رکود کرونایی؛ تأثیر کرونا بر اصناف مختلف چگونه بوده؟

روزنامه ایران - مرجان اسلامی فر: با اوج شیوع ویروس کرونا در روز‌های اخیر که به‌گفته مسئولان وزارت بهداشت دوران پیک خود را سپری می‌کند، بسیاری از مشاغل دچار چالش و رکود شده‌اند. مشاغلی که به قول معروف شب عید، «سر چراغ شان» بود و ماه‌ها برای رسیدن به کسب و کار پر رونق در این ایام ثانیه شماری می‌کردند. روز گذشته به یکی از مراکز خرید در شرق تهران رفتیم تا از نزدیک با کسبه آن گفتگو و شرایط کاری آن‌ها را رصد کنیم.

اکثر واحد‌های صنفی (واحد‌های صنفی خرد و کوچک) از وضعیت کنونی ناراضی بودند و همچنان امیدوار هستند تا در روز‌های آتی با فروکش کردن ویروس کرونا، به شرایط عادی بازگردند. از سویی کسبه ۱۲ صنف در گفتگو با خبرنگار روزنامه ایران از دولت خواستند که به وضعیت آن‌ها رسیدگی شود. آن‌ها خواستار این بودند که اسفندماه مالیات و عوارض شهرداری ندهند، بانک‌ها تسهیلات بدهند و حق بیمه کمتری پرداخت کنند.

به هر ترتیب دست کشیدن مردم از خرید باعث شده، برخی از واحد‌های صنفی بدترین روز‌ها را به شب برسانند، از این‌رو خواسته آن‌ها از مردم هم این است که با رعایت مسائل بهداشتی خرید کنند و مطمئن باشند که کسبه هم برای آنکه دچار ویروس کرونا نشوند، خودشان بیشتر نکات ایمنی رعایت می‌کنند.

تاکسی داران

رانندگان تاکسی‌های اینترنتی و آژانس‌ها مثل بسیاری از مشاغل با شیوع ویروس کرونا دچار افت شدید درآمد شدند. یکی از همین رانندگان با گلایه از وضعیت درآمد صنف خود به «ایران» می‌گوید: زمانیکه صحبت از ویروس کرونا در چین بود کار ما زیاد تحت تأثیر قرار نگرفته بود، اوایل بهمن بود و همچنان مسافران همیشگی و نسبتاً پرتعداد داشتیم، اما رفته رفته با نزدیک شدن به ماه اسفند از تعداد مسافران کم شد.

او ادامه داد: ماه بهمن به اندازه درآمد اسفند کار کردیم و خدا روشکر خیلی از ما‌ها شرایط خوبی داریم، اگر بهمن ماه حجم تردد مسافران کم بود، اکنون دچار مشکل جدی مالی شده بودیم. این راننده تاکسی اینترنتی گفت: اوایل فکر می‌کردیم کاهش مسافران گذراست، اما هر چه از شیوع ویروس کرونا گذشت، وضعیت بد و بدتر شد.

او افزود: مشکلات سلامتی و استرس از اینکه خودمان دچار کرونا نشویم از یک سو و هزینه‌های شب عید با این وضعیت کاسبی از سوی دیگر، فشار زیاد روحی و روانی را به ما وارد آورده که متأسفانه همچنان ادامه داد.

آرایشگاه‌ها

صنف آرایشگاه داران هم در همان روز‌های معمولی هم موظف و متعهد به رعایت اصول بهداشتی در محل کار خود بودند. آن‌ها مدام با وسایلی سر و کار دارند که باید ضد عفونی شود تا بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های پوستی منتقل نشود. با وجود این شیوع ویروس کرونا هم کوهی از مشکلات را بر سر آرایشگران آوار کرده که هم سلامتی خودشان را تهدید می‌کند و هم مشتریان را. یکی از آرایشگاه‌های قدیمی شرق تهران که ۵ کارگر و ۳ آرایشگر فعال در واحد صنفی خود دارد، معتقد است: با وضعیت بسیاری بدی در کسب و کارش روبه‌رو شده است.

لیلا می‌گوید: تماس ما با مشتریان به گونه‌ای است که فاصله زیاد با آنان نداریم و براحتی در معرض آلودگی و انتقال ویروس هستیم. البته ما طبق همان روال قبلی به‌طور مستمر تمامی وسایل و سطوح مختلف مغازه را ضد عفونی می‌کنیم، اما این کار کافی نیست، چراکه مشتریان هم می‌توانند ناقل بیماری باشند. این آرایشگر ادامه داد: زمان زیادی تا شب عید نمانده، اما بر خلاف سال‌های قبل هیچ خبری از مشتریان پرتعداد و نوبت دادن به آن‌ها نیست، متأسفانه ویروس کرونا، صنف ما را هم تحت تأثیر قرار داده و چشم امید ما به فروکش کردن شیوع ویروس است.

