کودک باید روزی چقدر آب بخورد؟

میزان نیاز بدن به آب برحسب شرایط آب و هوایی و میزان فعالیت و نوع غذای مصرفی تغییر می‌کند. نوزادان تازه‌ متولدشده تا ۶ ماهگی به‌دلیل تغذیه با شیر مادر نیازی به آب ندارند چون ۸۰ درصد حجم شیر را آب تشکیل داده است. بعد از این سن و با شروع غذای کمکی باید دادن آب را هم شروع کرد.

هفته نامه سلامت: قسمت اعظم وزن بدن را آب تشکیل داده است. هنگام تولد ۷۵ درصد، از ۱ سالگی تا بلوغ ۶۵ درصد و در سنین بالاتر به‌دلیل افزایش بافت چربی حدود ۵۰ درصد وزن بدن را آب تشکیل داده است. در این مطلب با دکتر معصومه همت‌یار، متخصص بیماری‌های کودکان، درباره میزان نیاز کودکان به آب گفت‌‌وگو کرده‌ایم.

اصلی‌ترین سوال را ابتدا مطرح می‌کنم. کودکان به چه میزان آب در طول روز نیاز دارند؟

میزان نیاز بدن به آب برحسب شرایط آب و هوایی و میزان فعالیت و نوع غذای مصرفی تغییر می‌کند. نوزادان تازه‌متولدشده تا 6 ماهگی به‌دلیل تغذیه با شیر مادر نیازی به آب ندارند چون 80 درصد حجم شیر را آب تشکیل داده است. بعد از این سن و با شروع غذای کمکی باید دادن آب را هم شروع کرد. البته اگر شیرخواری با شیر خشک تغذیه می‌شود برای رفع تشنگی و دفع املاح حتی زیر 6 ماهگی به آب نیاز دارد.

کودکان هرچه بیشتر رشد می‌کنند به‌دلیل تحرک بیشتر و بازی، نیاز به آب بیشتری دارند. این میزان حدود 6-5 لیوان در روز یا 5/1 لیتر آب است. بین سنین 5 تا 8 سالگی معمولا نوشیدن 5 لیوان آب در روز کفایت می‌کند. اگر کودک برای مدت طولانی در فضای باز بازی کند، بیش از 6-5 لیوان آب در روز نیاز دارد.

و اگر به اندازه آب ننوشند چه اتفاقی می‌افتد؟

وجود آب برای حفظ عملکرد سلول‌های بدن و دفع مواد زائد ضروری است. از سوی دیگر، نوشیدن آب راهی برای جبران آبی است که از طریق ادرار، مدفوع، تعریق و تنفس از دست می‌رود. آب تنظیم‌کننده درجه حرارت بدن است و از بروز یبوست و مشکلات ادراری و حتی مشکلات دهان و دندان پیشگیری می‌کند و بهترین مایع برای کنترل درست وزن‌گیری است.

آیا می‌توان آبمیوه‌ها را جایگزین آب خالص کرد؟

نه زیرا آبمیوه شیرین است و نمی‌تواند تشنگی را رفع کند. از سوی دیگر می‌تواند منجر به افزایش وزن کودک شود.

برخی کودکان مرتب آب می‌خورند. این موضوع نشانه بیماری خاصی است؟

زیاد آب خوردن در کودکان ممکن است عادتی باشد اما کودک باید از نظر دیابت و قندخون بیمزه هم بررسی شود.

این موضوع درست است که آب خنک به کبد آسیب می‌رساند؟

نوشیدن آب یخ به‌طور کل توصیه نمی‌شود. هر ماده‌ای که وارد بدن می‌شود باید به دمای محیط رسیده باشد. نوشیدن آب خیلی یخ می‌تواند باعث انقباض عروق معده و جامد شدن چربی‌ها و بروز اختلال در هضم غذا شود. به دنبال نوشیدن آب یخ احتمال درد معده و بروز حالت تهوع افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر، بدن برای رساندن دمای آب به دمای بدن باید انرژی صرف کند که این‌کار باعث کاهش انرژی و خستگی در کودک می‌شود. کاهش ضربان قلب و گلودرد هم از دیگر عوارض مصرف آب خیلی خنک است. در طب سنتی عقیده بر این است که نوشیدن آب یخ خطر کبد چرب را افزایش می‌دهد و پس از حمام و ورزش یا ناشتا نباید آب یخ نوشید زیرا آسیب به کبد را دوچندان می‌کند.

سمیه مقصودعلی

آب سم‌زدا واقعا سم‌زداست؟!

تکه‌ای لیمو یا میوه در آب پارچ مصرفی‌تان بیندازید و اجازه دهید برای چند ساعتی بماند تا سموم آب و املاح اضافه آن از بین برود. این توصیه‌ای است که بارها در شبکه‌های اجتماعی دیده‌ام اما حقیقت اینجاست که نه با لیمو نه با هیچ ماده غذایی یا میوه دیگری نمی‌توان آب را سم‌زدایی کرد.

تنها برخی دستگاه‌های تصفیه آب توان گرفتن املاح آب را تا حدی دارند. حتی جوشاندن هم در حد یک قل خوب است، اما بیشتر جوشاندن آب سبب افزایش نیترات آب می‌شود که خود مضر است. جرمگیرهای داخل کتری هم در گرفتن جرم و املاح تا حدی موثر عمل می‌کنند.

به هر حال اگر مایلید می‌توانید مقداری لیمو در آب بچکانید یا تکه‌های میوه و لیمو و نعناع یا عرقیات به آب بیفزایید اما این کار تنها آب را مزه‌دار می‌کند و تا حدی به‌دلیل وارد شدن ویتامین C به آب ارزش غذایی آن را بالا می‌برد. به هر حال هر شخصی چه بالغ و چه کودک باید برحسب نیازش آب بنوشد و اگر آب مزه‌دار شده را بهتر می‌نوشد، چه بهتر.

دو گروه هستند که در رابطه با نوشیدن آب باید بیشتر مورد توجه باشند؛ گروه اول سالمندان چون با افزایش سن حس تشنگی در آنها کاهش می‌یابد و خود باید مرتب آب بدن را تامین کنند و گروه دوم کودکان که ممکن است یا حس تشنگی را بیان نکنند یا به‌دلیل فعالیت و بازی سرگرم شوند و خیلی توجهی به احساس تشنگی نکنند. کودکان به‌طور متوسط تا 8 سالگی به 6 لیوان آب در روز نیاز دارند. در هوای گرم و شرجی یا به دنبال فعالیت ورزشی و بازی در هوای باز هم میزان نیاز بدن به آب افزایش می‌یابد.

دکتر حسین‌ ایمانی، متخصص‌تغذیه، عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران