پیشرفت های پزشکی شگفت انگیز در سال ۲۰۱۷

برترین‌ ها - ترجمه از الهام مظفری : پیشرفت‌های تکنولوژیکی شیوه برقراری ارتباط، سفر و کسب و کار را تغییر داده و تاثیر زیادی هم در سلامتی داشته اند. بسیاری از مردم از اعتیاد به اینترنت، گوشی‌های هوشمند و بازی‌های ویدئویی و همچنین افزایش انزوای ناشی از وابستگی ما به روش‌های ارتباطی که به ما اجازه می‌دهد از ارتباط رو در رو با اشخاص دیگر اجتناب کنیم، شکایت می‌کنند. اما همین تکنولوژی دنیا را به یک شهر کوچک یا روستا تبدیل کرده است که با اشتراک گذاری اطلاعات پزشکی باعث شده پیشرفت‌های پزشکی سریع‌تر از همیشه اتفاق بیفتند. به همین ترتیب پیشرفت‌های قابل توجهی در پزشکی و سلامت در سال گذشته انجام شده که در این مطلب به چند مورد از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

رحم مصنوعی

دانشمندان یک رحم مصنوعی ساخته اند که می‌تواند نوزادان نارس را حدود یک ماه در خود نگه دارد تا به طور طبیعی رشد کنند. این دستگاه روی هشت جنین بره آزمایش شد که زودتر از موعد از رحم مادرشان خارج شده و به رحم مصنوعی انتقال داده شدند. بره‌ها به رشد عادی خود ادامه دادند و بعد از چهار هفته به دنیا آمدند. رحم مصنوعی شامل یک کیسه شفاف می‌شود که با یک مایع آمنیوتیک مصنوعی پر شده است. بند ناف جنین به دستگاهی متصل می‌شود که مواد غذایی و اکسیژن را به خونش می‌رساند.

یک بارداری طبیعی حدود ۴۰ هفته طول می‌کشد. سالانه هزاران نوزاد خیلی زودتر از موعد و بعد از کمتر از ۲۶ هفته به دنیا می‌آیند. تنها حدود نیمی از این نوزادان جان سالم به در می‌برند و آن هایی که زنده می‌مانند هم از عوارض شدیدی مثل فلج مغزی، فلج و عقب ماندگی ذهنی رنج می‌برند. رحم مصنوعی به این نوزادان نارس کمک می‌کند در محیطی شبیه به رحم و به مدت طولانی به رشد خود ادامه دهند. سازندگان این دستگاه امیدوارند به زودی آن را روی نوزاد انسان آزمایش کنند.

اولین هیبرید انسان - خوک

محققان امسال توانستند با موفقیت ترکیب انسان-خوک را ایجاد کنند که «chimera» نام دارد. ارگانیسمی که حاوی سلول‌های هردو گونه است. یکی از راه‌های ایجاد این گونه این است که ارگان یک حیوان را در بدن دیگری قرار دهیم، اما این کار خطر بالایی دارد، زیرا ممکن است بدن میزبان ارگان بیگانه را پس بزند. راه دیگر این است که از سطح جنینی این کار را آغاز کنیم و سلول‌های یک حیوان را وارد جنین حیوان دیگر کنیم و اجازه دهیم با هم رشد کنند.

در آزمایش‌های اولیه سلول‌های موش خانگی با موفقیت داخل جنین موش فاضلابی رشد کردند. این نتایج امیدوارکننده منجر به آزمایش هایی با سلول‌های انسانی شد. اندام‌های خوک بسیار شبیه اندام‌های انسان هستند، به همین دلیل این حیوان به عنوان میزبان انتخاب شد. سلول‌های انسانی جنین‌های خوک تزریق شدند. این جنین دورگه سپس در خوک ماده قرار داده شد تا سه ماه رشد کند. سپس خارج شده و مورد آزمایش قرار گرفتند. حاصل این آزمایش ۱۸۶ جنین ترکیبی بود که حاوی مراحل اولیه اندام‌های مهمی مانند قلب و کبد بودند

توانایی تولید اندام و بافت‌های انسانی داخل گونه‌های دیگر، گام بزرگی به سوی هدف نهایی تولید اندام‌های انسانی آزمایشگاهی است که می‌تواند جان هزاران انسان را نجات دهد. در حال حاضر روزانه ۲۲ نفر در انتظار پیوند عضو جان خود را از دست می‌دهند.

