مشکلات جنسی زنان و درمان آن‌ها

وب‌سایت عصرایران - هومان دوراندیش: اختلالات جنسی در زنان، یکی از علل مهم نارضایتی جنسی در جامعه ایران و ظاهراً یکی از عوامل موثر در افزایش طلاق در ایران امروز است. اینکه اختلالات جنسی زنانه چیستند و چگونه باید با آن‌ها برخورد کرد، موضوعی است که دکتر بهنام اوحدی، روانپزشک و سکس تراپیست، در گفتگو با عصر ایران به آن پرداخته است.

بهنام اوحدی، در این گفتگو به نکات گوناگونی پرداخت، ولی در لا به لای سخنانش، چندین بار بر نقش منفی "باور‌های غلط" در ابتلای زنان به اختلالات جنسی تاکید کرد. او بر نقش مهم شوهر در درمان مشکلات جنسی همسرانشان تأکید می‌کند و می‌گوید که این وظیفه آنهاست که در همه مراحل درمان، پشتیبان همسرانشان باشند.

ناتوانی یا اختلال جنسی در زنان چند نوع است؟

اختلال جنسی در زنان به انواع زیر تقسیم می‌شود:

۱- اختلال کمبود میل جنسی یا سردمزاجی زنان.

۲ اختلال بیزاری یا تنفر جنسی. این اختلال شدیدتر از اختلال قبلی است.

۳- اختلال در برانگیختگی جنسی. در این حالت فرد واجد میل جنسی است، اما برانگیخته نمی‌شود.

۴- هراس از آلت. این اختلال، اختلالی اضطرابی است که در آن فرد به شدت از آمیزش می‌ترسد، درحین آمیزش تمام عضلات شکم، ران، دست و پای او جمع می‌شود و به مرد اجازه آمیزش را نمی‌دهد.

۵- واژینیسموس. این اختلال شبیه اختلال قبلی است. در این حالت، عضلات دست و پا و شکم شل است، ولی عضله ابتدایی واژن مسدود و منقبض است و این انقباض مانع از دخول می‌شود.

۶- آمیزش دردناک. این اختلال در اثر برانگیخته نشدن درست خانم و یا تعارضات خانم با همسرش در زندگی زناشویی و یا ناشی از مشکلاتی است که زن از کودکی با آمیزش جنسی داشته است. در این حالت، آمیزش برای خانم بسیار دردناک و ناخوشایند می‌شود.

۷- اختلالِ نرسیدن به ارگاسم. این اختلال بسیار شایع است و شاید شایع تررین اختلال جنسی خانم‌ها باشد. این اختلال در کشور ما نسبت به کشور‌های غربی و جتی کشور‌هایی مثل کره و چین و ژاپن رواج بیشتری دارد.

کلاً این اختلال در خاورمیانه شیوع گسترده تری نسبت به جهان غرب و بسیاری از مناطق دیگر جهان دارد. علت آن هم آموزه‌های تعصب آمیز است که اجازه نمی‌دهد خانم‌ها به اوج لذت جنسی برسند و بعد از مدتی نسبت به رابطه جنسی سرد و نفرت زده می‌شون و حتی از همسر خودشان هم دلزده می‌شوند که چرا او به ارگاسم می‌رسد، ولی من به ارگاسم نمی‌رسم.

۸- اختلال سردرد بعد از آمیزش. در این حالت، فرد بعد از آمیزش دچار سردرد، انقباض‌های عضلانی ناحیه سر، سرگیجه، تهوع می‌شود.

۹- اختلال ملال بعد از آمیزش. در این حالت، زن پس از آمیزش دچار افسردگی و اندوه می‌شود و ممکن است گریه کند و دچار غم شدید شود.

این‌ها اختلالات جنسی خانم هاست.

حادترین اختلال در بین این اختلالات نه گانه کدام است؟

بیزاری جنسی از همه حادتر است و درمانش هم از همه شدیدتر است؛ چون فرد نه تنها تمایلی به نزدیکی ندارد بلکه از آن بیزار است. ممکن است علت این اختلال، سوءاستفاده‌های جنسی در کودکی باشد. تجاوز و کودک آزاری حتی توسط محارم و یا آموزه‌های سخت و متعصبانه در خانواده، می‌تواند علت این اختلال باشد.

مثلاً در خانواده‌ای که سه تا عمه میانسال ازدواج نکرده حضور دارند، یک دختر کم سن و سال در اثر تلقینات این سه تا عمه، می‌تواند دچار بیزاری جنسی شود؛ من خودم چنین بیماری داشتم.

