درباره مسائل جنسی با کودک خود صحبت کنید

هفته نامه زندگی مثبت:

سوال های جنسی از چه سنی شروع می شود؟

کودکان به همان اندازه که نسبت به بینی، دهان و سایر اعضای بدن خود کنجکاو می شوند نسبت به اندام های تناسلی خود نیز حساس می شوند. توجه آنها به اندام های پدر و مادر بیشتر است. آنها سوال هایی از قبیل اینکه: «فلانی بدنش مثل منه؟» یا «والدین بدنشون مثل همه؟» می پرسند. در خیلی موارد کودکان شروع به طرح کردن سوال هایی در مورد آلت تناسلی خود می کنند. برای مثال: «این چیزی که من دارم چیست و به چه دردی می خورد؟» یا «تو هم از اینها داری؟» در مورد کنجکاوی های جنسی، والدین باید مراقب واکنش های تند خود در این موقعیت ها باشند و برخورد جدی و عصبی با کودک نکنند. والدین نباید نگران این باشند که فرزندشان ممکن است منحرف شود یا این گناه است.


آنها لازم است بدانند کنجکاوی های جنسی فرایند طبیعی رشد است و چندان مضطرب نشوند. این کنجکاوی ها ارتباطی به رفتارهای جنسی بزرگسالی ندارد، یک تعامل طبیعی کودک است، اما لازم است که والدین ابتدا به کودک مفهوم خصوصی بودن اعضا را آموزش دهند. برای آموزش خصوصی از وسایل شخصی کودک شروع کنند؛ از مسواک و شانه شروع کنند که مثلا اینها وسایل شخصی تو هستند و کسی بدون اجازه تو حق ندارد آنها را بردارد. در مرحله بعد، از خانه بگویند که خانه شخصی است و کسی بدون اجازه نمی تواند وارد خانه شود و در مرحله بعد، می توان از عروسک استفاده کرد و خصوصی بودن را آموزش داد و در نهایت به اندام های خصوصی کودک اشاره می شود.

گاهی اوقات کودکان به دلیل کنجکاوی، در یک اتاق یا هر جایی، لباس خود را در می آورند و به هم نگاه می کنند. در این مورد، نباید بچه ها را شرمسار و خجالت زاده کنید. باید با لحن بدون تهدید اما واضح به آنها بگویید: «این کار قدغنه اما اگر در این مورد سوالی داشتی که بدنت چطوره یا چه شکلیه از بزرگ ترت سوال کن، ما بهت کمک می کنیم که بفهمی اما نباید لباس های همو در بیارید.» یا فرزند شما با عده ای دیگر در اتاق دست به کنجکاوی زده است (دکتر بازی) اگر دیدی که دارند آمپول بازی می کنند و به اندام جنسی هم دست می زنند، خونسردی خود را حفظ کنید و بگویید: «بچه ها! بیایید به دست هم آمپول بزنید تا اینکه به باسن هم آمپول بزنید.» یا «چطوره تو دکتربازی دندوناتونو معاینه کنید که ببینید چطوره» بعدا در اتاق به صورت خصوصی با کودک در این باره صحبت کنید.

بعد از اینکه فرزندتان را از آن جمع خارج کردید و به منزل یا اتاق جداگانه ای آوردید با او صحبت کنید. به او بگویید: «شما دیگه الان بزرگ شدی و از این به بعد نباید که به اندام خصوصی همدیگر دست بزنید. هر چیزی که در زیر لباس زیر تو قرار دارد جزو اندام خصوصی توست و باید مراقبش باشی و به کسی نشانش ندهی و اگر کسی هم خواست آن را ببیند به او اجازه ندهی و حتما به ما بگویی. باید مراقب باشی که حتی بزرگ ترها هم به اندام خصوصی تو دست نزنند یا نبینند و اگر این اتفاق افتاد باید به من بگی. من از دست تو ناراحت نمی شم چون تو کار بدی نکردی. هر موقع هر اتفاقی افتاد به من بگی من قول می دم که تورو دعوا نکنم.»

باید اطمینان خاطر به کودک بدهید که هر اتفاقی برای وی افتاد بدون ترس یا تجربه احساس گناه به والدین بگوید. حتی تصور کنید که کودک با تعرض مواجه شود ولی ممکن است به خاطر ترس از تنبیه والدین یا احساس گناه از اینکه شاید او مقصر قلمداد شود از گفتن خیلی مطالب خودداری کند. پس با اطمینان خاطر دادن به کودک فضای امنی را بین خود و کودک خودتان ایجاد می کنید.

کودک در روند تحول، سوال هایی از والدین می پرسد. در این مواقع باید چه اقدامی انجام داد؟ وقتی کودکان از والدین می پرسند: «من از کجا به دنیا آمدم؟»، «بچه چگونه به دنیا می آید؟»، «بچه چگونه شکل می گیرد؟» و... خیلی مهم است که والدین در این موقعیت ها بدانند که دقیقا باید چه جوابی به فرزندشان بدهند.