مخاط قورباغه ضد آنفلونزا

گونه‌ای قورباغه به تازگی در جنوب هند کشف شده که مایع مخاطی ضد آنفلونزا دارد. ترشحات پوست این قورباغه حاوی زنجیره‌های کوتاه آمینواسید یا پپتید‌ها است که می‌تواند در مقابل باکتری‌ها بایستد. دانشمندان این پپتید‌ها را آزمایش و کشف کرده اند که یکی از آن‌ها به نام اورومین می‌تواند از انسان در برابر آنفلونزا محافظت کند.

هر نوع آنفلونزا حاوی دو پروتئین سطحی است، هماگلوتنین و نورآمینیداز. انواع آنفلونزا بر اساس انواع پروتئینی که دارند نامگذاری می‌شوند. برای مثال، H۱N۱ حاوی نسخه H۱ هماگلوتنین و N۱ نورآمینیداز است. رایج‌ترین ویروس‌های آنفلونزای فصلی H۱ دارند. اورومین می‌تواند هر نوع آنفلونزای H۱ را از بین ببرد حتی آن هایی که نسبت به درمان‌های آنتی ویروسی فعلی مقاوم هستند. داروهای فعلی آنفلونزا، پروتئین نورآمینیداز ویروس را هدف قرار می‌دهند که بیشتر از هماگلوتنین تغییر می‌کند. اما دارویی که به طور خاص به هماگلوتنین حمله می‌کند در برابر آنفلونزاهای بیشتری موثر است و می‌تواند پایه‌ای برای یک واکسن جهانی باشد.

درمان جدید ملانوما

تیمی از محققان دانشگاه میشیگان دارویی کشف کرده اند که می‌تواند به شدت میزان مرگ و میر ناشی از ملانوما را کاهش دهد. ملانوما کشنده‌ترین نوع سرطان پوست است، زیرا به سرعت در بدن گسترش می‌یابد و اندام هایی مثل ریه و مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این از طریق فرآیند رونویسی اتفاق می‌افتد که در آن ژن‌های ما مولکول‌های RNA و پروتئین خاصی در تومورهای ملانوما تولید می‌کنند که اجازه می‌دهد سلول‌های سرطانی گسترش یابند.

یک ترکیب شمیایی جدید در مختل کردن این چرخه موفق بوده است. این ترکیب فرآیند رونویسی را متوقف می‌کند و از گسترش سرطان جلوگیری می‌کند. در مطالعات آزمایشگاهی اثر آن روی سلول‌های ملانوما، این ترکیب تا ۹۰ درصد در کاهش گسترش سرطان موثر بوده است چند سال دیگر این دارو روی انسان آزمایش خواهد شد، اما محققان درمورد آن خوش بین هستند. این ترکیب علاوه بر درمان ملانوما روی جلوگیری از گسترش سایر سرطان‌ها هم آزمایش خواهد شد.

پاک کننده خاطرات بد

کسانی که از اختلال پس از سانحه یا سایر حملات اضطرابی مربوط به خاطرات بد گذشته رنج می‌برند یک روز می‌توانند تمام خاطرات بدشان را پاک کنند. دانشمندان این موضوع را سال‌ها مطالعه کرده اند. اخیرا دو محقق از دانشگاه کالیفرنیا کشف بزرگی در بررسی اثرات خاطرات به دست آورده اند. آن‌ها مسیرهایی که خاطرات را ایجاد می‌کنند و به ما اجازه دسترسی به آن‌ها را می‌دهند بررسی کرده اند.

وقتی یک رویداد آسیب زا رخ می‌دهد، مسیر مغز نسبت به آن خاطره قوی‌تر از سایر مسیر‌ها به خاطراتی عمل می‌کند که با آسیب روحی همراه نیستند. به همین دلیل شخص می‌تواند همه جزئیات رویداد وحشتناکی که سال‌ها پیش اتفاق افتاده را به یاد آورد، ولی نمی‌تواند به یاد آورد که دیروز ناهار چه خورده است.

برای آزمایش موش‌های آسیب دیده، محققان یک صدای بلند پخش کردند و همزمان آن‌ها را ترساندند. همان طور که پیش بینی می‌شد، پخش دوباره صدا باعث ترسیدن موش‌ها شد. محققان با استفاده از تکنیک اپتوژنتیک توانستند ارتباط بین نورون‌های مرتبط با سروصدای بالا را تضعیف کنند. سپس دوباره موش‌های را در معرض صدا قرار دارند اما دیگر نشانه‌ای از ترس در موش‌ها مشاهده نشد. خاطره آن‌ها از رویداد آسیب زا با موفقیت پاک شده بود. یک جنبه مهم این روش این است که فقط خاطرات مشخص مورد هدف قرار می‌گیرند بنابراین بیماران می‌توانند بدون فراموش کردن سایر خاطراتشان فقط خاطرات بد را فراموش کنند.

