کودکم بازیگوش است یا بیش فعال؟!

در حالی که اکثر کودکان به طور طبیعی فعال هستند، اما کودکانی که دارای علائم بیش فعالی می باشند همواره در حال حرکت هستند. این کودکان سعی می کنند در یک زمان چندین کار را انجام دهند و از یک فعالیت به فعالیتی دیگر می پرند.

ماهنامه مطب - دکتر اردلان آزاد: در حالت عادی ممکن است کودکان تکلیف مدرسه شان را فراموش کنند، در کلاس به خیال پردازی بپردازند، بدون فکر کاری را انجام دهند و یا سر میز شام بی تابی و بی قراری کنند. اما بی توجهی، ویری بودن و فعالیت بیش از اندازه، امری طبیعی نیست بلکه از نشان های اختلال بیش فعالی کمبود توجه در نظر گرفته می شود که می تواند توانایی کودکان را در یادگیری و تعامل با دیگران تحت تاثیر قرار دهد.

اولین کامی که باید برای مقابله با این مشکل برداشت شناسایی نشانه ها و علائم این اختلال است. اختلال بیش فعالی کمبود توجه، اختلالی است که در اوایل دوران کودکی ظاهر می گردد. این اختلال باعث می شود که فرد در مهارکردن واکنش های خودجوش دچار مشکل شود. این واکنش ها می تواند از حرکت تا سخن گفتن و توجه متفاوت باشد. علائم و نشانه های این اختلال معمولا قبل از هفت سالگی ظاهر می شود.

با وجود این، تشخیص میان رفتار یک کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی و رفتار یک کودک بدون اختلال تا حدودی مشکل است. این را باید گفت که اگر تنها در بعضی از موقعیت ها تعداد کمی از این نشانه ها و علائم را در کودک خود یافتید احتمال وجود چنین اختلالی در کودک کمتر است اما اگر در تمام موقعیت ها (در خانه، مدرسه و هنگام بازی) علائم و نشانه های بی شماری از این اختلال را در کودک خود یافتید باید توجه و دقت بیشتری را برای کودک به خرج دهید.

اغراق های مربوط به بیماری کودکان بیش فعال

غلط: همه کودکان بیش فعال، فعالیت بیش از اندازه دارند.

درست: برخی از این کودکان بیش از اندازه جنب و جوش دارند و برخی دیگر این طور نیستند.

غلط: این کودکان هرگز قادر به تمرکز نیستند.

درست: کودکان مبتلا به بیش فعالی قادرند روی فعالیت هایی که برای شان لذت بخش است تمرکز کنند.

غلط: این کودکان اگر بخواهند می توانند رفتار بهتری داشته باشند.

درست: آنها می توانند کارهای شان را به بهترین نحو انجام دهند اما نمی توانند آرام یک جا بنشینند.

غلط: ب یش فعالی کودکان با افزایش سن آنها بهبود خواهدیافت.

درست: این عارضه ممکن است تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند بنابراین نیازمند درمان هرچه سریع تر است.

غلط: دارودرمانی بهترین روش درمان برای کودکان بیش فعال است.

درست: دارودرمانی کافی نبوده و آموزش، رفتار درمانی، حمایت در خانه و مدرسه، ورزش و تغذیه درمانی نیز لازم است.

سه ویژگی اساسی این اختلال!

بی توجهی، بیش فعالی و ویری بودن، سه ویژگی اساسی اختلال بیش فعالی کمبود توجه است. علائم و نشانه هایی که کودک مبتلا به این اختلال نشان می دهد بستگی به این امر دارد که کدام یک از این سه ویژگی غالب است. با توجه به این می توان گفت یک کودک می تواند بی توجه باشد اما بیش فعال و ویری نباشد، بیش فعال و ویری باشد اما بی توجه نباشد و یا بی توجه، بیش فعال و ویری باشد (حالت سوم مرسوم ترین اختلال بیش فعالی کمبود توجه است).

بی توجهی

کودکانی که دارای علائم بی توجهی هستند اغلب نادیده گرفته می شوند زیرا موجب آشوب و اختلال نمی شوند. این عدم توجه در کودکان مبتلا به این اختلال بدان معنا نیست که این کودکان اصلا نمی توانند توجه و تمرکز کنند.

