دریاچه های ایران (۱)

برترین ها: برای نوروز شاید بخواهید تور ایران‌گردی برای خود و خانواده خود بگذارید. اگر این طور است و قصد دارید در روزهای تعطیل از چندین شهر ایران دیدن کنید، به این دریاچه های بسیار زیبایی که در ادامه معرفی کرده ایم نیز سر بزنید تا از نزدیک شاهد این مناطق گردشگری باشید.

دریاچه خزر

این دریاچه با مساحت ۴۳۶ هزار کیلومتر مربع، یکی از بزرگ ترین دریاچه جهان و نیز مهم ترین دریاچه ایران محسوب می شود که در شمال ایران قرار گرفته است. دریای خزر به عنوان سومین دریاچه عمیق با کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان همسایه است. آب خزر از نوع ترکیبات دارای کلسیم، منیزیم و سولفات است.


از جمله گونه های پرندگان در دریاچه خزر باید به اردک سرسفید، باکلان پلیکان پاخاکستری، چنگر، حواصیل خاکستری طاووسک، فلامینگو و ... اشاره کرد.

دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه، جزو بزرگ ترین و شورترین دریاچه های دایمی ایران محسوب می شود. دریاچه ارومیه با مساحت تقریبی ۵۵۰۰ کیلومتر در شمال غرب ایران و بین دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی واقع شده است. این دریاچه به علت بالا بودن میزان محلول نمک در آن و شوری بیش از حد، دومین دریاچه آب شور دنیا به شمار می آید. همین ویژگی شوری آب باعث شده تا هیچ ماهی و نرم تنی به جز گونه های سخت پوستان در آن زندگی نکنند. آب این دریاچه با PH از نوع آب های کلرید سدیم، منیزیم، سولفات و در حالت زیرقلیایی است البته گل دریاچه ارومیه خمیری سیاه رنگ و از دسته گل های کلروره است که دارای خاصیت درمانی برای بیماری های روماتیسم، آرتروزاست. علاوه بر این ها، دریاچه ارومیه ۱۰۲ جزیره با صخره های سنگی دارد که به جز جزیره اسلامی خالی از سکنه هستند. البته در سنوات اخیر به دلایل مختلف اعم از خشکسالی و بستن سد ها بر روی دریاچه، آب آن کاهش چشمگیری یافته است، ولی این اتفاق باز هم چیزی از زیبایی های دریاچه نکاسته و دشت سفید نمکی زیبا با چشم انداز فوق العاده در حین غروب در انتظار مسافران است.

دریاچه هامون

دریاچه هامون، با اختصاص حدود ۳۸۲۰ کیلومتر مربع وسعت در شرق ایران، سومین دریاچه بزرگ ایران بعد از دریاچه خزر و ارومیه به شمار می رود که در شمال استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. سرچشمه اصلی این دریاچه، رودخانه هیرمند است که از کوه های هندوکش و ارتفاعات بابا یغما در غرب کابل جاری شده و پس از طی مسافتی وارد خاک ایران شده و پس از دریافت آب رودخانه های خاش رود، فراه، هاروت رود، شور رود، حسین آباد و نهبندان بالاخره در محل لورگ باغ به دریاچه هامون می پیوندد.


دریاچه هامون، نه تنها در گذشته یکی از بزرگ ترین و پرآب ترین دریاچه ی ایران، بلکه در نزد زرتشتیان محل مقدس به شمار می آمد، امروزه، پس از خشکسالی ها و تقسیم بندی های کشورها و نرسیدن آب به مرزهای ایران به مرور قسمت های وسیعی از آن خشک شده است. این دریاچه که بزرگ ترین پهنه آب شیرین سیستان محسوب می شود اکنون به چهار دریاچه مجزا؛ یعنی: دریاچه هامون صابری یا سیستان، دریاچه هامون پوزک ایران، دریاچه هامون هیرمند و دریاچه هامون افغانستان که قسمت کمی از آن در ایران واقع شده است تقسیم می شود.

دریاچه نمک خور

دریاچه نمک خور که بزرگترین دریاچه فصلی نمک جهان (پلایا) است، از جمله کم ارتفاع‌ترین نقاط در فلات ایران نیز محسوب می‌شود.

این دریاچه در قسمت مرکزی تا جنوبی کویر مرکزی ایران گسترش دارد و ارتفاع آن از سطح آب‌های آزاد به طور متوسط ۷۰۷ متر است. عمق نمک در این دریاچه بر خلاف سایر دریاچه‌های نمک مشابه در فلات مرکزی ایران بسیار نازک بوده به طوری که از ۵ سانتیمتر تا ۱۰ متر متغیر است. علت این تفاوت حرکت دائمی سفره‌های آب‌های شور زیرزمینی و لجن‌های سیاه لایه‌های زیرین می‌باشد که از شکل‌گیری و تراکم پلتفرم‌های نمکی جلوگیری می‌کند.


