کلیه‌هایتان به دردسر افتاده‌اند، اگر...

برترین‌ها: بیش از ۲۶ میلیون آمریکایی دچار مشکلات کلیوی هستند، از سنگ کلیه گرفته تا عفونت‌ها و سرطان.

کلیه‌های شما واقعا چه می‌کنند؟

بیشتر افراد خیلی به کلیه‌های‌شان توجه نمی‌کنند تا زمانی که مشکلی به وجود بیاید. کلیه‌ی شما اندامی لوبیا شکل و به اندازه‌ی مشت‌تان است که دستگاه سم زدای بدن شماست و باید به آن توجه بیشتری بکنید. کلیه‌های شما درست زیر قفسه سینه و هر کدام در یک سمت ستون فقرات‌تان قرار دارند. کلیه‌ها، خون‌تان را تصفیه می‌کنند و هر گونه ضایعات و مایعات اضافی را به صورت ادرار از بدن‌تان خارج می‌کنند.

ضمنا کلیه‌های شما خیال‌تان را راحت می‌کنند که مقدار مواد معدنی بدن‌تان کافیست مانند پتاسیم و سدیم در خون‌تان. یک کار مهم دیگر کلیه، تولید هورمون‌هایی است که به کنترل فشار خون‌تان کمک می‌کنند.

از کجا بدانید مشکلی وجود دارد؟

بیشتر بیماری‌های کلیوی کاملا پنهان‌اند و افراد بعد از تست‌های روتینی که عملکرد کلیه‌ها را می‌سنجند پی به وجود مشکل می‌برند، که البته تا این زمان، بیماری نسبتا جدی شده است.

تست کلیه

بهترین راه تشخیص بیماری کلیوی، تست ادرار و تست خون است. در تست ادرار، پروتئین‌های خون (که نباید در ادرار باشند)، باکتری‌ها و مواد معدنی که می‌توانند تشکیل سنگ کلیه بدهند بررسی می‌شوند. تست خون نیز می‌تواند فرآورده‌ای جانبی در عضلات به نام کراتین را شناسایی کند.

کلیه‌های ناسالم نمی‌توانند کراتین را به خوبی فیلتر کنند. کراتین معمولا توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود، اما زمانی که عملکرد کلیه‌ها دچار افت شده باشد، سطح کراتین در خون بالا می‌رود. بررسی ادرار و خون، تست‌های تشخیصی مناسبی هستند و گاهی سونوگرافی کلیه‌ها نیز می‌تواند سرنخ‌های بیشتری به پزشک بدهد.

علائم

درد‌های ناگهانی و شدید پریشان و کلافه‌تان کرده‌اند

هر ساله بیش از نیم میلیون نفر به علت سنگ کلیه به اورژانس مراجعه می‌کنند. اگر سطح یک سری از مواد معدنی در ادرارتان بالا باشد، سنگ کلیه می‌تواند در یک یا هر دو کلیه شکل بگیرد. درد ناشی از سنگ کلیه اغلب ناگهانی بروز می‌کند و گاهی مشابه درد طاقت فرسای وضع حمل عنوان می‌شود. بیشتر بیماران قادر به دفع سنگ کلیه هستند و پزشکان نیز برای کنترل درد و کمک به دفع سنگ، دارو تجویز می‌کنند، اما گاهی حتی ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.

خون در ادرارتان وجود دارد

یک علامت هشداردهنده‌ی دیگر در مورد بیماری کلیوی وجود خون در ادرار است. خون در ادرار می‌تواند علامت سنگ کلیه، عفونت کلیه و یا سایر بیماری‌ها باشد. علائم اولیه‌ی بیماری کلیوی معمولا مبهم و نامشخص‌اند، اما توجه کردن به ادرار می‌تواند در تشخیص علائم کمک‌تان کند. وجود خون در ادرار یا هر گونه تغییر رنگ در ادرار که می‌تواند ردی از خون داشته باشد و ضمنا کف آلود بودن آن به معنی هشداری برای نیاز به بررسی‌های دقیق پزشکی است.

