تاریخچه‌ای جالب از مار‌پله، شطرنج و چند بازی دیگر بردگیم

برترین ها - ترجمه از محمد کاملان: نیاز انسان به سرگرمی باعث شده تا انواع و اقسام بازی‌ها و سرگرمی‌های مختلف در طول تاریخ ابداع شوند، این روزها به لطف پیشرفت فناوری‌های جدید، بیشتر سرگرمی‌ها به سمت دیجیتال شدن پیش‌رفته‌اند و انصافاً هم باید گفت دنیای دیجیتال، پرده جدیدی از سرگرمی‌ها را به روی انسان باز کرده است. اما بازی‌های بردگیم یا به اصطلاح تخته‌ای از آن دسته بازی‌هایی هستند که هرگز قدیمی نمی‌شوند و حتی پیشرفت بازی‌های دیجیتال نتوانسته از محبوبیت بازی‌های بردگیم بکاهد.

در همین راستا از آنجایی که شب‌های بلند زمستان را پیش‌رو داریم و بازی‌هایی مانند شطرنج و مارپله بهانه‌خوبی برای گذران این شب‌هاست در ادامه با هم به تاریخچه‌ای از محبوب‌ترین بازی‌های بردگیم اشاره خواهیم کرد.

بازی تویستر (Twister)

در سال ۱۹۶۵ مردی با نام رین گاینِر (Reyn Guyner) سخت در تلاش بود تا یک کمپین تبلیغاتی برای واکس بچه‌ها، راه بیاندازد. وی برای اینکار از یک کفپوش که نقطه‌‌هایی روی آن قرار داشت کمک گرفت تا از این طریق بچه‌ها تعامل شاد و متفاوتی برای واکس زدن کفش‌های خود داشته باشند.

تمایل بچه‌ها به گذاشتن دست و پا بر روی نقطه‌های این کفپوش باعث شد تا رین گاینر به فکر این بیافتد که امکان ساخت یک بازی جدید با ایده‌ای که داشته وجود دارد. در نتیجه گاینر با دو نفر از افرادی که در زمینه ساخت بازی‌های بردگیم تخصص داشتند مشورت و همکاری کرد و در نهایت شاهد ساخت و معرفی بازی با نام King's Footsie بودیم. این بازی بردگیم مدتی بعد با نام Pretzel معرفی شد و در نهایت شاهد مدل کامل‌تر آن با نام تویستر بودیم.

تویستر ایده‌های جالب و جذاب زیادی دارد و همین امر نیز باعث شده تا این بازی بردگیم محبوبیت پیدا کند. اگر به ساز و کار بازی‌های برد گیم دقت کنید حتماً متوجه خواهید شد که در تمامی این بازی‌ها، از بازیکنان خواسته می‌شود کنار صفحه بازی مرتب و منظم بنشینند، اما در تویستر خبری از مرتب نشستن نیست و این بازی، بازیکنان را به انجام حرکات عجیب و غریب و قرار گرفتن در موقعیت‌های خنده‌دار بر روی نقطه‌هایی مخصوص صفحه آن وادار می‌کند.

این امر باعث شده تا بازی تویستر به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین و البته خنده‌دارترین بازی‌های بردگیم اخیر شناخته شود، انجام این بازی محدودیت سنی خاصی ندارد و بچه‌های بالای ۵ سال تا سالمندان به راحتی می‌توانند با تویستر لحظه‌های خوبی را تجربه کنند.

بازی روپولی (Monopoly)

بازی مونوپولی که در کشور ما با نام روپولی هم شناخته می‌شود از آن دسته بازی‌هایی است که سال‌های زیادی در میان گیم‌بردبازهای ایرانی حضور دارد و با یک بازی جذاب و طولانی طرف هستیم که گاهی اوقات بیشتر از ۱۰ ساعت بازیکنان را سرگرم خود می‌کند.

در خصوص تاریخچه بازی روپولی ادعاهای مختلفی مطرح شده که قابل استنادترین آن‌ها حکایت از ایجاد این بازی در دهه ۳۰ میلادی دارد. این‌گونه که پیداست در آن زمان فردی با نام چارلز دارُو (Charles Darrow)، بازی روپولی را ابداع کرده است. البته گفته می‌شود ایده اولیه ساخت این بازی توسط هنرمندی با نام لیزی مگی (Lizzie Magie)، در سال ۱۹۰۴ با ساخت بازی با نام Landlord's Game مطرح شده است.

