چقدر تا مبتلا شدن‌تان به آلزايمر باقي مانده است؟

مجله سیب سبز - نيلوفر جامه‌بزرگي: آلزايمر زمين تا آسمان با فراموشي‌هاي گاه و بيگاه فرق دارد. اين بيماري مزمن است و پيش‌رونده و افراد مبتلا به اين بيماري در اعمال شناختي خود با مشكل روبه‌رو مي‌شوند. اگر شما يا اطرافيان‌تان به اين بيماري مبتلا هستید يا سابقه فاميلي آلزايمر داريد، مطلب زير را بخوانيد تا از زبان دكتر خسرو جامه‌بزرگي، متخصص مغز و اعصاب و عضو هيات علمي دانشگاه نكاتي را در اين‌باره به شما بگوييم.

فراموش مي‌كنند نفس بكشند

آلزايمر تنها به فراموشي ختم نمي‌شود وجزء علل شایع مرگ و میر در دنیا است. در اين بيماري فرد دچار مشكلات شناختي مي‌شود، عملكردش روز به روز افت مي‌كند و قابليت انجام كارهايش را از دست مي‌دهد. بيماري‌هاي زيادي مانند آلزايمر ممكن است به زوال عقل بيمار منجر شوند. البته در ۷۰درصد موارد زوال عقل، خود را با آلزايمر نشان می‌دهد و ۳۰ درصد آن مربوط به علت‌های دیگر از جمله آسیب‌های شدید مغزی، سکته‌های مغزی، بیماری‌های عفونی، ایدز و سیفلیس، بیماری‌های التهابی مغز، بیماری‌های غدد درون‌ریز، مسمومیت با فلزات سنگین مانند سرب، عوارض دارویی و کمبود برخی ویتامین‌ها می‌شود البته برخی علت‌های زوال عقل ازجمله علل عفونی، دارویی، کمبود ویتامین‌ها، مسمومیت با سرب و کم‌کاری تیرویید قابل درمان و برگشت پذیر هستند. بيماري آلزايمر، سيری‌پيش‌رونده دارد كه البته شروع آن به آرامي صورت مي‌گيرد و هيچ‌كس يك شبه آلزايمري نمي‌شود. اين بيماري شايع باعث تحلیل رفتن مغز مي‌شود و نياز به تشخيص باليني دارد.


دل‌شان خوش شود، خوب مي‌شوند؟

افراد مبتلا به آلزايمر دچار توهم و هذيان هم مي‌شوند، به اعضاي خانواده‌شان بدبين شده و ممكن است، دچار توهم بينايي هم شوند. این افراد بي‌انگيزه هم هستند؛ اگر قبلا شاد بوده‌اند، اكنون توانايي حتي لحظه‌اي شاد بودن را هم ندارند. ممکن است پرخاشگر، بی توجه و بی‌انگیزه شوند. بسیاری از این علائم به بیماری افسردگی شباهت دارد با این وجود، ترس به دل‌تان راه ندهید، همه فراموشی‌ها به آلزایمر مربوط نمی‌شوند. معمولا فراموشی آلزایمری ها با افسرده‌ها متفاوت است؛ آلزایمری‌ها اطلاعات روزمره مثل آدرس و شماره تلفن را فراموش می‌کنند و اکثرا حافظه دورشان تا مدت‌ها سالم باقی می‌ماند و بعید نیست خاطرات گذشته را با جزئیاتی دقیق‌تر از آدم‌های سالم برای‌تان تعریف کنند.

