ادعاهایی درباره کرونا؛ ویکس و کافور و خودزنی

برترین‌ها: ویدئوها و پست‌های زیادی در اینستاگرام، تلگرام و واتس‌اپ دست به دست می‌شود که در آنها، راهکارهایی برای مقابله با ویروس کرونا ارائه شده است. در این مطلب به سراغ دو ویدئوی تلگرامی می‌رویم که در کانال‌های پرطرفدار منتشر شده و دست به دست می‌شود.

یک ویدئوی تلگرامی که در کانال پرطرفدار لالالند منتشر شده، ادعا می‌کند با زدن مشت به قفسه سینه و جناغ، می‌توان جلوی ورود ویروس کرونا به بدن را گرفت. این البته یکی از ادعا‌هایی است که در این ویدئوی پنج دقیقه‌ای مطرح می‌شود و بخشی از چهار توصیه‌ی این فرد برای افزایش سلامتی است. او می‌گوید با مالیدن دست‌ها به هم، زدن ناخن‌ها به هم، مشت زدن به جناغ سینه و گذاشتن انگشت وسط بالای لب، می‌توان سلامتی بدن را تضمین کرد. ما در این مطلب، ادعا‌های دیگر او را بررسی نمی‌کنیم و تنها به سراغ ادعایی می‌رویم که می‌گوید ضربه جناغ سینه، جلوی ورود کرونا را می‌گیرد.

نویسنده این پست تلگرامی فرد داخل تصویر را «پزشک» معرفی می‌کند که «بدون هیچ چشم‌داشت مالی برای سلامت ایرانیان چهار تکنیک فوق‌العاده ساده و کاربردی برای جلوگیری از ابتلا به کرونا ارائه می‌کند». این پست روز ۲۸ مهر ۱۳۹۹ ماه بارگذاری شده و تا لحظه نوشتن این گزارش (روز اول آبان) بیش از ۱۲۳ هزار بار دیده شده است.

شخصی که از او فیلمبرداری شده می‌گوید: «هر چقدر می‌توانی به جناغ سینه‌ات ضربه بزن. این کار نشاط بدن را بالا می‌برد.» او در ادامه ادعا می‌کند: «آدرنالینی که این ضربه‌ها در مغز تولید می‌کند نمی‌گذارد هیچ ویروسی وارد بدن شود.» او در ادامه صحبت‌های خود اشاره می‌کند که با همین روش، بدون اینکه از ماسک استفاده کند در جامعه حاضر می‌شود و مریض‌های مبتلا به کووید ۱۹ را نیز معالجه می‌کند.

این فرد در بخش دیگری از صحبت‌های خود ادعا می‌کند که کرونا فقط از طریق دهان می‌تواند وارد بدن می‌شود و اگر افراد کبد، ریه و کلیه قوی داشته باشند، این ویروس نمی‌تواند وارد بدن شود. او چند بار تاکید می‌کند «وقتی به سینه‌ی خود مشت بکوبید، ویروس اصلا نمی‌تواند وارد بدن شما شود.»

آیا مشت زدن باعث جلوگیری از ابتلا به کرونا می‌شود؟

خیر. تا آنجایی که ما گشتیم جایی چیزی نزدیک به این مضمون پیدا نکردیم که نشان دهد مشت زدن به قفسه سینه تاثیری در کووید۱۹ یا حتی بیماری دیگری دارد. راه انتقال ویروس کرونا از طریق تماس فیزیکی یا تنفس در هوایی است که در آن ذرات ویروس وجود دارند. معلوم نیست مشت زدن چگونه می‌تواند جلوی انتقال به ویروس را بگیرد یا باعث تقویت کبد، ریه یا کلیه می‌شود.

آیا فرد داخل تصویر پزشک است؟

ما این شخص را نمی‌شناسیم، اما بعید است پزشک باشد. او واژه «ماسک» را هم عوامانه و به اشتباه «ماکس» تلفظ می‌کند. توالی ادعا‌های عجیب و غریب درباره تنظیم انسولین با استفاده از انگشت میانی یا ناخن زدن برای جلوگیری از ریزش مو و… هم دلیل دیگری برای این است که شنونده و بیننده را به تردید می‌اندازند.

