سـلامــت كودك
چاره اشك بهاري چيست؟
بهار، فصل گشت و گذار خانوادهها در طبيعت، مسافرت و پيكنيك در فضاي آزاد است. فصلي كه بيشتر والدين دوست دارند فرزندشان را براي بازي و جنب و جوش به محيط باز ببرند اما در اين ميان، بعضي خانوادهها هستند كه كمي با اين موضوع مشكل دارند. چون آلرژي فصلي فرزندشان به آنها اجازه نميدهد
بهار، فصل گشت و گذار خانوادهها در طبيعت، مسافرت و پيكنيك در فضاي آزاد است. فصلي كه بيشتر والدين دوست دارند فرزندشان را براي بازي و جنب و جوش به محيط باز ببرند اما در اين ميان، بعضي خانوادهها هستند كه كمي با اين موضوع مشكل دارند. چون آلرژي فصلي فرزندشان به آنها اجازه نميدهد پا به پاي بقيه از مناظر زيباي بهاري لذت ببرند و در باغهاي پر از گل و گياه گردش و تفريح كنند. شايد شما هم بچههايي كه موقع بهار به شدت دچار آبريزش بيني و چشم ميشوند را ديده باشيد. اين بچهها گاهي به شدت بينيشان را ميخارانند و گاهي چند دقيقه پشت سر هم عطسه ميكنند. اغلب والدين، كم و بيش ميدانند اين علايم را بايد به چه چيز نسبت بدهند: به آلرژي! اما آيا آلرژي فقط در فصل بهار عود ميكند؟ چه چيزي باعث ميشود تا سر و كله چنين علايمي در بهار پيدا شود؟ آيا ميشود آلرژي را براي هميشه درمان كرد؟ براي اينكه كوچولوي ما خيلي اذيت نشود چه كارهايي بايد بكنيم؟پاسخ اين پرسشها و سؤالات ديگر را از زبان مهمان افتخاري اين شماره از مجله، دكتر دلارا بابايي، متخصص كودكان و فلوي فوق تخصصي آلرژي و ايمونولوژي باليني بشنويد.
سال نو مبارك. يكسال ديگر و يك بهار ديگر. براي خيلي از شما اين نخستين بهاري است كه مادر يا پدر هستيد و براي خيليهاي ديگر چندمين بهار. شايد هم از آن دسته پدر و مادرها باشيد كه بهار، عطسه و سرفه و اشك فرزندشان را تداعي ميكند. در اين صورت گفتوگوي ويژه اين شماره، نسخه مخصوص شماست. نسخه مخصوص پدر و مادرهايي كه فرزندشان آلرژي فصلي دارد. توصيه ميكنم حتما خواندن آن را از دست ندهيد.اما فقط آلرژي بهاري نيست كه بعضي پدر و مادرها نميدانند بايد با آن چهكار كنند. خيلي از اتفاقات ساده روزمره و عادتهاي بچهها كه براي آنها عادي شده، ميتوانند براي پدر و مادرها منشا استرس و اضطراب باشد: بچه من گاز ميگيرد، دكتر ميگويد طبيعي است. دختر من، انگشت شستش را ميمكد، دكتر ميگويد طبيعي است. پسرم با اينكه 4 سالش شده هنوز پستانك ميمكد و... درست است كه اين رفتارهاي بچهها طبيعي هستند، ولي به شرطي كه شما هم به عنوان والدين بدانيد چه عكسالعملي در برابر اين رفتارها طبيعي است. همين رفتارهاي طبيعي خيلي اوقات مايه شرمندگي ما، بهخصوص مقابل دوستان و فاميل ميشوند. دليلش هم واضح است: ما توقع داريم فرزندمان بهترين بچه دنيا باشد. مودب، موقر، متين و آرام.! به همين دليل هم وقتي گلپسرمان بچه اقوام را كه براي عيدديدني به خانهمان آمدهاند، گاز ميگيرد، خيلي نگران ميشويم. اما چقدر بايد نگران باشيم، چقدر بايد اين نگراني را مهار كنيم و آيا اصلا لازم است با اين رفتارها بجنگيم؟ آيا بايد بچهها را به خاطر اين عادتها تنبيه كرد؟ مسلما نه! پس راه درست برخورد با آنها چيست؟با خواندن صفحات سلامت كودك اين شماره از سيب سبز به جواب خيلي از سؤالاتتان ميرسيد. ما همچنان از پيشنهادها و نظرات شما استقبال ميكنيم.
