ستاد مبارزه با چرندیات (۴)

برترین ها: «ستاد مبارزه با چرندیات» عنوانِ یک جریان بود که با صفحه ای در فیسبوک شروع به کار کرد و بسیار قوی و حساب شده به جنگ دروغ های اینترنتی و شایعاتی که به عنوان واقعیت به خورد مردم داده می‌شد، رفت.

در این سری مطالب سعی داریم به کمک داده های این صفحه و سایت های مرتبط، به بررسی دروغ ها و شایعات مشهوری که در هر از چند گاهی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به راه می افتند بپردازیم و با مستندات آن ها را برای شما تحلیل کنیم تا شاید قدم کوچکی در مسیر آگاه سازی مخاطبان عزیز باشد و باعث شود مِن بعد هر چیزی را که در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی دیدیم، سریع باور نکنیم. جدا از این گونه موارد، سعی در معرفی تکنیک های مبارزه با شایعات و مغالطه ها را در این سری مطالب داریم. با ما همراه باشید.

******

سوژه اول؛ آیا ضرر قلیان از سیگار کمتر است؟!

بیایید تفریح دیگری پیدا کنیم!

یک واقعیت تلخ وجود دارد؛ قلیان به تفریح اصلی درصد قابل توجهی از مردم جامعه‌مان (به خصوص جوانان) تبدیل شده است. صحبت‌های زیادی در مورد مضرات قلیان شنیده‌اید. بله، قلیان غلظت خون را افزایش می‌دهد، امکان ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد و هزار و یک ضرر دیگر؛ ولی کو گوش شنوا؟ در نهایت، بهترین مکان برای گذراندن آخر هفته یا رفع خستگی یک روز کاری، سفره‌خانه‌ها هستند.


خوب بیایید یک بار برای همیشه، قلیان را به صورت فنی بررسی کنیم و ببینیم که واقعا داستان این دستگاه چیست.

قلیان چیست؟

به طور خلاصه، «قلیان» (Hookah یا Hubble-Bubble یا Sheesha) دستگاهی است متشکل از یک لوله (شلنگ) و یک بدنه که برای مصرف دود تنباکو، از طریق عبور از روی آب خنک استفاده می‌شود. تنباکو در ظرفی که روی قلیان قرار دارد، به کمک زغال مخصوص، گرم شده و دودش پس از عبور از فیلتر آب خنک، از طریق لوله‌ی دستگاه، استعمال می‌شود.

مصرف قلیان یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین مراسم سنتی مربوط به کشور ترکیه بوده که به کشورهای خاورمیانه، هند و حتی آمریکا هم وارد شده است.

ضررهایی فراتر از باورمان

مهم‌ترین و عمومی‌ترین باور در مورد قلیان، کمتر بودن ضرر آن برای بدن در مقایسه با سیگار است.

این باور غلط و اشتباه را باید از ذهنمان پاک کنیم؛ دود سیگار از سوزانده شدن تنباکو ایجاد می‌شود و در قلیان هم، دود استعمال شده از گرم شدن تنباکو در ظرفی توسط زغال ایجاد می‌شود. دستاورد نهایی هر دو یکسان است؛ دود!

دود قلیان هم کاملا مشابه دود سیگار، کاملا سرطان‌زا است.

باور دوم این است که دود قلیان، به دلیل عبور از روی آب، ترکیبات مضرش را از دست می‌دهد.

متاسفانه این باور هم اشتباه است. دود عبور کرده از روی آب، نه تنها هیچ‌کدام از ترکیبات شیمیایی خود را از دست نمی‌دهد، بلکه به دلیل افزایش چگالی، بیشتر از دود سیگار در ریه‌ها رسوب می‌کند. به علاوه، وجود میوه (اسانس میوه) و عسل در تنباکوی قلیان، هیچ تاثیری در کاهش نیکوتین و مواد سرطان زایش نخواهد داشت. البته، خنک شدن دود قلیان به واسطه‌ی عبورش از آب، سوزاندن ریه‌ها را کاهش می‌دهد.

اصلی‌ترین ضرر قلیان به واسطه‌ی زمان بیشتر مکش (Inhale) دود در مقایسه با سیگار است. این کار باعث می‌شود تا چند ده برابر بیشتر، نیکوتین و مواد شیمیایی (مثل مونواکسیدکربن و آرسنیک) وارد ریه‌ها شود. در ضمن، به دلیل اینکه تنباکو در قلیان توسط زغال گرم می‌شود، دود تولید شده، مونواکسیدکربن بیشتری در مقایسه با سیگار دارد. این موضوع باعث افزایش غلظت خون و در نتیجه گرفتگی رگ‌ها و بیماری‌های قلبی می‌شود.

