مهد کودک قبل از مدرسه خوب است یا بد؟
بچه‌هايي كه قبل از وارد شدن به مدرسه، مهدكودك رفتن را تجربه كرده‌اند، آرام‌تر و موفق‌ترند يا آنهايي كه تمام اين سال‌ها در خانه بوده‌اند؟
مجله سیب سبز - الناز مظاهري: تنها بالا رفتن هر روزه تعداد زنان شاغل نيست كه آمار بچه‌هايي را كه سال‌هاي پيش از دبستان‌شان را در مهدكودك‌ها مي‌گذرانند، بالا مي‌برد. اين روزها حتي بسياري از زنان خانه‌دار هم ترجيح مي‌دهند با فرستادن فرزندشان به مهدكودك، فضاي بهتري براي آموزش ديدنش فراهم كنند. اما محققان مي‌گويند تير اين مادرها نه در ايران بلكه در بسياري از كشور‌هاي جهان هميشه به هدف نمي‌خورد و وارد شدن بچه‌ها به مهدكودك در هر شرايطي، زمينه را براي رشد بهتر آنها فراهم نمي‌كند.
اگر شما هم ميان سپردن فرزندتان به مادربزرگش، پرستار بچه يا مربيان مهدكودك مردد مانده‌ايد، با توجه به شرايط خودتان و راهنمايي‌هاي ما، مي‌توانيد بهترين تصميم را براي پرورش كودكي موفق و سالم بگيريد. مطلبی که در ادامه می‌خوانید از كتاب‌هاي روانشناسي رشد نوشته لورا برك و کتاب شخصيت كودك نوشته پاول هنري ماسن، جروم كيگان، آلتا كارول هوستون و جان جين وي كانجر بر گرفته شده است.
حق با كدام گروه است؟
والديني كه موافق فرستادن فرزندشان به مهدكودك هستند، مي‌توانند به اندازه يك كتاب دليل محكمه‌پسند براي اين تصميم به شما ارائه كنند. از اينكه خودشان فضايي براي چند ساعت رسيدگي به برنامه‌هاي شخصي‌شان پيدا مي‌كنند گرفته تا فراهم شدن امكان بازي كودك با همسالان و آموزش ديدنش در مهدكودك، همه مي‌تواند به يك مادر براي ثبت‌نام فرزندش در چنين محيطي انگيزه دهد. اما مادراني كه ميلي به اين كار ندارند هم به اندازه كافي براي تصميم‌شان دليل دارند.
از نداشتن اطمينان براي كيفيت و شيوه مراقبتي كه در مهد انجام مي‌شود گرفته تا دلتنگي كودك در ساعت‌هاي دور از خانه و هر روز بيمار شدنش، همه به اين مادرها براي مراقبت كردن از كودك در خانه انگيزه مي‌دهد. در صفحه بعد به شما مي‌گوييم چطور هر دو گروه مي‌توانند حق را از آن خود كنند و با نگاه كردن از زاويه‌اي متفاوت به اين داستان، ديگري را به گرفتن تصميم نادرست متهم كنند.
مخالفان مهدكودك مي‌گويند
• واقعيت اين است كه تاثيرات طولاني‌مدت مثبت يا منفي مهدكودك بستگي به نوع مراقبتي دارد كه از كودك مي‌شود. سپردن كودك به مهدكودك‌هايي كه فاقد امكانات و شرايط مناسب هستند - اغلب مهدكودك‌ها در كشور ما در چنين شرايطي هستند- نتايج چندان مثبتي ندارد و اينجاست كه مي‌توانيم حق را به گروه دوم دهيم.
• از آنجا كه در اين مهدكودك‌ها كنش متقابل بين كودكان و مربيان مثل پدر و مادر با فرزند نيست، كيفيت غالب مهدكودك‌ها مدام تغيير مي‌كند و به همين دليل نظارت بر آنها دشوار است، دستمزد مربيان بسيار ناچيز است و مدام تغيير شغل مي‌دهند و. . . نمي‌توان انتظار مشاهده تاثيرات مثبت را در كودكاني كه به اين مهدها فرستاده مي‌شوند داشت. واقعيت اين است كه مهدكودك خوب گران و نادر است.
موافقان مهدكودك مي‌گويند
بررسي‌هاي ديگر نشان مي‌دهد حق به همان اندازه مي‌تواند با گروه اول هم باشد. مادراني كه به‌خاطر شاغل بودن يا دغدغه‌هاي ديگر، چاره‌اي جز سپردن كودك‌شان به ديگران ندارند در صورتي كه او را هر روز پيش يكي از آشنايان بگذارند به سلامت روان فرزندشان آسيب مي‌زنند.
كودكاني كه فرصت دلبسته شدن به يك مراقبت‌كننده را ندارند، مدام پرستارشان عوض مي‌شود، هر روز به يكي از آشنايان سپرده مي‌شوند يا در مهدي كه مربي‌هايش هر چند هفته يا چند ماه يك‌بار تغيير مي‌كند از آنها مراقبت مي‌شود، بيشتر دچار دلبستگي ناايمن، اضطراب و اختلال‌هاي روانشناختي مي‌شوند. هنگامي كه كودكان بي‌ثباتي چندين مهدكودك را تجربه مي‌كنند، سلامت روانشناختي‌شان كاهش مي‌يابد و مشكلات هيجاني و رفتار كودكان پيش‌دبستاني كه از لحاظ خلق‌وخو دشوار هستند به ميزان زياد بدتر مي‌شود.
مشكلات روانشناختي، تنها گريبان كودكاني كه مدام از خانه يكي به خانه ديگري مي‌روند را نمي‌گيرد؛ بچه‌هايي كه با مادران افسرده‌اي زندگي مي‌كنند كه حوصله سرگرم كردن‌شان را ندارد يا به مهدهاي شلوغ و بي‌كيفيتي مي‌روند كه برنامه‌اي براي سرگرم كردن بچه‌ها در آن طراحي نشده است هم در معرض آسيب‌هاي بسياري هستند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در صورتي كه كودكان پيش‌دبستاني و كودكستاني وقت زيادي را به صورت نافعال صرف نشستن و انجام دادن تكاليف كنند در مقايسه با اينكه به‌طور فعال در مراكز بازي مشغول باشند، رفتارهاي پراسترس بيشتري نشان مي‌دهند و اطمينان كمتري به توانايي‌هاي خود پيدا مي‌كنند.
محققان سوئدي مي‌گويند بچه‌هايي كه در نوباوگي و نوپايي به مهدكودك‌هاي مناسب وارد مي‌شوند، در اواسط كودكي و نوجواني تاثير اين اتفاق را بر قابليت‌هاي شناختي، هيجاني و حتي اجتماعي‌شان نشان مي‌دهند. موضوع مهم كيفيت مراقبتي است كه در خانه يا دور از خانه از كودك مي‌شود. محيط مهدكودك از لحاظ رواني ممكن است وضعيت مساعدي براي كودك فراهم كند؛ همان‌گونه كه در خانه ممكن است فراهم شود. آنچه براي رشد كودك در اين سنين اهميت دارد روابط متقابل گرم و مكرر بين كودكان و بزرگسالان، ارتباط كلامي، فرصت براي كاوش و فضا و تجهیزات مناسب سن كودك است.
مي‌خواهيد پرستار بگيريد؟
گرچه در شرايط ايده‌آل، بودن كودك در كنار يك پرستار تمام‌وقت و آشنا حداقل در دو سال اول به آرامش او كمك مي‌كند اما از آنجا كه در كشور ما پرستاري از كودك شغلي نیست كه نيازمند داشتن تحصيلات مرتبط باشد و اغلب پرستار‌ها در كنار مراقبت از کودک مسووليت نظافت خانه را نیز برعهده دارند، نمي‌توان حكم مفيدتر بودن حضور پرستار براي رشد كودكان در هر شرايطي را صادر كرد. اگر مدام آدم‌هاي مختلفي از كودك نگهداري كنند، ممكن است کودک احساس تنش و ناراحتي كند. در چنين شرايطي شايد بد نباشد كودك خود را در قبال پرداخت حقوق ماهانه به يكي از افراد فاميل يا دوستان جوياي كارتان بسپاريد تا نسبت به مراقبتي كه از فرزندتان مي‌شود، مطمئن باشيد.
