تاثیر بارداری و زایمان بر رابطه زناشویی

هفته نامه سلامت - محبوبه ریاستی: ارتباط زناشویی یکی از مهم‌ترین و شاید پیچیده‌ترین رابطه‌هاست چون دو نفر که با یکدیگر ازدواج می‌کنند، باید به خوبی یکدیگر را بشناسند و در ادامه زندگی خود نیز این شناخت را بیشتر کنند اما گاهی بعضی از مسائل باعث دوری همسران از یکدیگر می‌شود؛ از کاهش میل جنسی در یکی از طرفین گرفته تا دوران بارداری خانم که برخی فکر می‌کنند در این دوران نباید ارتباط زناشویی شکل بگیرد.

دکتر حامد محمدی‌کنگرانی، روان‌پزشک و عضو کمیته روان‌درمانی انجمن روان‌پزشکان ایران، در خصوص این مسائل پاسخگوی ما شده‌اند که در ادامه می‌خوانید.

ابتدا بگویید چه مسائل روانی‌ای را باید در رابطه زناشویی در نظر گرفت؟

سوال خوبی پرسیدید. خیلی از همسران نمی‌دانند مسائل روانی تا چه حد می‌تواند در رابطه زناشویی آنها تاثیر بگذارد. به همین دلیل ممکن است به محض اینکه یکی از زن‌وشوهر‌ها تمایلی برای این رابطه نداشته باشد، سوءتعبیرهایی از طرف مقابل دیده شود، در صورتی که عوامل مختلفی می‌تواند روی کم یا زیاد شدن میل جنسی تاثیر بگذارد پس نباید زود در مورد همسرمان قضاوت نادرست کنیم.

چه عواملی بیشتر موجب کاهش میل جنسی می‌شود؟

در وهله اول باید بگویم وقتی یکی از زن‌وشوهرها میل جنسی خود را از دست می‌دهد، گاهی همسرش فکر می‌کند که یا به او خیانت شده یا همسرش معتاد شده که این پیش‌فرض‌ها بسیار در رابطه آنها با یکدیگر اثر مخرب می‌گذارد.

این در حالی است که مسائل روانی و حتی فشار کاری و استرس‌ها بسیار در کاهش میل جنسی اثر دارند. در وهله دوم نیز بیماری‌های جسمی، افسردگی، مصرف بعضی داروها و... می‌توانند در کاهش میل جنسی تاثیرگذار باشند. برای مثال خیلی از خانم‌ها در زمان عادت ماهانه دچار افت میل جنسی می‌شوند. به همین دلیل سطح آگاهی همسران از یکدیگر باید آنقدر قوی و مطمئن باشد که بتوانند یکدیگر را در بحران‌های مختلف زندگی زناشویی خود به خوبی درک کنند.

نوع رابطه زناشویی چقدر در قضاوت‌های نادرست همسر تاثیر دارد؟

قطعا خیلی زیاد. هر چقدر این رابطه در گذشته مشکل‌دار‌تر باشد، این سوءبرداشت‌ها نیز منفی‌تر خواهد بود.

برویم سراغ دوران بارداری و رابطه زناشویی. به نظر شما رابطه زناشویی در دوران بارداری ممنوع است؟

نه، به هیچ‌وجه! می‌توان در طول بارداری نیز رابطه زناشویی داشت. معمولا در یک بارداری عادی رابطه برای زن باردار سالم و همسرش ایرادی ندارد. ضمنا فعالیت جنسی مکرر نباید در یک بارداری سالم، مشکلی ایجاد کند. معمولا همسران می‌توانند فعالیت جنسی قبلی خود را ادامه دهند. البته اگر خانم در معرض زایمان زودرس باشد یا یکی از مشکلات بارداری مانند کوتاهی یا اتساع دهانه رحم، نشت مایع آمنیوتیک، جفت سرراهی یا خونریزی داشته باشد یا سابقه سقط ناشی از زایمان زودرس داشته باشد، بهتر است این رابطه برقرار نشود.

آیا رابطه زناشویی در دوران بارداری برای جنین خطرناک است؟

رابطه زناشویی و انزال، هیچ یک در بارداری کم‌خطر ایرادی ندارد. جنین در محفظه عضلانی رحم قرار دارد و از جنین به‌وسیله مایع آمنیوتیک و کیسه آمنیوتیک به خوبی محافظت می‌شود. یک پوشش مخاطی ضخیم دهانه رحم را می‌پوشاند و مانع از انتقال عفونت نیز می‌شود. ممکن است چندی بعد از اوج لذت جنسی جنین تکان بخورد. در این مورد نیز نگران نباشید چون این افزایش تحرک به‌دلیل افزایش جریان خون ناشی از افزایش ضربان قلب شماست، نه به‌دلیل اینکه جنین احساس درد می‌کند یا از آنچه روی داده چیزی فهمیده است.

