چای سبز لاغرتان می کند ؟

چاي سبز يكي از نوشيدني‌هايي است كه اين روزها طرفداران زيادي دارد. گروهي آن را به دليل خواصش مي‌خورند و تعدادي هم با اين انگيزه كه نوشيدن چاي سبز آنها را از شر چربي‌هاي اضافه‌شان خلاص مي‌كند، آن را انتخاب مي‌كنند. حالا سوال اينجاست كه آيا واقعا نوشيدن چاي سبز، نقشي در سوزاندن چربي‌ها و مقدار كالري مصرفي روزانه ما دارد؟ اصلا مي‌توان اين نوشيدني را جايگزين چاي كرد؟ يا اين‌كه با گرم شدن هوا پابه پاي آب روي مصرف آن حساب كرد؟ دكتر محمدرضا وفا، متخصص تغذيه و رژيم درماني و دانشيار دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي ايران، در اين مطلب به همه اين پرسش‌ها پاسخ مي‌دهد.


تفاوت اصلي چاي سبز با چاي سياه يا همان چاي معمولي كه اغلب مورد استفاده قرار مي‌‌گيرد تنها در نحوه فرآوري آن‌هاست. در مورد چاي سياه فرايند تخمير يا ماندن برگ چاي، مدت زمان بيشتري طول مي‌كشد‌ در نتيجه چاي به رنگ تيره در مي‌آيد؛ اما در چاي سبز، تخمير كامل انجام نمي‌گيرد ‌به همين دليل رنگ آن تا اندازه‌اي تغيير مي‌كند. اما جدا از رنگ، ويژگي‌هاي برگ چاي نيز تحت‌تاثير اين تخمير دچار تغييراتي مي‌شود. مسلما وقتي تخمير در مدت زمان كمتري انجام گيرد، مواد مغذي موجود در برگ چاي كه مهم‌ترين آن‌ها از نظر سلامت تغذيه‌اي، فلاونوئيدها يا تركيبات آنتي‌اكسيداني گياهي هستند، بيشتر حفظ مي‌شوند. از همين روست كه در برگ چاي سبز تركيبات آنتي‌اكسيداني و فلاونوئيدها به مقدار قابل توجهي بيشتر از چاي سياه هستند. فلاونوئيدها در حقيقت اصلي‌ترين آنتي‌اكسيدان‌هاي موجود در برگ چاي هستند كه راديكا‌ل‌هاي آزاد را در بدن خنثي مي‌كنند و به سالم نگه‌داشتن سلول‌ها و بافت‌هاي بدن كمك مي‌كنند. از اين نظر مي‌توان گفت مزاياي مصرف چاي سبز به دليل داشتن تركيبات آنتي‌اكسيداني در مقايسه با چاي سياه بيشتر است.


چاي سبز تنها مي‌تواند به مقدار بسيار جزئي متابوليسم بدن را افزايش دهد. به دليل همين ويژگي، بسياري از افراد حدود ۴ تا ۵ ليوان در روز چاي سبز مي‌نوشند. درحالي‌كه حتي در اين شرايط هم افزايش متابوليسم آنقدري نيست كه بتواند پاسخگوي دريافت مقدار كالري اضافي مصرفي ما باشد. اما اين همه ماجرا نيست. معمولا مصرف چاي، چه چاي سبز و چه چاي سياه بيشتر از ۲ تا ۳ ليوان در روز از نظر تغذيه‌‌اي نه تنها مفيد نيست، بلكه براي سلامت مضر هم هست. مصرف زياد نوشيدني‌هايي مثل چاي به‌شدت مدر است در نتيجه باعث مي‌شود آب و الكتروليت‌ها از بدن دفع شوند. بنابراين مصرف زياد اين نوشيدني‌ها مي‌تواند منجر به اختلال آب و الكتروليت در بدن شود. از سوي ديگر تركيبات آلكانوئيدي موجود در چاي مي‌تواند در اثر مصرف زياد مشكلات تحريك‌پذيري و حساسيت‌هاي ويژه عصبي را هم در پي داشته باشد. اين در حالي است كه مصرف متعادل آن يعني ۲ تا ۳ ليوان در روز مي‌تواند در بدن آرامش ايجاد كند.