مهد برود، مضطرب مي‌شود؟
نظريه‌هايي كه بر اهميت وابستگي تاكيد دارند، بعضي از روانشناسان را متقاعد كرده در صورتي كه كودك ساعاتي طولاني تحت مراقبت كسي غير از مادر خودش باشد از لحاظ وابستگي به مادر دچار مشكل خواهد شد. با اين وجود بررسي‌هاي ديگر از اين واقعيت حكايت مي‌كند كه تاثير مهدكودك در وابستگي كاملا روشن نيست. مطالعات بسياري در مورد رفتار كودكان مهدكودكي انجام شده كه نشان مي‌دهد غالب كودكان مهدكودكي حالاتي حاكي از وابستگي توام با احساس ايمني را داشتند و تنها مطالعات محدودي نشان مي‌دهد كه از بين كودكاني كه به مهد كودك مي‌رفتند، درصد مشكلات مربوط به وابستگي در كودكاني كه به مهدكودك مي‌رفتند، بيش از آنهايي بود كه در خانه بوده‌اند.
چرا نبايد مهدهاي ارزان را انتخاب كنيم؟
ورود بچه‌ها به مهدكودك‌هاي غيراستانداردي كه نه‌تنها كمكي به رشد كودكان نمي‌كند بلكه آنها را با بحران‌هاي تازه‌اي هم مواجه مي‌كند، تنها در كشور ما يك مشكل نيست. گزارش‌هايي كه از مهدكودك‌هاي آمريكا و كانادا منتشر مي‌شود، مي‌گويد مهدهاي اين كشور‌ها اغلب در وضعيت نامناسبي قرار دارند و تنها ۲۰ تا ۲۵ درصد مهدكودك‌ها براي تقويت رشد روانشناختي نوباوگان و كودكان نوپا تجربيات مثبت و تحريك‌كننده ايجاد مي‌كنند.
به گفته محققان، نوباوگان و كودكان خردسالي كه به مهدكودكی باكيفيت پایین مي‌روند در آزمون‌هايي كه مهارت‌هاي شناختي و اجتماعي را ارزيابي مي‌كند نمره پاييني مي‌گيرند. پژوهشگراني كه اين موضوع را بررسي مي‌كنند، مي‌گويند مهم نيست كودكي كه به مهدكودك بد وارد مي‌شود، از طبقه اجتماعي و اقتصادي متوسطي باشد يا اينكه در خانواده‌ای از طبقات محروم جامعه زندگي كند، از نظر آنها كودك در هر خانواده‌اي كه باشد با وارد شدن به مهدكودك‌هاي غيراستاندارد چند پله از نردبان رشد پايين‌تر مي‌افتد.
درحالي كه تاثير مخرب مهدكودك‌هاي بد بارها ثابت شده است، مهدکودک خوب در بعضي مواقع حتي مي‌تواند جاي خالي مراقبت‌هاي خانوادگي را هم پر كند. اين مهدهاي خوب و باكيفيت مي‌توانند تاثير منفي زندگي خانوادگي را كاهش دهند و به بچه‌هايي كه در خانه استرس يا حتي فقر را تجربه مي‌كنند، آرامش و فضاي مناسب براي رشد هديه كنند.
از بیمار شدنش نترسيد!
اگر شما در گروه مادراني هستيد كه مي‌گويند مهدكودك بچه را بیمار مي‌كند و به همين بهانه او را از حضور در كنار كودكان ديگر محروم مي‌كنند، شايد شنيدن نتيجه يكي از بررسي‌هاي پژوهشگران براي‌تان جالب باشد. سي‌ان‌ان از نتايج پژوهشي خبر داده كه مي‌گويد بیماری‌‌هاي هر روزه فرزند مهدكودكي شما چند سال بعد مي‌تواند از او فردي قوي‌تر بسازد. به گفته پژوهشگران عفونت‌هاي مكرري كه بچه‌هاي مهدكودكي به آنها دچار مي‌شوند، باعث مي‌شود در بزرگسالي سيستم ايمني قوي‌تري داشته باشند.
