فیلم های جدید سینمای ایران، گیشه از سکه نمی افتد

روزنامه هفت صبح: بهمن سال گذشته بسیاری به حال وضعیت سینمای ایران در سال 93 تاسف می خوردند اما در اکران نوروزی از فیلم های سینمایی «معراجی ها»، «طبقه حساس» و «خط ویژه» استقبال فراوانی شد و سینماداران را به وضعیت فروش شان در سال 93 امیدوار کرد. اتفاقی که تقریبا یک دهه پیش با موفقیت بالای «آتش بس» در گیشه رقم خورد اما این فروش میلیاردی در طول سال تداوم نیافت.

شاید الان زود باشد برای سال 93 پیش بینی کرد اما سرحالی گیشه ها در همین ابتدای سال و مقایسه فروش فیلم ها با سال پیش کمترین عایدش «امیدواری» است. نکته مهمی که نباید متولیان تازه نفس شورای صنفی نمایش از آن غافل باشند، توجه به ذائقه های مختلف و چینش فیلم ها در ژانرهای مختلف است. اتفاقی که تقریبا در اکران اول سال رعایت شد و به جز «با دیگران» بقیه فیلم ها از تنوع و استاندارد لازم برخوردار بودند.

در این فرآیند باید توجه داشت که فیلم هایی مثل «با دیگران» با وجود داشتن چند بازیگر مطرح مثل هنگامه قاضیانی و بابک حمیدیان جنس جوری برای کامل کردن چینش اکران نیستند و باید در طرح هایی مثل اکران «هنر و تجربه» برای علاقمندان خاص این نوع آثار نمایش داده شوند چرا که برای عامه مخاطب فاکتور مهم و اصلی برای سینما رفتن عنصر سرگرمی و جذابیت است.

در این گزارش نگاهی به میزان فروش فیلم های اکران اول نوروز انداخته و به بهانه نمایش عمومی چهار فیلم جدید، اکران دوم نوروز را مورد ارزیابی قرار داده ایم.

سال 92 برای سینماداران چندان خوب نبود. هر چند فیلم های مطرحی در سال گذشته روی پرده آمد اما جز تعداد معدودی از آنها نتوانستند فروش قابل توجهی داشته باشند. این وضعیت به حدی بد بود که سینما قدس را به تعطیلی کشاند اما بعد از یک ماه خاموش ماندن چراغ این سینما، شورای صنفی اکران برای بازگرداندن سینما قدس به چرخه اکران، فیلم «معراجی ها» را به سرگروهی سینما قدس روی پرده فرستادند تا با احتمال پرفروش شدن آن این سینما هم به کار خود ادامه دهد.


ظاهرا فروش سینماها در نوروز امسال توانست بعد از مدت ها نگرانی را از چهره سینماداران دور و لبخند را روی لب آنها بیاورد. روز گذشته مدیر سینما آزادی در گفتگو با سوره سینما درباره رضایت سینماداران از اکران نوروزی گفت: «خوشبختانه امسال برای اولین بار فروش فیلم ها بسیار رضایتبخش بود و از پنج فیلم اکران شده چهار فیلم فروش میلیاردی داشتند که این برای سینمای ایران یک اتفاق محسوب می شود.»

البته علی معلم که عضو هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر بود یک روز قبل از شروع جشنواره در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی با انتشار یک پست برای وضعیت سینمای ایران در سال ۹۳ متاسف شده بود. او گفته بود: «وای به حال سینماها در سال ۹۳!»

اکران نیمه دوم بهار نزدیک است و تا امروز چهار فیلم که از مطرح ترین فیلم های جشنواره فجر بودند برای اکران در نظر گرفته شده و شرکت های پخش کننده آنها برای فرستادن فیلم شان به روی پرده قرارداد بسته اند. نیمه دوم بهار یکی از عجیب ترین اکران ها را خواهد داشت.

می توان گفت دو برگ برنده سینمای سال ۹۳ تا چند روز دیگر همزمان با هم رو خواهد شد. بعد از ۴۵ سال دو فیلم از مطرح ترین فیلمسازهای ایران، داریوش مهرجویی و مسعود کیمیایی همزمان روی پرده می روند. سال ۱۳۴۷ نیز مهرجویی فیلم گاو و کیمیایی فیلم قیصر را به اکران درآوردند.

فیلم هایی که با گذشت سال ها از عمرشان هنوز هم در بسیاری از نظرسنجی ها بهترین آثار کارگردانشان و همینطور از بهترین فیلم های تاریخ سینمای ایران به حساب می آیند. هر چند فیلم های اخیر این دو فیلمساز نتوانستند انتظارات مخاطب را برآورده کنند اما اعتبار آنها می تواند در فروش سینما هم تاثیرگذار باشد.

مسئله دیگری که می تواند وضعیت سینما را تغییر دهد برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال در خرداد ماه است. البته جام جهانی فوتبال هر چهار سال یک بار نه تنها بر فروش سینما بلکه روی تلویزیون، کنسرت های موسیقی و ... دست می گذارد. مشکل اینجاست که مدت ۳۰ روزه مسابقات جام جهانی فوتبال درست در وسط فصل تابستان یعنی بهترین زمان برای اکران فیلم هایی است که می توانند فروش خوبی داشته باشند.

البته این معضل نه تنها در ایران بلکه برای سینمای هالیوود و کشورهای بزرگ اروپا هم به وجود خواهد آمد. سیاستگذاری شرکت های بزرگ پخش فیلم در این ایام به صورتی است که سینماها و فیلمسازان تا جایی که ممکن است کمتر متضرر شوند.

«آنتونی مارکولی» مدیر بخش اکران بین المللی استودیوی پارامونت درباره این موضوع گفته است: «بدون شک رقابت های جام جهانی نسبت به اکران فیلم ها در ارجحیت قرار دارد. به همین منظور برای فرار از ریسک اکران ناموفق و با دزدی های اینترنتی، فیلم ها معمولا یک ماه بعد از بازی های جام جهانی اکران می شوند و تنها فیلم های کم هزینه یک ماه قبل یا بعد از بازی های روی پرده می روند.»

اما معلوم نیست شورای اکران سینمای ایران با چه تفکری فیلم های نیمه دوم بهار را در نظر گرفته اند، آن هم در کشوری که فوتبال آن بعد از هشت سال به مسابقات جام جهانی راه پیدا کرده و این اتفاق برای مردم نسبت به هر چیز دیگری اولویت دارد. این در حالی است که فیلم های «زندگی جای دیگری است»، «اشباح»، «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» و «متروپل» هر کدام قابلیت های آن را دارندکه بتوانند فروش نسبتا خوبی داشته باشند.

با این وجود احتمال دارد که سینما آزادی در روزهای جام جهانی وضعیت بهتری نسبت به سینماهای دیگر داشته باشد. البته این مسئله بستگی به توافق اماکن و وزارت ارشاد با سینمای آزادی دارد. رضا سعیدی پور مدیر پردیس سینمای آزادی درباره این مسئله به سوره سینما گفته است: «با توجه به اینکه امسال کشور ما در این دوره مسابقات حضور دارد، جام جهانی فوتبال جذابیت بسیار بالاتری برای ایرانیان خواهد داشت. این مسابقات ذهن را به سمت فوتبال می برد و طبیعتا تمرکز روی سینما کم می شود. ما سال های گذشته با نمایش مسابقات در سالن ها این ارتباط را برقرار کردیم و با موافقت اماکن و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این آمادگی را داریم که امسال هم میزبان علاقمندان فوتبال باشیم.»

معرفی فیلم های اکران دوم بهار

زندگی مشترک آقای محمودی و بانو

روح الله حجازی برای اکران نوروزی «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» درخواست داده بود اما اکران این فیلم به نیمه دوم بهار رسید و قرار است جایگزین فیلم سینمایی «طبقه حساس» شود. البته زمان دقیق اکران آن هنوز مشخص نیست چرا که تا وقتی طبقه حساس به کف فروش نرسیده بر پرده سینماها باقی خواهد ماند.

مهدی داوری که تهیه کنندگی سومین فیلم روح الله حجازی را برعهده داشته از زمان اکران «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» راضی است. او به سوره سینما گفت: «ممکن است اکران فیلم ما با ایام مبارک ماه رمضان متقارن شود اما این موضوع را مانعی برای جذب مخاطب به حساب نمی آورم و فکر می کنم مردم از آن استقبال می کنند.


این فیلم، برای خانواده ها است و به گونه ای ساخته شده که برای مخاطب فارغ از سرگرمی حامل پیامی باشد.» «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» ابتدا از بخش مسابقه سی امین جشنواره فیلم فجر کنار گذاشته شده بود و در حالی که انتظار می رفت در بخش های جانبی به نمایش درآید، دبیر جشنواره به کل آن را از جشنواره حذف کرد.

می شود گفت تقریبا این فیلم توقیف شده بود اما در نهایت با تغییر سیاست های دولت، در بخش خارج از مسابقه جشنواره فجر سی و یک شرکت داده شد. هنگامه قاضیانی، ترانه علیدوستی، حمید فرخ نژاد و پیمان قاسم خانی بازیگران این فیلم هستند که همه آنها به یک اندازه در پیشبرد داستان نقش دارند و قصه را جلو می برند. داستان «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» ظاهرا به روزمرگی افتادن زندگی آدم ها را نمایش می دهد اما آنچه حجازی در دل این روزمرگی گنجانده تا مخاطبان از لایه های فیلم به آن پی ببرند زندگی هایی هستند که میان مدرنیته سنت گیر افتاده اند.

اشباح

داریوش مهرجویی چند سالی است که از روزهای اوج خود فاصله گرفته، با این حساب نمی توان آخرین فیلم او «اشباح» را با آثاری چون «هامون»، «لیلا» و «پری» مقایسه کرد اما می توان آن را در کنار فیلم های اخیر مهرجویی مانند «نارنجی پوش» و «چه خوبه که برگشتی» قرار داد.

البته بسیاری از منتقدان در زمان جشنواره فجر از این فیلم دفاع کردند اما اتفاق ناخوشایندی که فیلمسازان را از حضور در کاخ جشنواره منصرف می کرد. برای «اشباح» هم پیش آمد؛ در زمان اکران یکی دو بار صدای خنده تماشاگران بلند شد! اشباح که اقتباسی از نمایشنامه ای از هنریک ایبسن به همین نام است قرار است به جای فیلم سینمایی «چ» یا سرگروهی سینما آزادی اکران شود.

داریوش مهرجویی علاوه بر کارگردانی، نگارش فیلمنامه را هم بر عهده داشته است. جهانگیر کوثری اشباح را تهیه کرده و مهتاب کرامتی، حسن معجونی، مهدی سلطانی، ملیکا شریفی نیا، هنگامه حمیدزاده و امیرعلی دانایی و احمد یاوری شاد در آن بازی کرده اند.


ملیکا شریفی نیا و هنگامه حمیدزاده برای این فیلم نامزد بهترین بازیگر نقش مکمل شدند و در نهایت شریفی نیا دیپلم افتخار را گرفت. این فیلم به صورت سیاه و سفید ساخته شده است اما در سکانس آخر کمی رنگ به آن اضافه می شود که با مفهوم فیلم هم در ارتباط است.

در داستان فیلم اشباح تیمسار سلیمانی درگیر مسائل حاد زندگی است و از آنجا که دائم الخمر است با همسر خود دچار مشکلات عجیبی می شود. سارا در کشاکش زندگی پرتلاطم با تیمسار به فکر رهانیدن خود از زندگی است و در تقابل عشق و عقل که در قاموس مقررات جاری او نمی گنجد. دایی بابا در نقش وکیل خانواده در تلاش آرام کردن اوضاع است و از سوی دیگر معمار برای اهداف خود شرایط سختی را برای تاجی خانم و دخترش به وجود آورده است. مازیار نیز پس از آمدن به ایران درام های تازه ای را رقم می زند و اهالی خانواده چون شبح های سرگردان به دنبال خلوت های زندگی خود می گردند.

زندگی جای دیگریست

فیلم «زندگی جای دیگریست» آغازکننده اکران دوم فصل بهار است. البته قرار بود روز گذشته اولین روز اکران این فیلم باشد اما کپی های این فیلم یک روز دیرتر آماده شد. اکران «زندگی جای دیگریست» با حواشی همراه شد.
منوچهر هادی، کارگردان فیلم با اکران آن در نیمه دوم بهار موافق نبود و در گفتگو با خبرگزاری ها نسبت به این زمانبندی اعتراض کرد. البته سید امیر سیدزاده تهیه کننده این فیلم در ایسنا به اعتراض او پاسخ داد و اعلام کرد که بهترین زمان را برای اکران «زندگی جای دیگریست» در نظر گرفته است.