به دليل تركيبات فلاونوئيدي و آلكانوئيدي كه در برگ چاي سبز وجود دارد، اين چاي مي‌تواند به افزايش متابوليسم بدن كمك ‌كند. اما اين افزايش متابوليسم بسيار جزئي است و از نظر فيزيولوژي به اين معناست كه صرف انرژي در بدن بيشتر مي‌شود. داستان مصرف چاي سبز و نقشي كه در لاغري بازي مي‌كند هم از همين جا ناشي مي‌شود. در حقيقت برخي افراد به دليل اين ويژگي چاي را پررنگ مي‌كنند و مدعي خاصيت لاغركنندگي چاي سبز به دليل بالا بردن متابوليسم بدن مي‌‌شوند. درحالي‌كه واقعيت قضيه اينجاست كه اين مقدار افزايش متابوليسم بسيار جزئي است و اين يك تصور باطل است كه ما به هر شكل و به هر اندازه كه بخواهيم غذا بخوريم و كالري دريافت كنيم، به اين اميد كه خوردن چاي سبز مي‌تواند انرژي اضافي دريافتي ما را بسوزاند.



در كنار مقدار، زمان نوشيدن چاي هم بسيار مهم است. موضوعي كه بايد در اين خصوص درنظر گرفت، تاثير چاي بر كاهش جذب آهن است. خيلي‌ها تصور مي‌كنند تنها چاي سياه است كه موجب كاهش جذب آهن مي‌شود و خوردنش را بايد حداقل يك ساعت بعد از غذا به تاخير انداخت؛ درصورتي كه از اين نظر، تفاوتي بين چاي سبز و سياه وجود ندارد، زيرا تركيبات آلكانوئيدي و پلي‌فنول‌هاي موجود در هر ۲ نوع آنها مانع جذب اين ماده معدني ارزشمند مي‌شود. در حقيقت تركيبات آلكانوئيدي كه در چاي وجود دارد اجازه نمي‌دهد آهن، روي يا حتي كلسيم موجود در غذا جذب بدن شود. به عبارت ديگر، تركيبات آلكانوئيدي در دستگاه گوارش به آهن، روي و كلسيم كه از عناصر ضروري تغذيه سالم هستند متصل مي‌شوند و اجازه نمي‌دهند اين عناصر جذب بدن شوند. بنابراين براي جلو‌گيري از اين عارضه، توصيه مي‌كنيم بلافاصله بعد از صرف غذا به‌خصوص زماني كه وعده غذايي شما منبع خوبي از اين عناصر است چاي ننوشيد؛ چه چاي سبز و چه چاي سياه. از آنجا كه معمولا كمبود آهن در خانم‌ها و دخترخانم‌هاي جوان بيشتر به چشم مي‌خورد، به اين دوستان توصيه مي‌كنيم در مورد زماني كه به نوشيدن چاي اختصاص مي‌دهند و حفظ فاصله آن با زمان صرف غذا دقت بيشتري به خرج دهند.

چاي بهترين نوشيدني بعد از آب است. اين نوشيدني به‌خصوص از نوع سبز آن (تخمير در مورد چاي سبز كامل انجام نمي‌گيرد)، يك منبع طبيعي بدون چربي و كربوهيدرات، متشكل از كافئين، تئوفيلين، نيافين و آنتي‌اكسيدان‌هايي مثل فلاونوئيدهاست. در حقيقت مصرف چاي علاوه بر اين موارد تامين‌كننده رنگدانه‌هايي است كه بدن ما قادر به دريافت آن از راه‌هاي ديگر نيست. بسياري از علاقه‌مندان به چاي سبز فكر مي‌كنند اين چاي كافئين ندارد درحالي‌كه همان مقدار كافئيني كه در يك فنجان چاي سياه وجود دارد، در چاي سبز هم موجود است. تفاوت بين چاي سبز و سياه بيشتر در خاصيت آنتي‌اكسيداني آن‌هاست كه آن هم از زمان كمتر تخمير برگ چاي سبز نسبت به چاي سياه ناشي مي‌شود.


مفيد است ما لاغرتان نمي‌كند!