حالا چه كنيم؟
درست است كه روانشناسان توصيه مي‌كنند كودك دو تا دو سال و نيم اول زندگي‌اش را در خانه و در كنار مراقبت‌كننده‌ای دلسوز آشنا كه مدام او را در آغوش مي‌گيرد و به نگاهش با نگاهي سرشار از محبت پاسخ مي‌دهد بگذراند اما نمي‌توان قاطعانه گفت كه بعد از اين سن ماندن در خانه بيشتر از رفتن به مهد به سلامت روان كودك و پرورش مهارت‌هايش كمك مي‌كند. قطعا مهدكودك خوبي كه با معيارهاي آورده شده سازگار است، بيشتر از بودن او در كنار مراقبت‌كننده سالخورده‌اي كه به‌خاطر پادرد و كمردرد، زياد بودن كارهاي خانه يا بي‌حوصلگي‌اش امكان بازي با كودك و سرگرم كردنش را ندارد، مي‌تواند به رشد او كمك كند.
كدام مهدكودك براي فرزند شما مناسب است؟
پيش از آنكه نام فرزندتان را در مهدكودك بنويسيد، از چند مهد بازديد كنید و هرچه را مي‌بينيد در دفتري يادداشت كنيد تا بعد از تمام شدن بازديد‌هاي‌تان امكان مقايسه آنها با هم را داشته باشيد. توجه كردن به معيارهاي جهاني كه در ادامه آورده‌ايم هم مي‌تواند به شما كمك كند:
ويژگي‌هاي برنامه معيارها
محيط فيزيكي: محيط داخلي تميز و خوب است. نورپردازي مناسبي دارد و خوب تهويه مي‌شود. محل بازي حصاركشي شده در بيرون وجود دارد و وقتي همه بچه‌ها در كنار هم هستند، محيط آن، چندان شلوغ به نظر نمي‌رسد.
اسباب‌بازي و تجهيزات: اسباب‌بازي‌هاي مهد براي نوباوگان و كودكان نوپا مناسب است و در قفسه‌هايي كه به‌راحتي در دسترس بچه قرار دارد، چيده شده است. تخت، نيمكت، ميز و صندلي‌هاي مخصوص بچه‌ها وجود دارد و تجهيزات بيروني، اسباب‌بازي‌هاي سواري كوچك، تاب و محوطه بازي در دسترس كودك است.
نسبت مراقبت‌كننده از كودك: در مهدكودك‌ها، نسبت مراقبت‌كننده از كودك براي نوباوگان از یک به سه و براي كودكان نوپا از یک به شش بيشتر نيست. اندازه گروه (تعداد بچه‌ها در يك اتاق) از شش نوباوه با دو مراقبت‌كننده و ۱۲ كودك نوپا با دو مراقبت‌كننده بيشتر نيست.
فعاليت‌هاي روزمره: برنامه روزانه اوقاتي را براي بازي فعال، بازي آرام، چرت زدن، غذاي سبك و وعده‌هاي غذايي شامل مي‌شود. اين برنامه براي اينكه نيازهاي فردي كودكان را برآورده كند، انعطاف‌پذير است نه خشك. جو صميمانه و حمايت‌كننده است و كودكان هرگز بدون نظارت رها نمي‌شوند.
تعامل بين بزرگسالان و كودكان: مراقبت‌كنندگان بي‌درنگ به ناراحتي نوباوگان و كودكان نوپا پاسخ مي‌دهند، آنها را بغل مي‌كنند، براي آنها آواز مي‌خوانند، با آنها صحبت مي‌كنند و براي‌شان كتاب مي‌خوانند.
صلاحيت‌هاي مراقبت‌كننده: مراقبت‌كنندگان در زمينه رشد كودك، كمك‌هاي اوليه و ايمني آموزش ديده‌اند.
روابط با والدين: در هر زماني از والدين استقبال مي‌شود. مراقبت‌كنندگان هميشه با والدين درباره رفتار و رشد كودكان صحبت مي‌كنند.
اگر خودتان از او مراقبت مي‌كنيد...
