بیماری مِنیِیر؛ من می چرخم یا زمین؟

سرگیجه مشکل شایعی است که خیلی ها را درگیر می کند اما هر سرگیجه ای نشانه بیماری نیست ولی نباید هم از کنار آن به راحتی گذشت، به خصوص اگر همراه کاهش شنوایی و وزوز گوش باشد که نشانه های واضح بیماری «Meniere» هستند.

مجله تندرستی: اگر سرگیجه های شدیدی دارید که امانتان را برده ممکن است به منییر مبتلا شده باشید. دکتر خشایار احمدی، متخصص جراحی گوش، حلق و بینی توضیح می دهد

سرگیجه مشکل شایعی است که خیلی ها را درگیر می کند اما هر سرگیجه ای نشانه بیماری نیست ولی نباید هم از کنار آن به راحتی گذشت، به خصوص اگر همراه کاهش شنوایی و وزوز گوش باشد که نشانه های واضح بیماری «Meniere» هستند. دکتر خشایار احمدی، متخصص جراحی گوش، حلق و بینی درباره انواع سرگیجه، بیماری منییر، دلایل ایجاد، مراقبت ها و راهکارهای درمانی - تغذیه ای این بیماری توضیح می دهد.

فرق سرگیجه حقیقی با کاذب چیست؟

همیشه اختلال منییر زمینه ساز ایجاد سرگیجه نیست. در مواردی بعضی اختلال ها می تواند زمینه ساز بروز سرگیجه شود اما این سرگیجه ها با بعضی نشانه ها همراه است که باید به آن توجه کرد:

- کاهش سطح هشیاری: اگر سرگیجه بیمار با اختلال در سطح هشیاری او همراه بوده و در شرایط بروز سرگیجه فرد سردرگمی غیرعادی نیز داشته باشد باید به شرایط بیمار نسبت به ابتلا به دیگر بیماری ها شک کرد.

- فاصله های نامنظم: از سوی دیگر اگر سرگیجه ناگهان بروز کرده و در فاصله های نامنظم یعنی هر چند ساعت یک بار نیز بروز کند، باید وضعیت بیمار از نظر ابتلا به بعضی بیماری ها بررسی شود.

- ناتوانی در حرکت: اگر بیمار با اختلال حرکتی و عدم تعادل شدید روبرو شود، باید بلافاصله به متخصص مراجعه کند.

- غش می کنیم: در گیجی سر فرد از احساس منگی و مواج بودن، سیاهی رفتن چشم، سبک شدن و احساس سینگینی در سر و سرگیجه شکایت دارد؛ بنابراین گیجی سر یک اصطلاح کلی است که سرگیجه و احساس سبکی سر را به همراه دارد. این حالت اغلب با دراز کشیدن بهتر شده و از بین می رود؛ البته در حالت شدید با احساس غش یا بیهوشی همراه است.

- یک خیال است: گاهی فرد دچار توهم حرکت می شود. به این معنی که بیمار احساس می کند خود یا محیط اطرافش در حال چرخیدن، کشیده شدن به یک سمت و نزدیک شدن اشیاء موجود در محیط به طرف خودش است. در سرگیجه بیمار فکر می کند خودش یا محیط او در حال حرکت است. این نوع سرگیجه های ناشی از بیماری نیست.

- خون نمی رسد: کم یا بد رسیدن خون به مغز

- سرماخوردگی: وقتی که سرماخوردگی به گوش سرایت می کند نیز سرگیجه ایجاد می شود.

- قلب می تپد: اضطراب و دلهره ای که به دنبال آن ضربان قلب افزایش پیدا می کند، می تواند با سرگیجه همراه باشد.

- اشتباه و فشار: بعضی حرکت های اشتباه و نادرست هم منجر به افت فشار خون می شوند؛ مانند بلند شدن ناگهانی صبح هنگام

اگر همراه سرگیجه، سبکی سر نیز دیده شود، نشانه چیست؟

این حالت یعنی سبکی سر احساس شناوری و ناپایداری می تواند در اثر عوامل زیادی مانند بیماری های گوش داخلی، کم خونی، آلودگی هوا، بیخوابی، استرس های روزمره، اختلال های بینایی، عفونت، حساسیت ایجاد شود. همچنین تمام بیماری های سیستماتیک مانند بیماری های کلیوی، ریوی و قلبی زمینه ساز ابتلا به سرگیجه همراه با سبکی سر است.

بیماری منییر چیست؟

نوعی اختلال در گوش داخلی است. سرگیجه به شکل حمله ای دورانی بروز می کند. منییر در اثر افزایش مایع درون مجاری نیم دایره گوش داخلی که مسوول حفظ تعادل است، ایجاد می شود که افزایش فشار گوش داخلی، باعث ایجاد اختلال در تعادل و کاهش شنوایی می شود. علاوه بر سرگیجه، احساس پرفشاری و پری در گوش احساس می شود. مدت زمان هر حمله ۲۰ دقیقه است.