من هم توي صف هستم؟

آلزايمر از آن دسته بيماري‌هايي است كه رحم و مروت ندارد و ممكن است هر كسي را درگير كند. سن، مهم‌ترين فاكتور در اين بيماري است و با بالا رفتن اميد به زندگي، افراد بيشتري در خطر ابتلا به اين بيماري قرار می‌گیرند. افراد زير ۴۵سال كمتر به اين بيماري دچار مي‌شوند و معمولا افراد بالاي ۶۰سال آلزايمر مي‌گيرند. خطر ابتلا به آلزايمر بعد از ۶۵‌سالگي به ازای هر دهه دوبرابر مي‌شود. اين ارقام با افزايش سن تا جايي بالا مي‌رود كه افراد ۹۰ سال تا ۴۰ درصد شانس ابتلای بيشتري به آلزايمر دارند. آلزايمر زن و مرد هم نمي‌شناسد و ممكن است سراغ هر خانم‌ و آقايي برود اما در اين بين خانم‌ها به علت طول عمر بيشتر و كاهش هورمون استروژن در دوران يائسگي بيشتر به آلزايمر مبتلا می‌شوند. در این میان شجره‌نامه فاميلي را هم درنظر بگیرید؛ اگر خواهر، برادر، پدر يا مادرتان آلزايمر دارند، شانس ابتلای شما بيشتر مي‌شود.

خيلي دور؛ خيلي نزديك

افرادي كه دچار آلزايمر مي‌شوند، حافظه‌شان ضعيف مي‌شود و كارهاي عجيب و غريب زيادي انجام مي‌دهند. اگر با فردي آلزايمري سر و كار داريد، بعيد نيست كه روزي ساعت را در يخچال ببينيد. نبايد از اين افراد توقع داشته باشيد تا اجسام را سر جايشان بگذارند. آلزايمري‌ها نمي‌توانند جاي وسایل را در حافظه‌شان نگه دارند. آنان آدرس و شماره تلفن‌شان را هم فراموش مي‌كنند. ممكن است ندانند در چه دوره‌اي از زندگي‌شان هستند و با چه افرادي سر و كار دارند. قدرت قضاوت را هم از دست مي‌دهند. همین‌طور اصلا بعيد نيست كه ندانند اگر گاز فضاي خانه را پر كرد، چه كار بايد بكنند يا ترتيب شكستن تخم‌مرغ در ماهيتابه را هم فراموش كنند.

اگر از آنها بپرسيد با پيدا كردن كيف پول چه كار بايد كنند، جواب درستي براي‌تان ندارند. آنان ديگر توانايي حل مشكلات‌شان را از دست مي‌دهند و درك درست از جهت‌يابي و حافظه فضايي‌شان هم از بين مي‌رود. اين مشكلات تا آنجا پيش مي‌رود كه شخص توانايي تكلمش را از دست مي‌دهد و درست حرف زدن را هم فراموش مي‌كند. اگر هم با وجود اين همه نشانه‌هاي بيماري و رفتارهاي عجيب و غريب‌شان، همچنان پاي‌شان را كرده‌اند در يك كفش كه بيمار نيستند و نياز به درمان ندارند، اهميت ندهيد زیرا اين عدم پذيرش نيز جزئي از بيماري‌شان است و نياز به درمان دارد.

آلزايمر درمان مي‌شود؟

تنها با فراموشي‌هاي گاه و بيگاه نمي‌توانيد برچسب آلزايمر را به خودتان بچسبانید. تشخيص اين بيماري نياز به معاينه باليني دارد و با مراجعه به پزشك و انجام تست‌هاي حافظه مي‌توان عملكرد شناختي را تخمين زد. بعد از تشخيص بيماري،پزشك براساس نمره‌اي كه مي‌گيريد و با توجه به عددهاي جدول به شما خواهد گفت در چه مرحله‌اي از بيماري قرار داريد. بيماري آلزايمر درجات مختلفي دارد. ‌اين بيماري درمان قطعي ندارد و افراد مبتلا به آن بايد داروهاي‌شان را هميشه مصرف كنند تا سطح ناقل‌ها و هورمون‌هاي‌شان را بالا ببرند. داروها ممكن است عوارض گوارشي داشته باشند كه در صورت مشكل بهتر است با پزشك مشورت كنيد. هنگام مراجعه به پزشك اگر داروي خاصي مصرف مي‌كنيد، حتما پزشك‌تان را در جريان بگذاريد. بعضي از داروها مثل آنتي‌هيستامين و داروهاي ضدجنون و داروهاي مغزي اوضاع‌تان را بدتر می‌کنند.

چگونه با آلزايمري‌ها زندگي كنيم؟

با ديدن رفتارهاي عجيب و غريب پدربزرگ يا مادربزرگ‌تان به پزشك مغز و اعصاب مراجعه كنيد و در صورت تشخيص بیماری، درمان و داروهاي بيمار‌تان را جدي بگيريد. سرناسازگاري و جنگ با اين افراد نداشته باشيد. سعي نكنيد با تكرار مطالب همه‌چيز را به آنها ياد دهيد. تكرار براي بيمار آلزايمري كه مغزش كوچك شده، فايده‌اي ندارد. اگر مي‌خواهيد به آنها كمك كنيد فقط درك‌شان كنيد و به آنها اهميت دهيد. اگر بيمار آلزايمري در خانه داريد، هميشه نور مناسبي در فضا داشته باشيد و غروب‌ها و شب‌ها هميشه چراغ‌ خوابي را در منزل روشن بگذاريد.

تمام مطالب مهم را يادداشت كنيد و به ديوار بچسبانيد حتي اسم قسمت‌هاي مختلف خانه را هم سردر اتاق‌ها بزنيد تا راحت‌تر مكان‌هاي خانه را بيابد. اسم، آدرس و شماره تلفن را حتما در جيب‌شان قرار دهيد. اين بيماري نياز به بستري شدن ندارد اما چون اين بيماران مستعد مبتلا شدن به بيماري‌هاي عفوني هستند، ممكن است به انواع بيماري‌هاي عفوني مبتلا شوند و نياز به بستري شدن پيدا كنند. اگر بيمار آلزايمري داريد وظيفه سنگيني بر دوش شماست؛ اين بيماري ممكن است تا جايي پيش برود كه فرد كاملا ناتوان شود و قدرت كنترل مدفوع و ادرارش را هم از دست بدهد. مسلما در چنین شرایطی نگهداري از بیمار آلزایمری نياز به صبر و تلاش دارد.


راه فرار هم دارد؟

آلزايمر ممكن است سراغ هر كسي بيايد و همان‌طور كه گفتيم، مهم‌ترين عامل آن افزايش سن است كه كنترل گذر زمان از دست هيچ‌كس برنمي‌آيد. اما با راهكارهايي تا حدي مي‌توان شانس ابتلا به آن را كاهش داد. شما مي‌توانيد با كتاب خواندن به جنگ اين بيماري برويد. اگر نمي‌خواهيد آلزايمري شويد، سراغ علم برويد. همین‌طور زندگي سالم شما را از ابتلا به بسياري از بيماري‌ها از‌جمله آلزايمر در امان نگه مي‌دارد. طبق تحقيقات، كساني كه سطح علمي بالاتري دارند، كمتر به اين بيماري دچار مي‌شوند که چه بسا علت آن اهميت دادن بيشتر تحصيلكرده‌ها به داشتن زندگي سالم است.

حواس‌تان به تغذيه‌تان باشد و غذاهاي پرچرب نخوريد. براي در امان ماندن از اين بيماري، چهار ستون بدن‌تان را سالم نگه داريد و از فشارخون و سلامت قلب‌تان مطمئن شويد. همچنین با انجام آزمايش‌ها، سلامت تيروئيدتان را هم چك كنيد. افرادي که كم‌كاري تيروئید دارند بيشتر به آلزايمر مبتلا مي‌شوند. اگر نياز به درمان داشتيد، زود دست به كار شويد و سلامتي را اولويت اول زندگي‌تان قرار دهيد. سيگار و دود و دم را هم از خودتان دور كنيد، سيگار، سيستم مغزي‌تان را دچار مشكل مي‌كند. اگر از ترس مبتلا شدن به آلزايمر مدام مكمل مي‌خوريد، بد نيست بدانيد اين مكمل تاثير جدي در پيشگيري و درمان شما ندارد.

برخي از پزشكان مصرف ويتامين E را براي آلزايمر تجويز مي‌كنند كه مصرف آن بدون عوارض نيست و شانس ابتلا به بيماري قلبي را افزايش مي‌دهد. ‌تركيبات جنسينگ و جينكو هم نمي‌تواند شما را از شر فراموشي رها كند. كارساز بودن مصرف اين ويتامين‌ها و مكمل‌ها هم به‌طور علمي اثبات نشده و همه توصيه‌ها، نتيجه تجربيات است.