ندانستنی‌های جالب (۹)

مجله همشهری دانستنیها - جلال افشار:

1. زمین در تابستان به خورشید نزدیک تر است

جمله بالا تنها برای ۱۰ درصد از مردم زمین درست است و برای ۹۰ درصد دیگر که در نیم کره شمالی کره زمین زندگی می کنند این جمله اشتباه تلقی می شود. زمین در مداری بیضی شکل اما نه چندان کشیده ای، در حال گردش به دور خورشید است و در نتیجه در بخشی از سفر خود به دور خورشید، اندکی به آن نزدیک تر و در بخش دیگر اندکی از آن دورتر است. زمین در نزدیکترین فاصله مداری خود با خورشید با حضیض مداری، حدود ۱۴۷ میلیون کیلومتر و در دورترین فاصله با اوج مداری ۱۵۲ میلیون کیلومتر با خورشید فاصله دارد؛

بدین ترتیب بین نزدیک ترین فاصله زمین تا خورشید و دورترین فاصله حدود پنج میلیون کیلومتر تفاوت وجود دارد اما این فاصله عامل به وجود آمدن فصل ها روی زمین نیست. فصل ها به دلیل انحراف محور دوران زمین به دور خودش به وجود می آیند. محوری که زمين حول آن به دور خود می چرخد باصفحه مدار چرخش زمین به دور خورشید حدود 23.5 درجه زاویه دارد و همین باعث می شود تا برای نیمی از سال یکی از نیم کره های زمین به سوی ماه لمیده شود و نور بیشتری از خورشید دریافت کند.

هر نیم کره ای که به سوی خورشید لمیده باشد شاهد تابستان خود خواهد بود برای ساکنان نیم کره شمالی که مسکن حدود 90 درصد انسان هاست؛ حضيض مداری، نزدیکترین فاصله زمین تا خورشید، حوالی انقلاب زمستانی (نیمه اول دی ماه) اتفاق می افتد و اوج مداری حوالی انقلاب تابستانی؛ به عبارت دیگر برای ساکنان نیم کره شمالی، تابستان ها اتفاقا زمانی است که خورشید از زمین دورتر است و در زمستان ها، زمین به خورشید نزدیک تر است. البته این اوضاع در نیم کره جنوبی برعکس است و تابستان نیمکره جنوبی همزمان با نزدیک تر بودن زمین به خورشید اتفاق می افتد.

۲. عطارد داغ ترین سیاره منظومه شمسی است

عطارد، نزدیک ترین سیارهی منظومه شمسی به خورشید است و طبیعی است که به نظر برسد ظهرهای عطارد، گرم ترین مکان های منظومه شمسی باشد، اما جهنم واقعی منظومه ما کمی دورتر از خورشید و بر سطح سیاره دوم بنا شده، جایی زیر ابرهای فشرده ناهید درخشان و زیبارو، جهنمی واقعی برقرار است.

دلیل این که سیاره زهره (ناهید) با وجود فاصله دورتر از خورشید دمای بیشتری نسبت به سطح عطارد دارد، به این موضوع برمی گردد که زهره را جوی غلیظ احاطه کرده است. عمده این جو را گازهای گلخانه ای تشکیل داده اند و پدیده گرمایش مهارنشدنی این سیاره به دلیل اثر گلخانه ای به بیشینه خود رسیده است. بدین ترتیب عطارد با وجود تحمل روزهایی سوزان و شب هایی سرد و زمهریر، لقب گرم ترین نقطه منظومه شمسی را به سیاره زیباروی زهره واگذار کرده است.