گاهی اوقات بارداری سخت است. خستگی و عوارض بارداری می‌تواند خلق و خوی مادر را تحت‌تاثیر قرار دهد اما ارگاسم می‌تواند با آزاد کردن اندورفین به تقویت خلق و خو کمک کند. اکسی‌توسین آزادشده باعث رشد دلبستگی و نزدیکی بین پدرو مادر می‌شود و موجبات شادی بیشتر را فراهم می‌کند.

آیا این مساله درست است که میل جنسی بعضی از خانم‌های باردار در طول بارداری‌شان بیشتر می‌شود؟

بله، بارداری در بعضی از زنان باعث افزایش میل جنسی می‌شود. فارغ شدن از نگرانی در مورد احتمال بارداری به برخی از زنان احساس رهایی می‌بخشد. در برخی موارد، یک زن در دوران بارداری است که برای اولین بار به اوج لذت جنسی می‌رسد یا چند بار اوج لذت را تجربه می‌کند. این موضوع به دلیل افزایش فعالیت هومورنی و بیشتر شدن گردش خون لگن است.

اگر مردی رابطه زناشویی خود را در طول بارداری همسرش با او قطع کند، از نظر روانی چه مشکلاتی برای خانم ایجاد خواهد شد؟

به نکته خوبی اشاره کردید. اگر مرد به لحاظ رعایت حال همسرش رابطه زناشویی را با وی قطع کند، ممکن است در روحیه همسرش تاثیر بدی داشته باشد و زن گمان کند به‌دلیل تغییرات اندام، لک‌های صورت و ورم و بزرگ شدن شکمش، جذابیت جنسی لازم را برای همسرش از دست داده و از جانب همسرش کنار گذاشته شده، در حالی که باید توجه داشت اولا منظور از هر ارتباط جنسی، نزدیکی نیست و این ارتباط می‌تواند روابط عاشقانه‌ای باشد که موجب ریلکس شدن عضلات بدن زن و آرامش او شود و حتی این رابطه می‌تواند به شکل‌های دیگری انجام شود و بدون نزدیکی هم زن و مرد لذت ببرند. باید توجه داشت در نیمه دوم بارداری در بسیاری از خانم‌های باردار به‌دلیل پرخونی‌ای که به‌طور طبیعی در ناحیه لگن و دستگاه تناسلی وجود دارد، خانم باردار در همان مرحله ابتدایی تحریک جنسی می‌شود و با تحرکات ملایم به ارگاسم می‌رسد.

متاسفانه برخی از افراد به نصایح نادرست اطرافیان خود گوش می‌دهند که ممکن است این نصایح اشتباه باعث دوری همسران از یکدیگر شود، مثلا اینکه نباید در طول دوران بارداری با یکدیگر رابطه داشته باشند، نظر شما چیست؟

بله، متاسفانه انتقال اطلاعات نادرست می‌تواند تصورات افراد را تغییر دهد. انتقال اطلاعات نادرست توسط اطرافیان در یک جمع خصوصی یا گفت‌وگوی دو نفره یکی از مواردی است که تاثیر موثری در تصورات و برداشت فرد از این رابطه دارد. برای مثال بارها شاهد هستیم فردی از تجربیات جنسی خود صحبت می‌کند. اگر این فرد از رابطه زناشویی به‌عنوان رابطه‌ای دردآور و ناراحت‌کننده یاد کند، باعث ایجاد ترس و نگرانی در فرد شنونده خواهد شد.

طبیعی است تصورات فردی که تا به حال تجربه برقراری رابطه را نداشته با شنیدن این حرف‌ها نسبت به این رابطه تغییر کند و برداشت نادرستی از آن در ذهنش نقش ببندد. بنابراین لازم است باورهای نادرست را در مورد رابطه زناشویی که گاهی از بچگی و گاهی در بزرگسالی در ذهن نقش بسته با مطالب جدید علمی عوض کنیم. متاسفانه با وجود تمام مسائل هنوز آموزش علمی در خصوص روابط زناشویی وجود ندارد و رابطه زناشویی می‌تواند در هر دو جنس دارای تاثیرات مثبت و منفی باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود اطلاعات کافی از منابع و مراکز معتبر، به دست بیاورند و از نظر عاطفی همدیگر را حمایت کنند چراکه رابطه زناشویی به شدت با رابطه عاطفی در ارتباط است.

