قدیمی‌ترین تکیه‌ها و حسینیه‌های تهران و شمیران کدامند؟
در دوره قاجار غیر از مساجد و حسینیه‌ها که در ماه‌های محرم و صفر جایگاه مراسم سوگواری سالار شهیدان بودند، نهاد مذهبی دیگری نیز توسعه یافت که به آن «تکیه» می‌گفتند.
وبسایت توریسم آنلاین: در دوره قاجار غیر از مساجد و حسینیه‌ها که در ماه‌های محرم و صفر جایگاه مراسم سوگواری سالار شهیدان بودند، نهاد مذهبی دیگری نیز توسعه یافت که به آن «تکیه» می‌گفتند.
تکیه جایی برای برگزاری نمایش آیینی و مذهبی تعزیه‌خوانی یا شبیه‌خوانی بود و تقریبا در تمام شهرهای ایران و در همه محله‌ها برپا می‌شد. برای مثال، در سال ۱۲۶۹ قمری (یعنی در پنجمین سال سلطنت ناصرالدین شاه قاجار)، تهران دارای ۵۴ تکیه و ۱۱۲ مسجد بود؛ یعنی تقریبا به ازای هر دو مسجد، یک تکیه وجود داشت و جالب‌تر اینکه تعداد مدارس پایتخت به مراتب کمتر از تکایای آن بود.
برای نمونه، محله عودلاجان چهار مدرسه و ۱۲ تکیه داشت و در محله چال‌میدان که فاقد مدرسه بود، ۱۰ تکیه ساخته بودند. عبدالله مستوفی، از دیوانسالاران اواخر دوره قاجار و نویسنده کتاب «شرح زندگانی من؛ تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجار» نوشته است که در تهران غیر از تکیه دولت که یک تکیه حکومتی و ساخته شخص شاه بود، از شاهزادگان و اعیان و رجال هم هر یک که خانه آنها وسعت پذیرایی بساط تعزیه داشت و خود آنها توانایی پرداخت انعامات قاطرچی و ساربان و نقاره‌چی و موزیکانچی‌های دولتی را داشتند، تعزیه می‌خواندند.
حتی بعضی همان‌طور که چادر خاص به اندازه حیاط بزرگ تدارک دیده بودند، حیاط را هم طوری ساخته بودند که در ایام تعزیه‌خوانی بتواند به تکیه تبدیل شود. هر محله و تقریبا هر گذری (هم) تکیه‌ای داشت که بانیان خیر از اهل محل ساخته بودند. بعضی یکی یا دو یا چند دکان وقفی هم داشتند که متولی، به مصرف تعمیر تکیه و عزاداری می‌رساند. با سقوط قاجاریه و برآمدن دولت پهلوی، رضاشاه مراسم تعزیه‌خوانی را در سراسر ایران ممنوع اعلام کرد و خصوصا در تهران که قوای نظامی و انتظامی، کنترل بیشتری بر شهر داشتند، به شدت با برگزارکنندگان مراسم تعزیه برخورد شد.
بنابراین تکیه‌ها رونق خود را از دست دادند و پس از سقوط رضاشاه و برداشته‌شدن محدودیت‌ها نیز، هرگز رونق و شکوه گذشته خود را باز نیافتند. امروزه از میان ده‌ها تکیه قاجاری تهران، تنها تعداد کمی از آنها پابرجا هستند که در اغلب این تکیه‌ها مراسم تعزیه‌خوانی برپا نمی‌شود و در واقع به صورت حسینیه درآمده‌اند. بعضی از آنها دارای ساختمان‌های قدیمی هستند و بعضی دیگر، تجدید ساختمان شده‌اند. در ادامه به معرفی این تکیه‌ها و حسینیه‌ها می‌پردازیم.
تکیه جایی برای برگزاری نمایش آیینی و مذهبی تعزیه‌خوانی یا شبیه‌خوانی بود و تقریبا در تمام شهرهای ایران و در همه محله‌ها برپا می‌شد. برای مثال، در سال ۱۲۶۹ قمری (یعنی در پنجمین سال سلطنت ناصرالدین شاه قاجار)، تهران دارای ۵۴ تکیه و ۱۱۲ مسجد بود؛ یعنی تقریبا به ازای هر دو مسجد، یک تکیه وجود داشت و جالب‌تر اینکه تعداد مدارس پایتخت به مراتب کمتر از تکایای آن بود.
برای نمونه، محله عودلاجان چهار مدرسه و ۱۲ تکیه داشت و در محله چال‌میدان که فاقد مدرسه بود، ۱۰ تکیه ساخته بودند. عبدالله مستوفی، از دیوانسالاران اواخر دوره قاجار و نویسنده کتاب «شرح زندگانی من؛ تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجار» نوشته است که در تهران غیر از تکیه دولت که یک تکیه حکومتی و ساخته شخص شاه بود، از شاهزادگان و اعیان و رجال هم هر یک که خانه آنها وسعت پذیرایی بساط تعزیه داشت و خود آنها توانایی پرداخت انعامات قاطرچی و ساربان و نقاره‌چی و موزیکانچی‌های دولتی را داشتند، تعزیه می‌خواندند.
حتی بعضی همان‌طور که چادر خاص به اندازه حیاط بزرگ تدارک دیده بودند، حیاط را هم طوری ساخته بودند که در ایام تعزیه‌خوانی بتواند به تکیه تبدیل شود. هر محله و تقریبا هر گذری (هم) تکیه‌ای داشت که بانیان خیر از اهل محل ساخته بودند. بعضی یکی یا دو یا چند دکان وقفی هم داشتند که متولی، به مصرف تعمیر تکیه و عزاداری می‌رساند. با سقوط قاجاریه و برآمدن دولت پهلوی، رضاشاه مراسم تعزیه‌خوانی را در سراسر ایران ممنوع اعلام کرد و خصوصا در تهران که قوای نظامی و انتظامی، کنترل بیشتری بر شهر داشتند، به شدت با برگزارکنندگان مراسم تعزیه برخورد شد.
بنابراین تکیه‌ها رونق خود را از دست دادند و پس از سقوط رضاشاه و برداشته‌شدن محدودیت‌ها نیز، هرگز رونق و شکوه گذشته خود را باز نیافتند. امروزه از میان ده‌ها تکیه قاجاری تهران، تنها تعداد کمی از آنها پابرجا هستند که در اغلب این تکیه‌ها مراسم تعزیه‌خوانی برپا نمی‌شود و در واقع به صورت حسینیه درآمده‌اند. بعضی از آنها دارای ساختمان‌های قدیمی هستند و بعضی دیگر، تجدید ساختمان شده‌اند. در ادامه به معرفی این تکیه‌ها و حسینیه‌ها می‌پردازیم.
برای دیدن عکس در اندازه بزرگ بر روی آن کلیک کنید.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر