کدام شغل شما را چاق و کدام لاغر می‌کند؟

مجله سیب سبز: در این روزگار که هر روز تعداد آدم‌های چاق بیشتر از لاغرها می‌شود، محققان پيوسته در حال پژوهش و انجام آزمایش‌های مختلف هستند تا علت چاق شدن افراد را تشخيص داده و بتوانند براساس این نتایج، راه‌های درمان‌ موثرتر و سریع‌تر این معضل را پیدا کنند. یکی از تحقیقاتی که اخیرا در روزنامه DailyMail چاپ شده، حقایق جالبی را در زمینه تاثیر شغل افراد بر چاق و لاغر شدن‌شان نشان داده است.

مثلا اگر شما مهندس یک شرکت هستید و فکر می‌کنید رئیس‌تان بیشتر از دیگران در معرض خطر چاقی قرار دارد، سخت اشتباه می‌کنید! این پژوهش‌ها نشان داده که احتمال چاق شدن یک مهندس یا یک معلم خیلی بیشتر از یک مدیر یا رئیس است! کارگران کارخانه‌ها و همین‌طور محققان هم کمتر از دیگران در معرض اضافه‌وزن هستند. این پژوهش که با حضور ۳ هزار و ۷۰۰ کارمند انجام شده، مشخص کرده که ۵۵ درصد از کارکنان فکر می‌کنند اضافه‌وزن دارند. همچنین معلوم شده که ۴۱ درصد این افراد به دلیل شغل فعلی‌شان دچار اضافه‌وزن شده‌اند که ۵۹ درصد از این تعداد بیش از ۵/۴ کیلوگرم چاق شده‌اند! کمتر از یک‌سوم این افراد هم بیشتر از ۱۰ کیلوگرم سنگین‌تر از قبل شده‌اند. البته همه افراد شاغل محکوم به چاق شدن نیستند؛ ۱۶ درصد از کل کارکنان شرکت‌کننده در این پژوهش گفته‌اند حین کار فعلی‌شان وزن کم کرده‌اند.


علت چیست؟

در این پژوهش مشخص شد علت چاق شدن کارکنان آن است که در معرض سطح بالایی از استرس قرار دارند و ساعت زیادی را پشت میز می‌نشینند و بی‌تحرک هستند. همچنین در دسترس بودن غذاهای فست فود و هله‌هوله‌ها باعث تغییر عادات غذایی افراد شده و به عنوان یکی دیگر از دلایل چاقی از سوی کارکنان مطرح شده است.

این مطالعه ضمنا نشان داده که کارمندان معمولا سخت‌شان است وقتی سرکار هستند، مراقب مقدار غذایی که می‌خورند باشند یا تعداد کالری غذای‌شان را بشمرند! البته بیش از نیمی از کارکنان شرکت‌کننده در این مطالعه حداقل هفته‌ای یک بار و بیش از یک‌چهارم‌شان هفته‌ای سه بار یا بیشتر در هفته مهمان رستوران‌ها می‌شوند!

۱۰ درصد شرکت‌کنندگان حداقل یک بار در هفته از دستگاه‌های خودکار خوراکی می‌خرند و ۷۰ درصدشان هر روز با خرید مداوم از دستگاه‌های خودکار به ریزه‌خواری عادت دارند. با اینکه نیمی از شرکت‌کنندگان در این پژوهش احساس می‌کنند چاق هستند اما کمتر از نیمی از آنها هفته‌ای سه بار باشگاه ورزشی می‌روند، حدود ۳۰ درصدشان ورزش می‌کنند اما نه به طور مرتب و ۱۱ درصدشان هم کلا ورزش نمی‌کنند!

چرا من چاق هستم؟

وقتی از شرکت‌کنندگان در این آزمایش خواسته شد علل چاقی خود را بر اساس میزان اهمیت مشخص کنند، نتیجه زیر به‌دست آمد: بیشتر روز را روی صندلی نشستن (۵۶ درصد)، غذا خوردن در مواقع استرس (۳۵ درصد)، رستوران‌روی مرتب (۲۶ درصد)، دستگاه خودکار خوراکی حاضر در اداره (۱۷ درصد)، حذف وعده‌های اصلی به دلیل کمبود وقت (۱۷ درصد)، جشن‌های کاری (۱۷ درصد)، اصرار همکاران برای چشیدن غذای خانگی‌شان (۹ درصد) و پرخوری در لحظه‌های شادی (۴ درصد).

آیا شغل مهم‌تر از انتخاب غذاست؟

محققان در تازه‌ترین تحقیقات علمی دریافته‌اند آنقدر که انتخاب و مصرف مواد غذایی در اضافه وزن، چاقی و مرگ موثر است، کم بودن فعالیت‌های فیزیکی تاثیرگذار نیست. مسلما کم‌تحرکی می‌تواند باعث چاقی شود اما رژیم غذایی به مراتب تاثیر پر‌رنگ‌تری دارد. با وجود اینکه برای کاهش وزن و تناسب اندام باید ترکیبی از مصرف غذاهای سالم و افزایش فعالیت‌های فیزیکی را در پیش گرفت اما اگر روزانه فعالیت مناسب فیزیکی داشته باشید، نشستن ۸ ساعت پشت میز کار آن قدرها هم تاثیر بدی بر اضافه وزن‌تان نخواهد داشت. اخیرا محققان برای تحلیل تاثیر فعالیت‌های فیزیکی بر اضافه وزن بیش از نیم‌میلیون مرد و زن چینی را مورد تحقیق قرار دادند. در این آزمایش علمی هر کدام از افراد میزان فعالیت‌های بدنی روزانه خود را شامل کار بیرون از منزل، خانه‌داری، جابه‌جایی در شهر و تفریح و سرگرمی اعلام کردند و نتایج جالبی به دست آمد که نشان می‌داد فعالیت‌های زیاد جسمانی تاثیر بسزایی بر کاهش وزن افراد چاق نداشت در حالی که انجام مداوم فعالیت‌های جسمانی معمولی چاره‌ساز بود! محققان در این بین به شاخصی به نام «شاخص متناظر متابولیک در ساعت» رسیدند و مشخص شد بیشتر شرکت‌کنندگان روزانه ۲۲ واحد فعالیت بدنی داشته‌اند.

با توجه به این مقدار فعالیت بدنی، محققان نتیجه گرفتند برای کاهش نیم کیلوگرم از وزن، فرد باید ۱۴واحد بیشتر فعالیت بدنی داشته باشد. برای درک بهتر این شاخص می‌توان گفت برای انجام ۳ واحد فعالیت جسمانی نیاز به ۸/۴ کیلومتر پیاده‌روی در ساعت است. به این ترتیب می‌توان گفت برای کاهش ۵/۴ کیلوگرم وزن، فرد باید ۶برابر فعال‌تر از متوسط افراد این تحقیق باشد. همچنین برای کاهش ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم فرد باید ۳۰ برابر فعالیت بدنی خود را بیشتر کند! پس بهتر است به جای سرزنش کردن میز کارتان به تغذیه‌ سالم روی آورده و میزان مناسبی از فعالیت‌های جسمانی را در خلال برنامه روزانه‌ خود بگنجانید.


چه باید کرد؟

با توجه به اینکه در الگوی غذایی مناسب، انتظار می‌رود کمتر از ۳۰ درصد انرژی از چربی به دست آید، مشاهده می‌کنیم میانگین درصد تامین انرژی از چربی دریافتی روزانه در دختران نوجوان مورد مطالعه بیش از مقدار توصیه شده است که این به دلیل مصرف بیشتر منابع غذایی پرچربی مانند غذاهای آماده، برخی از انواع چربی مانند سس مایونز و بعضی از اقلام گروه لبنیات، مانند شیر کاکائو، بستنی و پنیر خامه‌ای است. با توجه به اینکه سطح سواد مادر بر وضعیت تغذیه‌ای افراد خانواده تاثیر می‌گذارد، ارتقای سطح فرهنگ و سواد تغذیه‌ای مادران و آموزش تغذیه به آنان برای کنترل و پیشگیری چاقی نوجوانان موثر است.

علل چاقی تهرانی‌ها

متاسفانه در ایران برآوردی از شیوع اضافه وزن و چاقی به‌خصوص در میان نوجوانان در سطح ملی در دسترس نیست اما در یک بررسی که اخیرا انجام شده، میزان شیوع اضافه وزن و چاقی در دختران نوجوان تهران ۳/۲۱ درصد تخمین زده شده است.

سلامت به نوبه خود، تحت تاثیر وضعیت اجتماعی- اقتصادی قرار دارد و در تحلیل‌هایی که تحصیلات، شغل، درآمد و وضعیت اشتغال به طور همزمان مورد بررسی قرار گرفته‌اند، مشخص شده تحصیلات و شغل معمولا قوی‌ترین تعیین‌کننـــده وضعیــت اجتماعی- اقتصادی هستند و همین ۲ عامل است که در بعضی از مطالعات بیشترین تفاوت را در دریافت‌های غذایی ایجاد کرده‌اند.