عامل اصلی ابتلا به منییر چیست؟

دلیل ابتلا ناشناخته است اما بعضی پژوهش ها نشان می دهد تغییرات هورمونی، مواد شیمیایی غیرطبیعی وارد شده در جریان خون، مواد نامناسب ایجاد شده در اثر قرار گرفتن در شرایط عصبی و استرس از عوامل ایجاد کننده این بیماری است. از موارد دیگر می توان به واکنش های حساسیتی، بیماری های خودایمنی، سابقه خانوادگی، دیابت، اختلالت عروقی مانند میگرن و عفونت های ویروسی اشاره کرد هر چند دلیل اصلی منییر نامشخص است اما یک یا مجموع دو یا چند عامل می تواند زمینه ساز ابتلا به منییر باشد.

کی سرگیجه نشانه منییر است؟

از شاخص ترین نشانه های این بیماری می توان به این موارد اشاره کرد:

- وزوز گوش همراه با احساس وجود صدایی مداوم در گوش مانند نجوا کردن، زنگ زنگ، همهمه و غرش

- کاهش سطح شنوایی

- احساس پری در گوش که فرد با حرکت دادن سر احساس سنگینی می کند.

- به هم خوردن تعادل و ناتوانی در نشستن و راه رفتن

- حالت تهوع و استفراغ

حمله های منییر ممکن است چند سال بعد دوباره عود کند؟

بروز حمله های سرگیجه ممکن است چند هفته یا چند ماه با هم فاصله داشته باشند و در آغاز بیماری، این فاصله ممکن است چندین سال باشد. اگر بیمار درمان نشود، حمله ها ممکن است بیشتر تکرار شده و شدیدتر شوند و در نهایت به فاصله چند روز رخ بدهند. به ندرت و در موارد بسیار شدید این حمله ها ممکن است هر روز بروز کند. در شرایطی که بیماری پیشرفت کرده یا در اثر یک حمله خاص، بیمار ممکن است از عدم تعادل در هنگام حمله ها شکایت داشته باشد. سرگیجه شدید در بیشتر موارد با تهوع و استفراغ به مدت چندین ساعت همراه است.

آیا مدت زمان سرگیجه منییر در هر حمله مشخص است؟

در یک حمله مشخص، سرگیجه به مدت ۱۰ دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. در مواردی نیز ممکن است حالت سرگیجه چند ساعت طول کشیده و سپس فروکش کند اما مدت زمان درگیری با این حالت چند روز یا چند هفته نیست. سرگیجه مداوم به مدت چند روز، نشانه این بیماری نیست.

در شرایط بروز اختلال چطور می توان به بیمار کمک کرد؟

- کمک کنید بیمار بنشیند.

- بیمار باید به آرامی دراز بکشد.

- چشم های بیمار باید باز باشد و فقط به یک نقطه خیره شود.

- دو طرف سر بالش قرار دهید؛ به طوری که سر او ثابت بماند.

- محیط را آرام کنید.

- چراغ اتاق را کم نور کنید اما خاموش نکنید.

- کنار تخت بیمار یک سطل، دستمال کاغذی، یک فنجان نوشیدنی به جز آب قرار دهید تا بیمار موقع تهوع نیاز به دستشویی رفتن نداشته باشد.

- طبق دستور متخصص به او دارو بدهید تا شرایطش کنترل شود.

آمارها درباره منییر چه می گویند؟

این بیماری بیشتر افراد بالغ بین ۳۰ تا ۶۰ سال را درگیر می کند. براساس آمارها در ۸۵ درصد موارد یک گوش درگیر این بیماری می شود اما در ۱۵ درصد موارد نیز هر دو گوش دچار این مشکل میشوند. این بیماری در بین خانم ها کمی شایع تر از مردان است.

این بیماری با رعایت نکته های تغذیه ای قابل درمان است؟

- نمک بس: حداکثر مجاز مصرف نمک تا ۵/۱ گرم نمک در روز است.

- دخانیات ممنوع: از این لحظه کشیدن سیگار را متوقف کنید.

- کافئین ممنوع: إچای یا دیگر نوشیدنی های کافئین دار نخورید.

- آب ممنوع: در شرایطی که بیماری دچار سرگیجه شده است نباید به او آب بدهید. مایعات دیگر نیز باید بسیار کم مصرف شوند.

- مواد معدنی کنترل شود: در صورت نیاز بیمار می تواند مکمل کلسیم مصرف کند اما مصرف سدیم خوراکی باید بسیار کم باشد.

- پروتئین آزاد است: مصرف این گروه از مواد غذایی مشکلی ندارد.

منییر با جراحی قابل درمان است؟

در صورت تکرار نشانه ها و کنترل نشدن آن با رعایت نکته های تغذیه ای، درمان با جراحی پیشنهاد می شود. کمتر از ۱۰ درصد بیماران مبتلا به بیماری منییر، نیازمند درمان با جراحی هستند که از این گروه ها می توان به این موارد اشاره کرد:

- ناتوانی: اگر حمله های منییر باعث ناتوانی بیمار شود، جراحی ضروری است.

- تهدید زندگی: بیمارانی که شغل آنها به شکلی است که حتی یک حمله برای آنها به قیمت جانشان تمام می شود.

- خسته از پیگیری: بیمارانی که برای آنها پیگیری درمان غیرجراحی به هر دلیل غیرممکن است.

- کاهش شنوایی: اگر نشانه ها به حدی باشدکه شنوایی فرد مختل شده و کاهش یابد و سپس ناشنوایی آنها را تهدید کند، عمل جراحی ضروری است.