از نشانه ها و علائم بی توجهی در کودکان مبتلا به این اختلال می توان به موارد زیر اشاره کرد: به جزییات توجه نمی کنند، اشتباهات نسنجیده ای مرتکب می شوند، در تمرکز کردن دچار مشکل هستند و به آسانی حواس شان پرت می شود، وقتی با آنها صحبت می کنید در ظاهر به حرف تان گوش نمی دهند، در یادآوری چیزها و پیروی از دستورها دچار مشکل هستند، در سازماندهی و برنامه ریزی و خاتمه دادن پروژه ها دچار مشکل هستند، قبل از آنکه وظیفه خود را تمام کنند خسته می شوند و غالبا کتاب، تکلیف مدرسه، اسباب بازی و دیگر وسایل خود را گم می کنند.

بیش فعالی

در حالی که اکثر کودکان به طور طبیعی فعال هستند، اما کودکانی که دارای علائم بیش فعالی این اختلال می باشند همواره در حال حرکت هستند. این کودکان سعی می کنند در یک زمان چندین کار را انجام دهند و از یک فعالیت به فعالیتی دیگر می پرند.

حتی اگر آنها را مجبور کنید که بی حرکت در جایی بنشینند باز پای خود را تکان می دهند و با انگشتان خود صدا در می آورند. این کودکان اگر در موقعیت هایی باشند که باید آرام و ساکت بنشینند آن محیط را ترک می کنند، همواره به این ور و آن ور می روند و اغلب می دوند و از همه جا بالا می روند، پرحرفی می کنند، نمی توانند آرام بازی کنند، همواره در حرکت هستند گویا اینکه موتوری به آنها وصل است، ممکن است اخلاق تندی داشته باشند و یا کم حوصله باشند.

ویری بودن

ویری بودن کودکان مبتلا به این اختلال می تواند موجب مشکلاتی در خویشتن داری کودک شود. غالبا صحبت های افراد را قطع می کنند و در کلاس سوالات نامربوطی می پرسند.

به طور کلی این کودکان بدون فکر کاری را انجام می دهند، پیش از آنکه معلم از آنها بخواهد و یا پیش از آنکه سوال تمام شود جواب سوال را می دهند، نمی توانند منتظر نوبت شان در مسابقه و یا صف بمانند، چیزهای اشتباهی را در زمان های اشتباه می گویند و اغلب صحبت دیگران را قطع می کنند.

وظایف والدین در برابر کوک بیش فعال

با یک پزشک ملاقات کنید. به عنوان والدین می توانید تست های تشخیص بیش فعالی را هرچه زودتر انجام دهید. این کار به تشخیص به موقع این عارضه کمک می کند.

با مسئولان مدرسه فرزند خود صحبت کنید. می توانید با مسئولان مدرسه به طور غیرمستقیم در رابطه با رفتار فرزند خود صحبت کنید.

تصویر درستی از رفتار فرزند خود بدهید. هنگامی که از شما سوالی پرسیده می شود حقیقت را بگویید زیرا تشخیص براساس صحبت های شماست.

کمی عجله کنید. شما مدافع فرزند خود هستید و این خصوصیت ممکن است تشخیص بیماری فرزندتان را به تاخیر بیاندازد. بنابراین مشورت با پزشک به معنی بیمار دانستن فرزند نیست بلکه با این کار به کودک خود کمک کرده اید.

از نظر متخصصین کمک بگیرید. چنانچه هرگونه شکی به رفتار فرزند خودداشتند از مشاوره با پزشک دریغ نکنید.

ارزیابی بیش فعال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• صحبت کردن با کودک یا بزرگسال برای گرفتن سابقه از بیمار
• صحبت کردن با پدر و مادر یا همسر برای گرفتن تاریخچه سلامت رفتاری بیمار و خانواده
• معاینه فیزیکی
• ارزیابی بالینی با استفاده از مقیاس رتبه بندی رفتار استاندارد و پرسشنامه
• بررسی عملکرد تحصیلی، اجتماعی و عاطفی فرد و سطح توسعه
• بررسی ناتوانی های یادگیری

در صورت نیاز به تست بیشتر، پزشک ممکن است برای تشخیص بیش فعالی از آزمون های دیگری نیز استفاده کند؛ از جمله:

• چک کردن شنوایی و بینایی شخص
• آزمایش خون برای بررسی سطح سرب
• آزمایش خون برای بیماری هایی مانند بیماری تیرویید
• تست امواج مغزی با نمودار مغزی (encephalograph) برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی مغز.
• CT اسکن و یا MRI برای بررسی مغز.