زیر تختم لولو قایم شده مامان!

مجله سیب سبز: احتمالا چندین ماه تلاش کرده‌اید تا وضعیت خواب شبانه فرزندتان را تنظیم کنید یا او را به چرت‌های روزانه عادت دهید، اما با رسیدن به ۳سالگی، تمام برنامه‌ریزی‌های روزانه با مشکل مواجه می‌شوند و ناگهان خود را با کابوس‌های شبانه کودک یا ترس او از تاریکی رودررو می‌بینید. وقتی صحبت از بازی و سرگرمی ‌به میان می‌آید، آزاد شدن تخیلات کودک اهمیت زیادی دارد، اما وقتی زمان خواب فرا می‌رسد، تخیلات کودک می‌تواند به یک کابوس بزرگ تبدیل شود.


تخیلات کودک در این سن غنی و سرشار از احتمالات زنده و واضح است. تخیلات کودک حین بازی معمولا به اوج خود می‌رسد، اما اگر این تخیلات در خواب شبانه فعال شوند، می‌توانند آرامش خانگی شما را بر‌هم بزنند. گاهی اوقات کودکان نمی‌توانند دنیای واقعی و خیالی را از هم تشخیص دهند و از این بابت دچار ترس‌هایی می‌شوند که زمان خواب یا حین خواب بیشتر از همیشه خود را نشان می‌دهد. مقابله موثر با ترس‌های شبانه از اهمیت بسیاری برخوردار است و لازمه تنظیم مجدد خواب شبانه کودک است. اگر کودک خردسال‌تان خواب راحت و آرامی ندارد و نگران او هستید این مطلب را بخوانید. ما به شما می‌گوییم لازم است چه کارهایی انجام بدهید و چه کارهایی انجام ندهید.

کابوس‌ها در چه سنی بروز می‌یابند؟

کابوس و ترس‌های شبانه ممکن است در هر سنی به وجود آیند اما کودکان پیش‌دبستانی معمولا در تمییز دادن واقعیت و تخیل دچار مشکل می‌شوند. از این رو، از هیولای زیر تخت یا مردی که درون گنجه کمین کرده، می‌ترسند. اما وقتی کودک وارد مدرسه ابتدایی می‌شود، نگرانی‌ها و ترس‌های شبانه او بیشتر بر‌اساس رویدادهای واقعی از‌جمله ترس از توفان، آسیب‌دیدگی یا آتش‌سوزی شکل می‌گیرند.

آنچه نباید انجام دهید

به ترس‌های فرزندتان می‌خندید؟

اقدامات زیادی برای مقابله با کابوس‌های شبانه کودکان وجود دارد، اما چند چیز هست که نباید سراغ‌شان بروید. هرگز فرزندتان را به‌خاطر اینکه خواب ترسناک دیده یا به علت ترس از تاریکی از خواب پریده، دست نیندازید و مسخره نکنید. این مسخره کردن باعث می‌شود او از ترس‌ها خجالت‌زده شود و احساس گناه داشته باشد. هرگز در برابر دیگران ترس‌های او را مطرح نکنید، اگر این کار را کردید بدانید که فرزندتان را شرمنده کرده و ریشه اعتماد به نفس را در او می‌خشکانید. اگر در برابر دیگران ترس‌های فرزندتان را مطرح کرده و خصوصا با حالت تحقیر‌آمیز از آنها یاد می‌کنید باید بدانید که او در آینده به فردی ضعیف، بی‌اعتماد به نفس و احتمالا توسری خور تبدیل خواهد شد.

تنبیه، چاره کار است؟

به‌علاوه او را به‌دلیل ترس و کابوس و از خواب پریدن‌هایش تهدید به تنبیه و مجازات نکنید، زیرا ترس‌های او بیشتر شده و احتمالا دیگر در این باره صحبتی با شما نخواهد کرد. در این شرایط رفته‌رفته کودک از ترس‌هایش به شما چیزی نخواهد گفت تا او را تنبیه نکنید. همین صحبت نکردن و کشتن ترس‌ها درون خود، باعث می‌شود با آنها روبه‌رو نشود و ترس‌ها را تا همیشه درون خود نگه داشته و با خود حمل کند. در عوض، به او اطمینان دهید که کنارش هستید تا به خواب برود. اگر به او قول می‌دهید کنارش بمانید به قول خود وفادار باشید و حتما کنارش بمانید. این موضوع که کودک یکباره از خواب بپرد و شما را در کنار خود نیابد، می‌تواند ترس‌های او را بیش از پیش دامن بزند.


به ترس فرزندتان توجه کنید یا بی‌تفاوت باشید؟

باید حواس‌تان باشد که همیشه هم به‌خاطر ترس‌ها و کابوس‌های فرزندتان کنار او نخوابید. این کار ممکن است به یک تقویت رفتار در او تبدیل شده و باعث شود برای اینکه شما را در کنار خود داشته باشد، بترسد و کابوس ببیند. به‌طور کلی حواس‌تان باشد که نسبت به کابوس‌ها و ترس‌های فرزندتان نه بی‌توجه باشید و نه توجه افراطی داشته باشید. هر دوی این رفتارها می‌تواند کار را بیش از پیش خراب کند. لازم است به‌طور معقول و منطقی همراه با مهربانی نسبت به این ترس‌ها واکنش نشان دهید تا فرزندتان همچنان که اطمینان کسب می‌کند که حامی او هستید، از ترس‌هایش به‌عنوان وسیله‌ای برای جلب توجه هم استفاده نکند.

