عجیب‌ترین و پیچیده‌ترین زبان‌های دنیا

مجله سرنخ - سامرا قلی زاده : آیا می‌دانید شگفت انگیزترین زبان‌های دنیا کدامند و چه تعداد آدم به آن زبان‌ها صحبت می‌کنند؟ آیا می‌دانید که زبانی هست که قرار بوده با آدم فضایی‌ها به وسیله آن ارتباط برقرار کنید؟ آیا می‌دانید زبانی هست که فقط دو نفر به آن زبان صحبت می‌کنند. اگر نمی‌دانید نگران نباشید. این گزارش را بخوانید. در این گزارش شما با عجیب‌ترین زبان‌های دنیا آشنا می‌شوید.

زبان آواتار‌ها

سال ۲۰۰۹ فیلمی به نام «آواتار» اکران شد که در آن، موجوداتی در سیاره‌ای به نام پاندورا زندگی می‌کردند و زبان عجیب و غریبی داشتند. جیمز کامرون کارگردان این فیلم، دنیای این موجودات خیالی را آنقدر جدی گرفت که از دکتر «پول فورمر»، استاد دانشگاه و زبانشناس خواست تا زبانی برای آواتاری‌ها خلق کند. نام این زبان «ناوی» بود. زبانی که فقط مخصوص موجودات دنیای خیالی بود و در هیچ کجای دنیا با آن صحبت نمی‌کردند. وقتی فیلم اکران شد، این زبان نزدیک به هزار کلمه داشت و گرامر آن را فقط دکتر فورمز می‌دانست. این روزها، گرامر و یادگیری زبان ناوی در وبسایت دکتر فورمر قرار داده شده است.
صحبت‌های سوتی

در جزیره قناری اسپانیا، مردم الفبایی دارند که فقط از دو حرف تشکیل شده است. مردمی که به این زبان صحبت می‌کنند، برای برقراری ارتباط با یکدیگر سوت می‌زنند. این زبان، بیشتر شبیه لهجه اسپانیایی است که به شکل سوت درآمده. در این زبان به جای هر حرف، شکل خاصی از سوت زدن جایگزین شده است.

برای صحبت کردن به چنین زبانی، باید ماه‌ها وقت گذاشت و اگرچه بسیار سخت به نظر می‌رسد، اما افرادی که به این زبان با هم صحبت می‌کنند می‌توانند به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. یکی از ویژگی‌های مثبت زبان سوتی این است که صحبت کنندگان به این زبان می‌توانند از فاصله پنج کیلومتری با هم صحبت کنند. این زبان را برعکس دیگر زبان‌ها نسل جوان هم صحبت می‌کنند و علاقه‌مند به یادگیری آن هستند.
زبان فراموش شده

«آیاپانیکو» یکی از زبان‌های بسیار قدیمی است که صد‌ها سال است در کشور مکزیک به آن زبان صحبت می‌شود، اما طولی نمی‌کشد که این زبان کهن برای همیشه به فراموشی سپرده می‌شود. دلیلش هم خیلی روشن است؛ این که در کشور مکزیک تنها دو نفر هستند که به این زبان صحبت می‌کنند و این دو نفر هم مدت هاست که با یکدیگر قهر کرده اند و اصلا هم حاضر نیستند که حتی برای نجات این زبان، با یکدیگر صحبت کنند.

«مانوئل سگوویا» ۷۵ ساله و «ایزیدروولازکیز» ۶۹ ساله تنها ساکنان روستای آیاپا هستند که محل زندگی شان ۵۰۰ متر با یکدیگر فاصله دارد. هر چند این دو نفر زیاد از هم دور نیستند، اما علاقه‌ای به صحبت با یکدیگر ندارند. اما دلیل این جدایی هر چه که باشد از آنجا که جوانان این منطقه هیچ علاقه‌ای به صحبت کردن به این زبان ندارند و اگر هم بخواهند اصلا بلد نیستند صحبت کنند، نتیجه این قهر، جز مرگ زبان آیاپانیکو چیز دیگری نخواهد بود.

البته مانوئل سیگوویا تا ۱۰ سال پیش و قبل از مرگ برادرش، با او به این زبان صحبت می‌کرده است، اما بعد از این که برادرش از دنیا رفت تنها او و ایزیدرو بودند که در آن روستا، آیابانیکویی را خوب صحبت می‌کردند. البته روستاییان می‌گویند که سیگوویا با همسر و پسرش هم با همین زبان صحبت می‌کرده، اما آن‌ها فقط قادر به فهمیدن آن زبان بوده اند و جز چند کلمه به هیچ عنوان نمی‌توانستند آیاپانیکویی صحبت کنند.

چند سال قبل «موسسه ملی زبان‌های بومی» سراغ سیگوویا آمد و به او پیشنهاد تشکیل کلاس‌هایی را داد که در آنها، جوانان علاقه‌مند بتوانند آیاپانیکویی یاد بگیرند تا شاید بتوانند این زبان در حال انقراض را نجات دهند. این پیشنهاد آنقدر سگوویا را خوشحال کرد که حتی خودش برای دانش آموزان دفتر و مداد خرید.