آیا راه حل موثر یا داروی قطعی برای پیشگیری یا درمان کرونا وجود دارد؟

هنوز نه. تاکنون هیچ واکسن یا داروی موثر قطعی برای پیشگیری یا درمان کرونا شناخته نشده است. «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری» آمریکا (CDC) درباره محافظت در برابر کووید ۱۹ می‌گوید: «هنوز هیچ واکسنی برای جلوگیری از ابتلا به کووید ۱۹ وجود ندارد و بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا، این است که افراد در معرض این ویروس قرار نگیرند.» این توصیه دقیقا مخالف ادعایی است که در ویدئو، مطرح می‌شود. CDC می‌گوید این ویروس از طریق ارتباط شخص با شخص منتقل می‌شود و سرفه، عطسه و صحبت کردن می‌تواند شانس ابتلا از فرد به فرد دیگر را افزایش دهد. ضمن اینکه ویروس علاوه بر دهان، از طریق بینی هم منتقل می‌شود.

نهاد‌هایی مانند سازمان بهداشت جهانی و همچنین کلینیک مایو که متخصصان زیادی از سراسر جهان در آن حضور دارند و تازه‌ترین یافته‌های علمی و تجربی خود را در مواجهه با کووید ۱۹ در آن منتشر می‌کنند. سازمان بهداشت جهانی در توصیه‌های عمومی خود می‌گوید باید فاصله اجتماعی را رعایت کنیم، دست‌ها را به طور مداوم بشوییم و در کنار این دو مساله، از ماسک نیز استفاده کنیم. کلینیک مایو هم در توصیه‌های خود به فاصله اجتماعی، زدن ماسک، پوشاندن بینی، چشم و دهان و همچنین تمیز کردن سطوح اشاره می‌کند.

در هیچ کدام از این توصیه‌های معتبر و علمی، اعلام نشده که مصرف دارو یا انجام کاری خاص (مانند ضربه زدن به قفسه سینه) می‌تواند جلوی ابتلا به ویروس بیماری کووید ۱۹ را بگیرد.

ویدئوی دیگیری که در شبکه‌های اجتماعی ایرانی دست به دست می‌شود، ادعا می‌کند با بو کردن ویکس و کافور می‌توان جلوی ورود ویروس کرونا به بدن را گرفت یا آن را ضعیف کرد. فردی که در این ویدئو خود را به عنوان پزشک معرفی می‌کند به بینندگان توصیه می‌کند ویکس را در یک ظرف آب گرم بریزند و هر نیم ساعت یا یک ساعت آن را بو کنند تا کرونا نگیرند. در این مطلب، این ادعا را بررسی می‌کنیم.

ادعا چیست؟

فردی که به نظر می‌رسد خود را پزشک معرفی می‌کند در این ویدئو ادعا می‌کند که می‌خواهد «راهکاری ساده برای کم‌اثرکردن یا بی‌اثر کردن کرونا بدهد.» این فرد ادعا می‌کند با وجود اینکه بیماری کرونا هنوز ناشناخته است، اما راه‌حل درمان آن مشابه سایر بیماری‌های مشابه است.

او در ادامه به کافور اشاره می‌کند و آن را یکی از مواد طبیعی دنیا می‌داند که طبع سردی دارد. او می‌گوید: «از آنجایی که ویروس‌ها و میکروب‌ها هوازی هستند وقتی بوی کافور به آن‌ها می‌رسد، علیل و ذلیل شده و خیلی از این ویروس‌ها می‌میرند، چون طبع سرد برایشان کشنده است.»