از ترس به‌عنوان تنبیه استفاده می‌کنید؟

درک احساس فرزندان و توجه به اینکه حس ترس آنها واقعی است، نکته مهمی است که والدین نباید فراموش کنند. گفتن جمله‌هایی مثل «ترس نداره»، «خجالت بکش» و... یا بدتر از آن تنبیه کودکان و فرستادن‌شان به مکان‌های تاریکی مانند انباری، حمام و... این دوره گذرای ترس را ریشه‌دار می‌کند و این یعنی ترسی که تاحدودی طبیعی است و به‌راحتی می‌تواند درمان شود با رفتارهای پرخاشگرانه و بی‌محبت والدین می‌تواند به یک موضوع ریشه‌دار و مشکلات جدی شخصیتی منجر شود؛ مشکلاتی که در آینده گریبان فرزندتان را بیش از پیش خواهد گرفت. متاسفانه برخی والدین از این ضعف کودک برای تنبیه او و کنترل بدرفتاری‌هایش استفاده یا بهتر بگوییم سوءاستفاده می‌کنند. هرگز در برخورد با اشتباهات فرزندتان او را به چیزی که از آن می‌ترسد تهدید نکنید. با این کار ترس و تهدید و تنبیه شما به هم اضافه شده و یک ترس خفیف را به یک فوبیای (ترس مرض و بیش از حد) بزرگ تبدیل خواهد کرد.

آنچه باید انجام دهید

چراغ‌ها را من روشن می‌کنم

احتمالا یک لامپ در انتهای سالن دارید، اما اجازه دهید کودک یک لامپ دیگر در جای دلخواهش داشته باشد؛ یک لامپ مجزا که بتواند قبل از خواب روشنش کند. دادن حق اختیار در داشتن یک لامپ به کودک کمک می‌کند پس از تاریکی، کمتر احساس نگرانی کند. اگرچه شاید حتی این چراغ تاثیر زیادی در ایجاد روشنایی نداشته باشد اما همین که خود کودک آن را انتخاب کرده و روشن می‌کند می‌تواند باعث ایجاد اطمینان خاطر در او شود.


چطور با کودک درباره ترس‌هایش صحبت کنید؟

از کودک بخواهید در‌مورد نگرانی‌هایش با شما صحبت کند. ترس او را دست‌کم نگیرید و بدانید که اگرچه ممکن است از نظر شما غیرمنطقی باشد اما نگرانی‌های کودک در ذهنش کاملا واقعی است. آنچه کودک نگران آن است یا از آن می‌ترسد همیشه با منطق بزرگسالان همخوانی ندارند اما به هرحال وجود دارد و نمی‌توان با دلیل و منطق خودتان آن را از بین ببرید. پس نگرانی‌های او را بپذیرید و با او همدردی کنید.

چه اطلاعاتی راجع به ترس فرزندتان دارید؟

برای اینکه بتوانید کابوس‌ها و وحشت فرزندتان را کنترل کنید از مقالات و کتاب‌هایی که در رابطه با کابوس‌های شبانه کودک هستند، استفاده کنید. هرچه در این باره بیشتر تحقیق و مطالعه کنید بهتر است. در این صورت می‌توانید به او نشان دهید شخصیت‌هایی که در خواب می‌بیند، واقعی نیستند و او می‌تواند بر آنها غلبه کند.

یک همراه خوب برای او تهیه کنید

خیلی از بچه‌ها یک حیوان عروسکی یا پتوی خاص دارند که به آنها کمک می‌کند شب‌ها بهتر بخوابند. انتخاب یک اسباب‌بازی خاص برای کودک نقش بسزایی در مقابله با کابوس‌های شبانه خواهد داشت. اگر فرزندتان یکی از این «دوست»‌ها دارد، به او بگویید که می‌تواند روی او حساب کند و به کمک او بخوابد.

عروسک‌ها هم می‌توانند کمک‌تان کنند؟

اگر فرزندتان نوشتن بلد است، او را تشویق کنید نگرانی‌هایش را روی کاغذ بنویسد. همچنین می‌تواند تصاویری از تخیلاتش را برای‌تان نقاشی بکشد و وقتی کارش تمام شد، بگذارید کاغذ را پاره کند و دور بریزد. این عمل نمادین کمک می‌کند کودک از شر افکار ترسناک و تخیلات شبانه‌اش رهایی یابد. تنها در این صورت است که می‌تواند افکار ترسناکش را با چیزهایی جایگزین کند که خوشحالش می‌کنند.


تمرینات تنفسی را به او آموزش دهید

تنفس عمیق قبل از خواب برای شما و فرزندتان آرامش‌بخش خواهد بود. چند دقیقه وقت بگذارید و تمرینات تنفسی قبل از خواب را انجام دهید. این تمرینات را به صورت یک روال شبانه انجام دهید. اگر کودک از انجام این تمرینات لذت برد، می‌توانید بیشتر ادامه دهید و حتی او را در کلاس ورزشی کودکان ثبت‌نام کنید. مسلما حفظ آرامش به کمک این حرکات آسان‌تر بوده و احتمال کابوس‌های شبانه را کم خواهد کرد.

چطور تبلت و گوشی به اتاق خوابش نبرید؟

دستگاه‌های الکترونیکی مثل تبلت، تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری را قبل از خواب خاموش کنید. دیدن فیلم‌های خشونت‌آمیز یا بازی‌های ترسناک قبل از خواب باعث به‌هم خوردن ساعت و کیفیت خواب کودک می‌شود. این امر در‌مورد کتاب‌های ترسناک و گزارش‌های خبری فاجعه‌بار در تلویزیون مثل جرم و جنایت نیز صدق می‌کند. حداقل یک ساعت قبل از اینکه کودک به خواب برود، شرایط را برای خوابیدن او مهیا کنید.