هدف لیزی مگی از ساخت این بازی بیشتر جنبه سیاسی داشته و از قرار معلوم می‌خواست به افراد عادی بفهماند که ثروتمندان جامعه، طبقه کارگر را تحت فشار قرار می‌دهند و از آن‌ها بهره‌کشی می‌کنند. وی با ساخت این بازی قصد داشت تا به طبقه ضعیف جامعه بفهماند که ثروتمندان همیشه طبقه کارگر را در فقر و بدبختی نگه می‌دارند تا بیشترین ثروت و دارایی را راهی جیب‌های خودشان کنند.

در نهایت به دنبال مشکلات اقتصادی که در سال ۱۹۲۹ در آمریکا رخ داد و جامعه به افسردگی شدیدی فرو رفت، بازی روپولی طرفداران بیشتری پیدا کرد و همان‌گونه که اشاره شد چارلز دارُو ایده ساخت بازی روپولی را سرقت کرد و این بازی را با نام مونوپولی به برادران پارکر فروخت. جالب اینجاست که لیزی مگی نیز به عنوان مالک و دارنده حق اختیار ساخت بازی مونوپولی در برابر این معامله و فروش امتیاز بازی مونوپولی از جانب چارلز دارُو به برادران پارکر شکایتی نداشت و مدعی بود این روش باعث می‌شود تا بازی مونوپولی به تولید انبوه برسد و در دسترس افراد بیشتری قرار بگیرد تا از این طریق هدف نهایی لیزی مگی در معرفی چهره سیاه ثروتمندان در پیش روی کارگران به نتیجه برسد.

پس از گذشت مدتی بازی روپولی به تولید انبوه رسید و فروش میلیون‌ دلاری را به دنبال داشت. از آن زمان تاکنون بازی روپولی به نمادی برای نمایش حرص و طمع ثروتمندان شناخته می‌شد. جالب اینجاست که پس از فروش انبوه بازی روپولی و موفقیت این بازی تخته‌ای، این چارلز دارُو بود که تمامی افتخارهای ساخت این بازی را از آن خود کرد و تا مدت‌ها کسی نمی‌دانست در‌واقع این لیزی مگی بوده که بازی روپولی را ساخته بود.

بازی مارپله

بعید به نظر می‌رسد فردی در دوران کودکی خود بازی مارپله را تجربه نکرده باشد. این بازی در سایر کشورها نیز ریشه‌ای قدیمی دارد و گفته می‌شود تاریخچه بازی مارپله به بیش از ۲ هزار سال قبل باز می‌گردد. با گشت و گذاری در تاریخ به ریشه بازی مارپله در قرن دوم قبل از میلاد در هندوستان بر‌می‌خورید.

این بازی در‌واقع فلسفه‌ای خردگرایانه داشته و پله‌ها در بازی مارپله از خوبی و نیکی حکایت دارند و مارهای این بازی در‌واقع همان نیروهای شر و بد هستند که همیشه به‌ ناگاه سروقت انسان می‌‌آیند. همان‌گونه که حتماً مارپله بازی کرده‌اید به‌خوبی می‌دانید در این بازی شانس نقش مهمی دارد و به راحتی ممکن است یک بازیکن از بالاترین پله‌ بازی مارپله به پایین‌ترین پله‌ منتقل شود. هندی‌ها دلیل خاصی برای طراحی این بازی و قرار دادن مارهای سمی و پله‌ها داشتند و می‌خواستند به بچه‌ها بیاموزند که کارهای خوب آن‌ها را راهی پله‌های بالاتر می‌کند و اعمال ناشایست آن‌ها را دچار مارهای سمی می‌کند و به مراتب پایین‌تر می‌فرستد.

اگر با فلسفه هندو آشنا باشید حتماً می‌دانید که در این فلسفه کارما و کاما نقش مهمی دارد و سرنوشت که همان‌ تاس بازی مارپله است در کنار هوس که همان مارهای بازی هستند دائماً بازیکن را در میان پله‌ها بالا و پایین می‌فرستند. البته طبق معمول در بازی مارپله نیز همانند زندگی، سرنوشت نقش مهمی دارد و این تاس‌ها هستند که برنده یا بازنده شدن بازیکن را درنهایت مشخص می‌کنند.

