گاوبازی مقدس است؟

مجله دانستنیها: گاوبازی در اسپانیا و خیلی کشورهای دیگر بسیار محبوب است اما این گاوبازی از کجا آمده و ریشه در چه چیزهایی دارد؟

Altamira اسمرمز همه بلاهایی است که امروز در پامپلونا آدم ها و گاوها بر سر هم می آورند؛ گاوهای خشمگینی که به خیابان ها ریخته می شوند و قصاب هایشان را می کشند و بعد کشته می شوند. Altamira نام یک غار است؛ غاری در نزدیکی شهر سانتا در جایی که نقاشی های باشکوهی از حیواناتی شبیه گاو وجود دارد؛ نقاشی هایی مربوط به سال ها قبل؛ سال هایی که در شبه جزیره ایبری (اسپانیا، پرتغال و آندورا) مردم گاوها را مقدس می دانستند.

در حقیقت این تصاویر شباهت زیادی به تصاویر قربانی گاو در آیین ایرانی مهرپرستی دارد. می دانیم که آیین مهر پیش از مسیحیت از ایران به اروپا رفته بود و مناسک این آیین در سراسر اروپا اجرا می شد. ایزدیان که بازمانده اقوام مهرپرست کرد ایران و عراق هستند، هنوز همین طوری گاوها را قربانی می کنند. مورخان اسپانیایی نیز از کشتن گاو به عنوان رسمی برای جشن و سرور یاد می کنند و معتقدند حتی در جشن های عروسی، مراسم گاوبازی ترتیب داده می شده. می گویند نیزه های خاردار توسط عروس با کاغذهای رنگی تزئین می شد تا بعد در طول مسابقه در پشت گردن گاو فرو نشانده شوند.

امروز دوباره گاوکشی و جشن گرفتن در اسپانیا با یک مراسم مذهبی مخلوط شده و نام فستیوال «سن فرمین» را به خود گرفته. فستیوالی که اینقدر معروف است که به نظر می رسد راهش را از گاوبازی جدا کرده است. حالا بیش از پیش اخبار زخمی های فستیوال منتشر می شود و همه در مورد آن حرف می زنند اما گاوبازی چیست؟ در اسپانیا با گاوها چکار می کنند؟ در چه کشورهای دیگری از گاو برای مسابقات استفاده می کنند؟ سن فرمین چیست یا کیست؟ و ... اینها سوالاتی است که این گزارش به آنها جواب می دهد.

فستیوال سن فرمین چیست؟

گاوها دیوانه وار می دوند و حضار را می درند. آنها که خشمگین هستند جلو می آیند و شاخ می زنند و برخی اوقات حاضرین را می کشند؛ اما هیچ دلیلی وجود ندارد که مراسم خراب شود؛ مراسم هشت روزه ای که با دویدن گاوها در خیابان آغاز می شود؛ مراسمی از رها کردن و دواندن گاوهای وحشی در کوچه و خیابان های پامپلونای اسپانیا. این مراسم البته در دیگر شهرهای اسپانیا، پرتغال و حتی در مکزیک و جنوب فرانسه هم انجام می شود. شروع مراسم به این صورت است که شش گاو که وزن هر کدام از آنها به طور تقریبی ۶۰۰ کیلومتر است در مسیری به طول ۸۲۶ متر رها می شوند. این مسیر به بخش های قدیمی شهر منتهی می شود. میانگین سرعت گله و مردم ۲۴ کیلومتر بر ساعت برآورد شده است. این فقط یک شروع توفانی است از فستیوال فرمین مقدس.

فرمین کیست؟

فرمین مقدس (SAINTFERMIN) یکی از مبلغان حضرت مسیح (ع) بوده؛ کسی که رومی ها به جرم تبلیغ دین مسیح او را گردن زدند و کشتند. در اسپانیا همه باور دارند رومی ها بدن بدون سر فرمین را به یک گاو وحشی بسته اند تا در خیابان های پامپلونا بدود و بدنش را تکه تکه کند. همان زمان یک زن اسپانیایی با لباس سفید به کمک او رفته تا جلوی حرکت گاو را بگیرد.

