نیکی خانم، جذاب‌ترین عروس ایران، ۳۰سال بعد

برترین‌ها: روزنامه اعتماد در شماره امروزش یک سلسله مطلب درباره فیلم «عروس» دارد که ما با کمی دخل و تصرف بخش‌هایی از آن را اینجا آورده‌ایم. ابتدا بخش‌هایی از مصاحبه بهروز افخمی، کارگردان کار را می‌خوانید، بعد یادداشتی کوتاه از عباس یاری، منتقد فیلم و سینما، در انتها یادداشتی از نیکی کریمی که خط‌شکن بود و کلیپی هم از فیلم «عروس».

بخش‌هایی از مصاحبه مفصل بهروز افخمی

*صحنه تصادف در فیلم «عروس» طوری فیلمبرداری شده که با بهترین فیلم‌های اکشن امریکایی و اروپایی قابل مقایسه است.

*صحبت‌هایی مبنی بر اینکه فیلم «عروس» خط‌شکن بوده از آن حرف‌هایی است که همان موقع یک عده می‌گفتند ولی هر چه از آن مقطع دور شدیم، مشخص شد بیشتر در این حرف‌ها مبالغه کردند، به شما یادآوری کنم فیلم «هامون» مهرجویی یک سال قبل از فیلم «عروس» با تمام جذابیت‌ها و به اصطلاح نکات ممنوعه فیلم ما ساخته شده است، اتفاقا در جشنواره هم نمایش داده شده بود و جایزه هم گرفته بود. نمایش عمومی هم داشت. در آن فیلم بیتا فرهی بازی می‌کرد و همه چیز در «هامون» از دیالوگ تا نمای نزدیک تا آرایش غلیظ بازیگر زن و هر چیز دیگر که قرار بود در فیلم «عروس» برای اولین بار دیده شود یک سال قبلش دیده شده بود.

*از نظر من تفاوتی که «عروس» ایجاد کرد به ساخت و پرداخت آن مربوط می‌شد و اهمیت عروس به این نبود که خطوط قرمز را زیر پا گذاشته بود.

* افسانه دیگری که درباره فیلم «عروس» درست کرده بودند این بود که کیهان مخالف فیلم بوده و این کاملا دروغ بود. واقعیت این است که کیهان و سردبیر آن زمانش آقای مهدی نصیری فیلم را خیلی پسندیدند و نقد موافق درباره این فیلم نوشتند و این باعث شد «عروس» هنگام نمایش عمومی مورد حمله سراسری منتقدان آن زمان قرار بگیرد.

آیا نیکی کریمی از همان اول گزینه نقش اصلی فیلم (مهین) بود؟

بله به خاطر اینکه ما بازیگر هجده نوزده ساله‌ای که بتواند نقشش را پخته ودرست بازی کند نداشتیم. همین الان هم نداریم. یعنی اگر بخواهیم الان فیلم متکی به بازیگران جوان بسازیم نمی‌توانیم، چون بازیگر مطمئن جوانی که بتواند فیلم دو ساعته را پر کند - چه در زنان و چه در مردان زیر بیست سال - نداریم. البته وضعیت در تمام دنیا همینطور است.

اشاره کردید کیهان موافق فیلم عروس در زمان نمایش بود، اما آیا آن زمان مانعی برای اکران فیلم «عروس» از طرف گروهی و تفکری نیامد؟

معتقدم هر جایی که موفقیت بزرگ به وجود می‌آید با حجم عظیمی از حسادت ودشمنی روبه‌رو می‌شویم. تا دلتان بخواهد آن زمان درباره من دشمنی و حسادت ورزی شد ولی برای من اهمیتی نداشت. هیچ کدام را به یاد ندارم. می‌دانم قانون طبیعت است که هر کس موفق می‌شود دشمنان و حسودان زیادی پیدا می‌شوند که سعی می‌کنند هر جور شده به او صدمه بزنند.

با توجه به اینکه بسیاری از منتقدان معتقدند که ابوالفضل پورعرب با فیلم شما به سینمای ایران معرفی شد و بعد از آن به نوعی دروازه سینمای ایران به روی بازیگران خوش چهره باز شد...