جالب است بدانید تحقیقاتی که توسط مرکز کنترل بیماری‌ها (Centers for Disease Control) در ایالات‌متحده انجام شده، نشان داده که هر سیگار به طور متوسط ۰.۵ لیتر دود وارد ریه‌ها می‌کند و این در حالی است که با یک‌بار مصرف قلیان (بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت) مقداری بین ۲۰ تا ۲۰۰ لیتر دود (بسته به میزان مصرف)، وارد ریه‌ها می‌شود. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که یک ساعت استعمال قلیان، برابر با ۴۰ تا ۴۰۰ نخ سیگار است.


قلیان هم اعتیادآور است!

تنباکوی قلیان (که معمولا با عسل مخلوط شده و چسبناک است) هم همانند سیگار دارای نیکوتین است. تحقیقات جدید نشان داده که میزان نیکوتینی که برای مصرف قلیان به مدت نیم ساعت وارد بدن انسان می‌شود، برابر با میزان نیکوتین یک بسته سیگار است. بنابراین قلیان (حداقل!) به اندازه‌ی سیگار، اعتیادآور است.

بهداشت قلیان

به جز سفره‌خانه‌های لوکس و گران‌قیمت، کمتر پیش می‌آید که قلیان‌ها بعد از هر بار استفاده، به طور کامل شسته شوند. این موضوع باعث می‌شود که حتی اگر از دهنی‌های یک‌بار مصرف و شخصی استفاده کنیم، میکروب‌های زیادی بین افراد انتقال یابد. برای مثال، لوله یا به‌اصطلاح شلنگ قلیان، یکی از آلوده‌ترین قسمت‌های آن است و اگر مرتب شسته نشود، باعث خواهد شد تا میکروب‌هایی که از طریق تماس دست به آن‌ها منتقل شده‌اند، به نفر بعدی انتقال یابند.

جمع‌بندی

باور اصلی به این سمت است که قلیان در مقایسه با سیگار، ضرر به مراتب کمتری برای بدن دارد. بر اساس همین باور غلط، نزدیک به ۱۵ درصد از جوانان ایران، قلیان مصرف می‌کنند. قلیان تفریح ارزان و در دسترسی است ولی نباید به وسیله‌ای برای رفع خستگی یا گذراندن زمان تبدیل شود. قلیان بسیار از آن چیزی که فکر می‌کنیم مضرتر است.

اگر قرار است به سفره خانه‌ای رفته و یک ساعت از قلیان استفاده کنیم، بهتر است که به جایش، یک بسته سیگار بکشیم؛ این‌طوری سالم‌تر خواهیم بود.

سوژه دوم؛ ویدئوی وحشتناکی که ذهن بسیاری از کاربران یوتیوب را به خود جلب کرده است

چندی است که یک معمای رمزگذاری شده در فضای مجازی مطرح شده و در هر انجمنی که وارد می شوید، با کاربرانی روبرو می گردید که تلاش دارند سر از راز بزرگی در بیاورند که درون یک ویدئوی وحشتناک نهفته است.

ماجرا زمانی شروع شد که یکی از کارکنان سایت GadgetZZ.com ویدئویی را در یک CD مشاهده کرد که از طریق پست به دستش رسیده بود. روی آن CD تنها رشته ای نامفهوم از اعداد و حروف مشاهده می شد و حاوی هیچ اطلاعات دیگری نبود اما زمانی که جانی [گیرنده بسته] آن را روی کامپیوتر خود اجرا کرد با یک فایل ویدئویی درون آن روبرو شد؛ فیلمی ترسناک که روی یوتوب منتشر شد و بارها و بارها دیده شد.


در این فیلم فردی را مشاهده می کنید که لباسی مبدل بر تن دارد و ماسکی را به صورت زده که دارای منقار است و تا حدودی تداعی کننده لباسی است که پزشکان در زمان شیوع طاعون بر تن می کردند.

نوعی منبع نوری چشمک زن هم کف دست این فرد دیده می شود و یک موسیقی آزار دهنده و خشن هم در پس زمینه شنیده می شود که ظاهرا حاوی اطلاعاتی مخفی است که با استفاده از تکنیکی به نام پنهان نگاری در آن گنجانده شده اند.

البته برخی از افرادی که این فیلم را دیده اند، صدای یاد شده را از طریق یک دستگاه طیف نگار مورد بررسی قرار داده اند تا به اختلاف فرکانس های موجود در آن پی ببرند.