3. خورشید زردرنگ است

کافی است سرتان را بالا بگیرید و خورشید را ببینید و تشخیص دهید که چه رنگی است. وقتی هنگام طلوع یا غروب به خورشید بنگرید؛ خورشید را زرد و نارنجی و گاهی دم غروب سرخ فام می بینید. توهم زردفامی خورشید زمانی تقویت می شود که در متون اخترفیزیکی می خوانیم که خورشید را در رده ستاره هایی معروف به کوتوله های زرد طبقه بندی کرده اند. واقعیت آن است که نور مرئی خورشید ما، ترکیبی از رنگ های مختلف بنفش تا قرمز است؛ همان نورهای رنگین کمان با طیفی که با عبور نور خورشید از میان منشور به آن تجزیه می شود. به همین دلیل نوری که از ترکیب طول موج های مختلف تشکیل دهنده طیف خورشید ساطع و به وسیله چشمان ما درک می شود، سفید است.

اما دلیل این که عمدتا در آسمان خورشید را زرد و نارنجی یا مایل به قرمز می بینیم، به این مسئله بر می گردد که هنگام طلوع و غروب، نور خورشید مسافت بیشتری را درون جو زمین طی می کند و در نتیجه طول موج های کوتاه تر تشکیل دهنده طیف (سبز، آبی و بنفش) بیشتر در جو پراکنده می شوند؛ در نتیجه خورشید زردتر به نظر می رسد. وقتی خورشید بر فراز آسمان است، این طول موج های کوتاه تر در برخورد با مولکول های جو زمین پراکنده می شوند و به همین دلیل هم آسمان آبی به نظر میرسد. با وجود آن که خورشید از فضا سفید رنگ دیده می شود؛ اما شدت تابش خورشید در محدوده نور سبز طیف مرئی به بیشینه خود می رسد؛ اما این به معنی سبز بودن خورشید نیست.

۴. اگر گوشی شب در شارژ بماند باتری آن خراب می شود

ممکن است شنیده باشید که شارژ کردن بیش از حد گوشی می تواند باعث خراب شدن باتری آن شود یا این که اگر گوشی در طول شب در شارژ بماند، آسیب خواهد دید. به عبارت دیگر، گفته می شود پس از رسیدن شارژ باتری گوشی به مرز 100 درصد، متصل ماندن گوشی به برق، باعث کاهش ظرفیت باتری آن می شود، اما دقيقا این طور نیست.

البته این باور نادرست ریشه هایی دارد و به همین دلیل است که هنوز و همچنان بسیاری از کاربران به آن باور دارند. چندین سال پیش باتری های «لیتیوم-یونی» هنوز به اندازه کافی توسعه پیدا نکرده بودند و اگر به مدت زیاد در شارژ می ماندند، داغ می شدند. همین داغ شدن واقعا باعث می شد باتری آسیب ببیند و نتواند عملکردی مناسب داشته باشد. این مشکل حتی در مواردی می توانست منجر به انفجار باتری شود.

اما دستگاه های مدرن و امروزی به قدری هوشمند شده اند که بتوانند مدیریت انرژی بهتری داشته باشند. به همین دلیل در شارژ ماندن گوشی بعد از شارژ کامل مشکل خاصی ایجاد نمی کند. در واقع بیشتر گوشی های هوشمند بعد از این که باتری آنهابه طور کامل شارژ شد، به طور خودکار از رسیدن جریان برق به باتری جلوگیری می کنند. تنها دلیلی که ماندن گوشی در شارژ می تواند باعث نگرانی شود، این است که بدنه یا محافظ گوشی طراحی مناسبی نداشته باشد و گرما را به خوبی منتقل و دفع نکند. به جز این مورد، وصل ماندن گوشی به شارژر، حتی در تمام طول شبه جای نگرانی ندارد.