این باور عمومی به مبنای اصلی مراسم فرمین تبدیل شده. حالا هر سال از ظهر ششم ژوئیه مردملباس سفیدت می پوشندو با دستمال های قرمز در خیابان های پامپلونا منتظر گاوها می ایستند. ۸ روز ساعت ۸ صبح گاوهای خشمگین ۵ دقیقه در کوچه های باریک شهر می دوند و بعد از آن مراسم تا ساعات آغازین روز بعد ادامه پیدا می کند. هر سال در این مراسم عده بسیاری از شدت جراحات وارده راهی بیمارستان ها می شوند اما این قضیه مانع از برگزاری هر چه شلوغ تر مراسم روز بعد نمی شود؛ مراسمی که شروعش دویدن گاوهاست و یکی از قسمت هایش گاوبازی است؛ آن هم بعدازظهر هر روز.


گام به گام با از پا انداختن یک گاو در اسپانیا

چطور گاوبازی می کنند؟

این مسابقه تشریفات ویژه ای دارد که در سه مرحله انجام می شود.هر کدام از مراحل هم با صدای شیپور شروع می شود.قبل از شروع مراحل مسابقه نوبت رژه است. بعد از اینکه صدای شیپور آمد، اعضای گروه در نمایشی باشکوه وارد مییدان می شوند و از جلوی بییندگان رژه می روند؛ رژه ای که با همراهی گروه موسیقی خواهد بود.در آغاز مراسم، یکی از پیرترین ماتادورهای حاضر، به همراه ماتادور جوان به میان میدان می آید و آغاز مسابقه را اعلام می کند و بعد با صدای شیپور قسمت اول مبارزه آغاز می شود.

مرحله اول

«پیکادور» نام شرکت کننده مرحله اول است؛ کسی که روی اسب می نشیند دور گاو می چرخد و با نیزه گاو خشمگین را زخمی می کند. البته نگه داشتن اسب برابر این گاوها کار راحتی نیست. به همین دلیل چشم اسب ها را می بندند تا نبنند با چه موجود وحشتناکی طرف هستند. پهلوهای اسب به وسیله یک پوشش زره مانند به نام «Peto« که شبیه دامن است محافظت می شود. پیکادور از نیزه ای ضخیم که سر آن تیز است، استفاده می کند و با آ« بخش فوقانی پشت گردن گاو را مجروح می کند.

هدف پیکادور، تغییر شرایط فیزیکی گاو و تضعیف قوای اوست، بدون اینکه گاو کاملا مجروح شود. پس از آنکه گاو به حد لازم مجروح شد، یک گاوباز به حیوان نزدیک می شود و با انجام چند حرکت، توجه گاو را به سمت دیگری معطوف می کند تا پیکادور بتواند از میدان بیرون رود. صدای شیپورها، تغییر مرحله بازی را اعلام می کند.

مرحله دوم

«توررو»ها مرحله دوم را آغاز می کنند. آنها با نیزه های خاردار و چوب های بلند رنگی به عضلات گردن گاو ضربه می زنند. نیزهای خاردار عضلات گردن گاو را تضعیف کرده و او را آماده کشته شدن می کند. گاوبازها در این مرحله تا می توانند به گاو خشمگین آسیب می زنند.

مرحله سوم

«ماتادور» کار گاو را تمام می کند. آخرین بخش «Faena» نام دارد که توسط ماتادور انجام می شود. او که گاو را کشته کلاه به دست وارد وارد مرکز میدان می شود تا حرکتی را که به معنای به «سلامتی مرگ گاو» است، انجام دهد. او می تواند گاو را به شخص عالی مقام مسابقه، یک فرد خاص یا به همه جمعیت پیشکش کند!

