زمان مناسب ميوه ‌‌خوري بچه ها

مجله سیب سبز: شكي نيست كه خوردن انواع ميوه تاثير بسزايي در سلامت و تندرستي دارد. به همين دليل همان قدر كه خوردن ميوه براي بزرگسالان لازم و ضروري است، در كودكان هم اهميت دارد. كودكان هم بايد روزانه ۲ تا ۵ واحد ميوه دريافت كنند، چون اين گروه غذايي بخشي از نياز آن‌ها را به مواد معدني و آنتي‌اكسيدان‌ها تامين مي‌كند.

خوشبختانه چون اغلب ميوه‌ها خوشرنگ و خوشمره هستند و طعم شيرين دارند، مورد علاقه اغلب كودكان هستند. بنابراين به راحتي مي‌توان با توجه به خواص ويتاميني، معدني و نيازهاي سني كودك، آن‌ها را وارد برنامه غذايي كودك كرد اما نكته اينجاست كه مصرف اين گروه غذايي در ميان كودكان بايد با رعايت اصولي همراه باشد تا براي كودكاني كه سيستم گوارش حساسي دارند، مشكلي ايجاد نكند.

دكتر سيد ضياءالدين مظهري درباره ميزان مصرف، سن شروع، نحوه مصرف و نكات مهم در مورد ميوه‌ها توصيه‌هايي دارد كه با رعايت آن‌ها مي‌توان با خيال راحت اين گروه غذايي را در اختيار كودكان قرار داد.

از چه زماني به بچه‌ها ميوه بدهيم؟

كودكان از زمان تولد تا ۶ ماهگي تنها نياز به شير مادر دارند. از ۶ ماهگي و با آغاز تغذيه تكميلي كه نوع غذا خوردن كودك از حالت مايع به لعابي، پوره، پوره سفت و غذاي سفره تغيير مي‌كند، تغييرات تكاملي براي دريافت مواد‌غذايي در كودك ايجاد شده و بنابراين تنوع مصرف خوراكي‌ها هم شروع مي‌شود اما اين تنوع با مقدار كم يعني يك قاشق مرباخوري شروع مي‌شود و تا ۱۲ قاشق مرباخوري مي‌رسد تا بدن نوزاد آنزيم لازم براي هضم را داشته باشد. از آنجا كه ممكن است كودكان زمينه حساسيت به ميوه داشته باشند، بايد مصرف را با ميوه‌هايي شروع كرد كه زمينه ايجاد حساسيت ندارند.

بهترين ميوه‌‌اي كه در چند هفته ابتدايي آغاز تغذيه تكميلي مي‌توان وارد برنامه غذايي كودك كرد، آبميوه رقيق است كه به‌تدريج به غلظت آن افزوده مي‌شود. در مورد سبزي‌ها هم بهتر است تغذيه با آب هويجي كه با آب سيب مخلوط شده آغاز شود. به‌تدريج و با بزرگ شدن كودك مي‌توان ميوه‌ها را به‌صورت پوره و بعد تكه‌هاي كوچك در روند افزايش جويدن و بلعيدن وارد برنامه غذايي كودك كرد. آخرين ميوه‌اي كه در اين روند بايد وارد برنامه شود، مركبات است، زيرا مركبات ممكن است حساسيت‌زا باشند. تنها انتخاب موجود در ميان مركبات آب ليمو شيرين است كه ميزان حساسيت‌زايي آن از ديگر انواع مركبات كمتر است.

بچه‌ها چه موقع از روز ميوه بخورند؟

بهترني زمان براي خوردن ميوه وقتي است كه معده كودك خالي باشد. علاوه بر اين، بهترين زمان خوردن ميوه در صبحانه است. اگر آب مركبات هنگام صبح به كودك داده شود، موجب افزايش اشتهاي كودك مي‌شود. اگر هنگام صرف غذا ميوه‌هايي كه حاوي ويتامين C هستند، به‌صورت آبميوه به كودك داده شوند، موجب افزايش آهن خون مي‌شوند. به جز صبحانه، ميان وعده‌ها بهترين زمان استفاده از ميوه هستند.

با توجه به اين‌كه كم‌خوني فقر آهن يكي از مشكلات تغذيه‌اي كودكان است و يكي از دلايل اصلي آن استفاده از برنامه غذايي نادرست است، انتخاب ميان‌وعده مناسب مانند انواع ميوه همراه با خشكبار مي‌تواند موجب افزايش آهن دريافتي شود. به خاطر داشته باشيد كه بايد هنگام خوردن ميوه در ميان وعده به زمان صرف وعده اصلي دقت شود و دست كم ۹۰ تا ۱۲۰ دقيقه تا وعده اصلي فاصله داشته باشد. درمورد كودكاني كه به كودكستان مي‌روند، مصرف ميوه‌هايي مانند سيب مي‌تواند در جبران افت قند خون نيز بسيار مفيد باشد. به اين ترتيب به قدرت يادگيري آن‌ها كمك كرده و آن‌ها با نشاط بيشتري بازي مي‌كنند.