او گفت: «در زمان اکران فیلم ما مخاطبان دو فیلم «طبقه حساس» و «معراجی ها» کاهش پیدا می کنند و این می تواند به نفع فیلم «زندگی جای دیگریست» باشد که به عنوان یک فیلم جدید اکران می شود. بعد از اکران دوم ما اکران عید فطر را نیز داشتیم که آنجا هم دو، سه فیلم پرفروش از جمله «شهر موش ها 2» اکران خواهند شد که ما بررسی کردیم اگر به اکران عید فطر برویم، احتمالا رقابت کمی را خواهیم داشت.»

او معتقد است مسابقات جام جهانی تاثیری روی فیلم نخواهد داشت. «زندگی جای دیگریست.» جایگزین فیلم «با دیگران» ساخته «ناصر ضمیری» می شود و در گروه سینما فرهنگ روی پرده می رود. بنابراین 20 سینما در تهران در اختیار این فیلم قرار می گیرد و علاوه بر تهران در 31 شهر دیگر هم اکران خواهد شد.


با این شرایط به نظر سیدزاده «زندگی جای دیگریست» بهترین زمان به اکران رسیده است. البته منوچهر هادی با این توضیحات متقاعد نشده. او به ایسنا گفته که شاید تهیه کننده به پول احتیاج دارد که می خواهد فیلم را در این زمان اکران کند!

هادی از سه چهره مطرح در فیلم خود استفاده کرده و احتمالا بر این تصور است که بازی «پارسا پیروزفر»، «حامد بهداد» و «نیکی کریمی» در کنار هم مخاطبان بسیاری را به سینما خواهد کشاند. حامد بهداد در این فیلم بازی کنترل شده و متفاوتی نسبت به دیگر کارهای خود ارائه داده است.
او در «زندگی جای دیگریست» نقش یک بهیار را بازی می کند. او افرادی که خودکشی کرده اند را به زندگی برمی گرداند در حالی که دچار بیماری سرطان شده و نمی تواند کاری برای خود انجام دهد. یکتا ناصر هم در این فیلم نقش پرستار فرزندان او را بازی می کند.

متروپل

قرار بود فیلم متروپل به جای فیلم معراجی ها و در گروه سینمایی قدس اکران شود اما احتمالا از آنجا که فیلم های مسعود ده نمکی مدت زیادی روی پرده باقی می مانند پخش کننده فیلم متروپل با گروه سینمایی «آفریقا» قرارداد بست تا وقتی فروش فیلم سینمایی خط ویژه به حداقل رسید جایگزین این فیلم شود.

آنونس این فیلم مدتی است در فضای مجازی در دسترس علاقمندان به سینمای کیمیایی قرار گرفته و استقبال بسیاری از آن شده است اما معلوم نیست این میزان استقبال زمان اکران عمومی فیلم هم وجود داشته باشد. مسعود کیمیایی هم مانند داریوش مهرجویی سال ها پیش با ساخت آثاری چون «قیصر»، «گوزن ها»، «داش آکل»، «سرب» و «دندان مار» آنقدر توقع ها را بالا برده که وقتی فیلمی چون «متروپل» می سازد بسیاری را ناامید و دلسرد می کند.


با اینحال جدا از داستان و نوع روایت قصه می توان از معیارهایی که مختص سینمای کیمیایی است و منجر به لذت تماشاگر از تماشای یکسری سکانس محدود می شود عنوان کرد. سه سال از آخرین فیلم سینمایی مسعود کیمیایی به نام «جرم»، برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم در بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر می گذرد و در حالی که انتظار می رفت مسعود کیمیایی در جشنواره امسال هم یکی از موفق ترین فیلم ها را داشته باشد «متروپل» تنها در بخش تدوین نامزد شد.

برخلاف ساخته های دیگر مسعود کیمیایی که همیشه مردانه بود و قهرمان مرد داشته است، این بار قهرمان اصلی فیلم «متروپل» یک زن است. مهناز افشار در متروپل نقش زنی به نام خاتون را بازی می کند که در یک نیمه شب به یک سالن قدیمی سینما در لاله زار که حالا تبدیل به یک سالن بیلیارد شده پناه می آورد. علاوه بر افشار، محمدرضا فروتن، پولاد کیمیایی، سحر دولتشاهی، ساعد سهیلی، شقایق فراهانی، یوسف مرادیان، تینا پاکروان، علی اصغر طبسی، اکبر معززی و سوگل خالقی هم در این فیلم بازی می کنند.