دقیقا همین‌طور است چون یک رابطه زناشویی سالم همسران را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند و بهتر می‌توانند از کنار یکدیگر بودن لذت ببرند.

بله، مسلما امواج عشق می‌تواند در رابطه سیر نزولی و صعودی داشته باشد. با داشتن یک رابطه عاطفی قوی، زن می‌تواند احساس پذیرفته شدن، دوست داشته شدن، درک شدن و حمایت شدن را لمس کند. برعکس همین مساله نیز صدق می‌کند.

امروزه عشق و لحظه‌های عاشقانه، اهمیت شایانی در زندگی زناشویی پیدا کرده‌اند. وقتی زنی علاقه‌مند به مرد باشد، با اینکه ممکن است از برقراری رابطه بیزار یا احساس ترس (در دوران بارداری) داشته باشد اما به‌دلیل وجود همین عشق و رابطه عاطفی خوبی که با او برقرار کرده، ورای همه ترس و واهمه، به راحتی می‌تواند با او رابطه زناشویی برقرار کند. پس با زنده نگه داشتن عشق، تمرین مهارت‌های برقراری ارتباط و حفظ آن، دوام رابطه زناشویی‌تان را تضمین کنید.

اگر نکته‌ای باقی مانده، بگویید.

فقط اینکه باید بدانید رابطه زناشویی یکی از اجزای جدی و پیچیده زندگی هر شخصی است که باید از روی رضایت طرفین باشد و برای هر دو نفر از روی صمیمیت و شادی انجام گیرد. رابطه زناشویی می‌تواند بهترین بخش ازدواج باشد. با استفاده از خرد و دانایی خود اجازه دهید انرژی‌ای که رابطه زناشویی به شما می‌دهد، دستاویزی باشد برای پر کردن کمبودهای عاطفی میان شما و همسرتان، بنابراین سعی کنید با یک رابطه عاطفی مناسب به یکدیگر نزدیک شوید و با هر اتفاقی خود را نبازید یا طرف مقابلتان را متهم نکنید.

همچنین به بهانه بارداری از یکدیگر فاصله نگیرید. مطمئنا هر چقدر رابطه بین همسران با یکدیگر صمیمی‌تر باشد، کودکان آنها هم فرصت پیدا می‌کنند تا در یک محیط گرم و بدون تنش بزرگ شوند که این موضوع بسیار اهمیت دارد، به‌خصوص در آینده و شکل‌گیری شخصیت آنها.

اگر بارداری شما طبیعی است...

اگر شما بارداری طبیعی دارید، رابطه زناشویی هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. دخول و حرکات آمیزشی به جنین آسیبی نمی‌زند چراکه جنین درون دیواره‌های عضلانی رحم داخل شکم محافظت می‌شود. کیسه مایع آمنیون نیز که جنین در آن شناور است، ضربه‌ها را جذب می‌کند. همچنین انقباض‌های ناشی از ارگاسم نیز با انقباض‌های زایمان کاملا متفاوت هستند و تاثیری بر بارداری ندارند.

بااین‌وجود، برخی از پزشکان به‌عنوان یک اقدام احتیاطی کلی توصیه می‌کنند در هفته‌های نهایی بارداری از رابطه زناشویی پرهیز شود چراکه معتقدند هورمون‌های موجود در مایع منی به نام «پروستاگلاندین‌ها» ممکن است باعث تحریک انقباض‌های زایمانی شوند. البته اگر از تاریخ تعیین‌شده برای زایمان گذشته باشد و قرار باشد زایمان القا شود، دیگر مشکلی از این لحاظ وجود ندارد. مواردی از ممنوعیت از رابطه زناشویی در بارداری وجود دارد، ازجمله:

• در معرض خطر سقط جنین خودبه‌خودی هستید یا سابقه سقط جنین خودبه‌خودی داشته‌اید.

• در معرض خطر زایمان زودرس (شروع انقباض‌های زایمانی پیش از هفته ۳۷ بارداری) هستید.

• اگر خونریزی، ترشح یا انقباض دردناک واژنی بدون علت شناخته‌شده دارید.

• مایع کیسه آمنیونی نشت می‌دهد یا پرده‌های آن پاره شده است.

• دهانه رحم شما به‌طور زودرس در بارداری باز شده است.

• جفت بیش‌ازحد در پایین رحم قرار دارد (پلاسنتا پرویا).

• دوقلو، سه‌قلو یا چندقلو باردار هستید.