در همین زمینه پژوهشی با هدف تعیین شیوع اضافه وزن و چاقی در دختران نوجوان مناطق شمال و جنوب شهر تهران و مقایسه آنها با یکدیگر و همچنین بررسی برخی عوامل اقتصادی- اجتماعی مرتبط روی ۱۰۵ دختر نوجوان دبیرستانی از منطقه شمال تهران (وضعیت اقتصادی- اجتماعی سطح بالا) و ۱۰۵ دختر از جنوب تهران (وضعیت اقتصادی- اجتماعی سطح پایین) انجام شد.

چرا دختران جوان چاق می‌شوند

یافته‌های این پژوهش نشان داده که ۲/۱۵ درصد از دختران مورد بررسی منطقه شمال و ۷/۲۶درصد از دختران تحت مطالعه منطقه جنوب تهران دارای اضافه وزن یا چاقی بودند. مقایسه میانگین انرژی و انواع چربی‌های دریافتی روزانه هم مشخص کرد بین دختران ۲ منطقه در چربی‌های غیراشباع با یک باند دوگانه و کلسترول دریافتی روزانه تفاوت معناداری به چشم می‌خورد، ولی در درصد کسب انرژی از چربی، بین دختران ۲ منطقه اختلاف چندانی نیست.

این پژوهش با بررسی شغل و تحصیلات والدین این دانش‌آموزان مشخص کرد در شمال تهران، پدران دارای سطح تحصیلات کارشناسی و بالاتر با ۶/۴۷ درصد و در جنوب تهران پدران دارای سطح تحصیلی سیکل با ۲/۳۵درصد بیشترین درصدها را به خود اختصاص داده‌اند. در منطقه شمال نزدیک به ۹۰ درصد از پدران شاغل بودند و در بین آنها فرد بیکار وجود نداشت، در حالی که در منطقه جنوب نزدیک به ۸۰ درصد از پدران شاغل و ۸/۵ درصد بیکار بودند.

چقدر ورزش برای خوش‌تیپی لازم است؟!

شاید اگر فکر کنید که هر روز یا حداقل سه‌بار در هفته باید يك ساعت‌و‌نيم باشگاه ورزشی بروید و فعالیت فیزیکی داشته باشید، این کار با مشغله کاری زیادی که دارید، یکی از نشدنی‌ترین کارها براي‌تان است اما اگر بدانید روزی ۲۰ دقیقه ورزش ساده می‌تواند تناسب اندام را به شما بازگرداند، حتما نظرتان عوض خواهد شد! جدیدترین تحقیقات چاپ‌ شده در مجلهPhysiology نشان می‌دهد افراد با ۲۰ دقیقه ورزش صحیح در روز هم می‌توانند روی فرم بمانند. برای بهترین نتیجه باید این ۲۰ دقیقه ورزش را با برنامه‌ریزی انجام دهید: مدت زمان تمرین خود را به ۲۰ قسمت یک دقیقه‌ای تقسیم کنید. در دقیقه اول به شدت ورزش کنید تا جایی که ضربان قلب‌تان به ۹۰ درصد حداکثر آن برسد. دقیقه دوم تمرین را به آهستگی انجام دهید. دوباره در دقیقه سوم تمرین را با شدت دنبال کنید تا مجددا ضربان قلب افزایش یابد. تند و کند کردن تمرین را ۱۰ مرتبه انجام دهید تا ۲۰ دقیقه كه تمرین‌تان با حرکات آهسته تمام شود. مثلا اگر شما ۲۰ ساله هستید، ضربان قلب‌تان در حالت عادی ۱۲۰ تا ۱۷۰ است و در زمان انجام تمرین شدید، ضربان قلب‌تان به ۲۰۰ می‌رسد. همچنین اگر ۳۰ ساله هستید، ضربان قلب‌تان که در حالت عادی ۱۱۴ تا ۱۶۲ است، حداکثر ضربان قلب‌تان حدود ۱۹۰ خواهد بود. در این ۲۰دقیقه مهم نیست چه رشته ورزشی (شنا، دو، دویدن روی تردمیل یا دوچرخه) انجام می‌دهید، مهم این است که هر یک دقیقه تمرین خود را تند و کند کنید. البته اگر بتوانید به مرور زمان ۲۰ دقیقه را به ۳۰ دقیقه افزایش دهید، سلامت و تناسب‌اندام‌تان را تضمین خواهید کرد.