نیاز مکرر به ادرار کردن دارید

کلیه‌ها، ادرار تولید می‌کنند، بنابراین نیاز مکرر به ادرار کردن و یا بسیار کم ادرار کردن، هر دو می‌توانند علامت بیماری کلیوی باشند. در برخی از افراد، بیماری کلیوی منجر به احساس نیاز کاذب به ادرار کردن می‌شود در حالیکه در عده‌ای دیگر، مقدار ادرار آنقدر زیاد است که حتی ممکن است شب‌ها بار‌ها از خواب بیدارشان کند.

درد هنگام ادرار کردن دارید

عفونت کلیوی نوع عفونت مجاری ادراری است که فرد را دچار التهاب در تمام دستگاه ادراری می‌کند. باکتری‌ها فقط به دیواره‌ی مثانه و کلیه‌ها حمله ور نمی‌شوند بلکه می‌توانند به بافت و عصب‌های انتهایی سیستم ادراری نیز نفوذ کنند و گیرنده‌های درد را در این ناحیه فعال سازند.

ادرارتان کدر است

طی یک عفونت کلیوی، ادرارتان ممکن است کدر بشود. بدن شما، گلبول‌های سفید را برای مبارزه با عفونت گسیل می‌کند و چیزی که در ادرارتان می‌بینید، گلبول‌های سفید خون و توده‌ی باکتری‌ها هستند.

ادرارتان بد بو است

اگر هنگام ادرار کردن متوجه شدید بوی بدی می‌دهد می‌تواند علامت دیگری از عفونت کلیه‌های‌تان باشد که حاصل تخمیر باکتری‌هاست. اگر بد بویی ادرارتان تنها علامتی است که دارید زود نتیجه گیری نکنید، چون کدر و بد بو بودن ادرار می‌تواند نتیجه‌ی دهیدراسیون بدن نیز باشد. مصرف مایعات‌تان را بیشتر کنید و دقت کنید مشکل برطرف می‌شود یا نه.

چرک در ادرار می‌بینید

در موارد شدیدتر عفونت کلیوی، ممکن است چرک‌هایی در ادرارتان ببینید که نتیجه‌ی تجمع گلبول‌های سفید و باکتری‌هاست. در صورتی که چرک در ادرارتان مشاهده کردید، به احتمال زیاد دچار عفونت بسیار بدی شده‌اید.

تب دارید

عفونت‌های مثانه به طور طبیعی موجب تب نمی‌شوند، بالا بودن دمای بدن می‌تواند نشاندهنده‌ی این باشد که عفونت به کلیه‌ها رسیده‌اند. برخی انواع سنگ‌های کلیه می‌توانند عفونت و متعاقبا تب هم ایجاد کنند. وقتی کلیه مسدود می‌شود می‌تواند تب ایجاد کند، زیرا تجمع ادرار در کلیه‌ها سبب عفونت می‌شود.

اگر یک خانم‌اید بیشتر مستعد بیماری کلیوی هستید

بیشتر عفونت‌های کلیوی از انتقال باکتری‌های مجاری ادراری به سمت مثانه شروع می‌شوند و این عفونت می‌تواند به سمت کلیه‌ها نیز راه پیدا کند. زنان به این علت که میزنای کوتاه‌تری نسبت به مردان دارند، بیشتر در معرض عفونت‌های مجاری ادراری قرار دارند و همین موضوع آن‌ها را مستعد عفونت‌های کلیوی نیز می‌کند.

اگر یک آقا هستید: درد در کشاله‌ی ران

مرد‌ها ممکن است درد ناشی از عفونت کلیه‌ها را در کشاله‌ی ران‌ها احساس کنند. ما انسان‌ها وقتی دوران جنینی را در رحم مادر طی می‌کنیم، کلیه‌های ما در قسمت پایین‌تری تشکیل می‌شوند و با رشد جنین، کلیه‌ها بالاتر می‌آیند؛ بنابراین همان عصب‌هایی را دارند که ساختار پایین‌تر در ناحیه‌ی ران‌ها دارد. شاید تصور کنید درد کشاله‌ی ران‌تان ناشی از مشکلی در بیضه‌هاست، اما اگر سایر علائم عفونت مجاری ادراری را دارید پزشک‌تان تست عفونت کلیه برای‌تان تجویز خواهد کرد.