ميوه براي كودكان چاق ضرر دارد؟

سرعت رشد كودكان در سال اول بسيار زياد است و وزن يك كودك يك‌ساله تقريبا ۳ برابر وزن او هنگام تولد است. از سال سوم به بعد سرعت رشد، كند اما مداوم مي‌شود به‌طوري كه سالانه با توجه به دختر يا پسر بودن بين ۲ تا ۳ كيلوگرم به وزن و بين ۶ تا ۸ سانتي‌متر به قد كودك اضافه خواهد شد. به همين دليل نياز به غذا كمتر مي‌شود اما مادران به اشتباه فكر مي‌كنند، كودك دچار بي‌اشتهايي شده و با اصرار كودك را وادار به خوردن مي‌كنند.

اين احتمال وجود دارد، وقتي آبميوه يا ميوه شيرين به كودك داده مي‌شود، او آن را به‌صورت بافت چربي ذخيره كند. اگر‌چه دريافت ۲ واحد ميوه در تغذيه روزانه كودك معادل ۱۲ كيلوكالري است، درحالي‌كه يك شيريني گل‌محمدي معادل ۱۵۰ كيلوكالري است. بنابراين توصيه مي‌شود، در مورد كودكان چاق به جاي منع مصرف ميوه، خوراكي‌هايي مانند تنقلات، شيريني‌ها و شكلات از برنامه غذايي كودك حذف شود.

پوست ميوه‌ها را بايد براي كودكان گرفت؟

پوست ميوه، هم مي‌تواند برخي مواد مغذي را به بدن كودك برساند و هم مواد سمپاشي شده را وارد بدن او كند. بنابراين برخي ميوه‌ها كه پوست‌شان حاوي فيبرهاي نامحلول است، به‌دليل نفاخ بودن و نيز به‌دليل آن‌كه كودكان نمي‌توانند آن‌ها را خوب بجوند، بهتر است پوست گرفته شوند. همچنين توصيه مي‌شود، پوست ميوه‌هاي وارداتي كه حاوي مواد نگهدارنده هستند، گرفته شود. باتوجه به فصل گرما و امكان رشد عوامل بيماري‌زا در ميوه‌ها نيز بهتر است ميوه‌ها در اين فصل تا حد امكان بدون پوست مصرف شوند.

روزي چقدر ميوه بخورند؟

ميزان مصرف ميوه نه در ميان كودكان و نه در ميان بزرگسالان واحد دقيقي ندارد. كودك در يك سالگي روزانه هزار كيلوكالري دريافت مي‌كند و به ازاي هر سال، ۱۰۰ كيلوكالري بر ميزان دريافت انرژي‌اش افزوده مي‌شود كه ۵۰ تا ۶۰ درصد از اين انرژي از طريق منابع قندي مركب، ۱۵ تا ۲۰ درصد از طريق پروتئين‌ها و بقيه از طريق چربي‌ها بايد تامين شود. بنابراين بخشي از قند دريافتي را مي‌توان به‌صورت ميوه به كودك داد كه به ازاي ۱۰۰ گرم ميوه، ۱۵ گرم ماده قندي وجود دارد و در هرگرم قند هم ۴ كيلوكالري انرژي دارد.

به هر حال مصرف ميوه بايد به حدي باشد كه كودك دچار مشكل نشود. نكته قابل اهميت آن است كه بايد از دادن نوبرانه‌ها به كودكان اجتناب كرد چون ممكن است سمپاشي آن‌ها درست انجام نشده باشد و ايجاد مسموميت كند. از سوي ديگر، والدين مي‌توانند براي ايجاد تنوع در خوردن ميوه، آن‌ها را به‌صورت كوچك خرد كرده، به‌صورت سالاد ميوه درآورده و با ريختن كمي آب ليمو، كشمش، دانه‌ها و مغزها يك ميان وعده بسيار دلچسب تهيه كنند.

چه ميوه‌هايي حساسيت‌زا هستند؟

حساسيت در اثر عوامل ژنتيك -كه سيستم ايمني بدن را دچار اختلال مي‌كند- ايجاد مي‌شود. در ميان غذاهاي مختلف حساسيت‌زا بخشي از ميوه‌ها هم قرار دارند. برخي از اين ميوه‌ها عبارتند از: توت فرنگي، كيوي و‌ نارنگي. در مورد توت فرنگي به‌دليل خلل و فرجي كه در اين ميوه وجود دارد معمولا شست‌و‌شوي آن درست انجام نمي‌شود و به همين دليل ممكن است علاوه بر ايجاد حساسيت، مسموميت نيز ايجاد كند. بنابراين در مصرف اين ميوه براي كودكان بايد احتياط كرد.

چطور ميوه‌ها را بشوييم؟

براي شستن ميوه‌ها بايد آب تميزي در اختيار داشته باشيم. پس از چند بار شستن با آب، بايد ميوه را با ماده ضدعفوني‌كننده مورد تاييد وزارت بهداشت شست‌وشو داد. كافي است يك قاشق مرباخوري از محلول ضد‌عفوني را در ۱۰ ليتر آب مخلوط كرده و چند دقيقه‌اي صبر كنيد، سپس ميوه‌ها را بشوييد. از آنجا كه ميوه‌هاي تابستاني اغلب با پوست خورده مي‌شوند، لازم است در شست‌و‌شوي آن‌ها دقت كافي داشته باشيد.

عطش كودك را با ميوه برطرف نكنيد!

با وجود آن‌كه درصد زيادي از بدن كودكان را آب تشكيل مي‌دهد، ذخيره آب بدن‌شان كم است و با تعريق زياد تابستاني و اسهال و استفراغ آب بدن‌شان از بين مي‌رود و دچار كم آبي مي‌شوند كه درصورت برطرف نشدن، مشكلات زيادي را براي كودك به‌وجود مي‌آورد. بهترين راه رفع عطش براي كودكان آب و مخلوط آبميوه و آب است چون وقتي بدن به آب نياز دارد، دادن موادي حاوي قند مثل ميوه‌ها عطش را به‌خوبي برطرف نمي‌كند و كودك تنها با خوردن آب مي‌تواند الكتروليت‌هاي از دست رفته از طريق تعريق را به دست آورد.

اندر فوايد بچه‌داري!

فكرش را مي‌كرديد كه داشتن بچه به تناسب اندام‌تان كمك كند؟! و باعث اصلاح عادت‌هاي نادرست زندگي‌تان شود و شما را مجبور كند كه بهتر زندگي كنيد؟

وقتي سرگرم تهيه مطالب اين شماره بودم، مدام به مطالبي بر مي‌خوردم كه در آن‌ها از پدر و مادر به‌عنوان الگو ياد شده و از والدين خواسته بود تا براي حفظ سلامت فرزندشان و براي كمك به اصلاح عادت‌هاي بد او، اول از خودشان شروع كنند. بله! از خودشان. آخر اگر بخواهيد بچه‌ها را به كاري تشويق كنيد، بهترين راه آن است كه خودتان آن كار را انجام دهيد. اگر مي‌خواهيد كودك‌تان ورزش‌دوست بار بيايد، خودتان هم بايد همراه او ورزش كنيد و اگر مي‌خواهيد عادت تلويزيون ديدن از سرش بيفتد، بايد اين عادت را از سر خودتان بيندازيد.

اگر مي‌خواهيد پرخوري را كنار بگذارد، خودتان بايد دست از پرخوري بكشيد و خلاصه همه و همه بايد بسيج شوند تا فضاي خانه طوري تغيير كند كه جو سالم‌تري داشته باشد و سلامت را تشويق كند. به‌نظر شما اين نوعي فداكاري است؟ شايد هم باشد اما به هر حال فوايدش اول از همه نصيب خودتان مي‌شود. بد نيست امتحان كنيد.

از صبح تا شب درباره فوايد ميوه و لزوم خوردن آن مي‌شنويم و مي‌خوانيم و مي‌بينيم اما هنوز سوال‌هاي زيادي هست كه درباره اين مواد مفيد و مغذي نمي‌دانيم: چه موقع بهترين زمان مصرف ميوه است؟ به بچه ۹ ماهه چه ميوه‌هايي مي‌‌توان داد؟ چه طوري بايد ميوه‌ها را بشوييم تا خيال‌مان راحت باشد فرزند دلبندمان بعد از خوردن ميوه بيمار نمي‌شود؟ اصلا با اين همه سختي و دردسري كه ميوه دادن به بچه‌ها دارد بهتر نيست از خير آن بگذريم و نياز بچه‌ها را با خريدن آبميوه تامين كنيم؟ خب، آبميوه هم همان ميوه است ديگر!