هرز آب‌های ورودی به دلیل شوری کویرهای اطراف اشباع از نمک هستند و به دلیل گرمی بالای هوا به سرعت تبخیر شده نمک خود را در دریاچه باقی می‌گذارند.

دمای هوا در گرمترین زمان به ۵۵ درجه و در سرد ترین زمان (شب) به ۲۵ درجه می‌رسد میزان رطوبت هوا در فصول گرم در حدود بسیار ناچیزی کاهش می‌یابد.

اختلاف زیاد درجه حرارت در روز و شب باعث شکسته شدن لایه نمک سطحی گشته و لایه های مرطوب زیرین از شکست‌های ایجاد شده رطوبت خود را از دست می دهند که این عامل باعث شکل‌گیری چندضلعی‌های نمکی (پلتفورم‌های نمکی) می‌گردد. همچنین حرکت لجن‌های سیاه لایه های زیرین در این شکل گیری ها موثر است.

دریاچه بختگان و طشک

دریاچه بختگان یکی دیگر از مهم ترین دریاچه های ایران است که در استان فارس قرار دارد. این دریاچه، دومین دریاچه بزرگ و چهارمین تالاب ایران به شمار می رود که محل زندگی پرندگان مهاجر و بومی است و وسعت آن نیز به شرایط بارندگی سالانه وابسته است. این دریاچه از شمال با کوه های پیچگان و شمال غرب با دریاچه طشک همسایه است، در واقع بخش شمال غرب این دریاچه، محل اتصال با دریاچه طشک است و تنها راه ارتباطی این دو دریاچه، دلتای رود کر است که از کوه های موسی خانی و برآفتاب در ۵۰ کیلومتری جنوب غرب ده بید سرچشمه می گیرد و پس از عبور از مرودشت و یکی شدن با رود شادکام به این دو دریاچه می ریزد. این دو دریاچه که به صورت دو فرونشت میان کوهی، در اثر فعالیت کوه زایی زاگرس شکل گرفته دارای تعدادی جزیره و شبه جزیره کوچک و بزرگ از جنس رادیولاریت، سنگ های پلاژیک و آهک های سروک است که مهم ترین آن ها شامل: جزیره نرگس و گنبان در طشک و جزیره مناک در بختگان می شود.
آب دریاچه های بختگان و طشک با وجود این که از آب رودخانه ها و چشمه های شیرین تغذیه می شود ولی آب شوری دارد و آب این دو دریاچه از نوع کلرید منیزیم، کلرید سدیم، سولفات سدیم است.


دریاچه مهارلو

این دریاچه در جنوب شرقى شیراز قرار گرفته و توسط سه رودخانه نوبه‌اى خشک، حمزه و سروستان و همچنین روان آب هاى کوه‌هاى مجاور تغذیه مى‌شود.

وسعت این دریاچه در فصول مختلف متفاوت است و به میزان بارش های جوی سالانه بستگی دارد و تبخیر زیاد، رسوبات گچی سازند ساچون، دو گنبد نمکی واقع در شرق این دریاچه، باعث شوری آب آن شده است.

آب دریاچه مهارلو از نوع کلرید سدیم، منیزیم، سولفات سدیم می باشد و به عنوان یکی از منابع مهم تامین نمک آبی در سطح استان و کشور محسوب می شود، به طوری که از نمک این دریاچه برای صنایع پتروشیمی استفاده می شود.


این دریاچه صحرائى است و به دریاى آزاد راهى ندارد. پهناى دریاچه ۱۵-۱۰ کیلومتر، طول آن ۲۸ کیلومتر و وسعت آن ۲۵۷ کیلومتر مربع است که از آن ۵۴ درصد دریاچه فعلى، ۲۲ درصد پوشش نمکى و ۲۴ درصد پوشش گلى است.

عمیق‌ترین نقطه آن در بهار کمتر از یک متر آب دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۴۶۰ متر است.