شروع کلاس‌ها با استقبال بسیاری مواجه شد، اما با گذشت زمان، از تعداد دانش آموزان کاسته شد و هر روز کمتر و کمتر می‌شدند تا جایی که دیگر حتی یک نفر هم سر کلاس حاضر نشد و به این ترتیب این تلاش هم به بن بست رسید.
زبانی برای ادب کردن

زبان شناس‌ها می‌گویند اگر فرزندتان از دستور زبان شکایت کرد، او را برای تنبیه حتما به روسیه بفرستید تا زبان آرچی را یاد بگیرد. وقتی در زبان فارسی، فعل «خوردن» می‌تواند فقط به چند زمان صرف شود، این فعل در زبان آرچی به یک میلیون و ۵۰۲ هزار و ۸۳۹ شکل مختلف تبدیل می‌شود. زبان آرچی را ساکنان روستایی به همین نام در روسیه صحبت می‌کنند. زبان شناس ها، آرچی را یکی از سخت‌ترین زبان‌های دنیا می‌دانند.

در آفریقا مردمی زندگی می‌کنند که به یکی از عجیب‌ترین زبان‌های دنیا به نام «تا» صحبت می‌کنند. این زبان دایره وسیعی از واژه‌ها یعنی کوچکترین واحد زبان را شامل می‌شود که در نامیبیا و بوتسوانا صد‌ها و هزاران نفر به این زبان عجیب و غریب صحبت می‌کنند.

البته همه این افراد زبان «تا» را به خوبی نمی‌دانند و در نگاه خوشبینانه در مجموع فقط دو هزار نفر به این زبان صحبت می‌کنند. به گفته زبان شناس‌ها «تا» در معرض نابودی قرار دارد و اگر مسئولان فرهنگی به فکر راه چاره‌ای نباشند به زودی این زبان نیز منقرض خواهد شد. جالب اینجاست که در زبان «تا» دو نوع تن آوایی وجود دارد، عده‌ای با صدای بلند آن را صحبت می‌کنند و عده‌ای دیگر با صدای آرام به این زبان حرف می‌زنند.
زبان آمازونی‌ها

بدون شک، سخت‌ترین زبان دنیا، «تویوکا» است؛ این زبان را ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر در کلمبیا و جنگل‌های آمازون برزیل صحبت می‌کنند. کلمات این زبان بین ۵۰ تا ۱۴۰ «حرف تعریف» دارد و مثلا یک کلمه می‌تواند مونث، مذکر، خنثی و یا حالت‌های دیگری داشته باشد و برای همین، یادگیری این زبان بسیار مشکل شده است. زبان تویوکا را بیشتر قبیله‌های آمازون نشین صحبت می‌کنند و برای همین این زبان در دنیای مدرن چندان صحبت نمی‌شود.
زبان تمیز

در «هندوستان» و «میانمار» قومی به نام «آنال» زندگی می‌کنند که صاحب یکی از نادرترین زبان‌های دنیا به نام آنال است که به آن «تامفو» نیز می‌گویند. در این مناطق، دو روستای اصلی به این زبان صحبت می‌کنند که در مجموع ۲۳ هزار نفر را تشکیل می‌دهند.

«آنال» به معنی تمیز است و گفته می‌شود گروهی که به این زبان صحبت می‌کرده اند، قوم بسیار تمیزی بوده اند و به نظافت اهمیت زیادی می‌دادند و برای همین، چنین نامی را روی آن‌ها گذاشته اند. این درست نقطه مقابل توضیحی است که در دایره المعارف هند شرقی نوشته اند و در آن میانماری‌ها را «خن» به معنی «قومی کثیف» معرفی کرده اند.
زبان شاهانه

در تایلند هنگام صحبت با پادشاه این کشور، زبان خاصی به کار می‌رود؛ زبانی که مردم عادی با آن صحبت نمی‌کنند. نام این زبان «راچاساب» و به معنی «زبان سلطنتی» است که قدمت این زبان به ۷۰۰ سال پیش بازمی گردد.

این زبان در سنت و فرهنگ تایلندی‌ها ریشه عمیقی دارد و اکثر تایلندی‌ها این زبان را می‌شناسند، اما عده بسیار کمی قادر به صحبت کردن به آن زبان هستند. در اخبار، برنامه‌های تلویزیونی، روزنامه‌ها و هر کجا که قصد صحبت کردن با پادشاه تایلند باشد از این زبان استفاده می‌کنند.
زبان بیگانه‌ها

سال ۱۹۶۰ بود که دکتر «هانس فرودنتال» کتابی به نام لینکاس: زبان طراحی شده برای ارتباط‌های کیهانی» را منتشر کرد. او در این کتاب، زبانی را معرفی کرده بود که با یادگیری آن همه می‌توانستند از طریق ارتباط رادیویی، با بیگانه‌ها صحبت کنند. به گفته فرودنتال، این زبان را فرازمینی‌ها به راحتی می‌توانند درک کنند و البته شبیه زبان‌هایی نیست که روی کره زمین با آن صحبت می‌کنند.

در زبان لینکاس اعداد در کنار پالس‌های تکراری قرار می‌گیرند که با فاصله از هم جدا می‌شوند. پس از خلق چنین زبانی، تا سال‌های زیادی زبان لینکاس مورد توجه قرار نگرفت و هیچ ارتباط رادیویی با بیگانه‌های فضایی توسط این زبان صورت نگرفت و همچنان به صورت یک تئوری باقی ماند تا این که دو کانادایی اخترشناس یک سیستم رمزگشایی ضد پارازیت ساختند تا بهتر بتوانند با بیگانگان فضایی ارتباط برقرار کنند.

سال ۱۹۹۹، این دو اخترشناس پیامی را به زبان لینکاس به سمت نزدیکترین ستاره کهکشان مخابره کردند، سال ۲۰۰۳ این آزمایش دوباره تکرار شد، اما هنوز پاسخی از سوی فضا دریافت نشده است.