پوشاک

یکی از صنوفی که با شیوع ویروس کرونا تحت تأثیر قرار گرفته، پوشاک است. از آنجا که خیلی از مردم خانه نشین شدند یا اینکه یک نفر مسئول خرید کالا‌های ضرور و مصرفی شده، مغازه‌های پوشاک زنانه و مردانه با کاهش مشتری (کاهش تردد مردم در خیابان‌ها) روبه رو شدند. البته تک و توک مشتریانی به مغازه‌های مانتوفروشی، کیف و کفش، کت و شلواری و شال و روسری می‌روند تا خرید شب عید را انجام داده باشند. اما خیلی‌ها هم میلی به خرید ندارند و از ترس کرونا دست از خرید کشیدند.

سجاد از مغازه داران میدان هفت حوض درباره اینکه وضعیت فروشش این روز‌ها چگونه است، به «ایران» گفت: بهمن ماه میزان فروش مغازه داران این منطقه بالا رفت، آن‌ها از نگرانی اینکه ماه اسفند قیمت کالا‌ها گران‌تر می‌شود، یک ماه زودتر خرید کردند، اما برخی‌ها هم به جهت نوع کار و سنت همیشه اسفندماه خرید می‌کنند. در این میان بیشترین فروش ما مربوط به کسانی است که قصد خرید ندارند و در تردد در خیابان و مراکز فروش، خرید می‌کنند، حال خبری از این افراد نیست!

آجیل و خشکبار

برخی از صنوف مدت‌هاست با کاهش میزان مشتری روبه‌رو شدند البته این کاهش به‌دلیل گرانی محصول عرضه شده آن‌ها است. یکی دو سالی است که فعالان صنف آجیل و خشکبار از کاهش مشتری گله‌مند هستند. اخوان، مغازه آجیل فروشی دارد. او فکر می‌کرده نیمه دوم سال همه چک‌هایش را با خیالت راحت پاس می‌کند، اما بازار برخلاف پیش‌بینی‌هایش شده است.

اخوان می‌گوید: چند وقتی است که قیمت آجیل ارزان شده است (در قیاس با سال گذشته) به‌همین دلیل فکر می‌کردم امسال فروش خوبی داشته باشیم، اما شیوع ویروس کرونا در این ایام کسادی بازار ما را بیشتر کرد. گزارش میدانی ما هم نشان می‌دهد که ترس از شیوع ویروس کرونا باعث شده تا مردم قید مصرف آجیل را بزنند چنین اتفاقی برای مشاغلی که رونق‌شان در ایام عید است، بسیار خسارت بار خواهد بود. اکثر کسانی‌که به این مغازه آجیل فروشی می‌آمدند، محصول بسته‌بندی، چون شکلات، گز و لواشک لقمه‌ای را می‌خریدند.

باشگاه داران

با شیوع ویروس کرونا در کشور ستاد مبارزه با این ویروس در بخش ورزش تشکیل شد. این ستاد تصمیم گرفت، تمام فعالیت‌های ورزشی در اماکنی که با تجمعات زیاد همراه است، ممنوع شود. طبیعتاً این موضوع به ضرر اماکن ورزشی، باشگاه‌ها و استخر‌ها تمام شد. اماکنی که برخی از آن‌ها تحت اجاره افرادی بودند که روی درآمد روزانه حساب کردند، اما حالا مجبورند این اماکن را ببندند.

زیر مجموعه استارتاپ‌ها

در بین واحد‌های خرد و کوچک که از ویروس کرونا آسیب دیدند، باید به استارتاپ‌ها هم اشاره‌ای داشته باشیم. استارتاپ‌های خدماتی در صدر مجموعه‌هایی هستند که آسیب دیدند. آن‌ها در بخش‌هایی، چون نظافت منزل با کاهش تقاضای مردمی روبه‌رو شدند. اگر در ماه بهمن نسبت به درخواست کارگر برای نظافت منزل اقدام می‌کردید، با تأخیر، سفارش شما پذیرفته می‌شد چرا که اغلب آن‌ها سرشان شلوغ بود، ولی اکنون تا درخواست می‌دهید چندین کارگر اعلام آمادگی می‌کنند.

یکی از کسانیکه هر سال، در ماه‌های بهمن و اسفند از بانه به تهران می‌آید تا با کار در خانه‌ها صاحب درآمد بالا شود، این روز‌ها بیکار است و هر روز در اتاق مشترکی که در میدان امام حسین اجاره کرده، روزگار سپری می‌کند. فریدون می‌گوید اگر اوضاع به‌همین منوال باشد، چند روز دیگر به شهرش بر می‌گردد تا آنجا کاری انجام دهد.

دستفروش‌های خیابان و مترو

دستفروش‌های خیابان و مترو که معمولاً شب عید تمام کم و کاستی‌های یکساله خود را جبران می‌کنند و در هیچ رده صنفی قرار ندارند هم روز‌های سختی را سپری می‌کنند. برخی از آن‌ها که نان آور خانه‌هایشان هستند، به خاطر کاهش تردد مردم در مترو وخیابان‌ها یا کسب و کارشان را متوقف کردند یا با کوهی از ناامیدی به خیابان و مترو می‌آیند تا شاید فردی که دستکش به دست و ماسک بر صورت دارد، از آن‌ها خرید کند.