در نسخه اصلی و اولیه مارپله، بازیکنی که به بالاترین پله می‌رسید و برنده می‌شد به Moksha دست می‌یافت. این جایزه در‌واقع همان رستگاری هست که انسان‌ها به دنبال آن می‌گردند. البته کاملاً مشخص است در نسخه‌ای از مارپله که راهی اروپا و آمریکا شد خبری از این اصول فلسفی نیست. حتی در ایران نیز با یک بازی معمولی طرف هستیم که کسی فکرش را نمی‌کند اهداف متعالی در پی آن نهان شده باشد اما در مجموع مارپله از آن بازی‌هایی است که انتظار می‌رود حتی در سال‌های آینده نیز همچنان اسباب سرگرمی کودکان و خانواده‌ها را فراهم کند.

بازی سرنخ (کلودو) (Cluedo)

در دهه ۳۰ میلادی یک انگلیسی جوان با نام آنتونی پرَت (Anthony Prat)، که علاقه زیادی به مطالعه رمان‌های جنایی، مهمانی‌رفتن و نواختن پیانو داشت زندگی می‌کرد. این جوان به خوش‌گذرانی و زندگی راحت خود ادامه داد تا اینکه جنگ جهانی دوم، دامن دنیا را گرفت و توقفی عظیم را در صنعت سرگرمی شاهد بودیم. در این بین اگر تاریخ جنگ جهانی دوم را مطالعه کرده باشید حتماً به خاطر دارید که انگلستان دائماً بمباران می‌شد و به همین منظور چراغ‌های شهر وقت و بی‌وقت خاموش بود.

خانواده‌های انگلیسی چاره‌ای نداشتند به‌غیر از اینکه از ترس جان خود در زیرزمین منازل یا پناه‌گاه‌ها حضور پیدا کنند و همین امر باعث شد تا روابط اجتماعی میان مردم و خانواده‌ها عملاً در انگلیس از بین برود.

آنتوی پرت نیز که علاقه زیادی به دور هم نشینی داشت به فکر راه چاره‌ای افتاد تا شب‌ها سر خانواده‌ها را گرم کند. در نتیجه با توجه به علاقه وافر خود به رمان‌های جنایی، یک بازی تخته‌ای با نام «جنایت» (Murder) ساخت. در این بازی شخصیت‌های عجیب و غریب و مرموزی با اسم‌های جنایی حضور داشتند که با پیدا کردن سرنخ باید پرده از راز یک جنایت مخوف بردارند. بازی آنتونی پرت ایده‌های جالبی داشت و به همین دلیل توانست بازی خود را به شرکت Waddington در سال ۱۹۴۵ بفروشد اما از آنجایی که پس از جنگ جهانی مواد خام برای تولید محصولات غیرضروری مانند بردگیم‌ها وجود نداشت ساخت این بازی چهار سال به تعویق افتاد تا اینکه در نهایت با تغییر نام این بازی به Cluedo شاهد معرفی و عرضه آن در اروپا و آمریکا بودیم.

از قرار معلوم بخت با آنتونی پرت یار نبود و بازی «سرنخ»، فروش خوبی را تجربه نکرد، در نتیجه در سال ۱۹۵۳، آنتونی پرت امتیاز بازی خود را با مبلغ ناچیز ۵ هزار پوند به‌فروش رساند. درنهایت بازی سرنخ در بازارها جهانی مورد توجه قرار گرفت و فروش میلیونی را تجربه کرد اما آنتونی پرت که امتیاز بازی را فروخته بود چیزی دستگیرش نشد.

بازی یاتزی (Yahtzee)

تاس از آن دسته ابزارهای مهم بازی‌های تخته‌ای است و سرنوشت برد و باخت بازی‌های زیادی بوسیله تاس مشخص می‌شد. بازی یاتزی نیز که بر پایه تاس بناشده ظاهراً توسط یک زوج بسیار ثروتمند ابداع گردیده‌ است. این زوج که علاقه زیادی به تفریح در کشتی بزرگ خود داشتند، اوقات فراغت خود را به تاس بازی روی عرضه کشتی می‌پرداختند.

مدتی پس از اینکه این زوج ثروتمند بازی یاتزی را ابداع کردند به فکر این افتادند که این بازی را به تولید انبوه برسانند، در نتیجه این بازی را نزد فردی با نام ادوین اس لوویی (Edwin A. Lowe) بردند. وی ید طولایی در ساخت و فروش بازی‌های تخته‌ای داشت و پیش از این با ساخت بازی با نام بینگو (Bingo)، توانسته بود سودسرشاری به جیب بزند.