عادت به سیگار کشیدن دارید

سرطان کلیه می‌تواند نتیجه‌ی سیگار کشیدن باشد. در واقع ریسک ابتلا به سرطان کلیه با کشیدن سیگار بسیار بالاتر می‌رود و ترک سیگار تنها راه پایین آوردن این احتمال است.

پهلو درد دارید

معمولا درد در قسمت پهلو علامتی از سرطان کلیه است. درد ادامه دار پهلو که طولانی مدت شده و رفع نمی‌شود باید توسط پزشک دقیقا بررسی شود. اما فورا نتیجه گیری نکنید و بدترین حالت را متصور نشوید، چون عوارض و بیماری‌های دیگری نیز هستند که می‌تواند سبب درد پهلو شوند.

فشار خون‌تان بالاست

فشار خون بالا اغلب قاتل خاموش نامیده می‌شود، زیرا هیچ علامتی ندارد و ریسک فاکتوری برای بیماری قلبی و بیماری کلیوی است. زیرا فشار خون کنترل نشده به عروق اطراف کلیه‌ها فشار وارد می‌کند و سبب می‌شود جریان خون کاهش پیدا کند. فشار خون ِ بالاتر از ۱۲۰ روی ۸۰ میلیمتر جیوه، خطرناک محسوب می‌شود. فشار خون بالا شاخص مهمی از نارسایی کلیه‌هاست، بنابراین فشار خون‌تان را به طور منظم چک کنید.

نسبت سدیم به پتاسیم‌تان متعادل نیست

سدیم توسط کلیه‌های‌تان تنظیم می‌شود و به کنترل تعادل مایعات بدن کمک می‌کند، اما سدیم زیاد می‌تواند ریسک فاکتوری برای بیماری کلیوی در برخی از افراد باشد. ارتباط پیچیده‌ای است؛ رژیم‌های غذایی پُر از سدیم معمولا کم پتاسیم‌اند و این نسبت نامتعادل می‌تواند به کلیه‌ها فشار وارد کند. کلیه‌های سالم، سدیم را از طریق ادرار دفع می‌کنند، اما پتاسیم هم ممکن است طی این فرایند دفع شود.

اگر سطح پتاسیم پایین باشد، بدن سعی می‌کند آن را حفظ کند که به معنی نگهداشت سدیم نیز هست. سدیم بدن را وادار می‌کند مایعات بیشتری وارد جریان خون کند و فشار خون بالا می‌رود. در عده‌ای، مخصوصا افرادی که فشار خون بالا، نارسایی قلبی و یا نقص عملکرد کلیه دارند، کلیه‌ها سدیم را نگه می‌دارند و مسئله را پیچیده‌تر هم می‌کنند. یکی از راه‌های دفع سدیم از بدن، مصرف پتاسیم بیشتر در رژیم غذایی است.

افرادی که بیماری کلیوی دارند باید نسبت به مصرف زیاد پتاسیم در رژیم غذایی خود نیز هوشیار باشند، زیرا می‌تواند موجب عارضه‌ای به نام هایپر کالمی یا افزایش پتاسیم خون شود. این عارضه در صورت درمان نشدن می‌تواند فرد را در معرض ضربان نامنظم قلب و حتی مرگ ناگهانی قرار دهد.

اضافه وزن دارید

چاقی نیز با بیماری کلیوی مرتبط است. اگر شما چاق باشید یا اضافه وزن داشته باشید، بیشتر در معرض فشار خون بالا یا دیابت هستید و این ارتباط می‌تواند به سلامت کلیه‌های‌تان نیز لطمه بزند. کاهش وزن در هر سنی می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما بعد از ۵۰ سالگی سخت‌تر به نظر می‌رسد، ولی غیرممکن نیست.