محسن از دستفروش‌های خیابان آیت است. او می‌گوید: ما این روز‌ها چشممان به دست مردم است تا خرید کنند، سال گذشته همین موقع روزانه ۳۰۰ هزار تومان فروش داشتم، اما الان از بساط من تنها دو قلم کالا فروش رفته است. او در جیب خود الکل هم دارد که اگر مشتری نگرانی داشت، الکل را روی کالا اسپری کند.

اغذیه فروشی‌ها

صنف دیگری که در این روز‌ها بشدت آسیب دیده و کاهش مشتریان آن به خاطر ویروس کرونا مشهود است، اغذیه فروشی‌ها (فست فود، طباخی، شیرینی فروشی‌ها، رستوران‌ها، سفره خانه‌ها، آبمیوه فروشی‌ها و اغذیه خانگی، دل و جگر، ذرت مکزیکی و کلاپ) هستند. یکی از اغذیه فروشی‌ها (ساندویچ) به اسم بهار، می‌گوید که روز گذشته کل دخلش ۱۶۰ هزار تومان بوده است و این موضوع در هیچ روزی سابقه نداشته است. اومی‌گوید: در ماه مبارک رمضان که فقط شب‌ها کار می‌کنیم، دخل ما یک میلیون تومان است.

مردم به‌خاطر شیوع ویروس کرونا و اخطار‌هایی که وزارت بهداشت داده است، به‌صورت موقت به اغذیه فروشی‌ها نمی‌روند. از این‌رو با کنترل ویروس کرونا و تمهیداتی که در حال انجام است، مردم می‌توانند به اغذیه فروشی‌ها بروند، هر چند که به‌نظر می‌رسد تمام اغذیه فروشی‌ها برای برگشت مردم باید بیش از گذشته به فکر نظافت محیط کار خود باشند و به مردم اطمینان دهند که مغازه هایشان عاری از ویروس است. در این میان توصیه می‌شود تمام اغذیه فروشی‌ها به ماسک و دستکش مجهز باشند تا مردم اطمینان بیشتری به آن‌ها بکنند.

گل فروشی‌ها

شاید برای شما هم غیر معمول باشد که گل فروشی‌ها هم از ویروس کرونا آسیب دیدند، اما واقعیت امر این است که گل فروشی‌ها هم رنگ و روی مشتری را نمی‌بینند. یکی از گل فروشی‌ها در شرق تهران گفت: روز گذشته تنها ۶۰ هزار تومان درآمد داشتم و این برای من فاجعه است. مردم از ترس سرایت ویروس کرونا سراغ گل نمی‌آیند به همین جهت روزگار بر ما سخت می‌گذرد. اکثر ما مغازه اجاره کردیم اگر این روند ادامه پیدا کند به غیر از آنکه خرج خانه در نمی‌آید، نمی‌توان اجاره مغازه را هم داد.

محصولات لبنی و فروشندگان فله

صنف عرضه‌کنندگان محصولات لبنی (ماست، شیر، کشک، پنیر، خامه و سرشیر بدون بسته بندی) و فله فروش‌ها (خیارشور، ترشی، مربا بدون بسته بندی) هم این روزها، حال کاسبی هایشان خوب نیست. در این صنف کاهش فروش محرز است و خیلی از مردم حاضر نیستند از این مغازه‌ها کالا‌های مورد نیاز خود را خریداری کنند. در حال حاضر مردم ترجیح می‌دهند محصولات بسته‌بندی که کم‌ترین ریسک ویروس کرونا را دارد، خریداری کنند.

طلا فروش‌ها

کسبه دیگری که از ویروس کرونا آسیب دیده و مردم سراغ این صنف نمی‌روند، طلافروش‌های سطح شهر است. اکثر طلافروش‌ها الکل و ژل‌های ضدعفونی‌کننده در مغازه‌های خود گذاشتند تا اگر کسی می‌خواهد طلایی را امتحان کند، محلول‌های ضدعفونی‌کننده در دسترس باشد، اما با وجود این مردم تمایلی به‌رفتن به‌طلا فروشی‌ها را ندارند. از سویی قیمت بالای طلا هم از دیگر مواردی است که باعث شده، بازار این گروه هم راکد شود. آن‌هایی هم که این روز‌ها خرید می‌کنند بیشتر جنبه سرمایه‌گذاری دارد.

تالار‌ها

صنف دیگر که کرونا روی فعالیت آن‌ها اثر گذاشته مربوط به تالار‌ها است، آن‌ها این روز‌ها هیچ فعالیتی ندارند و اکثر کارمندان و کارگران تالار‌ها روز‌های استراحت خود را طی می‌کنند. به قول رضا یکی از کارگران تالار پذیرایی در شرق تهران، تعطیلات نوروز، زودتر به صنف آن‌ها رسیده است.