ابری با برخورد با کهکشان راه شیری حباب درون آن ایجاد کرد

خبرگزاری آنا - نسترن صائبی: دانشمندان کره جنوبی به تازگی با پیمایش تلسکوپ رادیویی Arecibo ابری را کشف‌ کرده‌اند که با سرعت بسیاری حرکت می‌کند و با انرژی بسیار بالایی که دارد با کهکشان راه شیری برخورد و حباب بسیار عظیمی در کهکشان‌مان ایجاد کرده است.

به گزارش Sky، کهکشان ما مملو از گاز است و این چیز خوبی است زیرا از همین گازهاست که ستارگان تشکیل می‌شوند و به وجود می‌آیند و همین موجب پویایی کهکشان‌مان می‌شود. اما موضوع اینجاست که این گاز یکنواخت پخش نشده است و گاهی چگالی آن چنان بالاست که به ابرهای غول‌پیکر تبدیل می‌شوند و گاهی نیز به دلیل برون‌ریزی‌های ستاره‌ها یا ابرنواخترها پس زده می‌شوند و حفره‌ها یا حباب‌هایی در آنها پدید می‌آید.

از میان بزرگ‌ترین حفره‌هایی که در این گازهای عظیم به وجود می‌آید می‌توان به «ابرپوسته» یا «ابرحباب» ( supershellو superbubble) اشاره کرد. ابرپوسته‌ حفره درون گازهای یک کهکشان است که صدها سال نوری پهنا دارند و با دمیده شدن حجم عظیمی از گاز به فضای میان‌ستاره‌ای توسط بادهای ستاره‌ای و ابرنواختری به وجود می‌آید.

البته باید بدانید که برای به وجود آمدن چنین حبابی باید باد با انرژی‌ای معادل انرژی ۳۰ ابرنواختر بوزد و این انرژی مانند بمب‌های کوچک در مرکز حفره جاسازی می‌شوند. منظومه شمسی در نزدیکی مرکز یک ابرحباب قدیمی قرار دارد که به آن «حباب محلی» می‌گویند. معمولا قطر این ابرحباب‌ها به ۲۰۰۰ سال نوری می‌رسد.

اما نکته شگفت‌انگیز این است که بیش‌تر ابرپوسته‌هایی که ما در کهکشان راه شیری (تعداد آنها حدود ۲۰ تاست) یا در کهکشان‌های نزدیک می‌شناسیم آنهایی هستند که خوشه‌های ستاره‌ای پیری در مرکزشان ندارند. پس با این حساب این سوال مطرح می‌شود که اگر ستارگان آنها را به وجود نیاورده‌اند، پس چه چیزی آنها را باد کرده است؟

جواب این سوال آن است که عامل جایگزین دیگری نیز برای به وجود آوردن این ابرحباب‌های کهکشانی وجود دارند که آن هم ابرهای پرسرعت است. ابرهای پرسرعت پیوسته در حال بارش باران بسیار ریز بر کهکشان راه شیری هستند و انرژی مورد نیاز برای شکل‌گیری ستاره‌ها را می‌دهد.

هنوز دانشمندان نمی‌دانند که این ابرهای پرسرعت خودشان چطور به وجود می‌آیند؛ از هم‌گسیخته شدن کهکشان‌های اقماری یا از موادی که از ابرنواخترهای کهکشان‌مان پس زده می‌شوند یا موادی که از کیهان بزرگ‌تر؟ به هر حال، زمانی که این ابر به کهکشانی کوبیده می‌شود، حباب عظیمی در آن به وجود می‌آورد.

کهکشان اقماری (Satellite galaxy) کهکشانی است که به صورتی مداری گرد یک کهکشان بزرگ می‌چرخد. این گردش بر اثر کشش گرانشی است.

بالا: نقشه‌ گاز هیدروژن خنثی در بخش بیرونی کهکشان راه شیری که یک ابرپوسته‌ غول‌پیکر به پهنای ۳۰۰۰ سال نوری را در آن نشان می‌دهد. چندین ساختار پره‌ای کم‌رنگ هم در آن دیده می‌شود. پایین: در مرکز این حباب یک ابر پرسرعت است که محدوده‌های رادیوئیاش در این نمای ترکیبی نشان داده شده است. این ابر به احتمال بسیار هنگامی که به درون گازهای کهکشان نفوذ کرده این حباب را پدید آورده است

ابر پرسرعتی که ابرحباب پدید آورده است

گیوم‌سوک پارک، از دانشگاه ملی سئول در کره جنوبی، به همراه همکارانش نمونه بارز از ابر پرسرعتی را کشف کرده‌اند که در کهکشان ابرحباب ایجاد می‌کند.

ستاره‌شناسان این ابر را HVC 040+01-282 نامیده‌اند که این اعداد نشان‌دهنده مختصات قرار گرفتن آن در کیهان است. این ابر زیر دیسک کهکشان راه شیری و در بخش بیرونی آن، نزدیک به «بازوی سپر قنطورس» قرار دارد. بازوی سپر قنطورس یا بازوی سپر چلیپا یکی از دو بازوی مارپیچی بزرگ کهکشان راه شیری است. بازوی برساووش بازوی مارپیچی بزرگ دیگر این کهکشان است. این بازو میان بازوی کمان و بازوی برساووش قرار دارد. این بازو نزدیک هسته کهکشان است.

این ابر پرسرعت از نوع «فشرده» است و عظیم و گسترده نیست و به همین دلیل ستاره‌شناسان نام مستعار آن را CHVC040 گذاشته‌اند که C آن اول کلمه «Compact» به معنی فشرده است.

این ستاره‌شناسان با بررسی تصاویر تسلکوپ رادیوئی Arecibo، یک ابرپوسته دیگر نیز در اطراف CHVC۰۴۰ کشف کرده‌اند. این پوسته یک پوسته غول‌پیکر است که ۳۰۰۰ سال نوری قطر دارد و ساختارهای شسته‌ رفته‌ای شبیه به پره چرخ است و CHVC۰۴۰ دقیقا در مرکزش جا دارد.

دانشمندان تخمین زده‌اند که اگر این ابر با بیشترین سرعتی که برایش ممکن است به کهکشان خورده باشد، بیش از چیزی که برای پدید آوردن یک ابرپوسته نیاز بوده، انرژی داشته است.

اخترشناسان حدود ۳۰۰ تا HVC فشرده در کهکشان راه شیری کشف کرده‌اند که بسیاری از آنها کش آمده‌اند و ساختاری شبیه به دنباله‌دار پیدا کرده‌اند.