مسواک برقی بهتر است یا مسواک معمولی؟

مطالعات نشان می دهد که مسواک برقی نسبت به نوع معمولی آن برتری در زمینه برداشت پلاک و حفظ بهداشت دندان نداشته مگر برای افرادی مانند بیماران ذهنی یا حرکتی، کودکان زیر ۶ سال و برخی سالمندان که در شرایط خاص قرار دارند.

خبرگزاری ایرنا: مطالعات نشان می دهد که مسواک برقی نسبت به نوع معمولی آن برتری در زمینه برداشت پلاک و حفظ بهداشت دندان نداشته مگر برای افرادی مانند بیماران ذهنی یا حرکتی، کودکان زیر ۶ سال و برخی سالمندان که در شرایط خاص قرار دارند.

مسواک برقی برای اولین بار در سال ۱۹۳۹ اختراع شد و از آن زمان تاکنون در تبلیغات تجاری، گاهی بیش از اندازه درخصوص قابلیت بالای مسواک های برقی در حفظ بهداشت دندان ها و برداشتن پلاک ها از روی آنها مبالغه و بزرگ‌نمایی می شود.

عضو انجمن پریودنتولوژی ایران در این باره گفت: مسواک برقی در برخی موارد سبب بهبود سلامت دهان و دندان به ویژه در بیماران بستری، سالمندانی که برای بهداشت دندان ها به پرستار نیاز دارند، بیماران دارای دستگاه های ثابت ارتودنسی و بیماران ناتوان ذهنی و جسمی می شود.

دکتر شبنم آقایان ادامه داد: افرادی که تمایل به استفاده از مسواک برقی دارند، باید نسبت به نحوه صحیح استفاده از آن آشنایی کامل داشته باشند تا سبب آسیب به بافت لثه ها نشود.

متخصص جراحی لثه و ایمپلنت درخصوص نحوه صحیح استفاده از مسواک برقی توضیح داد: هنگام استفاده از مسواک برقی، مسواک روی آخرین دندان قرار می گیرد و به آرامی به سمت جلو حرکت می کند همچنین سر مسواک باید زاویه ۷۰ درجه نسبت به لثه ها داشته باشد.

استادیار بخش پریودانتیکس دانشگاه آزاد واحد دندانپزشکی تهران افزود: این حرکت برای هر دندان حدود 2 ثانیه طول می کشد و هنگام قرار دادن مسواک روی دندان ها باید سعی شود که حالت قرار گرفتن مسواک از فرم لثه و کانتور دندان ها تبعیت کند و در مسواک برقی نیازی به فشار دادن یا حرکت سر مسواک نیست زیرا خود مسواک عمل تمیز کردن را انجام می دهد.

فواید مسواک برقی برای کودکان

متخصص جراحی لثه و ایمپلنت، استفاده از مسواک برقی را برای کودکان دارای ناتوانی جسمی و حرکتی و کودکان کم سن و سال (زیر6 سال) مناسب دانست و گفت: از آنجا که کودکان مهارت کافی برای مسواک زدن ندارند و پلاک های دندانی آنان ناقص برداشته می شود و از طرفی چون مسواک های برقی نیاز به مهارت های دستی را با حرکت های خودکار خود کاهش می دهد، برای کودکان مفید است.
آقایان افزود: کودکانی که به شناخت کافی در خصوص لزوم استفاده از مسواک برای حفظ سلامتی دندانهای خود رسیده اند و در واقع برای کودکانی که انگیزه و مهارت دستی کافی برای مسواک زدن دارند، مسواک برقی هیچ برتری نسبت به مسواک معمولی ندارد.

به گفته وی، مسواک برقی درصورتی بهتر است که دفعات استفاده روزانه از آن نسبت به مسواک دستی بیشتر باشد.

آقایان تاکید کرد: با این وجود هیچ طرح مسواکی که به طور قابل توجهی در برداشتن پلاک برتر باشد، هنوز از نظر علمی برای کودکان ثابت نشده است.

ویژگی های مسواک مناسب

امروزه در تبلیغات تجاری دیده می شود که برخی تولیدکنندگان مسواک مدعی هستند که به دلیل تغییراتی که در نحوه قرارگیری الیاف، اندازه، طول یا سختی مسواک ها ایجاد کرده اند، تولیدات آنان دارای مزیت بیشتری است ولی مطالعات علمی، این ادعاها را رد می کند.

عضو انجمن پریودنتولوژی ایران در این خصوص گفت: تحقیقات در مقادیر ایندکس خونریزی از لثه که ملاک برتری مسواک ها به شمار می رود، تفاوت عمده ای بین مسواک های مختلف قائل نیستند.

آقایان افزود: عمدتا مسواک ها در اندازه طول و سر مسواک، طرح، میزان سختی الیاف و ترتیب قرارگیری الیاف با هم متفاوت هستند.