بعضی از والدین در مقابل طرح این پرسش ها این گونه جواب می دهند: «ما دعا کردیم و تو به دنیا آمدی.» در ابتدا کودک این جواب را می پذیرد اما ممکن است بعدها در ذهنش سوال ایجاد شود که آیا صرفا با دعا کردن او به وجود آمده یا نه. این نوع جواب دادن به کودک نشان می دهد والدین در جواب سوال کودک که چگونه به دنیا آمده این جواب را می دهند: «خداوند تو را در شکم مادر قرار داد». بچه این موضوع را می پذیرد ولی این سال برایش به وجود می آید که نقش پدر در این بین کجاست؟


در پاسخ چنین سوالی باید گفت، پدر مواظب مادر است و از او حمایت می کند، پدر بیرون از خانه کار می کند و مراقبت می کند تا نوزاد توی شکم مادر بزرگ بشود، « وقت پدر ،مادر را به بیمارستان می برد تا دکتر، نوزاد کوچولو را از شکم مادر بیرون بیاورد. اگر کودکان بپرسند، چرا بچه در شکم پدر، بزرگ نمی شود؟ باید به آن ها توضیح داد، در بدن زن ها کیسه ای وجود دارد که اسم آن «رحم» است و بچه در آن بزرگ می شود و مردها در شکم شان «رحم» ندارند. چون خدا، مردها و زن ها را به شکل های متفاوتی آفریده است. مراقب جواب هایی که باید به کودک بدهیم، باشیم تا کودک بعدا والدین را دروغگو نداند.

اسامی دقیق تر و واقعی تر

بچه ها به مرور زمان شروع به یاد گرفتن و کشف و کنجکاوی بدن خودشان می کنند. لازم است برای اندام تناسلی کودک اسم مناسب بگذاریم، اما چگونه می توان آن را به کودک یاد داد؟ وقتی در حمام هستید، می توانید به کودک بگویید که این دماغ هست، این دهن است، این پاست و این آلت تناسلی.

تا حدی که امکان دارد نام اصلی اندام تناسبی را به کودک آموزش دهید. اگر والدین اسمی خاص را برای نام بردن آلت تناسلی به فرزندشان آموختند باید مراقبت باشند که این اسم به گونه ای نباشد که اگر بین گروهی اسم آن را به کار برد، بخندند و کودک تشویق شود که آن را مجددا تکرار کند.

از فرزندتان بخواهید آن را یاد بگیرد و از خصوصی بودن آن آگاه باشد و از آن اسم در هر جایی استفاده نکند. از به کار بردن اسامی ای مانند «جای بد» یا «یه چیز دیگه» خودداری کنیم. زیرا با به کار بردن این عبارات کودک این احساس را خواهد کرد که آلت تناسلی او چیز بدی است و گویی بخش جدای از بدن اوست که نباید در موردش صحبت کند. کودک باید حس کند اندام تناسلی او نیز مانند دیگر اعضای بدن مثل لب یا گوشش است و هیچ تفاوتی با هم ندارند، فقط خصوصی است.

ماهواره تاثیر منفی روی کودک می گذارد

متاسفانه بسیاری از برنامه هایی که در شبکه های ماهواره ای پخش و مکالمه هایی که رد و بدل می شود یا فیلم ها و عکس هایی که در شبکه های اجتماعی وجود دارد، تاثیر مستقیمی روی ذهنیت کودکان در مورد مسائل جنسی می گذارد. کودک در چنین محیطی شروع به کنجکاوی می کند و سوال های ناشی از کنجکاوی کودک شروع می شود.


علاوه بر ماهواره و شبکه های اجتماعی، رفتار والدین نیز می تواند باعث تحریک سوال هایی در کودک شود. این باور وجود دارد که پدر و مادر نباید در مقابل کودک یکدیگر را نوازش کنند یا در آغوش بگیرند، اما صمیمیت و محبت بین والدین تاثیر مهمی روی کودک می گذارد.

نوازش هایی که زن و شوهر کنار کودک انجام می دهند مطمئنا باید تفاوت داشته باشد. از شرایط سنی نزدیک به بلوغ به بعد، معمولا توصیه می شود که مادر در مقابل کودک لباس پوشیده تر تن کند. حتی در سن ۵-۴ سالگی اگر مادر یا پدر بخواهند کودک را حمام کنند باید حتما لباس تنشان کنند. با بالا رفتن سن کودک او باید به تنهایی حمام کند، بنابراین مراقب باشیم اگر رفتار والدین تحریک آمیز باشد روی کودکان تاثیر خواهدگذاشت.

اسماعیل خوش نظر، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی کودک و نوجوان

تنظیم: ملیحه مهدوی