فسلفه نبرد

مسابقه گاوبازی ساعت شش بعدازظهر انجام می شود، یعنی درست وقتی که میدان به دو قسمت تقسیم شده؛ نیمی در روشنایی و نیمی دیگر در تاریکی. لباسی که گاوباز به تن دارد، «جامه روشنایی» نام دارد که می تواندبه معنای نیک بودن گاوباز باشدو گاو غالبا به رنگ سیاه است؛ رنگی که به شر نسبت داده می شود.

گاوبازی اسپانیولی چطور شکل گرفته؟

میدان گاوبازی چیزی شبیه به زمین های نبرد در رم باستان است. شاید این سنت مربوط به روزهای گذشته تر باشد؛ جایی که اقوام «سلتیبریک» در معابدشان ذبح گاوهای وحشی را جشن می گرفتندو این کار را به افتخار ایزدانشان انجام می داند؛ مخصوصا در استان «سریا»، نزدیک ن.مانسیا هنوز هم بقایای معبدی که اینگونه مراسم در آن برگزار می شد، وجوددارد.


تاریخ اولین دوره های گاوبازی را مربوط به ۷۰۰ سال قبل می دانند؛ دوره ای که به شکارچیان گاوهای وحشی اختصاص داشت. گفته می شود در قرن یازدهم «السید قهرمان»، گاوهای وحشی را شکار می کرد و در دوئل ها و مسابقات چهره ای ویژه بود. اواخر قرن یازدهم دوره بعدی است. ماتادورها در نمایش های عمومی با تیر و نیزه و چاقو به جان گاو می افتادند و زورآزمایی می کردند.

پادشاه «آلفونسو» قوانین سختگیرانه ای گذاشت و مدل گاوبازی را تغییر داد. در آن دوره که سومین دوره گابازی هم هست نجیب زادگان سوار بر اسب، گاو را مجروح می کردند. قرن هیجدهم هم زمانی است که گاوبازی حرفه ای شکل گرفت؛ زمانی که گاوبازی کم کم شکل نمایش عمومی پیدا کرد.


گاوبازی در آمریکا به چه شیوه هایی انجام می شود؟

کابوی ها و گاوچران ها

در مقابل بلایی که در اسپانیا بر سر گاوها می آورند «رودئو» معنی نزدیکتری به ابازی دارد. قدمت این مسابقات نزدیک به دو قرن است؛ مسابقاتی که قبل از این فقط یکسری آموزش برای کابوها (گاوچران ها) بود. در غرب آمریکا و شمال مکزیک کسانی که مسئو.ل نگهداری گاوها بودند باید یکسری آموزش ها می دیدند؛ آموزش هایی که مراحل مختلف داشت و یک کابوی را پرورش می داد. این آموزش ها کم کم به رقابت تبدیل شدو حالا که دیگر از کابوی ها و غرب وحشی اثری نمانده مسابقات آن روزها ادامه داده می شود. رودئو در اصل شش مدل مسابقه داردکه در دو مدلش اصلا گاوی حضور ندارد.

1- Calf roping (گوساله طناب زدن)

مسابقه ای که در آن گاوچران باید در حالی که روی اسب سوار است، گوساله را با طناب بگیرد. او قبل از گرفتن گوساله نباید از اسب پیاده شود و باید طناب را دور گردنش بیندازد. بعد از گرفتن گوساله، کابوی باید در کمترین زمان ممکن سه پای گوساله را به هم ببندد.

۲- Team roping (طناب زدن تیمی)

دو کابوی باید یک گوساله را بگیرند.یکی از آنها طناب را دور گردنش می اندازد و دیگری به پاهای عقبی. اگر یکی از پاهای عقبی درگیر شود، امتیاز کابوی ها کم می شود. به هر حال زمان در این مسابقه هم حرف اول را می زند.

۳- Steer wrestling

(بولداگینگ) دو کابوی اسب سوار مسیر دویدن گوساله را محدود می کنند و کابوی کشتی گیر از بالای اسب روی گوساله می پرد. او باید گوساله را زیمن بزند و با چرخاندن شاخ روی زمین نگه دارد. این قسمت گاوچرانی بسیار مورد اعتراض انجمن های حمایت از حیوانات قرار گرفته و البته خطرات زیادی برای گاوچران هم دارد.

۴- Bronc riding

(اسب سواری) هر چند این قست هیچ ربطی به گاوها ندارد اما کابوی باید بتواند یک اسب را رام کند. مسابقه هم که مشخص است. یک اسب رام نشده با یک سوار در میدان قرار می گیرند و کابوی باید خودش را نگه دارد و زمین نخورد. زمان هم فراموش نشود.


۵- Bull riding (گاوسواری)

هر چند اسمش به اسب سواری شبیه است اما تفاوت های زیادی دارد. کابوی باید حداقل هشت ثانیه خودش را روی گاو نگه دارد تا در مسابقات بماند. بعد از اینکه هشت ثانیه گذشت سوارکار بر اساس زمانی که روی گاو می ماند و مقدار تعادلش نمره ای از بین صفر تا صد امتیاز می گیرد. ۵۰ امتیاز برای حالتو تعادل خودش و ۵۰ امتیاز هم برای حالت های مختلف گاو.

هر مسابقه دو داور دارد که یکی مخصوص سوار است و دیگری مخصوص گاو. پس اگر گاو زیاد تقلا نکند نمره به دست آمده کاهش پیدا می کند. کابوی های حرفه ای می توانند از این مسابقه ۷۰ امتیاز بگیرند.گرفتن ۸۰ امتیاز عالی به حساب می آید و ۹۰ امتیاز استثنایی.

۶- Barrel racing

(اسب دوانی) کابوی باید با اسبش به صورت شبدر موانع را رد کند؛ مسابقه ای که باز هم به گاو ربطی ندارد اما گاوچران را تربیت می کند.


گاوبازی در هند و پاکستان

مارمادی با گاوها!

احترام و عزت به گاوها در هند هم به آنها کمک نمی کند که در هند از شر بازی رها شوند. مردم کرالای هند جشن برداشت محصولشان را همراه گاوها می گیرند. آنها محصول را که درو کردند، مسابقه ای به همراه گاوهایشان برگزار می کنند. گابازی هندی «مارمادی» نامیده می شود و البته به مسابقات سرعت گاو هم شهرت دارد.

آنها بعد از برداشت محصول زمین های برنج را تا نیمه آب می گیرند و بعد مسابقات سرعت را برگزار می کنند. در این مسابقات ده ها تیم شرکت می کند و زمان گیری می شود.هر تیمی که بتواند در زمان زودتری از خط شروع به خط پایان برسد برنده خواهد بود. هر تیماز دوگاو و هدایت کننده تعشکیل شده که باید با هم از خط عبور کنند. گاوها با شلاق به دویدن ترغیب می شوند و سه هدایت کننده با چوب هایی که خودشان را متصل کردهاند باید تعادل را حفظ کنند.

من بدو گاو بدو!

پاکستانی ها مانند هندی ها رودربایستی ندارند. گاوها در پاکستان محترم نیستند و به همین دلیل مسابقاتی که انجام می شود «گاودانی» نام دارد. مسابقات هیجان انگیزی که ۵۰ سال قدمت دارد؛ مسابقاتی که همیشه صدها بیننده دارد. در این مسابقه هر شرکت کننده دو گاو دارد که با طناب در کنترلش هستند. خودش هم یک زیرپایی داردکه با طناب به گاوها بسته شده.

با شروع مسابقه او به گاوها شلاق می زند، عصبانی شان می کند و همراهشان می رود. تنها تفاوت این مسابقه با اسب سواری این است که گاوها زیر بار سواری دادن مستقیم به مسابقه دهنده ها نمی روند.

مسیر این مسابقه ۳۵۰ متر است که البته در تمام طول این مسیر، گاوها باید به خوبی کنترل شوند تا به خط پایان که ستون هایی به فاصله ۱۰ متر از یکدیگر است برسند و از آن عبور کنند. به برنده این مسابقه هزار دلار جایزه داده می شودو برای فرد برنده، پیروزی در مسابقه گاودانی افتخار بزرگی محسوب می شود.