5. باتری گوشی یا لپ تاپ را پیش از شارژ حتما باید تا آخر مصرف کنید

این ایده که همیشه پیش از شارژ کردن مجدد باتری، باید شارژ آن را تا آخر مصرف کرد، زمانی ایده درستی بوده است، اما در مورد باتری های امروزی صحت ندارد. در سال های دور باتری های «نیکل هیدرید فلز» (Nickel - metal hydride یا NiMH) و باتری های «نیکل کادمیم» (Nickel Cadmium یا NiCad) باب بودند. این نوع باتری ها مشکلی داشتند که در اصطلاح به أن «حافظه باتری» (battry memory) یا «اثر حافظه» (memory effect) گفته می شد؛ این باتری ها تنها در صورتی که شارژشان تا آخر مصرف می شد، می توانستند «به خاطر بیاورند» که چقدر انرژی مصرف کرده اند و هنگام شارژ شدن، همان مقدار انرژی را جذب کنند. برای نمونه اگر فردی باتری نیکل کادمیم خود را وقتی که شارژ آن به ۲۰ درصد برسد، شارژ کند

و زمانی که شارژ آن به ۷۰ درصد رسید، از برق بکشد، آن وقت به مرور زمان، باتری دچار اثر حافظه می شود. به این ترتيب، باتری فکر می کند کمترین شارژ باتری (صفر درصد) همان ۲۰ درصد است و بیشترین شارژ (صددرصد) هم همان ۷۰ درصد اما باتری های امروزی از نوع «لیتیم-یونی» ( lithium - ion یا Li-ion) هستند (باتری گوشی و لپ تاپ شما به احتمال قوی از همین نوع است) و این باتری ها مشکل ذکر شده راه دست کم در حد باتری های قدیمی، ندارند. در واقع، اگر اجازه بدهید باتری های لیتیم-یونی پیش از شارژ مجدد تا آخر خالی شوند، بیش از آن که فایده داشته باشد، ضرر دارد. به این دلیل که باتری های لیتیم-یونی «چرخه شارژ تعداد دفعاتی که یک باتری می تواند به طور کامل پر و خالی شود محدودی دارند و پس از به پایان رسیدن این چرخه، مقدار شارژ کمتری در خود ذخیره می کنند.

خوشبختانه روش استفاده صحیح از باتری های امروزی ساده است؛ پیش از آن که شارژ باتری دستگاه شما کاملا به پایان برسد آن را به شارژر وصل کنید. به عبارت دیگر، هر وقت که فرصت کردید گوشی با لپ تاپ تان را به شارژ بزنید و به هیچ وجه درگیر این نباشید که صبر کنید تا باتری آنها به آخر برسد. به این ترتیب، با هر بار شارژ کردن دیگر یک چرخه کامل از تعداد چرخه های مفید باتری کم نخواهد شد. نکته دیگر این که دشمن اصلی باتری های دستگاه های امروزی، دمای بالاست. هر چقدر بتوانید باتری گوشی یا لپ تاپتان را (هنگام شارژ شدن یا هنگام استفاده) خنک تر نگه دارید، مدت طولانی تری برای شما کار خواهد کرد.

۶. هر چه رزولوشن نمایشگر گوشی بیشتر باشد، بهتر است

بسیاری از گوشی های هوشمند پرچمدار امروزی، نمایشگرهایی با استاندارد «QHD» دارند. به عبارت دیگر، تعداد پیکسل های نمایشگرهای آنها چهار برابر تعداد پیکسل های یک نمایشگر «اچ دی» یا «720p» است. همین موضوع ممکن است باعث شود تصور کنیم نمایشگرهای «QHD» می توانند کیفیتی بهتر از نمایشگرهای «فول اچ دی» (یا «1080p») و «اچ دی» داشته باشند.

در شرایطی که روی کاغذ به نظر می رسد این موضوع حقیقت داشته باشد و گوشی سازان از این اعداد و استانداردها برای هرچه بهتر جلوه دادن گوشی های هوشمند جدیدشان بهره می برند، اما واقعیت چیز دیگری است. واقعیت این است که چشم انسان در زمینه تشخیص دادن دقیق پیکسل های موجود در روی یک نمایشگر، محدودیت دارد. به بیان ساده تر، تراکم پیکسل نمایشگرها، از حدی به بعد برای چشم غیر مسلح انسان تشخیص ناپذیر است. بنابراین رزولوشن بالاتر یک نمایشگر، به تنهایی به معنای کیفیت بیشتر آن نمایشگر نیست و عوامل دیگری در کیفیت دیداری تصاویر و ویدئوهایی که یک نمایشگر به نمایش می گذارد، دخیل است.