چربی دور کمرتان زیاد است

اضافه وزنی که در میان تنه‌تان جمع شده (چربی شکمی) نیز می‌تواند کلیه‌ها را به خطر بیندازد (علاوه بر سایر بیماری‌ها). اگر دور کمرتان چربی زیادی دارید پس سلول‌های چربی در اطراف کلیه‌های‌تان نیز حضور دارند و روی عملکرد آن‌ها اثر می‌گذارند. حمل چربی اضافی در داخل شکم، ریسک ابتلا به مقاومت به انسولین و دیابت را نیز بالا می‌برد و همه‌ی این‌ها احتمال بیماری کلیوی را افزایش می‌دهند.

به اندازه کافی سبزیجات نمی‌خورید

اگر رژیم غذایی‌تان پُر از گوشت قرمز و پروتئین‌های حیوانی است و کمتر میوه و سبزی می‌خورید، پس کلیه های‌تان در معرض آسیب‌اند. رژیم‌های غذایی گیاه محور مانند DASH که فیبر زیاد، سدیم کم، چربی اشباع کم و گوشت فرآوری شده‌ی اندکی دارد و شامل منابع متعدد پتاسیم، فسفر و منیزیم و کلسیم است بسیار توصیه می‌شود. رژیم‌های غذایی گیاهی که سبزیجات و میوه‌های فراوان در آن‌ها حضور دارند برای کلیه‌ها و سلامت عمومی‌تان مفیدند و می‌توانند با کنترل فشار خون و قند خون، به عملکرد مناسب کلیه‌ها کمک کنند.

کمر درد دارید

کمر درد می‌تواند علامت هشداردهنده‌ی بیماری کلیوی باشد. این درد در میان کمر یا پایین کمر نیست، زیرا کلیه‌های شما در این قسمت‌ها نیستند. کلیه‌ها بسیار نزدیک به قفسه سینه‌تان قرار دارند، بنابراین درد در ناحیه‌ی بالایی کمر می‌تواند علامت عفونت کلیه یا سنگ کلیه باشد.

خیلی کم آب می‌نوشید

آب کمک می‌کند ضایعات بدن از جریان خون به صورت ادرار دفع شوند، اما وقتی که بدن‌تان دهیدراته است، آب کافی برای دفع ضایعات ندارد. کم آبی شدید بدن منجر به آسیب به کلیه‌ها می‌شود، زیرا تجمع ضایعات و اسید‌ها در بدن می‌توانند کلیه‌ها را مسدود کنند و دهیدراسیون سبب تشکیل سنگ کلیه می‌شود.

زیاد نمک می‌خورید

بخش عمده‌ی نمک در رژیم غذایی مربوط به غذا‌های فرآوری شده است، نه نمکدان. سدیم اضافی و تجمع مایعات ناشی از ضعف عملکرد کلیه‌ها می‌تواند سبب تورم قوزک پا، پف کردن بدن، افزایش فشار خون، تنگی نفس و تجمع مایعات در اطراف قلب و ریه‌ها شود. برچسب روی محصولات غذایی را به دقت بخوانید و غذا‌هایی را انتخاب کنید که کم سدیم‌اند.

زیاد گوشت می‌خورید

رژیم‌های غذایی پُر پروتئین این روز‌ها رواج زیادی دارند و برخی از این برنامه‌های غذایی افراد را تشویق به مصرف پروتئین‌های حیوانی به میزان زیاد می‌کنند در حالیکه حاوی مقدار بسیار کمی کربوهیدرات‌اند. همه‌ی این پروتئین‌ها می‌توانند میزان اسید اوریک را در خون بالا ببرند و این اتفاق موجب تشکیل سنگ کلیه خواهد شد. رژیم غذایی پُر پروتئین از میزان سیترات نیز می‌کاهد که ماده‌ای شیمیایی موجود در ادرار است و به پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کند. اگر فرد سالمی هستید و هرازگاهی استیک می‌خورید ایرادی ندارد، اما اگر زیاده روی کنید، بر عملکر کلیه‌های‌تان اثر خواهد گذاشت.