عوامل متعددي در بروز آلرژي در يك كودك نقش دارند؛ يكي از اين عوامل ژنتيك است. به اين معنا كه فرزندان، والديني كه خودشان آلرژي دارند، بيشتر از كودكان ديگر به آلرژي مبتلا ميشوند اما محيط زندگي و تغذيه كودك هم در بروز آلرژي مؤثرند. در حقيقت، هم ژنتيكو هم محيط زندگي بر اين موضوع تاثير ميگذارند. دانش امروز ميگويد، سيستم ايمني كودك از همان دوران جنيني و در رحم مادر، تحتتاثير استرسها، غذاها و محیط زندگی مادر قرار ميگيرد و ممكن است از همان دوران اين عوامل باعث شوند تا كودك به سمت ابتلا به آلرژي پيش برود.
آلرژیهایی که به شکل فصلی مطرح میشوند، میتوانند در فصل بهار شروع بشوند یا در تابستان یا پاییز نمود پیدا کنند. آلرژی میتواند حتی در تمام سال وجود داشته باشد و در یک فصل خاص تشدید شود. به هر حال، علایم آلرژیهای فصلی معمولا به صورت گرفتگی بینی، آبریزش بینی، حملات عطسه، خارش بینی، اشک زيرش و التهاب چشم دیده میشود. علایم آلرژی فصلی معمولا از 5 یا 6 سالگی شروع میشود، هر چند ممکن است قبل از 5 سالگی هم این علایم دیده شوند.
این علایم تا نوجوانی باقی میماند حتی بعد از بلوغ ممکن است تشدید بشود.
آلرژی یا حساسیت، یک اصطلاح کلی است که میتواند آلرژیهای تنفسی تا پوستی و حتی گوارشی و حساسیت غذایی را در بر بگیرد. ولی درمورد آسم باید گفت انواع مختلفی از آسم وجود دارد. برخی از انواع بیماری آسم، آلرژیک هستند و برخی دیگر غیرآلرژیک.
در کودکانی که آلرژی دارند، ممکن است تا رسیدن به بزرگسالی علایم تخفیف پیدا یا فرم بیماری تغییر کند و تبدیل به آسم بشود. اما جدیدترین نظریات علمی آن است که راههای عبور هوا از دستگاه تنفسی ما همه با هم مرتبط هستند، در حقیقت یک راه به حساب میآیند، بنابراین بیماری آنها هم یکی است. به همین دلیل کودکی که دچار علایم آلرژي بيني است، احتمال دارد علایم ریوی هم داشته باشد و برعکس، کودکی که آسم دارد، ممکن است علایم بینی هم از خود نشان بدهد.
بیمارانی که تمام طول سال مشکل آلرژی دارند و آلرژی آنها با مواد آلرژیزاي داخل منزل تشدید میشود، میتوانند با کنترل محیط منزل تا حدودی علایم بیماریشان را کاهش دهند اما بیمارانی که آلرژیشان به دلیل عوامل بیرون از منزل تشدید میشود، مثل کودکان مبتلا به آلرژیهای فصلی، ناچارند از مواجه شدن با این مواد یعنی گرده گیاهان، خودداری کنند که راه سادهاي نیست. راه موثرتر برای کنترل آلرژی ناشی ازعوامل خارج از منزل ایمونوتراپی یا واکسن آلرژی است.
نکته - باید بدانید برعکس آنچه اغلب مردم فکر میکنند، عامل تشدید حساسیتهای فصلی، گرده گلها نیست! بلکه گرده درختان یا علفهاست
چون تغییر رطوبت هوا و شدت باد بر میزان گردههای موجود در محیط اثر میگذارد، در کشورهای پیشرفته سامانه شمارشگر گرده گیاهان وجود دارد. درست مانند سازمان هواشناسی و شرکت کنترل کیفیت هوا که در ایران میزان آلایندههای هوا را در هر روز اعلام میکنند، سامانه شمارشگر گردههای آلرژیزا هم اعلام میکند چه گردههایی هر روز در چه سطحی قرار دارند. بنابر این اگر والدین بدانند کودکشان به چه نوع گردهای حساسیت دارد، از بیرون بردن کودک در آن زمان خودداری میکنند.برای کودکان ایرانی توصیه ما به والدین این است اگر میدانند حساسیت فرزندشان در فصل بهار تشدید میشود، سعی کنند در این فصل کودک را کمتر به محیطهای باز و آزاد ببرند، در زمانهای اوج گردهافشانی درختان یعنی اول صبح و عصر، پنجرههای منزل را بسته نگه دارند، اگرکودک را به محیط پر از درخت و گیاه میبرند، از دستکش نخی، عینک و ماسک برای او استفاده کنند. البته چون ماسکها بیشتر از ۲ ساعت مؤثر نیستند، باید هر ۲ ساعت یک بار تعویض شوند. در حین گردش و مسافرت با ماشین هم بهتر است پنجرههای ماشین را بسته نگاه دارند.