گاهی نیز آموزه‌هایی که موجب خشم زن نسبت به نزدیکی می‌شوند، می‌توانند علت این حالت باشند. مثلاً ممکن است یک زن، مقاربت را نشانه بیچارگی و تحقیر و تسلیم و ستم پذیری اش بداند! چنین باور‌هایی می‌تواند به خشم از نزدیکی و بیزاری جنسی منجر شود.

ارتباط ناخوشایند با همسر و یا دعوا‌های خانوادگی و اختلافات زناشویی هم به صورت ثانویه ممکن است موجب بیزاری جنسی شوند. انزجار جنسی سخت‌ترین و حادترین نوع اختلال جنسی در زنان است.

به طور کلی هر چه اختلال جنسی در مرحله آغازین تری از نزدیکی رخ دهد، حادتر و درمانش دشوارتر است. مثلاً درمانِ اختلالِ ملال و سردردِ بعد از آمیزش آسان‌تر از اختلال نرسیدن به ارگاسم و درمان این یکی آسان‌تر از اختلالات برانگیخته نشدن است.

دوره آمیزش به چهار مرحله تقسیم می‌شود: ۱- میل جنسی ۲- برانگیختگی جنسی ۳- اورگاسم ۴- فرونشینی.

فرونشینی در مرد و زن تفاوت‌هایی دارد. فرونشینی در مرد با دوره‌ای از بی پاسخی همراه است که بسته به سن و سال، وضعیت روحی و ژنتیک مرد ممکن است از یک ربع تا حتی چند روز باشد. مرد پس از رسیدن به ارگاسم، تا مدتی توانایی نعوظ دوباره را از دست می‌دهد، ولی چنین حالتی در خانم‌ها وجود ندارد.

زنان پس از یک ارگاسم بلافاصله می‌توانند وارد یک ارگاسم دیگر شوند و حداقل سه تا چهار ارگاسم پشت سر هم را می‌توانند تجربه کنند، ولی چنین ویژگی‌ای در مرد‌ها وجود ندارد؛ بنابراین برخی معتقدند میل جنسی در زنان خیلی قوی‌تر از مردان است.

بیزاری جنسی و هراس از آلت دقیقاً چه تفاوتی با هم دارند؟

هراس از آلت ناشی از این است که خانم در ناخودآگاه خودش احساس می‌کند که اگر نزدیکی کند، اعضاء و جوارحش زخمی و خدشه دارد می‌کند و مثلاً او را می‌کُشد.

هراس از آلت در جامعه ما و کلاً در خاورمیانه، خیلی شایع است. در دبیرستان‌ها و مدارس راهنمایی، افسانه‌هایی ورد زبان دختران است که مثلاً عمه فلانی ازدواج کرد و کارش به اورژانس کشید، خاله فلانی شب اول ازدواج داشت می‌مرد و او را بردند بیمارستان و بخیه اش زدند و … این افسانه‌ها سال‌ها در ذهن دختران ما می‌ماند و آن‌ها با این تصورات بزرگ می‌شوند و ازدواج می‌کنند، ولی او در خیلی از موارد نمی‌توانند با این افسانه‌ها کنار بیاید و آن‌ها را از ذهن خود دور بریزند.

شما در بین بیماران تان چنین نمونه‌ای زیاد دارید؟

بسیار زیاد. حداقل هفته‌ای پنج تا پانزده بیمار دارم که دچار هراس از آلت اند.

درمان این مشکل آسان است؟ و اصلاً چگونه است؟

درمانش خیلی آسان است. ما اطلاعاتی عینی به بیمار می‌دهیم. مثلاً اطلس آناتومی و وضعیت عضلات آلت و واژن را به فرد نشان می‌دهیم تا بیمار بداند که هیچ عضله یا استخوانی در آلت مرد وجود ندارد و فقط خون است که موجب نعوظ آلت مردانه می‌شود. ما این‌ها را به بیمار یادآور می‌شویم و او بر اساس جدول تمریناتی که به او می‌دهیم، تمرین‌های ویژه‌ای انجام می‌دهد. این مشکل در عرض ۷ هفته قابل درمان است.

سردمزاجی در زنان بیشتر علل روانی دارد یا فیزیولوژیک و بیولوژیک؟

غالباً علل روانی دارد. اختلال جنسی به طور کلی ممکن است اولیه یا ثانویه باشد. اختلال اولیه از ابتدای آمیزش جنسی وجود دارد. اختلال ثانویه یعنی فرد تا مدت‌ها در نزدیکی جنسی مشکلی نداشته و اختلالش مثلاً از شش ماه پیش شروع شده است.