این فرد در ادامه توصیه می‌کند افراد داروی ویکس Vicks را داخل آب گرم بریزند، زیرا این دارو، کافور دارد. او ادعا می‌کند وقتی بوی ویکس داخل بدن می‌رود، باعث گرم‌شدن بدن شده و این موضوع، سیستم دفاعی بدن را تقویت می‌کند. او در پایان ویدئو می‌گوید: «این بهترین راه پیشگیری از ابتلا به کرونا است. بو کردن ویکس باعث می‌شود که ویروس وارد نشود یا باعث می‌شود که ویروس تضعیف شود.»

آیا ویکس و کافور تاثیری در پیشگیری یا درمان کرونا دارد؟

خیر. تا آنجا که ما گشتیم هیچ پژوهش علمی معتبری پیدا نکردیم که ادعای تاثیر ویکس در درمان یا پیشگیری از کرونا را تایید کند. گزارش‌هایی که در روزنامه‌های ایران منتشر شده نشان می‌دهد این ویدئو و احتمالا مطالب مشابهی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، باعث شده بسیاری گمان کنند با بو کردن ویکس یا بخور آن می‌توانند جلوی ابتلا به کووید ۱۹ را بگیرند و مردم برای تهیه ویکس به داروخانه‌ها مراجعه می‌کنند. این کار در مقطعی باعث شده ویکس در داروخانه‌های ایران کم‌یاب شود.

آیا استفاده از ویکس می‌تواند خطرناک باشد؟

بله. استفاده مداوم از ویکس می‌تواند باعث ایجاد بیماری تنفسی شود. مرکز پزشکی دانشگاه MIT در پاسخ به سوالی درباره تاثیر ویکس بر کرونا می‌نویسد: «استفاده از ویکس برای درمان کووید ۱۹ در عمل بی‌تاثیر است و حتی می‌تواند شما را بسیار بیمار کند.» این مرکز پزشکی توضیح می‌دهد که هر چند ویکس می‌تواند برای کاهش علائم سرماخوردگی یا گرم‌کردن پوست شما به کار رود، اما اینکه بخواهید ویکس را مدام بو کنید، خطر ابتلا به بیماری «Exogenous Lipoid Pneumonia» یا به اختصار ELP را به همراه دارد؛ یک بیماری تنفسی شبیه آسم.

این مرکز می‌گوید موادی که درون داروی ویکس قرار دارند می‌تواند عارضه‌ای ریوی را به وجود آورد که اثرات آن شبیه به کووید۱۹ است. این مرکز می‌گوید مصرف کم ویکس برای درد‌های موضعی روی پوست یا حتی بخور کردن آن می‌تواند به شما برای سرماخوردگی یا آنلفوانزا کمک کند، اما «اگر می‌خواهید برای جلوگیری از انتشار کووید ۱۹ اقدامی بکنید، ویکس را زمین بگذارید و دست‌هایتان را با صابون بشویید.»

آیا حل کردن ویکس در آب گرم خطرناک است؟

بله. در سایت Vicks که تولیدکننده اصلی و صاحب برند این دارو است، هیچ اشاره‌ای به موثر بودن آن برای کووید ۱۹ نشده است. اما در در بخش سوالات متداول این سایت هشدار داده شده «ویکس را در آب داغ حل نکنید.» همچنین گفته شده: «برای استفاده بیش از سه بار در روز (برای درد‌های موضعی) اجازه پزشک بگیرید.»

نهاد‌های معتبر علمی چه می‌گویند؟

مراجعه به سایت‌های رسمی سلامت نیز، به ما کمک می‌کند تا به این سوال پاسخ دهیم که آیا به لحاظ علمی، بو کردن ویکس می‌تواند جلوی ویروس کرونا را بگیرد یا نه. به عنوان مثال وزارت بهداشت کانادا، سرویس سلامت همگانی بریتانیا NHS و همچنین مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا در توصیه‌های خود برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا، رعایت فاصله اجتماعی، شستن دست‌ها و استفاده از ماسک را پیشنهاد کرده‌اند. سازمان بهداشت جهانی نیز به صورت مشخص در بخشی که باور‌های نادرست اشاره می‌کند اعلام کرده است هنوز هیچ درمان و دارویی برای کووید ۱۹ شناخته نشده است.