وی توضیح داد: کارایی و صدمات احتمالی ناشی از انواع مختلف مسواک ها به میزان زیادی به چگونگی استفاده از آنها بستگی دارد؛ استفاده از مسواک سخت، مسواک زدن افقی با شدت و استفاده از خمیردندان های بسیار ساینده ممکن است باعث سایش ناحیه سرویکال دندان ها و تحلیل لثه شود.

مسواک سخت یا نرم

آقایان ادامه داد: برای تهیه مسواک باید به این نکته توجه داشته باشیم مسواک هایی که الیاف با نوک گرد دارند در مقایسه با مسواک های دارای الیاف با سطح مقطع صاف یا لبه های تیز آسیب کمتری به لثه ها وارد می کنند.

وی با بیان اینکه مسواک ها بر اساس ضخامت الیاف، تقسیم بندی می شوند، گفت: براساس این تقسیم بندی، ضخامت مسواک های نرم حدود ۲ دهم میلی متر، ضخامت مسواک های متوسط سه دهم میلی متر و مسواک های سخت تا چهار دهم میلی متر است.

آقایان ادامه داد: الیاف های نرم تر انعطاف پذیرتر هستند و به راحتی به نواحی زیر ماژین و سرویکال لثه دسترسی می یابند.

وی تاکید کرد: مسواک های دارای الیاف سخت همراه با تحلیل لثه بیشتری هستند، البته روش استفاده از مسواک و میزان سایندگی خمیردندان ها نسبت به سختی الیاف ها روی سایش لثه و دندان ها تاثیر بیشتری دارد.
متخصص جراحی لثه و ایمپلنت گفت: طبق مطالعات انجام شده مسواک های دارای الیاف نرم تر برای حفظ سلامت دندان ها و لثه مفیدتر هستند و بعد از آن مسواک با درجه سختی متوسط می تواند استفاده شود و مسواک سخت اصلا توصیه نمی شود.

آقایان ادامه داد: البته تعیین نوع مسواک باید با توجه به وضعیت لثه و طبق نظر دندانپزشک باشد و افرادی که لثه های نازک دارند باید حتما از مسواک نرم استفاده کنند.

ویژگی های یک مسواک مناسب

به گفته استادیار بخش پریودانتیکس دانشگاه آزاد اسلامی، مسواک مناسب باید استانداردهایی داشته باشد که براساس آن:

- قطر و ضخامت الیاف مسواک ۲ دهم میلی متر باشد
- شکل سر مسواک باید گرد و بدون تیزی باشد تا سبب آسیب به لثه نشود
- سختی الیاف آن متوسط باشد
- مسواک کودکان، با سر کوچکتر و دسته ضخیم تر نسبت به مسواک بزرگسالان باشد تا کودک بهتر بتواند مسواک را به داخل دهان ببرد و به خوبی دسته آن را نگه دارد.
- هرچند، اولویت بندی در مشخصات دسته مسواک ها بر اساس سلیقه بیماران تعیین می شود، با این حال برخی شواهد بالینی دسته هایی را که انحنای مختصری دارند، تایید می کنند و احتمالا این نوع دسته ها، امکان بهتری را برای برداشت پلاک ها فراهم می کنند.
- مسواک باید هر سه ماه یک بار تعویض شود

چگونه مسواک بزنیم

آقایان درخصوص نحوه مسواک زدن صحیح نیز توضیح داد: میزان نیروی به کار گرفته شده برای مسواک زدن در برداشت میزان پلاک میکروبی دندان حائز اهمیت نیست؛ دیده شده افرادی که با شدت بیشتری مسواک می زنند دچار مشکلاتی مانند تحلیل لثه، ضایعاتی در نواحی سرویکال لثه و زخم های دردناک لثه بیشتری نسبت به افرادی که نیروی زیادی وارد نمی کنند، می شوند.

وی گفت: در صورت رعایت نکردن اصول مسواک زدن، دو مشکل اصلی تحلیل لثه و از بین رفتن مینای دندان ها بروز پیدا می کند که در اثر فشار زیاد و بد مسواک زدن، به لثه ها و دندان ها آسیب وارد می کند.
آقایان در مورد مسواک های برقی نیز اظهار کرد: هنگام استفاده از مسواک باید از شکل دندان و لثه تبعیت شود یعنی باید زاویه قرار دادن مسواک روی دندان ها رعایت شود زیرا اگر بخشی از مسواک روی دندان و بخش دیگر روی لثه ها قرار گیرد، به لثه ها آسیب وارد می شود.

وی ادامه داد: همچنین نباید از خمیردندان های ساینده استفاده شود، مسواک پس از هر بار مصرف به خوبی تمیز شود و هر سه ماه یک بار به ویژه افرادی که روی سه بار مسواک می زنند (به دلیل تغییر شکل الیاف مسواک) تعویض شود.