درمان سکته مغزی با زهر عنکبوت

احتمالا دوست ندارید که عنکبوت قیف‌ساز استرالیایی شما را نیش بزند. زهر این عنکبوت می‌تواند در ۱۵ دقیقه انسان را بکشد. اما شامل ماده‌ای است که می‌تواند سلول‌های مغزی را از آسیب ناشی از سکته مغزی حفظ کند. وقتی کسی سکته مغزی می‌کند، جریان خون به مغز مختل می‌شود در نتیجه اکسیژن به مغز نمی‌رسد و مغز به روشی غیرطبیعی و با تولید اسید واکنش نشان می‌دهد. این اسید موجب مرگ سلول‌های مغزی می‌شود.

«Hi۱a» مولکول خاصی است که در زهر عنکبوت استرالیایی یافت می‌شود و از سلول‌های مغزی در این مواقع محافظت می‌کند. وقتی این مولکول دو ساعت پس از سکته مغزی به موش‌ها اعمال شد، میزان آسیب مغزی تا ۸۰ درصد کاهش یافت. حتی بعد از هشت ساعت از سکته مغزی، بازهم این مولکول توانست آسیب مغزی را ۶۵ درصد کاهش دهد. در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که قربانیان سکته مغزی را از آسیب مغزی حفظ کند. برخی درمان‌ها لخته‌های خون را از بین می‌برند یا خونریزی را کنترل می‌کنند تا آسیب مغزی را کاهش دهند. اگر Hi۱a در آزمایش‌های انسانی موفق عمل کند می‌تواند به شدت بر قربانیان سکته مغزی غلبه کند.

درمان ضد پیری یک قدم به ما نزدیک‌تر شده است. پس از آزمایش‌های حیوانی که موفقیت فوق العاده‌ای در معکوس کردن روند پیری سلول‌ها نشان دادند، آزمایش‌های انسانی در حال انجام هستند. سلول‌های ما می‌توانند خودشان را ترمیم کنند، اما توانایی آن‌ها برای این کار هر چه پیرتر می‌شویم کمتر می‌شود. متابولیت خاصی به نام «NAD+» در همه سلول‌ها وجود دارد که در فرآیند ترمیم بسیار حیاتی است.

تیمی از محققان دانشگاه نیو ساوت ولز آزمایش هایی انجام دادند که شامل NMN بود که نیمی از مولکول‌های NAD+ را تشکیل می‌دهند. بعد از اینکه به موش‌های پیر NMN داده شد، توانایی ترمیم سلول‌های آسیب دیده شان بیشتر شد. بعد از تنها یک هفته، سلول‌های موش‌های پیر مانند سلول‌های موش‌های جوان عمل می‌کردند. گام نهایی در آزمایش موش‌ها شامل قرار دادن آن‌ها در مقابل تابش بود. موش هایی که با NMN درمان شده بودند نسبت به بقیه آسیب سلولی کمتری تجربه کردند.

درمان ضدپیری فقط به استفاده در بیماران سالمند محدود نمی‌شود. فضانوردان وقتی در معرض تابش‌های کیهانی قرار می‌گیرند به سرعت پیر می‌شوند. کسانی که با هواپیما سفر می‌کنند یا در معرض اشعه ایکس قرار می‌گیرند هم در معرض تابش هستند و بازماندگان سرطان‌های کودکی هم با سرعت بیشتری پیر می‌شوند که باعث می‌شود بسیاری از آن‌ها از بیماری‌های مزمنی مثل آلزایمر تا قبل از ۴۵ سالگی رنج ببرند.

تشخیص سریع سرطان

دانشمندان دانشگاه راتگرز راهی برای ردیابی موفق میکرومتاستاز‌ها کشف کرده اند؛ تومورهای ریزی در بدن که کوچکتر از آن هستند که با روش‌های فعلی تشخیص داده شوند. در این روش جدید ابتدا ذرات ریز درخشانی به جریان خود فرد تزریق می‌شود و سپس منتظر می‌مانند تا محل فرود آن را ببینند. تیم راتگرز از نانوذراتی استفاده کرد که نور فروسرخ ساطع می‌کند. این نانوذرات همان طور که در بدن حرکت می‌کنند به سلول‌های سرطانی می‌چسبند.