آنها در جریان بررسی های خود به پیغام هایی عجیب رسیده اند که درون ویدئو پنهان شده اند و از آن جمله می توان به پیام ثبت شده در بالای صفحه و آنچه در ادامه خواهید دید اشاره نمود. علاوه بر این تعداد تصویر هم در محتوی فرکانس صدای این ویدئو دیده می شود که ظاهرا زنی را در حال شکنجه شدن به تصویر می کشند.


همین امر باعث شده تا کاربران ردیت دست به کار شوند و به اظهار نظر در مورد آنچه در داخل ویدئو می بینند بپردازند. آنها تا کنون مشخصات جغرافیایی کاخ سفید، یک کد مورس که در صورت ترجمه معادل «RED LIPSLIFE TENTH» خواهد بود و یک کد باینری که به زبان اسپانیایی می گوید «شما یک سال یا کم تر زمان دارید» رسیده اند که همگی شان در این فرکانس ها یا اطلاعات مرتبط پنهان شده اند.


می توان این ویدئو یا معمای مطرح شده را هم یک اثر هنری خواند و هم یک تهدید یا نوعی شیرین کاری که نقل محافل شده است و ذهن بسیاری را به خود جلب کرده. در هر صورت روشن است که جامعه مجازی بیکار نمی نشیند و در نهایت پرده از این راز بر می دارد.

تا کنون نزدیک به هزار بیماری مشترک بین انسان و حیوانات شناسایی شده است. این بیماری‌ها می‌توانند کم خطر یا پرخطر باشند تا حدی که باعث مرگ انسان شوند. بجز خطرات واقعی این بیماری‌ها گاهی شایعات عجیب و غریب در مورد حیوانات بر سر زبان‌ها می‌افتد و باعث هراس در جامعه می‌شود.

یکی از مشکلاتی عمده پخش این شایعات، ایجاد ترس در افراد از نگهداری حیوانات خانگی مانند سگ، گربه، پرنده و انواع جوندگان مانند همستر و خرگوش به عنوان پرکاربردترین حیوانات خانگی در جهان است. گرچه باید از بیماری‌های مشترک با این قبیل حیوانات تا حدی مطلع بود اما باید مرز شایعه و حقیقت را تا جای ممکن جدا کرد.


از مهمترین بیماری‌های مشترک انسان و حیوانات عبارتند از:

هاری: هاری بیماری کشنده ویروسی است که از طریق گازگرفته شدن توسط پستاندارانی مانند سگ، گربه، خفاش، موش، راکون و سایر پستانداران مبتلا به انسان منتقل می‌شود. ویروس این بیماری از طریق بزاق وارد بدن فرد می‌شود و از ماهیچه ها به سمت اعصاب رفته و در بدن میزبان تکثیر می‌شود. ابتلا به هاری درمان ندارد و کشنده است. حیوانات خانگی باید در مقابل این بیماری واکسینه شوند تا هم خود و هم صاحبانشان از این بیماری مصون بمانند. در صورت حمله یک پستاندار به شما حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم به سرعت صورت گیرد. در صورت ابتلا به این بیماری مرگ شخص حتمی خواهد بود.

کیست هیداتید: این بیماری توسط کرم کوچک پهن و بندبندی ایجاد می‌شود. میزبان اصلی این کیست در روده سگسانان است و از طریق خورده شدن مواد غذایی آلوده به مدفوع سگ و احشام وارد بدن انسان شده و فرد را آلوده می کنند. این کیست معمولا در کبد و ریه جای میگیرد و مشکلات زیادی برای میزبان ایجاد می‌کند. واکسن مهمترین راه پیشگیری از این بیماری در حیوانات است. در انسان رعایت بهداشت و شستن دستها و مواد غذایی خام موثرترین راه پیشگیری است.

توکسوپلاسموز: نوعی عفونت تک یاخته ای است که در اثر تماس با حیوانات آلوده مثل گربه یا خوردن گوشت خام به انسان منتقل میشود. این بیماری برای بزرگسالان چندان خطرناک نیست اما در کودکان می‌تواند خطرناک باشد و در مادران باردار احتمال عبور از جفت و ورود به بدن جنین وجود دارد که می‌تواند باعث مشکلات زیاد از جمله سقط جنین شود. در صورتی که حیوان خانگی شما بخصوص گربه در معاشرت با حیوانات ولگرد قرار گرفت باید نسبت به این مساله حساس باشید. حیوان مبتلا باید در معرض درمان قرار گیرد.

سل: از جمله بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است و بهترین راه پیشگیری آن واکسیناسیون و رعایت بهداشت است.

تب مالت: این بیماری یکی از مهمترین بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است. همانند سل بهترین راه پیشگیری از این بیماری واکیناسیون و رعایت بهداشت عمومی است.