منتشر شدن اخباري كه از بدرفتاري مربيان مهد در برخي شهرها حكايت مي‌كرد و البته ناتواني بسياري از خانواده‌ها در تامين هزينه مهدهاي خوب، بسياري از مادرها را به اين فكر انداخته كه يك‌تنه از فرزندشان مراقبت كنند. اگر شما هم در گروه مادراني قرار داريد كه حاضرند آينده شغلي و تحصيلي‌شان را فداي مراقبت از فرزندشان كنند و تا قبل از رسيدن او به سن مدرسه، در خانه و در كنار كودكي كه قرار نيست به مهد برود، بمانند فراموش نكنيد نگهداري از بچه‌هايي كه در سن مهدكودك هستند، كاري تمام‌وقت است.
اگر شما از صبح تا شب با مشغول كردن فرزندتان با شبكه پويا مي‌خواهيد از او مراقبت كنيد، بهتر است همين فردا نامش را در يك مهدكودك بنويسيد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كنش متقابل بين فرزند و پدر و مادر، اسباب‌بازي‌هاي مناسب و آزاد بودن كودك براي كاوش طبق برنامه‌اي منظم مي‌تواند نگهداري در خانه را برتر از رفتن كودك به مهد جلوه دهد اما در صورتي كه چنين امكاني براي بچه‌هاي پيش‌دبستاني نباشد، مادران افسرده باشند، مراقبت‌كننده فرصت، امكان يا ميل وقت گذراندن با كودك را نداشته باشد، ماندنش در خانه تنها به روان و البته امكان موفقيتش در آينده صدمه مي‌زند. پس اول شرايط و توان رواني خودتان را در نظر بگيريد و بعد در اين مورد تصميم‌گيري كنيد.
• واقعيت اين است كه تاثيرات طولاني‌مدت مثبت يا منفي مهدكودك بستگي به نوع مراقبتي دارد كه از كودك مي‌شود. سپردن كودك به مهدكودك‌هايي كه فاقد امكانات و شرايط مناسب هستند - اغلب مهدكودك‌ها در كشور ما در چنين شرايطي هستند- نتايج چندان مثبتي ندارد و اينجاست كه مي‌توانيم حق را به گروه دوم دهيم.
• از آنجا كه در اين مهدكودك‌ها كنش متقابل بين كودكان و مربيان مثل پدر و مادر با فرزند نيست، كيفيت غالب مهدكودك‌ها مدام تغيير مي‌كند و به همين دليل نظارت بر آنها دشوار است، دستمزد مربيان بسيار ناچيز است و مدام تغيير شغل مي‌دهند و. . . نمي‌توان انتظار مشاهده تاثيرات مثبت را در كودكاني كه به اين مهدها فرستاده مي‌شوند داشت. واقعيت اين است كه مهدكودك خوب گران و نادر است.
موافقان مهدكودك مي‌گويند
بررسي‌هاي ديگر نشان مي‌دهد حق به همان اندازه مي‌تواند با گروه اول هم باشد. مادراني كه به‌خاطر شاغل بودن يا دغدغه‌هاي ديگر، چاره‌اي جز سپردن كودك‌شان به ديگران ندارند در صورتي كه او را هر روز پيش يكي از آشنايان بگذارند به سلامت روان فرزندشان آسيب مي‌زنند.
كودكاني كه فرصت دلبسته شدن به يك مراقبت‌كننده را ندارند، مدام پرستارشان عوض مي‌شود، هر روز به يكي از آشنايان سپرده مي‌شوند يا در مهدي كه مربي‌هايش هر چند هفته يا چند ماه يك‌بار تغيير مي‌كند از آنها مراقبت مي‌شود، بيشتر دچار دلبستگي ناايمن، اضطراب و اختلال‌هاي روانشناختي مي‌شوند. هنگامي كه كودكان بي‌ثباتي چندين مهدكودك را تجربه مي‌كنند، سلامت روانشناختي‌شان كاهش مي‌يابد و مشكلات هيجاني و رفتار كودكان پيش‌دبستاني كه از لحاظ خلق‌وخو دشوار هستند به ميزان زياد بدتر مي‌شود.