دریاچه زریوار

دریاچه زریوار در ۸ کیلومتری باختر مریوان قرار دارد و از دریاچه‎های آب شیرین کوهستانی است که در ارتفاع ۸۱۸ متر از سطح دریا قرار دارد و حدود ۲۰۰ متر پایین‎تر از شهر مریوان است. این دریاچه از نظر موقعیت جغرافیایی در یک دره طولی وسیعی قرار گرفته که از سمت شرق و غرب به وسیله کوه های پوشیده از جنگل محصور شده است. وسعت این دریاچه هم مانند سایر دریاچه به میزان بارش سالانه بستگی دارد و به دلیل تغییرات حجم آبی در فصول مختلف سال متغییر است. اراضی این منطقه را بیشتر جنگل و بیشه‌زار تشکیل می دهد که علاوه بر داشتن بلوط ایرانی، دارای گلابی وحشی، زالزالک و بادام می باشد. آب این دریاچه علاوه بر اینکه از چشمه های کف جوش و بارش های جوی تامین می شود از رود چم نیز بی بهره نیست و دارای آب شیرین است.


طول دریاچه زریوار حدود ۵ کیلومتر و عرض آن حدود ۱.۶ کیلومتر است. وسعت تالاب به دلیل تغییرات حجم آبی در فصول مختلف متغیر و حداکثر عمق آن ۵.۵ متر است.

این دریاچه با وسعت حدود ۸.۵ کیلومترمربع، در یک فرونشست محلی به نسبت باریک در پهنه سنندج تشکیل شده که دو سوی خاوری و باختری آن، به گسل طولی شمال باختری-جنوب خاوری محدود است. وسعت حوضه آبریز این دریاچه، حدود ۵۰۰ کیلومترمربع و بیشینه ژرفای آن حدود ۵۰ متر است.

دریاچه پریشان

دریاچه پریشان یا فامور با وسعت ۴۳ کیلومتر مربع، در جنوب شرقی کازرون و شمال شرق کوه فامور در استان فارس واقع شده است. این دریاچه که دارای آب شیرین است، بخشی از آب خود را از آب های جاری کوه فامور و بخشی دیگر را از منابع زیرزمینی تامین می کند.


دریاچه پریشان، در دره ای پهن از گسل هایی با جهت شمال غرب- جنوب شرق و شرق- غرب به وجود آمده که توسط رشته کوه های زاگرس احاطه شده است. این دریاچه به دلیل برخورداری از تاریخچه کهن، علاوه بر زیبایی های طبیعی و تنوع زیستی، زیستگاه اقوام و بعضی از تمدن ها در گذشته های دور است. وجود نقش پریشو در ۳۰ متری دریاچه هامون، قلعه ساسانی در کنار دریاچه، آتشکده کازرون در ۳ کیلومتری دریاچه، کتیبه پهلوی در ۵ کیلومتری پریشا، نقش تیمور در ۲ کیلومتری دریاچه و صدها اثر دیگر حاکی از اهمیت تاریخی این منطقه است.

دریاچه اوان

دریاچه اوان با مساحتی حدود ۷۰ هزار متر مربع، یکی از دریاچه های بزرگ استان قزوین محسوب می شود که در دامنه کوه های الموت و در بین روستاهای اوان، ورین، زواردشت و زرآباد واقع شده است. این دریاچه که دارای آب شیرین است، بخشی از آب خود را از چشمه های کف دریاچه و بخش دیگری را از طریق بارش های فصلی تامین می کند و هیچ رود دایمی به این دریاچه راه ندارد.


دریاچه اوان که بیشتر به شکل حفره ای است، در تابستان محل مناسبی برای ماهیگیری، شنا و قایق سواری و در زمستان قابلیت انجام ورزش های زمستانی مثل اسکی و اسکیت را دارد.

این دریاچه، در ارتفاع ۱۸۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است. طول آن در طویل‌ترین قسمت ۳۲۵ متر و عرض آن ۲۷۵ متر می‌باشد. غلیان دایمی آن باعث صافی و زلالی آب دریاچه شده است. عمیق‌ترین بخش این دریاچه به عمق حدود ۶ متر می‌رسد که در جنوب شرقی آن واقع شده است.
در تابستان این دریاچه محل ماهیگیری، آب تنی و قایق سواری، در پاییز، مأمن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز، مرغابی و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح آن قابل اسکی سواری است.

دریاچه مارمیشو

دریاچه مارمیشو، از جمله زیستگاه های آبی، کوهستانی و جنگلی شمال غربی ایران است که در مرز ایران و ترکیه و در ۴۵ کیلومتری ارومیه واقع شده است. سرچشمه اصلی این دریاچه، آب های جاری از ذوب برف کوه های زاگرس است که سراسر این دریاچه را محصور کرده و نیز رودخانه نازلوچای است که از به هم پیوستن آب های جاری ترکیه و آب های جاری ایران به وجود آمده است که پس از طی مسافتی، بالاخره در تنگه سرسبزی باعث پیدایش دریاچه مارمیشو می شود.