زیاد پتاسیم مصرف می‌کنید

هر چند پتاسیم ماده‌ای معدنی است که کمک‌تان می‌کند از بیماری کلیوی پیشگیری کنید، اما اگر در حال حاضر بیماری کلیوی داشته باشید، مصرف زیاد مواد غذایی پتاسیم دار برای‌تان دردسرساز خواهد بود. نسبت به افزایش مصرف پتاسیم مراقب باشید، زیرا پتاسیم اضافی از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود، اما اگر کلیه‌ها درست کار نکنند، پتاسیم اضافی در نون تجمع پیدا کرده و مشکل ایجاد خواهد کرد.

مکمل‌های عضله ساز مصرف می‌کنید

خیلی از ورزشکار‌ها و بدنساز‌ها برای عضله سازی کراتین مصرف می‌کنند و گفتیم که کراتین، شاخص مهمی در آسیب کلیه‌هاست. افرادی که دچار اختلالات کلیوی هستند باید پیش از مصرف این مکمل‌ها با پزشک خود مشورت کنند.

زیاد قند مصرف می‌کنید

افزایش قند خون مداوم، مخصوصا در افرادی که دیابت‌شان به خوبی کنترل نمی‌شود می‌تواند به رگ‌های ریز بدن آسیب بزند، از جمله رگ‌هایی که کلیه‌های‌تان به آن‌ها و عملکردشان وابسته اند.

هر سال چکاپ نمی‌شوید

دو عامل اصلی بیماری کلیوی پیشرفته، فشار خون بالا و دیابت‌اند. اگر هر سال چکاپ نشوید به احتمال زیاد متوجه نخواهید شد دچار این دو عارضه هستید یا نه. بیش از ۶۰ درصد افرادی که تحت دیالیز هستند، به دلیل دیابت یا فشار خون بالا دچار مشکل شده‌اند.

دیابت‌تان را جدی نمی‌گیرید

کنترل قند خون تاثیر بسیار بزرگی بر بهبود عملکرد و سلامت کلیه‌ها دارد. با ایجاد تغییراتی ساده و سالم در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌توانید قند خون‌تان را کنترل کنید و آن را در طیف نرمالی نگه دارید.

قوزک پای‌تان متورم شده

کلیه‌ها وظیفه دارند مایعات اضافی را از بدن خارج کنند، اما اگر مشکلی داشته باشند، این مایعات در بدن جمع شده و سبب تورم در پا‌ها و قوزک پا و حتی صورت و دست‌ها خواهند شد. تورم پا‌ها می‌تواند علامت مشکلات کلیوی یا نارسایی قلبی باشد.

کمبود انرژی دارید

خستگی می‌تواند ناشی از عوارض زیادی باشد و بیماری کلیوی نیز یکی از این عارضه‌هاست. کلیه‌ها بدون عملکرد مناسب برای تنظیم تعداد گلبول‌های قرمز خون، می‌توانند شما در معرض کم خونی خفیف تا شدید قرار دهند که اغلب منجر به خستگی مزمن می‌شود. سایر علائم شامل احساس سرما به طور غیر عادی، سرگیجه و یا تنگی نفس می‌شوند، بنابراین این علائم می‌توانند نشاندهنده‌ی بیماری کلیوی نیز باشند. افت عملکرد کلیه‌ها با افت انرژی مرتبط است و معمولا بعد از درمان مشکل اصلی، انرژی به سطح نرمال برمی گردد.

راش‌ها و خارش‌های غیر معمول دارید

کلیه‌هایی که خوب کار می‌کنند می‌توانند ضایعات را از جریان خون رفع کرده و سیستم خون را با تعادل مناسبی از مواد مغذی و مواد معدنی نگه دارند. اگر این تعادل وجود نداشته باشد، روی پوست هم اثر می‌گذارد. راش‌ها و خارش‌های پوستی می‌توانند علائم بیماری کلیوی نیز باشند.