مشكلات روانشناختي، تنها گريبان كودكاني كه مدام از خانه يكي به خانه ديگري مي‌روند را نمي‌گيرد؛ بچه‌هايي كه با مادران افسرده‌اي زندگي مي‌كنند كه حوصله سرگرم كردن‌شان را ندارد يا به مهدهاي شلوغ و بي‌كيفيتي مي‌روند كه برنامه‌اي براي سرگرم كردن بچه‌ها در آن طراحي نشده است هم در معرض آسيب‌هاي بسياري هستند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در صورتي كه كودكان پيش‌دبستاني و كودكستاني وقت زيادي را به صورت نافعال صرف نشستن و انجام دادن تكاليف كنند در مقايسه با اينكه به‌طور فعال در مراكز بازي مشغول باشند، رفتارهاي پراسترس بيشتري نشان مي‌دهند و اطمينان كمتري به توانايي‌هاي خود پيدا مي‌كنند.
محققان سوئدي مي‌گويند بچه‌هايي كه در نوباوگي و نوپايي به مهدكودك‌هاي مناسب وارد مي‌شوند، در اواسط كودكي و نوجواني تاثير اين اتفاق را بر قابليت‌هاي شناختي، هيجاني و حتي اجتماعي‌شان نشان مي‌دهند. موضوع مهم كيفيت مراقبتي است كه در خانه يا دور از خانه از كودك مي‌شود. محيط مهدكودك از لحاظ رواني ممكن است وضعيت مساعدي براي كودك فراهم كند؛ همان‌گونه كه در خانه ممكن است فراهم شود. آنچه براي رشد كودك در اين سنين اهميت دارد روابط متقابل گرم و مكرر بين كودكان و بزرگسالان، ارتباط كلامي، فرصت براي كاوش و فضا و تجهیزات مناسب سن كودك است.
مي‌خواهيد پرستار بگيريد؟
گرچه در شرايط ايده‌آل، بودن كودك در كنار يك پرستار تمام‌وقت و آشنا حداقل در دو سال اول به آرامش او كمك مي‌كند اما از آنجا كه در كشور ما پرستاري از كودك شغلي نیست كه نيازمند داشتن تحصيلات مرتبط باشد و اغلب پرستار‌ها در كنار مراقبت از کودک مسووليت نظافت خانه را نیز برعهده دارند، نمي‌توان حكم مفيدتر بودن حضور پرستار براي رشد كودكان در هر شرايطي را صادر كرد. اگر مدام آدم‌هاي مختلفي از كودك نگهداري كنند، ممكن است کودک احساس تنش و ناراحتي كند. در چنين شرايطي شايد بد نباشد كودك خود را در قبال پرداخت حقوق ماهانه به يكي از افراد فاميل يا دوستان جوياي كارتان بسپاريد تا نسبت به مراقبتي كه از فرزندتان مي‌شود، مطمئن باشيد.
مهد برود، مضطرب مي‌شود؟
نظريه‌هايي كه بر اهميت وابستگي تاكيد دارند، بعضي از روانشناسان را متقاعد كرده در صورتي كه كودك ساعاتي طولاني تحت مراقبت كسي غير از مادر خودش باشد از لحاظ وابستگي به مادر دچار مشكل خواهد شد. با اين وجود بررسي‌هاي ديگر از اين واقعيت حكايت مي‌كند كه تاثير مهدكودك در وابستگي كاملا روشن نيست. مطالعات بسياري در مورد رفتار كودكان مهدكودكي انجام شده كه نشان مي‌دهد غالب كودكان مهدكودكي حالاتي حاكي از وابستگي توام با احساس ايمني را داشتند و تنها مطالعات محدودي نشان مي‌دهد كه از بين كودكاني كه به مهد كودك مي‌رفتند، درصد مشكلات مربوط به وابستگي در كودكاني كه به مهدكودك مي‌رفتند، بيش از آنهايي بود كه در خانه بوده‌اند.
چرا نبايد مهدهاي ارزان را انتخاب كنيم؟
ورود بچه‌ها به مهدكودك‌هاي غيراستانداردي كه نه‌تنها كمكي به رشد كودكان نمي‌كند بلكه آنها را با بحران‌هاي تازه‌اي هم مواجه مي‌كند، تنها در كشور ما يك مشكل نيست. گزارش‌هايي كه از مهدكودك‌هاي آمريكا و كانادا منتشر مي‌شود، مي‌گويد مهدهاي اين كشور‌ها اغلب در وضعيت نامناسبي قرار دارند و تنها ۲۰ تا ۲۵ درصد مهدكودك‌ها براي تقويت رشد روانشناختي نوباوگان و كودكان نوپا تجربيات مثبت و تحريك‌كننده ايجاد مي‌كنند.