در مورد فیلم «عروس» انتخاب این بازیگران اقتضای داستان بود. تعهدی احساس نکردیم که بچه‌ها وجوان‌ها را به سینما معرفی کنیم. مجبور و نیازمند بودیم به دو جوان؛ یکی دختر هفده هجده ساله که ظاهرا از روی بی‌تجربگی وکم عقلی خودش را در وضعیتی قرار می‌دهد که شوهرش کار قاچاق می‌کند و مرد بیست و پنج ساله‌ای که آنقدر احساساتی و کم‌تجربه است که به خاطربه دست آوردن دختر مورد علاقه‌اش خودش را در شرایطی قرار می‌دهد که مجبور به انجام انواع جنایت می‌شود.

واضح است که اگر این داستان را با مردی سی و چند ساله می‌ساختیم یا دختر بیست و هفت ساله جای نیکی کریمی انتخاب می‌کردیم تماشاگر از جفت آن‌ها متنفر می‌شد.

به نظر می‌آید در حال حاضر کمی جسارت از سینما گرفته شده. همین چند روز پیش بود که بحث رومینا اشرفی پیش آمد و نام فیلم‌هایی آورده شده که در محاق ماندند و فرصت مطرح شدن نداشتند. انگار آن فضای باز این روز‌ها وجود ندارد. شما چه عقیده‌ای دارید؟

به نظر من سینما دیگر آن سینمای ۳۰ سال پیش نیست، یعنی اگر الان فیلم جسورانه ساخته شود هم آنقدر‌ها تاثیر نمی‌گذارد که ۳۰ سال پیش می‌توانست بگذارد.

نقد عباس یاری، دبیر تحریریه، ماهنامه فیلم

عباس یاری: ساخته شدن فیلم عروس در سال ۶۹ یک اتفاق مثال زدنی و شوک عجیب برای سینمای ایران بعد از انقلاب بود. در واقع با آمدن «عروس» در سینمای ایران چیزی شکسته شد و تمام آن بن‌مایه و پی‌ریزی را که تا قبل از آن در سینمای ایران چیده شده بود همه به هم خورد و تخریب شد و آن هم سینمایی بود که بسیار پالوده و بر اساس یک‌سری قواعدی بود که بخشی نوشته، بخشی گفته شده و بخشی بر اساس فضای موجود شکل گرفته بود.

اساسا اتفاق «عروس» باعث شد سینمای ایران بعد از انقلاب به بعد و قبل از فیلم «عروس» به لحاظ مضمونی، تصویری و ارایه شخصیت‌های سینمایی تقسیم شود. تا قبل از آن کسی جرات نداشت برای بازیگر اصلی فیلمش دختری را انتخاب کند که زیبا چهره باشد، چشم‌های رنگی داشته باشد و کلوزآپ‌های دلچسب به لحاظ زیبایی‌شناسی تصویری چه از مرد و چه از زن فیلم بگیرد.

خاطره‌بازی نیکی کریمی با عروس

نیکی کریمی: فیلم عروس برای من تصویر گنگ و شاداب تابستانی گرم و دلنشین از نوزده سالگی است که مقدمه ورودم به دنیای بازیگری شد. برخلاف عده‌ای، من برای بازیگر شدن سختی زیادی متحمل نشدم و دوره‌های طولانی بازیگری را نگذراندم. می‌توانم راحت بگویم خوش شانس بودم و سینما که وابسته به ادبیات، علاقه ازلی و ابدی من است، خیلی اتفاقی در مسیرم قرار گرفت. از آنجایی که پدر و مادرم مشوق من در این زمینه بودند همین کار را برای من راحت می‌کرد. ‎بازی در فیلم عروس پر از خاطرات شیرین و به یادماندنی، اما سخت است.

شاید اگر هر بازیگر دیگری در سن نوزده سالگی نقش عروس را بازی می‌کرد و در همان سال فیلمش جنجالی و پرفروش می‌شد، نمی‌توانست در این حرفه دوام بیاورد، اما من مراقب بودم و آگاهانه و محتاط در مسیری که انتخاب کرده بودم قدم بر می‌داشتم و می‌دانستم که می‌خواهم در سینما بمانم، اما درست آن زمانی که فیلم عروس ساخته شد، فیلم‌ها بیشتر جنگی و حادثه‌ای بودند و عروس در این میان طراوتی داشت که مخاطب را به خود جذب می‌کرد. تازگی موضوع این فیلم و داستان عاشقانه‌اش و لحن منحصربه‌فردش به دل تماشاگران می‌نشست. با اینکه فیلم‌های خوبی در آن سال‌ها ساخته شد - از جمله پرده آخر واروژ کریم مسیحی یا فیلم‌های عباس کیارستمی - عروس در ژانر خودش با تم عاشقانه‌ای که داشت، به یاد ماندنی شد.