7. هر چه تعداد خط های آنتن گوشی بیشتر کیفیت تماس بهتر

بسیاری از کاربران تصور می کنند که اگر هر پنج خط آنتن تلفنشان روشن و آنتن به اصطلاح «پُر» باشد، تماس های صوتی و سرویس اینترنت همراهشان بهترین کیفیت را خواهد داشت. این طور نیست. خطوط آنتن نشان دهنده قدرت سیگنال دریافتی از نزدیک ترین برج مخابراتی است، اما اگر تعداد گوشی های وصل شده به این برج مخابراتی از حد مشخصی بیشتر باشد، ممکن است تماس صوتی یا اینترنت همراه تان کیفیت مناسبی نداشته باشد. برای نمونه، جمعیت اطراف یکی از میدان های تهران، به راحتی می توانند تمام ظرفیت برج مخابراتی نزدیک آن میدان را پر کنند،

اما در یک محدوده کم جمعیت روستایی، یک برج مخابراتی می تواند محدوده ای به شعاع چند کیلومتر را پوشش دهد. به این ترتیب ممکن است در چنین منطقه ای، سیگنال دریافتی از برج مخابراتی، به دلیل دوری، کاملا قوی نباشد، اما تماس صوتی مناسبی بتوانید برقرار کنید. همچنین کیفیت و استانداردها و نوع پوشش شبکه اپراتور شما هم در کیفیت تماس با اینترنت همراه تان تأثیر مستقیم دارد. اپراتوری که در منطقه ای پوشش اینترنت «۳G» یا «۴G» ندارد، نمی تواند سرویس اینترنت مناسبی ارائه بدهد، حتی اگر سیگنال دریافتی از برج های مخابراتی آن قدرتمند باشد.

۸. ویروس سرعت کامپیوتر را پایین می آورد

کاربرانی که فکر می کنند می توانند بدون استفاده از آنتی ویروس، کامپیوترشان را در برابر آسیب های بدافزاری حفظ کنند، ممکن است تصور کنند عملکرد مناسب کامپیوتر، به معنای سالم و بدون ویروس بودن آن است. فیلم های هالیوودی این باور را جا انداخته اند که اگر کامپیوتری ویروس بگیرد، اول از همه روی نمایشگر آن تصویر جمجمه به نمایش در خواهد آمد یا این که اگر کامپیوتر ویروسی شود، تسک منیجر ویندوز نشان خواهد داد که پردازنده کامپیوتر عملکردی غیرعادی دارد اما حقیقت این است که هرچند این امکان وجود دارد که بدون استفاده از آنتی ویروس برخی ویروس ها را تشخیص داد، ولی بسیاری از ویروس ها، رد و نشانه مشخصی ندارند.

برای نمونه، بعضی از بدافزارهای «بات نت» (botnet)، تلاش می کنند بدون آن که ردی از خودشان باقی بگذارند، به منابع سخت افزاری کامپیوتر دسترسی پیدا کنند. کی لاگرها و تروجان ها هم که به دنبال به دست آوردن اطلاعات شخصی کاربران هستند، ممکن است به راحتی تشخیص داده نشوند. بیشتر بدافزارها کمتر از 100 مگابایت از حافظه رم را اشغال می کنند و در پس زمینه سیستم عامل اجرا می شوند. نیاز پردازشی این بدافزارها هم پایین است و در نتیجه بدون آن که آنتی ویروسی به روز داشته باشید یا این که سیستم عاملتان را در سطح حرفه ای بشناسید، ممکن است نتوانید حضور این ویروس ها روی کامپیوترتان را تشخیص بدهید.

