بیماری هایی که سلامت جنسی را تهدید می کنند
گرچه همه بیماری های آمیزشی کشنده نیستند، ولی می توانند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهند. بعضی بیماری های آمیزشی صرفا علائم پوستی دارند، ولی برخی ممکن است علائم بسیار متنوعی ایجاد کنند.
هفته نامه سلامت- دکتر حسین طباطبایی*: متاسفانه فیلم های غیراخلاقی بین جوان ها در همه نقاط دنیا رد و بدل می شود که تقلید از آنها می تواند باعث افزایش تعداد افراد مبتلا به بیماری های آمیزشی شود. جوان ها اطلاعات درستی در مورد مسائل جنسی و راه های پیشگیری از بیماری های منتقله از راه جنسی ندارند و ممکن است با یک بار خطا به بیماری آمیزشی مبتلا شوند.
افراد مبتلا به بیماری های آمیزشی به ندرت می توانند از این نوع بیماری ها رهایی یابند و معمولا تا آخر عمر با بیماری درگیر هستند. حتی ابتلای زن، شوهر و فرزند به بیماری جنسی از نظر اخلاقی، حقوقی، اجتماعی، روانی و... مشکل ساز شده است.
بیماری های منتقله از راه جنسی بحران ساز هستند و آموزش همگانی برای جلوگیری از گسترش آن در جامعه ضروری است. از تمام مکان های آموزشی می توان برای آموزش به نوجوان ها و جوان ها استفاده کرد.
بیماری های شایع آمیزشی که علایم پوستی ایجاد می کنند، طیف گسترده ای دارند. این بیماری ها برای مردم و سیستم بهداشتی هر کشور مشکلات زیادی ایجاد می کنند، اما همه بیماری های آمیزشی قابل پیشگیری هستند، فقط نکته مهم اینجاست که فرد اصلا نباید به این بیماری ها مبتلا شود.
بیماری های شایع آمیزشی که علایم پوستی ایجاد می کنند، طیف گسترده ای دارند. این بیماری ها برای مردم و سیستم بهداشتی هر کشور مشکلات زیادی ایجاد می کنند، اما همه بیماری های آمیزشی قابل پیشگیری هستند، فقط نکته مهم اینجاست که فرد اصلا نباید به این بیماری ها مبتلا شود.
گرچه همه بیماری های آمیزشی کشنده نیستند، ولی می توانند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهند. بعضی بیماری های آمیزشی صرفا علائم پوستی دارند، ولی برخی ممکن است علائم بسیار متنوعی ایجاد کنند. در این مطلب به 4 بیماری شایع آمیزشی که عوارض پوستی دارند، اشاره شده است.
1. تبخال تناسلی
یکی از بیماری های آمیزشی شایع پوستی، «هرپس» یا «ویروس تبخالی» نام دارد. ۸ نوع ویروس تبخالی شناخته شده که دو نوع از آنها به نان هرپس ۱ و ۲ در انسان بیماری ایجاد می کنند. ویروس نوع ۱، تبخال دهانی است و ضایعه در مکانی که پوست و مخاط به هم مرتبط هستند، ایجاد می شود. نوع ۲ تبخال تناسلی است که در ناحیه تناسلی ایجاد و از راه آمیزش منتقل می شود. اما مشکل مهم دیگر در ابتلای افراد به این دو ویروس مرتبط با مسایل اخلاقی است.
متاسفانه در جوامع بی بند و بار، روابط جنسی از شکل متعارف آن خراج شده و جابجایی بین این دو ویروس اتفاق افتاده است. درواقع ویروس تبخال نوع 1 که باید در اطراف دهان دیده شود در ناحیه تناسلی و ویروس تبخال نوع 2 (ناحیه تناسلی) در اطراف دهان دیده می شود.
زمانی که ویروس تبخال وارد بدن می شود در سلول لانه گزینی می کند و نمی توان آن را از سلول خارج کرد. به همین دلیل تا به حال نتوانسته اند دارویی برای درمان بیماری بسازند که بتواند به طور کامل ویروس را از بین ببرد چون برای از بین بردن ویروس لازم است سلول از بین برود که با زندگی انسان منافات دارد. داروهایبی که برای کنترل بیماری استفاده می شود فقط برای از بین بردن علائم بیماری است.