چاي از نظر دانش تغذيه يك نوشيدني مفيد است و به دليل خواص آنتي‌اكسيداني كه دارد مصرف آن قابل توصيه است؛ اما تنها به اين شرط كه 2تا 3 ليوان در روز مصرف شود. به عبارت ديگر، نوشيدن چاي سبز يا هر نوع نوشيدني ديگري كه به‌عنوان لاغر‌كننده از آن ياد مي‌شود، هرگز نمي‌تواند به تنهايي چنين ويژگي را در پي داشته باشد و صرفا يك سو ‌استفاده كاملا تبليغاتي است. براي كاهش وزن، كنترل ميزان كالري دريافتي در طول روز و البته فعاليت‌هاي ورزشي همزمان، مناسب‌ترين گزينه است. ورزش و انجام فعاليت‌هاي فيزيكي نه تنها سوخت‌وساز بدن را بالا مي‌برد بلكه براي سلامت قلبي، ريوي و ماهيچه‌اي ما هم بسيار مفيد است، البته يادآوري اين نكته ضروري است كه نقش ورزش در سوزاندن كالري‌هاي مصرفي هم در گرو كنترل مقدار كالري دريافتي ما به‌طور روزانه است.


چرا براي بيماران قلبي مفيد است؟

يكي از عوامل اصلي امراض و حمله‌هاي قلبي، وجود كلسترول بالا در خون انسان است. چاي سبز علاوه بر ويتامين‌هاي A و C، باعث كاهش كلسترول در خون هم مي‌شود كه اين موضوع خطر حمله قلبي و امراضي از اين دست را تا اندازه‌اي پايين مي‌آورد. همچنين مصرف چاي سبز مي‌تواند از بروز بيماري‌هاي قلبي- عروقي جلوگيري كند. اما به شرط آن‌كه متعادل مصرف شود. وجود راديكال‌هاي آزاد در سرخرگ مي‌تواند منجر به بروز بيماري‌هاي قلبي- عروقي شود. درحالي‌كه تركيبات فلاونوئيدي موجود در چاي سبز مي‌توانند از پوشش دروني سرخرگ در برابر راديكال‌هاي آزاد محافظت كنند و به اين وسيله از بروز بيماري‌هاي قلبي جلوگيري كنند. از سوي ديگر كاتچين موجود در چاي سبز فعاليت آنزيم ليپاز را كه مسئول هضم چربي‌ها در لوزالمعده است را مهار مي‌كند. در نتيجه شكستن چربي با سرعت بسيار كمتري صورت مي‌گيرد و چربي خون هم با سرعت كمي بالا مي‌رود. بايد دقت كرد تمام اين خواص تنها زماني قابل اتكا هستند كه چاي سبز به مقدار متعادل و بدون همراهي با شكر و شيريني مصرف شود. در اين شرايط حتي مي‌توان روي نقش مثبت چاي سبز در كنترل فشار خون و متادلاكردن آب و املاح در بدن هم حساب كرد.


اگر در فضاي باز كار مي‌كنيد،بنو شيد

در فصل‌هاي گرم سال مثل تابستان و گاهي بهار از آنجا كه با گرم شدن هوا، ميزان تعريق بدن افزايش پيدا مي‌كند، بدن به‌طور طبيعي براي تامين آب از دست رفته نياز بيشتري به مايعات پيدا مي‌كند. در اين شرايط بهترين راه جبران، نوشيدن آب ساده است. اما از آنجا كه عرق كردن باعث مي‌شود مقدار زيادي از آب و الكتروليت‌هاي بدن دفع شود، چاي هم مي‌تواند در كنار آب به‌عنوان يك نوشيدني مناسب به شمار رود. در اين شرايط چاي به‌خصوص چاي سبز به دليل همراه داشتن آب و الكتروليت‌‌ها و املاح مي‌تواند به حفظ و تعادل آب و املاح در بدن كمك كند. نقش چاي سبز به‌خصوص در مورد افرادي كه به دليل شرايط كاري زمان زيادي را در معرض آفتاب قرار دارند، براي تامين املاح مورد نياز بدن آنها بسيار زياد است. بنابراين اگر به هر دليلي زمان زيادي را بيرون از خانه سپري مي‌كنيد، براي رفع عطش و جبران آب و الكتروليت‌هايي كه از دست داده‌ايد مي‌توانيد در كنار آب، روي چاي سبز هم به‌عنوان يك نوشيدني مناسب حساب كنيد.

باز نشر اختصاصی: B artarinha.ir