ داستان کوتاه نوشته حنیف قریشی اثر دیگری است که توسط نیکی کریمی ترجمه شده اما هنوز به چاپ نرسیده است. بار دیگر، تولدی دیگر کتاب است که نیکی کریمی آن را از فارسی به انگلیسی ترجمه کرده است. این کتاب اشعار برگزیده فروغ فرخزاد است که همراه با لوح فشرده ای شامل دکلمه این شعرها توسط کریمی منتشر شد.

نیکی کریمی با همه فعالیت هایی که در زمینه ترجمه داشته است، هنوز خود را یک مترجم حرفه ای نمی داند. البته کتاب های این بازیگر هم فروش چندانی نداشته اند. او درباره علاقه اش به ترجمه می گوید: «در دوران راهنمایی ترجمه را شروع کردم. بارها شد وقتی آهنگی از بیتلز گوش می کردم، دلم می خواست بفهم چه می گوید، متنش را پیدا کرده و ترجمه می کردم ولی من خودم را یک مترجم حرفه ای نمی دانم.»

نگار جواهریان

نگار جواهریان علاقه بسیاری به نوشتن دارد اما شغل اصلی خود را بازیگری می داند و اجازه نمی دهد علایق دیگرش روی تمرکزش در بازیگری تاثیر بگذارد. او مدتی در مجله صنعت سینما تحلیل بازیگری می نوشت و در کنار آن به ترجمه هم می پرداخت.


جواهریان تا به حال چندین نمایشنامه کوتاه «به نام های شب»، «همینه» و «این مشکل شماست» از هارولد پینتر ترجمه کرده است اما هیج وقت آثار خود را به چاپ نرساند. تنها کتابی که از او منتشر شده است نمایشنامه خیانت، باز هم نوشته هارولد پینتر است که آن را به صورت مشترک با «تینوش نظم جو» توسط نشر نی و در قالب مجموعه «دور تا دور دنیا» به چاپ رسانده است.

در پایان این نمایشنامه که ۱۲۷ صفحه دارد شعری از «ویلیام باتلرییتس» و مصاحبه «مل گوسو» با هارولد پینتر نیز ضمیمه شده است. کتاب دیگری که نگار جواهریان ترجمه کرده «گفتگو درباره بازیگری» با مایکل کین است که مانند دیگر ترجمه های او احتمالا در کشوی میز این بازیگر جا خوش کرده است.

ترانه علیدوستی

ترانه علیدوستی سال ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ در حوزه هنری دوره فیلمنامه نویسی را گذراند اما در نهایت مترجم شد! آن هم چه مترجمی! او برای اولین کتاب خود «رویای مادرم» نوشته «آلیس مونرو» توانست در بخش «ادبیات و زبان های دیگر» جایزه کتاب فصل، مقام «شایسته تقدیر» را بگیرد.

جالب اینجاست که نامزدهای دیگر «شایسته تقدیر» در این بخش، مترجم های باتجربه و معروفی مثل «بهمن فرزانه» و «سیروس ذکا» بودند اما علیدوستی توانست با اولین تجربه خود در این رقابت پیروز شود.


ترانه علیدوستی سال ۱۳۸۶ بعد از بازی در فیلم کنعان ترجمه کتاب «رویای مادرم» را شروع کرد. اصغر فرهادی و مانی حقیقی فیلمنامه کنعان را از داستان «تیر و ستون» نوشته «آلیس مونرو» اقتباس کردند. ترانه علیدوستی همانجا به نویسنده این داستان علاقمند شد و تصمیم گرفت کتابی را از او ترجمه کند. «رویای مادرم» شامل پنج داستان کوتاه است که «تیر و ستون» هم یکی از آنهاست. جالب اینجاست که این کتاب کمتر از دو ماه بعد از انتشار توسط نشر مرکز به چاپ دوم رسید و مدتی بعد هم چاپ سوم آن به بازار آمد.

افسانه بایگان

افسانه بایگان از کودکی به شعر علاقمند بود. البته دلیل آن می تواند پدرش باشد که در آن زمان با بزرگان شعر و ادب و موسیقی کشور نشست و برخاست داشت. او در مدرسه اگر موقعیتی برای اجرای شعر و موسیقی یا دکلمه به وجود می آمد، در صف اول آن حاضر می شد. با اینحال تمام وقت خود را صرف بازیگری کرد و در نهایت سال ۱۳۸۵ دفتر شعرش که شعرهای آن را در مدت ۲۰ سال نوشته بود، با عنوان «مهر مکتوب» منتشر کرد. بیشتر شعرهای افسانه بایگان مضمونی عاشقانه دارد و به دغدغه ها و مسائل زنان اشاره می کند.