9. هکرها نابغه هایی هستند که معمولا توانایی های بالایی دارند

وقتی مجموعه ای از ایمیل ها یا عکس های خصوصی افراد در اینترنت پخش می شود، معمولا رسانه ها این رویدادها را به مغزهای متفکری نسبت می دهند که کارشان تروریسم سایبری است. باور رایج این است که چنین هک هایی را شعبده بازان مدرنی انجام می دهند که با ساعت ها نشستن در برابر کامپیوتر و برنامه نویسی های پیچیده، عملیات های بزرگ هک و دزدی اطلاعات را رهبری می کنند. اما واقعیت این است که بیشتر این نوع نفوذها، از طریق روش هایی به نسبت ساده انجام می شود. برای نمونه، وقتی می خواهیم رمز عبور حساب های کاربری مان را در سایت های مختلف عوض کنیم،

معمولا باید به پرسش هایی پاسخ بدهیم تا معلوم شود واقعا خودمان هستیم که قصد عوض کردن رمز عبور را داریم، نه شخصی دیگر. پرسش هایی از این دست که نام والدین مان چیست یا در چه مدرسه ای درس خوانده ایم اما در عمل، پیدا کردن پاسخ چنین پرسش هایی برای دیگران کار چندان پیچیده ای نیست. برای نمونه ممکن است پیش از این در صفحه فیس بوک تان درباره دوران تحصیل تان و مدرسه ای که در آن درس خوانده اید، چیزی گفته باشید یا این که پدر و مادرتان هم صفحه فیس بوک داشته باشند. چنین اطلاعاتی برای کسانی که بخواهند رمز عبور ای میلتان را با استفاده از منوی «Forgot Password» تغییر بدهند و در نهایت به ایمیل های شما دسترسی پیدا کنند، می تواند مفید باشد.

در واقع هک کردن حساب های کاربری افراد به کمک اطلاعات خصوصی ای که از راه ها مختلف به دست می آید، یکی از معمول ترین روش های هک است و با اصطلاح «مهندسی اجتماعی» به آن اشاره می شود. برخی از بدنام ترین هکرهای تاریخ امنیت سایبری، در واقع کسانی بوده اند که مهارت اصلی شان، فریب دادن افراد و به دست آوردن اطلاعاتی خصوصی و سازمانی از طریق آنها بوده است. بنابراین، با مقداری جستجو در گوگل و شناختن رفتارهای انسانی، هر کسی می تواند به هکر تبدیل شود. ضعیف ترین بخش هر سیستمی، در واقع خود انسان ها هستند و در نتیجه هدف قرار دادن آنها و بهره برداری از اشتباه های انسانی، می تواند ساده ترین راه نفوذ به هر سیستمی باشد.

۱۰. بدون دوربین DSLR نمی توانید عکس خوب بگیرید

دوربین هایی که این روزها برای گوشی های هوشمند طراحی و ساخته می شود، به قدری پیشرفت کرده اند که می شود گفت نیاز بسیاری از کاربران را به دوربین های دیجیتال (چه دوربین های «ببین و بگیر» و چه دوربین های حرفه ای و نیمه حرفه ای «DSLR») از بین برده اند. البته موضوع این نیست که دوربین گوشی ها از هر جهتی بهتر از دوربین های حرفه ای شده اند، بلکه نکته اینجاست که بیشتر کاربران برای گرفتن عکس های جذاب و دیدنی، نیازی به قابلیت های دوربین های حرفه ای ندارند.

در واقع اگر عکاسی علاقه مندی اصلی شما نیست و نمی خواهید در دنیای لنزها، سه پایه ها، فیلترها و فلش ها گشت و گذار کنید و از امکانات و قابلیت های مختلف هر کدام از این ابزارها به طور کامل بهره بگیرید، دلیلی ندارد که سراغ دوربین های حرفه ای بروید. گرفتن عکس های جذاب، بیش از هر چیز نیاز به خلاقیت دارد، خلاقیتی که دوربین های گوشی های امروزی بیشتر اوقات جلوی بروز آن را نمی گیرند و دوربین های DSLR هم لزوما آن را در خود ندارند.