باور‌های رایج، اما غلط درباره سرماخوردگی و آنفولانزا

وب‌سایت روزیاتو - گلریز برهمند: با فرا رسیدن فصل سرما، کم کم سر و کله ی بیماری های ناخوشایندی مثل سرماخوردگی و آنفولانزا هم پیدا می شود و اغلب ما احتمالا دست کم یک بار گرفتار این بیماری ها خواهیم شد.

اگرچه سرماخوردگی و آنفولانزا بیماری های شایعی هستند اما هنوز هم باورهای غلطی در مورد آن ها وجود دارد، مثلا بسیاری از مردم تصور می کنند سرمای هوا باعث سرماخوردگی می شود یا اگر یک بار به آنفولانزا مبتلا شویم دیگر این بیماری را نمی گیریم. در ادامه به ۱۲ مورد از باورهای رایج اما غلط درباره ی سرماخوردگی و آنفولانزا می پردازیم.

۱- وقتی سردمان شود سرما می خوریم

حالا دیگر بسیاری از مردم می دانند که ویروس سرماخوردگی عامل ابتلا به این بیماری است. اما هنوز هم افراد زیادی هستند که به اشتباه تصور می کنند اگر در روزهای سرد بدون لباس مناسب و کافی (یا با موهای خیس) بیرون بروند، سرما می خورند.

احتمالا این تصور اشتباه از اینجا نشأت می گیرد که در ماه های سرد سال افراد بیشتری بیمار می شوند و البته این مسأله درست است، اما علت آن چیزی جز قرار گرفتن در مجاورت عوامل بیماری نیست.

در فصل سرما مردم عموما زمان بیشتری را در فضاهای بسته می گذرانند، به یکدیگر نزدیک تر هستند، دست های یکدیگر را لمس می کنند یا با سرفه و عطسه ی بیشتری در اطرافشان مواجه می شوند. حضور در هوای سرد تنها باعث می شود احساس سرما کنید (و شاید هم کمی دچار آبریزش بینی و چشم شوید) اما شما را بیمار نمی کند.

۲- بعد از زدن واکسن آنفولانزا، به آنفولانزا مبتلا می شویم

ویروس های درون واکسن آنفولانزا کشته شده یا به بیان علمی تر «غیر فعال» شده اند، بنابراین این ویروس ها باعث بیماری نمی شوند. تزریق واکسن آنفولانزا ممکن است فقط علائمی شبیه به آنفولانزا در فرد ایجاد کند. در اغلب موارد، مردم عوارض جانبی تزریق این واکسن را با علائم شروع بیماری آنفولانزا اشتباه می گیرند. ویروس های تنفسی بسیار زیاد دیگری هم در محیط پیرامون ما وجود دارند که ممکن است بعد از تزریق واکسن آنفولانزا گرفتار آن ها شویم و اینطور به نظر برسد که علت آن تزریق واکسن بوده.

اما نوع استنشاقی واکسن آنفولانزا حاوی ویروس های زنده است. این ویروس ها تضعیف شده هستند ولی باعث بروز آنفولانزا نمی شوند. واکسن استنشاقی آنفولانزا عوارض جانبی خفیفی مثل آبریزش و گرفتگی بینی، سرفه، لرز، خستگی و ضعف ، گلودرد و سردرد دارد. این عوارض شدید نیستند و در مقایسه با علائم آنفولانزا، خیلی زود برطرف می شوند.

۳- وقتی سرما می خوریم نباید شیر بخوریم

خلط، ماده ی مخاطی غلیظ و چسبنده ای است که هنگام ابتلا به سرماخوردگی از پشت حلق جاری می شود. مصرف شیر ممکن است نسبت به مواقع عادی، غلظت خلط را بیشتر و گلو را حساس تر کند، اما باعث نمی شود بدن خلط بیشتری تولید کند. پزشکان توصیه می کنند هنگام ابتلا به سرماخوردگی محصولات لبنی ای مثل سوپ های خامه دار، بستنی، پودینگ یا شیر مصرف کنید، چون گلو درد را تسکین می دهند و کالری مورد نیاز بدن را تأمین می کنند.

اگر بعد از مصرف محصولات لبنی دچار التهاب سینوسی یا عفونت گوش می شوید، احتمالا مشکل شما آلرژی به مواد لبنی است. برای تشخیص دقیق علت این مسأله به پزشک مراجعه کنید.

۴- اگر تب نداشته باشیم، سرماخوردگی / آنفولانزای ما واگیردار نیست

بعد از ابتلا به سرماخوردگی، ۲ تا ۳ روز اول، این بیماری به شدت مسری است و تفاوتی ندارد در این مدت تب داشته باشید یا نه. گاهی افراد در آخرین روزهای بیماری شان تب می کنند. مرحله ی سرایت ویروس سرماخوردگی معمولا بعد از ۷ تا ۱۰ روز به پایان می رسد.

در مورد آنفولانزا هم ممکن است یک روز قبل از آنکه علائم آنفولانزا ظاهر شوند در حالی که کاملا سالم به نظر می رسید و یا ۵ روز بعد از ظاهر شدن علائم، با یا بدون تب، ویروس آنفولانزا به دیگران را انتقال دهید. کسانی که سیستم ایمنی بدن شان ضعیف است، آنفولانزای آن ها ممکن است بیشتر از یک هفته مسری باشد.

۵- سرماخوردگی می تواند تبدیل به آنفولانزا شود

ویروس های متفاوتی عامل ایجاد سرماخوردگی و آنفولانزا هستند. بنابراین سرماخوردگی نمی تواند تبدیل به آنفولانزا شود. اگر به آنفولانزا مبتلا شدید، عامل آن ویروس آنفولانزا بوده نه وخیم تر شدن سرماخوردگی. این دو بیماری علائم مشابهی دارند و تشخیص آن ها از روی حال فرد مبتلا می تواند دشوار باشد اما در مجموع آنفولانزا شدیدتر از سرماخوردگی است و علائم آن شدت بیشتری دارند مثل تب، بدن درد، خستگی مفرط و سرفه ی خشک. کسانی که به سرماخوردگی مبتلا می شوند، بیشتر دچار آبریزش یا گرفتگی بینی می شوند.

سرماخوردگی معمولا مشکلات جدی ای مثل ذات الریه، عفونت های باکتریایی یا بستری شدن به وجود نمی آورد.

۶- آنفولانزا بیماری جدی ای نیست

اغلب موارد ابتلا به آنفولانزا، نوع خفیف آن هستند که نیازی به مراقبت پزشکی یا مصرف داروهای ضد ویروس ندارد و کمتر از دو هفته به طور کامل برطرف می شود. با این حال، آنفولانزای فصلی یا دیگر انواع ویروس آنفولانزا را نباید دست کم گرفت چون می توانند کشنده باشند. هر ساله هزاران نفر بر اثر ابتلا به آنفولانزا از دنیا می روند یا در بیمارستان ها بستری می شوند.

ذات الریه، برونشیت و عفونت های سینوسی و گوش ها از جمله مشکلاتی هستند که بر اثر بیماری آنفولانزا به وجود می آیند. به علاوه، آنفولانزا می تواند باعث وخیم تر شدن بیماری های مزمن شود. برای مثال، افراد مبتلا به آسم ممکن است هنگام ابتلا به آنفولانزا دچار حمله های آسمی شوند و کسانی که دچار نارسایی احتقانی قلب هستند، ابتلا به آنفولانزا بیماری آن ها را وخیم تر کند.

گروه های پرخطر در خصوص بیماری آنفولانزا، کودکان زیر ۵ سال، افراد بالای ۶۵ سال، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری های مزمن هستند. این افراد در صورت ابتلا به انفولانزا حتما باید به پزشک مراجعه کنند.

۷- دوری از افراد بیمار، تنها راه بیمار نشدن است

دوری از افراد بیمار فقط یکی از راه هایی است که به بیمار نشدن ما کمک می کند، نه تنها راه آن. به علاوه، ممکن است سرماخوردگی یا آنفولانزا را از کسی بگیرید که هنوز هیچ علائمی نداشته باشد (مورد ۴). کارشناسان بهترین راه پیشگیری از آنفولانزا را تزریق واکسن آنفولانزا می دانند.

با این حال، شستن دست ها را هرگز نباید فراموش کنید. همین کار ساده به پیشگیری از هر دو بیماری سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می کند. علاوه بر این، از تماس با افراد بیمار پرهیز کنید.

۸- اگر به آنفولانزا مبتلا شویم، از آن به بعد در برابر بیماری مصون خواهیم بود

شما فقط در برابر ویروس آنفولانزایی که به آن مبتلا شدید بلافاصله مصون می شوید، نه دیگر انواع ویروس آنفولانزا، ویروس سرماخوردگی یا ویروس عامل ذات الریه.

۹- اگر از آمپول می ترسیم، می توانیم از واکسن استنشاقی آنفولانزا استفاده کنیم

واکسن استنشاقی آنفولانزا تنها برای افراد ۲ تا ۴۹ سالی که باردار نباشند استفاده می شود. همانطور که پیشتر ذکر شد، واکسن های استنشاقی حاوی ویروس های زنده ی آنفولانزا هستند.

اما افرادی هستند که شرایط استفاده از واکسن آنفولانزا با ویروس های زنده را ندارد:

• کسانی که ریسک آنکه در اثر آنفولانزا دچار مشکلات دیگری شوند در آن ها بالا است، از جمله افراد مبتلا به بیماری های قلبی یا ریوی مزمن مثل آسم یا بیماری مجاری تنفسی تحریک پذیر، افراد مبتلا به بیماری هایی مثل دیابت یا نارسایی کلیوی و یا افراد مبتلا به بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کنند یا کسانی که داروهای مصرفی شان می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند
• کودکان زیر ۵ سالی که مکررا سابقه ی با خس خس نفس کشیدن داشته اند
• کودکان یا نوجوانانی که آسپیرین مصرف می کنند
• زنان باردار
• کسانی که آلرژی شدیدی به تخم مرغ دارند یا افرادی که به هر یک از عناصر واکسن های استنشاقی حساسیت دارند

برای آنکه بدانید چه نوع واکسنی مناسب شما است به پزشک مراجعه و او را از سوابق پزشکی خود مطلع کنید.

۱۰- اگر جلوتر واکسن آنفولانزا را نزنیم، زدن آن دیگر بی فایده است

هیچوقت برای تزریق واکسن آنفولانزا دیر نیست. فصل شیوع آنفولانزا اغلب در اواسط زمستان به اوج می رسد اما ممکن است تا اواسط بهار هم ادامه پیدا کند، بنابراین تا زمانی که واکسن موجود باشد، زدن آن هرگز دیر نیست.

۱۱- لازم نیست هر سال واکسن بزنیم

ویروس های آنفولانزا هر سال تغییر می کنند. به همین دلیل است که در طول زندگی تان بارها به آنفولانزا مبتلا می شوید. مصونیتی که با ابتلا به آنفولانزا در برابر یک نوع ویروس آن در بدن ایجاد می شود، در برابر دیگر انواع ویروس آنفولانزا کارساز نیست. بنابراین، واکسن آنفولانزایی هم که سال قبل زدید ممکن است از شما در برابر انواع جدیدتر ویروس های این بیماری محافظت نکند. به همین دلیل هر سال باید واکسن جدیدی بزنید.

علت دیگر این مسأله این است که بعد از ترزیق واکسن، با گذشت زمان از میزان مصونیتی که در بدن ایجاد شده کم می شود. بنابراین بعد از گذشت یک سال ممکن است این مصونیت به قدری کم شده باشد که دیگر از شما در برابر بیماری آنفولانزا محافظت نکند.

۱۲- داروهای مخصوص آنفولانزا، سرماخوردگی را هم خوب می کند

داروهای ضد ویروس آنفولانزا تنها روی ویروس هاس آنفولانزا اثر دارند. این داروها کمکی به تسکین علائم سرماخوردگی یا دیگر بیماری های شبیه به آنفولانزا که عاملی غیر از ویروس های آنفولانزا دارند نمی کنند. به علاوه، اگر در فکر آن هستید که باقیمانده ی داروهای آنفولانزای خود را به کس دیگری بدهید که ظاهرا به آنفولانزا مبتلا شده، باید بدانید که این کار کاملا اشتباه است.

در حقیقت هرگز نباید داروهایی که برای شما تجویز شده اند را به کس دیگری بدهید. تنها پزشک می تواند تشخیص دهد که آیا شخصی مبتلا به آنفولانزا است و چه نوع داروی آنفولانزایی به او کمک می کند.