نكته بسيار مهم در مورد تست پوستي و ايمونوتراپي آن است كه اين كارها حتما بايد زير نظر پزشك فوق تخصص آلرژي صورت بگيرد زيرا اين فرآيندها بسيار حساس هستند و عوارض جانبي دارند. از طرف ديگر، براي هر بيمار توصيه نميشوند و انجام ايمونوتراپي و تجويز واكسن آلرژي براي بعضي از بيماران حتي ممنوع است.نكته ديگر در مورد ايمونوتراپي آن است كه اين روند بسيار آهسته و طولاني است و برطرف شدن كامل آلرژي كودك نسبت به يك آلرژن چند سال طول ميكشد. در طول درمان هم پزشك آلرژيست چند بار بیمار را مورد بررسي و معاينه قرار ميدهد تا تصميم بگيرد ميتوان درمان را ادامه داد يا بايد آن را قطع كرد. بنابراين ممكن است حتي در نيمه راه درمان، پزشك آلرژيست به اين نتيجه برسد كه درمان با واكسن آلرژي را براي يك بیمار خاص نميتوان ادامه داد.
باید بدانید برعکس آنچه اغلب مردم فکر میکنند، عامل تشدید حساسیتهای فصلی، گرده گلها نیست! بلکه گرده درختان یا علفهاست. گرده گلها، درشتتر از گرده درختان است و معمولا توسط حشرات منتقل میشود كه ایجاد آلرژی نمیکند. در حالیکه گرده درختان، چمنها و علفهای هرز توسط باد منتقل میشود و عامل اصلی تشدید حساسیت در فصلهای خاص است. علت اینکه مردم بیشتر بهار را با آلرژی تداعی میکنند آن است که بهار در مناطق معتدل، فصل شروع گردهافشانی درختان است. از طرفی چون در زمستان بارندگی بیشتر است، گرده درختان تهنشین میشود و خیلی، بیماران را اذیت نمیکند. بیماران در زمستان در فاز سکون و آرامش به سر میبرند. گیاهان در فصول مختلفی از سال گردهافشانی میکنند و معمولا درختان در بهار گردهافشانی میکنند. چمنها اواخر بهار و تابستان و علفها از اواخر تابستان تا اوایل پاییز گردهافشانی میکنند. البته این شکل گردهافشانی مربوط به مناطق معتدل مانند تهران است که ساکنان آن، 4 فصل سال را تجربه میکنند. در مناطق دیگر کشور بر اساس آب و هوا، زمان گردهافشانی گیاهان هم فرق میکند، مثلا ممکن است در شمال کشور یک گیاه در تمام سال گردهافشانی داشته باشد. به همین دلیل کودکی که به این گیاه حساسیت دارد در تمام طول سال علایم آلرژی را از خود نشان خواهد داد.
وقتي به علايم فرزندتان توجه كرده و به آلرژي مشكوك شديد، اولین قدم در درمان آن است که كودك را نزد پزشک فوق تخصص آلرژی ببريد. پزشك بسته به اینکه شدت بیماری چقدر است، درمان مقطعی را براي كودك شروع میکند. اگر كودك علایم شدید داشته باشد يعني بیشتر روزهای سال علامت داشته باشد، کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرار داده باشد يا كودك در خواب، رفتن به مدرسه و انجام فعالیتهایش دچار مشكل شده باشد، باید تحت درمان شدید قرار بگیرد ولی اگر علایم خفیفتر باشد و در زندگی روزمره كودك مشکلي ایجاد نکند، درمان با درجات خفیفتر هم ميتواند كارساز باشد.درمان آلرژي انواع گوناگون دارد و بسته به شرایط بیمار، سن او و شدت علایمش درمانهای مختلفی وجود دارد. حتي بسته به اینکه کدام علامت بیمار غالب است، درمانها فرق میکند. مثلا در بعضي كودكان علامت غالب آلرژي، گرفتگی بینی است. در چنين كودكي اغلب اوقات بيني كاملا كيپ است، كودك هیچ بو يا طعمی از غذا حس نمیکند، شبها با دهان باز میخوابد یا حتي خرو پف میکند. اصل اول درمان برای همه بیماران جلوگیری از مواجهه با آلرژن (ماده آلرژيزا) است. قدمهای بعدی داروها هستند كه از یک آنتیهسیتامین ساده تا کورتن استنشاقی داخل بینی متفاوتند.
منبع : مجله سیب سبز
نظر کاربران
معنا ربیعی