آنفولانزای پرندگان: از جمله بیماری‌های مشترک بین انسان و طیور است و باید به آن توجه خاص داشت. پرنده شما اگر دچار بی حالی و ضعف باشد باید جدی گرفته شود چرا که در صورت ابتلا به آنفولانزا می‌تواند صاحبان خود را نیز مبتلا کند.

طاعون: از جمله بیماری‌های باکتریایی است که از طریق جوندگان به انسان منتقل می‌شود. واکسنیاسیون از مهمترین راه‌های پیشگیری از این بیماری است.

ای-کُلای، سالمونا و شیگلا: باکتری‌های بیماریزایی هستند که به طور غیر مستقیم از حیوان به انسان (به عنوان سبزیجات نشسته آلوده به مدفوع حیوانات) منتقل و باعث بیماری می‌شوند. رعایت بهداشت عمومی و پختن محصولات غذایی از مهمترین راه‌های پیشگیری هستند.

بجز بیماری‌های نامبرده شد، انسان در معرض انواع دیگر بیماری‌ها از طریق ارتباط با حیوانات است. اما باید توجه کرد که در صورت نگهداری درست و اصولی از حیوانات خانگی و واکسیناسیون و مراقبت پزشکی می‌توان بدون هیچ‌گونه نگرانی ازنگهداری این قبل حیوانات لذت برد.

شایعه موی گربه و نازایی

نگهداری از گربه به هیچ عنوان باعث نازایی نمی‌شود. این شایعه احتمالاً از احتمال سقط جنین در مادران منتلا به توکسوپلاسموز نشأت گرفته و هیچ پشتوانه علمی ندارد.


سوژه چهارم؛ ماجرای نام کمپانی پپسی و ارتباطش با اسرائیل

نام «پپسی» برگرفته از آنزیم پپسین بوده و مربوط به ۵۰ سال پیش از تشکیل دولت اسراییل در خاورمیانه می‌باشد.

یکی از شایعاتی که بسیار شنیده‌ایم این است که پپسی مخفف Pepsi: Pay each penny to save Israeli می‌باشد. هرچند مطمئناً بسیاری از دوستان اعتقادی به این شوخی‌ها ندارند، اما با توجه به اینکه بارها این داستان (و البته داستان خواندن کوکا کولا در آینه) را از زبان بعضی تحصیلکرده‌ها نیز می‌شنوم گفتیم بد نیست کمی در این‌باره مطلع شویم.

Caleb Bradham داروسازی بود که نوشیدنی‌هایی با پایه‌ی سودا در داروخانه‌اش می‌ساخت و مشتری‌هایش در ۱۸۹۳ آنها را با نام "Brad's Drink" یا همان «نوشیدنی برَد» می‌شناختند. این داروساز بعدها با استفاده از آنزیم پپسین و دانه‌های کولا، نوشیدنی خود را محبوب‌تر کرد و در ۲۸ آگوست ۱۸۹۸ نام آن را به پپسی-کولا تغییر داد و اساساً در آن تاریخ دولتی به نام اسراییل وجود نداشته که بخواهند حفظش کنند و اگر می‌خواستند کاری کنند، باید برای ساختن آن پول جمع می‌کردند و نه حفظش!


در ۱۹۶۱ کلمه‌ی کولا از انتهای نام تجاری آن حذف شد.

جالب اینجاست که این نوشیدنی تا ۱۹۹۱ اصلاً در سرزمین‌های اسراییلی به فروش نمی‌رسیده و بسیاری از یهودی‌های آمریکا و اسراییلی‌ها پپسی را به حمایت از بایکوت‌های اعراب متهم می‌کردند. هرچند پپسی بعدها دلیل آن را مسایل اقتصادی اعلام کرد.

حال ممکن است دوستانی بر سر نام پپسین شک کنند و آن را نیز توطئه‌ای از سوی یهودی‌ها بدانند. اما این آنزیم یکی از آنزیم‌های خود معده است که در سال ۱۸۳۶ توسط Theodor Schwann کشف شده است. آنزیم پپسین از سلول‌های اصلی دیواره‌ی معده به صورت پپسینوژن غیر فعال ترشح می‌شود. پپسین جزء آنزیم‌های آندوپپتیداز است.

در حقیقت آقای بردهام ادعا داشته است که با افزودن معادل شیمیایی این آنزیم به نوشیدنی‌های خود به هضم بهتر غذا کمک می‌کند.

ممکن است این شایعه توسط کمپانی‌های رقیب مانند کوکاکولا که آنها هم به بازار بزرگ خاورمیانه چشم داشته‌اند ساخته شده باشد.