در مطالعات اولیه، آزمایشی که روی موش‌ها انجام شد نشان داد که نانوذرات با دقت سلول‌های سرطانی پستان را ردیابی کردند. این روش می‌تواند تومور‌ها را چند ماه زودتر از اسکن‌های MRI تشخیص دهد. محققان معتقدند این روش تا پنج سال آینده برای تشخیص سرطان در انسان‌ها هم استفاده خواهد شد.

درمان سرماخوردگی‌های عادی

بشر قرن‌ها سعی داشته راهی برای درمان سرماخوردگی پیدا کند. شواهد پزشکی مصر باستان نشان می‌دهد که ۱۵۵۰ سال قبل از میلاد هم درمان هایی برای این بیماری تجویز می‌شده است. امروزه درمان‌ها زیاد موثر نیستند. قرص‌های ویتامین سی، چای‌ها و داروهای مختلف دم دستی اثر نمی‌کنند.

در حالی که ویروس‌های زیادی باعث ایجاد سرماخوردگی می‌شوند، راینوویروس‌ها شایع‌تر و موجب ۷۵ درصد عفونت‌ها هستند. تیمی از محققان دانشگاه ادینبورگ با آزمایش برخی پپتیدهای ضد میکروبی به موفقیت هایی در این زمینه دست یافته اند. این تیم پپتیدهای خوک و گوسفند را ترکیب کردند. سپس این پپتید‌ها را در سلول‌های ریه که آلوده به راینوویروس بودند آزمایش کردند و پپتید‌ها توانستند با موفقیت ویروس‌ها را بکشند. محققان تلاش می‌کنند پپتید‌ها را اصلاح کنند تا در مقابل راینوویروس‌ها موثرتر عمل کنند و به یک داروی سرماخوردگی موثر تبدیل شوند.

ترمیم DNA جنینی

دانشمندان برای اولین بار توانستند با موفقیت DNA جنین انسان را تغییر دهند بدون اینکه موجب هیچ جهش مضر ناخواسته‌ای در آن شوند. یک تیم بین المللی از دانشمندان با استفاده از یک تکنیک جدید اصلاح ژن، آزمایشی انجام دادند. اسپرم شخص اهداکننده یک جهش ژنتیکی داشت که باعث کاردیومیوپاتی می‌شد؛ اختلالی که قلب را تضعیف می‌کند و موجب ضربان قلب نامنظم، مشکلات دریچه قلب و نارسایی قلبی می‌شود. این اسپرم برای بارور کردن تخمک استفاده و سپس ابزار اصلاح ژن برای اصلاح جهش استفاده شد.

دانشمندان آن را به عنوان یک عمل جراحی میکروسکوپی توصیف می‌کنند که یک برش دقیق روی ژن جهش یافته انجام می‌شود. این تکنیک در ۵۸ جنین استفاده و در ۷۰ درصد آن‌ها جهش ژن با موفقیت اصلاح شد. از همه مهم‌تر اینکه این اصلاح باعث نقص‌های ناخواسته در سایر قسمت‌های DNA نشد. جنین‌ها برای ایجاد نوزاد استفاده نشدند. آزمایش‌های بیشتری قبل از این کار لازم است.

منتقدان اصلاح ژنتیکی جنینی نگران چند عامل هستند. تغییرات ایجاد شده در DNA یک جنین ممکن است به نسل‌های آینده هم انتقال یابد، بنابراین هر اشتباهی در فرآیند اصلاح ژن می‌تواند در نهایت منجر به یک بیماری ژنتیکی جدید شود. هم چنین نگرانی هایی وجود دارد که این تحقیق منجر به نوزادان طراح «designer babies» شود که در آن والدین ویزگی‌های فرزندشان را قبل از تولد انتخاب می‌کنند و یک بچه با توانایی و ویژگی های فیزیکی خاص تولید می‌کنند. دانشمندان در حال بررسی اصلاح ژنتیکی جنین هستند و هدفشان تنها پیشگیری از بیماری‌های ژنتیکی است نه ایجاد فرزندان سفارشی. بیماری هایی که می توان با اصلاح ژنتیکی جنین از آن‌ها پیشگیری کرد شامل هانتینگتون، فیبروز کیستیک و مواردی از سرطان سینه و تخمدان می‌شود.