دانستن اینکه اختلال جنسی اولیه است یا ثانویه، و دیگر اینکه فقط معطوف به شوهر است یا کلاً در رابطه با هر جنس مخالفی وجود دارد، در درمان اختلال جنسی زنان مهم است.

در این موارد آموزه‌های متعصبانه و سخت گیرانه دوران کودکی و نوجوانی، احتمال سوءاستفاده جنسی و جسمی، یعنی دستمالی شدن دختر توسط پسردایی، پسر عمه، پسرعمو، پسرخاله، برادر، پدر، عمو، دایی - که متاسفانه در کشور ما نیز شایع است - و نیز موارد دیگری مثل مردستیزی، ازدواج تحمیلی و یا اختلافات زناشویی، که حتی می‌تواند شامل تعیین مهریه و خرید جهیزیه و خریدن یا اجاره کردن خانه مناسب زندگی، می‌تواند به سردمزاجی زن بینجامد.

درمان سردمزاجی دشوار نیست، ولی درمانگر برای درمان سردمزاجی و یا بیزاری جنسی، که اختلالات اولیه محسوب می‌شوند، باید باور‌هایی را در ذهن خانم‌ها بشکند؛ بنابراین شخصیت درمانگر یا مشاور نقش بسیار تعیین کننده‌ای در سکس تراپی دارد.

اگر بیمار به لحاظ شخصیتی درونگرا و شرمگین باشد و به توضیحات اندک بسنده کند، درمان آن طور که باید پیش نمی‌رود؛ چون یک سری باور‌های نادرست و طرح واره‌های شناختی غلط و نیز یکسری تعصبات و نادانی‌ها باید در جلسه آغازین شکسته شود تا بیمار راغب شود که تمرینات توصیه شده از سوی درمانگر را انجام دهد. گاهی حتی اتوریته و اقتدار زیادی در جلسه اول باید اعمال شود تا بیمار انگیزه درمان را بدست آورد.

انگیزه درمان را چطور می‌توان افزایش داد؟

مثلاً من در مطب خودم یک میز مربع دارم که چهار تا صندلی در اطراف آن است و با بیمار و همسر او دور همین میز می‌نشینم. یعنی می‌خواهم به او بگویم این جا با مطب یک جراح که یک میز مستطیل بزرگ اربابی دارد و دو تا صندلی رعیتی هم جلوی آن میز برای مریضش گذاشته است، خیلی فرق دارد.

من به مریض می‌گویم که بار اصلی درمان بر دوش شما و شوهرتان است. من فقط می‌توانم کلید گنج را به دست شما بدهم، ولی این خود شما هستید که باید به غار بروید و گنج را از آن خود کنید. اگر تمرین‌های درمانی را انجام ندهید، فیلم‌های آموزشی را نبینید، کتاب‌های لازم را نخوانید، درمان پیش نمی‌رود و مشکل حل نمی‌شود.

در روانپزشکی به طور کلی و در سکس تراپی به طور ویژه، این طور نیست که مریض مثل کسی که به چشم پزشک مراجعه کرده، دراز بکشد و چند قطره در چشم او بریزند و بعد چشمش را پانسمان کنند و او بی هیچ نقش و کنشی، خوب شود و سلامتش را بدست آورد.

آمیزش دردناک چطور؟ این اختلال معمولاً بعد از ازدواج ایجاد می‌شود یا از قبل وجود دارد؟

بستگی به اولیه یا ثانویه بودن اختلال دارد. در مواردی که اختلال اولیه است، ماجرا به پیش از ازدواج بازمی گردد، ولی وقتی این اختلال ثانویه است، در اغلب موارد، مشکل ناشی از دوران پس از ازدواج است. یعنی مشکلاتی که بین زن و شوهر ایجاد شده، در ایجاد این اختلال موثر بوده است.

حتی نارضایتی زن از میزان نفقه و خرجی نیز می‌تواند موجب اختلال آمیزش دردناک شود. وقتی که آقا از چشم خانم بیفتد، ممکن است آمیزش دردناک شود.