او می ترسید شعرهای عاشقانه اش را منتشر کند. از آنجا که بایگان در شعرهایش از احساس زنانه اش گفته است نگران واکنش ها بود. او در مصاحبه ای گفت که تشویق ها و انرژی مثبتی که همسرش به او می داد باعث شد بر این ترس غلبه و کتابش را منتشر کند. «مهر مکتوب» دارای ۲۰ شعر است که افسانه بایگان آنها را از سن ۲۰ تا ۴۲ سالگی سروده است.

فلامک جنیدی

فلامک جنیدی قبل از اینکه بازیگر شود نویسنده بود. او روزنامه نگار بود و در صفحه هنری روزنامه «آفرینش» درباره تئاتر یادداشت و نقد می نوشت. اما سال ۱۳۷۷ وارد بازیگری شد و از نوشتن بازماند. اما ظاهرا تب داستان نویسی دست از سر او برنداشته بود چرا که در مقدمه کتابی که به نام «جایی به نام تاماساکو» منتشر کرده، نوشته است: «این کتاب ادامه دنبال کردن چیزی که از نوجوانی دست از سرم برنداشته، است.»


«گوشواره هایی با نگین فیروزه»، «جای خوش قاب عکس های روی دیوار»، «مراقبت از خود در برابر چیزهای آسیب رسان»، «چیزی از قلم نیفتاده؟»، «گربه های شهر من هر روز زیادتر می شوند»، «همه شان هستند، جومپالاهیری، سام شپارد، رضا قاسمی و بقیه» عناوین داستان های کوتاه فلامک جنیدی است که دو سال پیش توسط نشر چشمه منتشر شد.

بهنوش بختیاری

بهنوش بختیاری بازیگر طنز است و شاید به نظر کمی عجیب برسد که یک بازیگر طنز داستان های عاشقانه و دراماتیک بنویسد. به هر صورت او سال ۱۳۸۹ کتابی را با عنوان «کلاغ های قیطریه» توسط انتشارات «نوح نبی» روانه بازار کرد.

جالب است که خودش هم انتظار تعجب را از مخاطبان کتاب داشت چرا که در مصاحبه ای یکی از دلایلی که باعث شد تصمیم به داستان نویسی کند را به این صورت شرح داده است: «ما به عنوان یک بازیگر طنز متهم به ارائه کارهای سخیف و نازل می شویم و گاهی می شنویم که می گویند اینها حتی یک کتاب هم نخوانده اند. دلم می خواست آنها بدانند که یک بخش ما به ادبیات علاقمند است و لایه های درونی روح ما اهل مطالعه و تفکر است.»


وقتی کتاب «کلاغ های قیطریه» منتشر شد به دلیل نام آن خیلی ها تصور کردند که داستان های این کتاب جزییات شخصی زندگی نویسنده را به همراه دارد و احتمالا بختیاری عنوان کتاب را از محل سکونت خود برداشته است اما او تاکید کرده که کتابش شامل اتفاقاتی نیست که در زندگی برای او افتاده باشد بلکه نگرشی است که در زندگی پیدا کرده.

طرفداران بهنوش بختیاری از کتابش استقبال کردند اما در نشر «نوح نبی» اتفاقی برای «کلاغ های قیطریه» افتاد که بدشانسی این بازیگر را دربر داشت. کتاب او غلط های املایی فاحشی دارد که با گلایه بهنوش بختیاری قرار بود ناشر آنها را اصلاح و دوباره به بازار دهد اما این اتفاق نیفتاد.

اندیشه فولادوند

اندیشه فولادوند هم مانند افسانه بایگان شعرهایی که از کودکی تا سال ۱۳۸۷ سروده بود را در قالب کتابی با عنوان «عطسه های نحس» توسط نشر ثالث منتشر کرد. البته می توان گفت شعر گفتن برای فولادوند تفریح نیست بلکه او با اصول و قواعد خاصی این کار را دنبال می کند.


او علاوه بر این کتاب شعر، ترانه های بسیاری را برای خواننده های مطرح موسیقی کشور سروده است. تهران - طهران معروفترین ترانه او است که اندیشه فولادوند آن را به سفارش «داریوش مهرجویی» و برای فیلم مشترک او و مهدی کرم پور سروده است؛ ترانه ای که توسط رضا یزدانی خوانده و تبدیل به یکی از محبوبترین آهنگ های او شد.