ویروس تبخال با تماس اولیه منتقل می شود. تماس اولیه پرسر و صداست چون وقتی ویروس برای اولین بار وارد بدن می شود بدن باید آن را شناسایی کند، در نتیجه آنتی بادی تولید می کند. ضایعات به صورت دانه های ریز آبدار روی پوست اند که معمولا در یک نقطه جمع شده اند و توام با تب و لرز، درد، تورم غده لنفاوی، بی اشتهایی، خارش موضعی و... هستند.
تب و لرز گاهی موجب می شود بیماری با آنفلوانزای شدید اشتباه گرفته شود. بعد از یک بار ابتلا به تبخال، بدن آنتی بادی می سازد و در عودهای بعدی علائم عمومی مانند تب و لرز وجود ندارد، فقط بیمار حدود ۲۴ ساعت قبل از عود مجدد بیماری دچار درد در ناحیه می شود و بعد از ان دانه ها ظاهر می شوند.
هر عامل استرس زایی می تواند موجب بیدار شدن ویروس شود. استرس ممکن است روانی مثل استرس قبل از امتحان، کار و... یا استرس فیزیکی مانند آفتاب سوختگی، رفتن به دندان پزشکی و هر نوع فشار فیزیکی باشد.
ویروس ها درون نورون های سلول های عصبی پنهان می شوند. هر عاملی که بتواند ایمنی بدن را پایین بیاورد، شرایط را برای فعالیت سلول مهیا می کند.
تبخال نوع 1 عمدتا از طریق بوسیدن و تبخال تناسلی از راه آمیزش منتقل می شود. این بیماری مادام العمر است و هرازگاهی عود می کند. تبخال تناسلی مانند تبخال لب است. تبخال در زنان ممکن است ناحیه خارجی دستگاه تناسلی و واژن را درگیر کند. بیماران هنگام دفع ادرار دچار درد و سوزش می شوند. علائم در آقایان کمتر از خانم هاست. تشخیص تبخال آسان است.
ترشحات تبخال به آزمایشگاه فرستاده و زیر میکروسکوپ تشخیص داده می شود، ولی تشخیص آن توسط متخصصان پوست به صورت بالینی هم امکان پذیر است. مشکلی که در تبخال تناسلی دیده می شود این است که انتقال آن فقط هنگام عود ضایعات نیست. البته در این هنگام احتمال انتقال صد در صد است، ولی گاهی فرد بدون علامت می تواند بیماری را به فرد سالم منتقل کند.
این نکته را هم باید مدنظر قرار داد اگر فرد مبتلا به تبخال تناسلی از توالت فرنگی استفاده کند و فردی بعد از او بلافاصله روی توالت فرنگی بنشیند، احتمال انتقال غیرمستقیم وجود دارد، گرچه این اتفاق به ندرت می افتد. تبخال تناسلی با تجویز دارو کنترل می شود.
2. مولوسکوم کونتاژیوزوم
بیماری دوم که گرفتاری زیادی برای بشر ایجاد کرده، بیماری پوستی «مولوسکوم کوتاژیوزوم» است. دانه های ریز با مرکز تورفته که معمولا در کودکان و نوزادان دیده می شود. این بیماری در کودکان از طریق تماس پوست با پوست و بوسیدن ولی در بزرگسالان از راه آمیزش منتقل می شود چون ضایعات در تنه و آلت تناسلی انسان وجود دارد.
این بیماری ویروسی پوستی بیشتر در بیماران اچ آی وی مثبت دیده می شود چون ضعف سیستم ایمنی در این افراد وجود دارد و بدن هر ویروسی را به آسانی راه می دهد. زمانی که بیمار با این ضایعات مراجعه می کند، دارو برایش تجویز می شود. بیمارانی که اچ آی وی مثبت هستند به دارو پاسخ نمی دهند و در این مواقع است که پزشک معمولا با آزمایش به وجود ضعف سیستم ایمنی پی می برد.