یائسگی چه رابطه‌ای با اختلالات جنسی زنان دارد؟ و اگر رابطه‌ای دارد، بیشتر به کدام اختلال منجر می‌شود؟

یائسگی قطعاً بر کارکرد جنسی زنان تاثیر دارد. پس از یائسگی انواع اختلالات ممکن است در زنان حادث شود که شایع‌ترین آن‌ها کمبود میل جنسی، برانگیخته نشدن، آمیزش دردناک و حتی به ارگاسم نرسیدن است.

این مشکلات زنان یائسه، راه حلی هم دارد؟

قبلاً برای رفع این مشکلات، جایگزینی هورمون صورت می‌گرفت، ولی الان به دلیل بالارفتن آمار سرطان در زنان، این تردید پیش آمده است که آیا جایگزینی هورمون کار درستی است یا نه؟ در این باره اختلاف نظر زیادی بین متخصصان زنان و زایمان وجود دارد. به هر حال، یائسگی از حیث ایجاد اختلال جنسی در زنان، قطعاً مشکل ساز است.

در جامعه ایران واکنش مرد‌ها به اختلال جنسی همسرشان معمولا چیست؟

مشکلات جنسی زنان در بسیاری از موارد منجر به فروپاشی خانواده می‌شود، اما این فروپاشی به صورت غیرمستقیم رخ می‌دهد. یعنی مشکلات جنسی زن، مرد را به بیرون خانواده سوق می‌دهد. مرد اگر نتواند آمیزش جنسی داشته باشد، دچار مشکل در ناحیه‌های بیضه و پروستات شده و همچنین دچار افسردگی و یا پرخاشگری می‌شود.
بعضی مردان بیرون از خانواده با زن دیگری وارد رابطه می‌شوند و در بسیاری از موارد، همسر آن‌ها پس از اینکه متوجه این امر می‌شود، طغیان می‌کند و و زن و شوهر کارشان به جدایی و طلاق می‌کشد.

مرد با همسرش که ناتوانی جنسی دارد، چگونه باید رفتار کند؟

مرد پیش از هر چیز، باید همسرش را درک کرده و او را حمایت کند. من همیشه به مرد‌ها می‌گویم هر مردی اگر رستم دستان هم باشد، در طول چهل سال حداقل چهار تا هشت بار و هر بار چهار تا هشت هفته ممکن است دچار اختلال جنسی جدی شود.

مرد باید بداند همان طور که این مشکل گریبانگیر خودش می‌شود، همسر او نیز ممکن است با چنین مشکلی مواجه شود.

افسردگی در زنان دو برابر مردان است. اضطراب در زنان دو-سه برابر مردان است. زنان فراز و فرود‌های هورمونی دارند و در دوران بارداری و نیز پس از زایمان، تالمات روحی و روانی خاص خودشان را دارند و در این دوره‌ها ممکن است دچار مشکل اختلال جنسی شوند.

اختلال جنسی در پی مشکل روحی، امری طبیعی است. مرد باید همسرش را درک کند، از او حمایت کند و او را متهم به کم لطفی و مایه نگذاشتن از خودش در رابطه زناشویی نکند؛ چرا که زن در چنین وضعی قطعاً خودش این اندوه و نگرانی را دارد که در اثر ناتوانی او، زندگی اش در معرض خطر است.

مرد باید همسرش را نزد سکس تراپیست ببرد. هم اکنون دوازده نفر روانپزشک، یک نفر متخصص مامایی و دو نفر روانشناس در ایران وجود دارند که درمانگر جنسی هستند. این پانزده نفر آدم‌های شناخته شده‌ای هستند که متاسفانه همگی در تهران هستند. اما این به این معنا نیست که متخصصان اعصاب و روان، اورولوژی و زنان و زایمان در شهرستان ها، نمی‌توانند به حل مشکلات جنسی زنان کمک کنند.

به هر حال، بهتر است زن و شوهر به جای مراجعه به مشاوران و روانشناسان گوناگون، هر چه سریعتر به یک پزشک مراجعه کنند؛ زیرا مشکلات جنسی با فیزیولوژی و آناتومی پیوند خیلی نزدیکی دارد و روانشناسان و مشاوران در طول دوران تحصیلشان فیزیولوژی و آناتومی را مطالعه نمی‌کنند. اما پزشکان و ماماها، این مباحث را مطالعه کنند.

مرد باید هر چه زودتر همسرش را به یک سکس تراپیست برساند، با او در جلسات درمانی شرکت کند، همسرش را تشویق کند که تمرین‌ها را انجام دهد، بار درمان را بر دوش همسر بگذارد، ولی در تمامی مراحل درمان حامی و پشتیبان همسرش باشد.