مزه فلز مانند در دهان دارید

تجمع سموم در خون نتیجه‌ی عملکرد ضعیف کلیه‌هاست و می‌تواند طعم فلز مانند در دهان ایجاد کند یا نفس را بد بو کند. برخی از افراد اینطور می‌گویند که غذا در دهان‌شان مزه‌ی فلز می‌دهد و این اتفاقی است که معمولا در موارد شدیدتر بیماری کلیوی روی می‌دهد.

سرگیجه دارید

بیماری کلیوی درمان نشده می‌تواند به جریان خون نیز برسد و تاثیرات بسیار بدی بر تمام بدن بگذارد. این التهاب ناشی از باکتری‌ها، خون را رقیق می‌کنند که باعث می‌شود فشار خون افت کرده و احساس سرگیجه به شما بدهد.

زیاد مسکن مصرف می‌کنید

مصرف زیاد دارو‌های OTC و ضد التهاب‌های غیر استروئیدی برای کلیه‌های‌تان خوب نیست. مطالعه‌ای دریافته افراد جوان و فعالی که هر ماه به میزان زیادی دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی مصرف می‌کنند، ۲۰ درصد بیشتر در معرض بیماری مزمن کلیوی‌اند.

زیاد استرس دارید

همه‌ی ما استرس داریم، اما اگر اجازه بدهید استرس بر شما غلبه کند به کلیه‌های‌تان نیز آسیب خواهید زد. استرس می‌تواند فشار خون‌تان را بالا ببرد که ریسک فاکتوری برای بیماری کلیوی است و می‌تواند موجب رفتار‌های ناسالم دیگری مانند سیگار کشیدن یا خوردن غذا‌های آماده‌ی پرچرب و پُر از قند بشود.

کم می‌خوابید

طبق آمار و بررسی‌ها افرادی که هر شب ۵ ساعت یا کمتر می‌خوابند، دو سوم بیشتر در معرض افت سریع عملکرد کلیه‌ها قرار دارند. کمبود خواب منجر به دیابت و فشار خون بالا می‌شود که هر دو از عوامل مهم در بیماری کلیوی‌اند.

عادت دارید نوشابه‌ی گازدار بنوشید

افرادی که بیشتر از همه نوشابه‌های قندی و گازدار مصرف می‌کنند ۶۱ درصد بیشتر مستعد ابتلا به بیماری کلیوی‌اند.

داروی سوزش معده مصرف می‌کنید

افرادی که برای ریفلاکس و سوزش معده‌ی خود، مهار کننده‌های پمپ پروتون مصرف می‌کنند، نسبت به آن‌هایی که از سایر دارو‌های ضد اسید معده مانند خنثی کننده‌های گیرنده‌ی هیستامین ۲ مصرف می‌کنند بیشتر در معرض بیماری‌های کلیوی قرار دارند. اینکه این دارو‌ها دقیقا چگونه ریسک بیماری کلیوی را بالا می‌برند هنوز مشخص نیست، اما به گفته‌ی دانشمندان، این دارو‌ها می‌توانند سبب واکنش آلرژیکی شوند که التهاب در کلیه‌ها ایجاد می‌کند.

روز‌های آلوده‌ی زیادی را در هوای آلوده سپری می‌کنید

مطالعات نشان می‌دهند آلودگی هوا می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند. آلودگی هوا مشابه سیگار حاوی سموم مضری است که می‌توانند مستقیما بر کلیه‌ها اثر بگذارند. ذرات ریز آلاینده‌ها در صورت استنشاق مداوم بر سلامت کلیه‌ها تاثیر می‌گذارند، چون حاوی فلزات سنگینی مانند سرب، جیوه و کادمیوم هستند که همگی به ضرر کلیه‌ها می‌باشند.

منبع: rd