کودکان به طور اتفاقی به این بیماری مبتلا می شوند. این بیماری در کودکانی که از مادران اچ آی وی مثبت متولد شده اند یا دچار حساسیت ارثی و اگزمای اتوپیک هستند بیشتر دیده می شود ضایعات در کودکان معمولا در چین های بدن مانند زیربغل و کشاله ران مشاهده می شود، ولی در بزرگسالان که علت آمیزش دارد، ضایعات معمولا در نواحی تناسلی و زیر شکم ظاهر می شود. یکی از علائم شایع بیماری خارش است. به خصوص در کودکان که تحمل خارش ندارند و مدام ناحیه را با دست می خارانند. ضایعات با سوار شدن آلودگی های استافیلوکوکی، استرپتوکوکی و... عفونی می شوند و ویروس نیز از این راه در ناحیه پوست پخش می شود.
مولوسکوم کونتاژیوزوم قدرت سرایت بالایی دارد و می تواند خیلی سریع به نواحی دیگر پوست و دیگران انتقال پیدا کند.
ضایعات در نواحی آرنج و زانو هم دیده می شود، ولی در این مواقع ممکن است با بعضی بیماری های دیگر مانند زگیل تناسلی و اگر ضایعه تکی باشد، با نوعی سرطان پوست اشتباه گرفته شود.
بهترین درمان برای بیماری استفاده از وسیله ای به نام کورت برای کندن ضایعه است. در صورت درمان نشدن ضایعات ظرف یکی- دو سال بهبود پیدا می کنند.
3. زگیل تناسلی
زگیل تناسلی در همه جای دنیا حتی در ایران معضل بزرگی ایجاد کرده است. در کشورهای پیشرفته تزریق واکسن زگیل تناسلی در ۱۳- ۱۲ سالگی اجباری است. علت این است که واکسن باید قبل از شروع تماس جنسی تزریق شود تا اثر داشته باشد. این واکسن فرد را در برابر فعالیت ویروس در بدن مصون نگه می دارد.
زگیل ها تنوع زیادی دارند. حدود 200 نوع ویروس زگیل شناخته شده که 50 نوع از آنها در انسان بیماری ایجاد می کند. 2 نوع آن یعنی ویروس 16 و 18 در خانم ها باعث بروز سرطان گردن رحم به نام «اسکواموس سل کارسینوما» می شود که کشنده است.
مردم تقریبا با شکل ظاهری زگیل ها که روی صورت، دست و پا ظاهر می شوند، آشنایی دارند. هرکدام از این زگیل ها ساختار ژنتیکی خاصی دارند و آن زگیلی که مورد نظر است، زگیل تناسلی است که با تماس آمیزشی منتقل می شود. ظاهر آن مانند زگیل های دیگر است ولی به صورت منتشر و متعدد در نواحی دستگاه تناسلی و مقعد وجود دارد. این ویروس نیز مانند تبخال تناسلی می تواند به علت رفتارهای نامتعارف و غیراخلاقی آمیزشی در نواحی دور لب و داخل دهان دیده شود.
هنگام آمیزش خراش های میکروسکوپی اتفاق می افتد و همین خراش ها موجب ورود ویروس به سیستم جریان خون بدن می شود. بدترین نوع ویروس زگیل تناسلی نوعی است که علائم بالینی ندارد. احتمال انتقال در این مواقع زیاد است. زمانی که ویروس وارد بدن می شود تا ظاهر شدن علائم بالینی ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد.
در مردها فقط علائم ظاهری وجود دارد، ولی در زن ها در صورتی که معالجه نشوند یا قبل از بلوغ واکسن پیشگیری تزریق نکرده باشند، احتمال ابتلا به سرطان رحم وجود دارد. فرد مبتلا می تواند ازدواج کند، ولی قبل از شروع روابط زناشویی، همسر سالم حتما باید واکسن دریافت کند تا مبتلا نشود. واکسن در ۳ دوره تزریق می شود. در آمریکا اگر خانم جوان یا نوجوانی از تزریق واکسن خودداری کند و بعدها دچار سرطان گردن رحم شود، بیمه حق درمان را پرداخت نخواهدکرد.