به گفته محققان، نوباوگان و كودكان خردسالي كه به مهدكودكی باكيفيت پایین مي‌روند در آزمون‌هايي كه مهارت‌هاي شناختي و اجتماعي را ارزيابي مي‌كند نمره پاييني مي‌گيرند. پژوهشگراني كه اين موضوع را بررسي مي‌كنند، مي‌گويند مهم نيست كودكي كه به مهدكودك بد وارد مي‌شود، از طبقه اجتماعي و اقتصادي متوسطي باشد يا اينكه در خانواده‌ای از طبقات محروم جامعه زندگي كند، از نظر آنها كودك در هر خانواده‌اي كه باشد با وارد شدن به مهدكودك‌هاي غيراستاندارد چند پله از نردبان رشد پايين‌تر مي‌افتد.
درحالي كه تاثير مخرب مهدكودك‌هاي بد بارها ثابت شده است، مهدکودک خوب در بعضي مواقع حتي مي‌تواند جاي خالي مراقبت‌هاي خانوادگي را هم پر كند. اين مهدهاي خوب و باكيفيت مي‌توانند تاثير منفي زندگي خانوادگي را كاهش دهند و به بچه‌هايي كه در خانه استرس يا حتي فقر را تجربه مي‌كنند، آرامش و فضاي مناسب براي رشد هديه كنند.
از بیمار شدنش نترسيد!
اگر شما در گروه مادراني هستيد كه مي‌گويند مهدكودك بچه را بیمار مي‌كند و به همين بهانه او را از حضور در كنار كودكان ديگر محروم مي‌كنند، شايد شنيدن نتيجه يكي از بررسي‌هاي پژوهشگران براي‌تان جالب باشد. سي‌ان‌ان از نتايج پژوهشي خبر داده كه مي‌گويد بیماری‌‌هاي هر روزه فرزند مهدكودكي شما چند سال بعد مي‌تواند از او فردي قوي‌تر بسازد. به گفته پژوهشگران عفونت‌هاي مكرري كه بچه‌هاي مهدكودكي به آنها دچار مي‌شوند، باعث مي‌شود در بزرگسالي سيستم ايمني قوي‌تري داشته باشند.
حالا چه كنيم؟
درست است كه روانشناسان توصيه مي‌كنند كودك دو تا دو سال و نيم اول زندگي‌اش را در خانه و در كنار مراقبت‌كننده‌ای دلسوز آشنا كه مدام او را در آغوش مي‌گيرد و به نگاهش با نگاهي سرشار از محبت پاسخ مي‌دهد بگذراند اما نمي‌توان قاطعانه گفت كه بعد از اين سن ماندن در خانه بيشتر از رفتن به مهد به سلامت روان كودك و پرورش مهارت‌هايش كمك مي‌كند. قطعا مهدكودك خوبي كه با معيارهاي آورده شده سازگار است، بيشتر از بودن او در كنار مراقبت‌كننده سالخورده‌اي كه به‌خاطر پادرد و كمردرد، زياد بودن كارهاي خانه يا بي‌حوصلگي‌اش امكان بازي با كودك و سرگرم كردنش را ندارد، مي‌تواند به رشد او كمك كند.
كدام مهدكودك براي فرزند شما مناسب است؟
پيش از آنكه نام فرزندتان را در مهدكودك بنويسيد، از چند مهد بازديد كنید و هرچه را مي‌بينيد در دفتري يادداشت كنيد تا بعد از تمام شدن بازديد‌هاي‌تان امكان مقايسه آنها با هم را داشته باشيد. توجه كردن به معيارهاي جهاني كه در ادامه آورده‌ايم هم مي‌تواند به شما كمك كند:
ويژگي‌هاي برنامه معيارها
محيط فيزيكي: محيط داخلي تميز و خوب است. نورپردازي مناسبي دارد و خوب تهويه مي‌شود. محل بازي حصاركشي شده در بيرون وجود دارد و وقتي همه بچه‌ها در كنار هم هستند، محيط آن، چندان شلوغ به نظر نمي‌رسد.