ادوین اس لوویی امتیاز ساخت بازی یاتزی را از این زوج خریداری کرد و به دلایل کاملاً ناشخصی نام این زوج هرگز برملا نشد. بازی یاتزی از زمان ابداع تاکنون دستخوش تغییرات زیادی نشده است و این روزها به لطف پیشرفت گوشی‌های هوشمند به راحتی می‌توانید نسخه‌های مختلف این بازی تخته‌ای سرگرم کننده را دانلود و با گوشی خود مشغول به بازی شوید.

بازی جنگا (Jenga)

تاریخچه ابداع بازی جنگا به آفریقا باز می‌گردد، این بازی توسط یک آفریقایی با نام لسلی اسکات ابداع شد و مدتی بعد با نقل مکان لسلی از آفریقا به انگلستان، راه خود را به دنیا باز کرد. لسلی اسکات دوران کودکی خود را در کشورهای مختلف قاره آفریقا سپری کرد و به همراه برادران و خواهرانش تکه‌های چوب را روی هم می‌گذاشتند و بازی می‌کردند. هر کدام از این چوب‌ها ظاهر و ابعاد متفاوتی داشت و این امر باعث شده بود تا این بازی جذاب و سرگرم‌کننده به‌نظر برسد.

لسلی در بیست سالگی راهی آمریکا شد و تکه‌های چوبی که با آن‌ها بازی می‌کرد را در سفر همراه خود داشت. وی از هرفرصتی استفاده می‌کرد و در دورهمی‌های مختلف با سایر افراد مشغول بازی می‌شد و چوب‌ها را با دقت روی هم می‌گذاشتند. استقبال مردم از بازی که ابداع کرده بود باعث شد تا به فکر فروش آن بیافتد. در نتیجه لسلی اسکات با دقت تمام، تعداد ۱۰۰ قطعه چوبی را تراش داد و این بازی را که جنگا نام‌گذاری کرده بود در یک نمایشگاه بازی و سرگرمی معرفی نمود.

جالب است بدانید عبارت جنگا یک واژه زنگباری است که معنای ساخت و ساز می‌دهد. در اوایل بازی جنگا فروش خوبی را تجربه نکرد اما پس از اینکه این بازی توسط شرکت بازی‌سازی معروف ایروین تویز، (Irwin Toys)، خریداری شد و مدتی بعد در اختیار شرکت Hasbro قرار گرفت با فروش چشمگیری روبرو شد و امروزه به عنوان یکی از جدیدترین و سرگرم‌کننده‌ترین بازی‌های رومیزی قرن حاضر شناخته می‌شود.

شطرنج

بسیاری از هواداران بازی‌های بردگیم، شطرنج را سلطان بازی‌های رومیزی قلمداد می‌کنند و عده‌ زیادی از طرفداران شطرنج بر این باور هستند که شطرنج قدمتی بسیار کهن دارد. جالب است بدانید بهترین بازی رومیزی دنیا تنها چیزی حدود ۱۵۰۰ سال عمر دارد و ریشه بازی شطرنج به هندوستان باز می‌گردد.

شطرنج در قرن پنجم بعد از میلاد مسیح در هندوستان بازی می‌شد، شطرنج در هندوستان محبوب بود، اما محبوبیت اصلی شطرنج پس از راهی شدن این بازی به ایران پدیدار شد. هوش و ذکاوت ایرانی‌ها باعث شد تا شطرنج را نه تنها به‌عنوان یک بازی که به‌عنوان یک حرفه و مشغولیت ذهنی قلمداد کنند. در نتیجه شطرنج به وسیله‌ای برای آموزش و تقویت هوش در میان ایرانیان تبدیل شد.

در آن زمان ایرانی‌ها شطرنج را برای محک زدن میزان هوش افراد به کار می‌گرفتند. تمامی این موارد باعث شد تا شطرنج دوران شکوه خود را در میان ایرانی‌ها تجربه کند. شطرنج مدت‌های زیادی در آسیا باقی ماند تا اینکه درنهایت در قرون وسطی راه خود را به اروپا پیدا کرد و این روزها به یک رشته ورزشی بسیار پرطرفدار تبدیل شده است. خوشبختانه هنوز هم، ایران حرف اول را در شطرنج می‌زند و به قهرمانان شطرنج‌باز ایرانی افتخار می‌کنیم.

در پایان پیشنهاد می‌کنیم اگر شما هم از طرفداران بازی‌های تخته‌ای هستید و بازی خاصی را سراغ دارید که بساط سرگرمی شما و اهل منزل را فراهم می‌کند، در قسمت نظرات ما و سایر کاربران را در جریان نام و مشخصات این بازی قرار دهید.