۴. ایدز
ویروس مشکل ساز دیگر مهمی که متاسفانه تعداد ناقلان آن در کشور ما رو به افزایش است، ویروس اچ آی وی است. وقتی ویروس وارد بدن می شود، فرد آلوده است و قدرت انتقال به دیگران را دارد، ولی اگر فرد وارد مرحله درمانی شود می تواند ویروس را غیرفعال کند و وارد مرحله فعال بیماری یا ایدز نشود.
مرحله ایدز مرحله ای است که سیستم ایمنی ضعیف شده و هر ویروس و باکتری ای که وارد بدن می شود می تواند علائم بسیار شدیدی ایجاد کند. ایدز همه بدن از جمله پوست را گرفتار می کند، ولی علائم پوستی آن بسیار زیاد است و عمدتا هم از طریق بیماری پوستی تشخیص داده می شود. مثلا فرد دچار بیماری پوستی مثل تبخال می شود ولی بهبود حاصل نمی شود یا بعد از چند هفته دوباره شعله ور می شود. در افرادی که دچار عفونت های مقاوم به درمان می شوند این شک وجود دارد که به بیماری ایدز مبتلا شده باشند.
یکی از سرطان هایی که در افراد مبتلا به ایدز دیده می شود، «سارکوم کاپوزی» است. این بیماری عروق ریز را درگیر می کند و معمولا در بیمارانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند بیشتر مشاهده می شود. البته در افراد معمولی هم ممکن است دیده شود.
نوع دیگر ضایعات «لکوپلاکیا» هستند که بر اثر آن زبان یا مخاط دهان به رنگ سفید در می آید و روی آن دانه های سیاهی به شکل مو دیده می شود و این طور به نظر می رسد که زبان مو درآورده است. دیدن لکوپلاکیا نیز می تواند پزشک را به مثبت بودن اچ آی وی در فرد مشکوک کند.
بیماری «درماتیت سبورلیک» بیماری پوستی رایجی است. غدد چربی هنگام بلوغ به دلیل فعالیت غدد آندروژن پرکار شده و موجب چرب شدن پوست می شوند. این روند موجب پوسته پوسته شدن پوست چرب می شود. درمان این بیماری پوستی در نوجوانان و جوانان آسان است، ولی در افراد اچ آی وی مثبت مقاومت به درمان وجود دارد.
این مورد نیز مشکوک است و بیمار باید از نظر ابتلا به اچ آی وی آزمایش شود. اچ آی وی عمدتا از طریق آمیزش جنسی منتقل می شود، ولی از راه انتقال خون، استفاده از سرنگ آلوده در معتادان و انتقال از مادر به جنین نیز اتفاق می افتد، بنابراین وجود خون برای ورود ویروس به بدن الزامی است.
آمیزشی که باعث پاره شدن عروق ریز در بدن شود می تواند ویروس را وارد گردش خون کند. البته ویروس داخل بزاق هم وجود دارد و اگر فرد هنگام بوسه دچار خشکی لب و ترک مختصری روی آن باشد و بزاق فرد حامل ویروس با خراشیدگی برخورد کند، احتمال انتقال ویروس وجود دارد. زخم های دهانی تناسلی در افرادی که بدن آنها سیستم دفاعی ضعیفی دارد به راحتی بهبود نمی یابند. حتی بیماری های عفونی یا پوستی که مدت ها قبل بیمار به آنها مبتلا شده و بهبود هم یافته بود، ممکن است دوباره و بدون دلیل فعال شوند. هر فرد فقط یک بار باید در طول عمر خود به زونا مبتلا شود، در حالی که افراد اچ آی وی مثبت ممکن است چند بار به زونا مبتلا شوند.
البته این بیماری ها در افراد معمولی هم وجود دارد ولی تفاوت این است که درمان در افراد اچ آی وی مثبت بی نتیجه است.
*متخصص بیماری های پوست عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
سلام عالی بود.درود برشما بعلت اطلاع رسانی واگاه سازی مردم.امیدوارم دراتی ازاین دسته اطلاع پزشکی در این رسانه بیشترببینیم.ممنون