اسباب‌بازي و تجهيزات: اسباب‌بازي‌هاي مهد براي نوباوگان و كودكان نوپا مناسب است و در قفسه‌هايي كه به‌راحتي در دسترس بچه قرار دارد، چيده شده است. تخت، نيمكت، ميز و صندلي‌هاي مخصوص بچه‌ها وجود دارد و تجهيزات بيروني، اسباب‌بازي‌هاي سواري كوچك، تاب و محوطه بازي در دسترس كودك است.
نسبت مراقبت‌كننده از كودك: در مهدكودك‌ها، نسبت مراقبت‌كننده از كودك براي نوباوگان از یک به سه و براي كودكان نوپا از یک به شش بيشتر نيست. اندازه گروه (تعداد بچه‌ها در يك اتاق) از شش نوباوه با دو مراقبت‌كننده و ۱۲ كودك نوپا با دو مراقبت‌كننده بيشتر نيست.
فعاليت‌هاي روزمره: برنامه روزانه اوقاتي را براي بازي فعال، بازي آرام، چرت زدن، غذاي سبك و وعده‌هاي غذايي شامل مي‌شود. اين برنامه براي اينكه نيازهاي فردي كودكان را برآورده كند، انعطاف‌پذير است نه خشك. جو صميمانه و حمايت‌كننده است و كودكان هرگز بدون نظارت رها نمي‌شوند.
تعامل بين بزرگسالان و كودكان: مراقبت‌كنندگان بي‌درنگ به ناراحتي نوباوگان و كودكان نوپا پاسخ مي‌دهند، آنها را بغل مي‌كنند، براي آنها آواز مي‌خوانند، با آنها صحبت مي‌كنند و براي‌شان كتاب مي‌خوانند.
صلاحيت‌هاي مراقبت‌كننده: مراقبت‌كنندگان در زمينه رشد كودك، كمك‌هاي اوليه و ايمني آموزش ديده‌اند.
روابط با والدين: در هر زماني از والدين استقبال مي‌شود. مراقبت‌كنندگان هميشه با والدين درباره رفتار و رشد كودكان صحبت مي‌كنند.
اگر خودتان از او مراقبت مي‌كنيد...
منتشر شدن اخباري كه از بدرفتاري مربيان مهد در برخي شهرها حكايت مي‌كرد و البته ناتواني بسياري از خانواده‌ها در تامين هزينه مهدهاي خوب، بسياري از مادرها را به اين فكر انداخته كه يك‌تنه از فرزندشان مراقبت كنند. اگر شما هم در گروه مادراني قرار داريد كه حاضرند آينده شغلي و تحصيلي‌شان را فداي مراقبت از فرزندشان كنند و تا قبل از رسيدن او به سن مدرسه، در خانه و در كنار كودكي كه قرار نيست به مهد برود، بمانند فراموش نكنيد نگهداري از بچه‌هايي كه در سن مهدكودك هستند، كاري تمام‌وقت است.
اگر شما از صبح تا شب با مشغول كردن فرزندتان با شبكه پويا مي‌خواهيد از او مراقبت كنيد، بهتر است همين فردا نامش را در يك مهدكودك بنويسيد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كنش متقابل بين فرزند و پدر و مادر، اسباب‌بازي‌هاي مناسب و آزاد بودن كودك براي كاوش طبق برنامه‌اي منظم مي‌تواند نگهداري در خانه را برتر از رفتن كودك به مهد جلوه دهد اما در صورتي كه چنين امكاني براي بچه‌هاي پيش‌دبستاني نباشد، مادران افسرده باشند، مراقبت‌كننده فرصت، امكان يا ميل وقت گذراندن با كودك را نداشته باشد، ماندنش در خانه تنها به روان و البته امكان موفقيتش در آينده صدمه مي‌زند. پس اول شرايط و توان رواني خودتان را در نظر بگيريد و بعد در اين مورد تصميم‌گيري كنيد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر