ماجرای آدامس‌های قاچاق و تاریخ گذشته

روزنامه هفت صبح - هانیه درویش: آمارها و ارقامی که درباره مصرف آدامس در کشور می شنوید شاید کمی شگفت زده تان کند. ماجرا از رقم ۵۰۰ میلیارد تومانی که سالانه از سوی ایرانی ها جویده می شود پیچیده تر است. چرا که در چندسال گذشته نه تنها شاهد تعطیل و نیمه تعطیل شدن چندین کارخانه آدامس در ایران بوده ایم بلکه با کاهش میزان واردات به شکور هم رو به رو هستیم. پس این آدامس های خوش رنگ و لعاب خارجی که در همه فروشگاه ها و سوپرمارکت ها و حتی در دستان دستفروشان دیده هم دیده می شود از کجا می آیند، جواب این سوال فقط و فقط قاچاق است. قاچاق فقط مخصوص کالاهای بزرگ و برقی و گرانقیمت نیست.

بازار قاچاق آدامس که به راحتی و بدون دردسر قابل حمل است در کشور ما حسابی داغ است. برای آگاهی بیشتر در رابطه با آدامس های قاچاق و برای حفظ بیشتر سلامتی تان در مقابل این محصولات این گزارش را بخوانید. برای خرید یک آدامس که البته جزو مصرف روزانه ام قرار دارد وارد سوپرمارکت می شوم. از قبل می دانم چه برندی می خواهم اما یک نگاهی هم به شلف مغازه می کنم. انواع و اقسام برندها با همه طعم های شان جلوی رویم چیده شده اند. نام آشنا ترین و پرمصرف ترین شان درست در بهترین قسمت و جلوی دید چیده شده است. نمی دانم ارزان شدن به یک باره آن برند از یکی دو سال گذشته یا تنوع طعم هایش و وفور این محصول در همه جا حتی در مترو باعث شده من اغلب آن را انتخاب کنم یا موضوع دیگری در میان است.

از فروشنده راجع به پرفروش ترین برند آدامس می پرسم تا بدانم بقیه مردم طرفدار کدام برند هستند و فروشنده دو برند خارجی را جزو پرفروش ترین ها معرفی می کند. از او درباره واردات رسمی و غیررسمی برندهای خارجی می پرسم و او به گفتن این که بیشترشان قاچاق است اکتفا می کند. صداقتش قابل تحسین است اما گویا اصلا واردات غیررسمی آدامس در ایران آن چنان هم در خفا و پنهانکاری نیست. کافی است سری به راسته پله نوروزخان و خیابان مولوی که بزرگ ترین عمده فروشی این محصولات خوراکی است بروید تا متوجه شوید که آنها به دلیل برخورد و نظارت بر کالای قاچاق رسما اعلام می کنند که کالایی که تحویل می دهند کالای قاچاق است.

سراغ محصولات ایرانی را از فروشنده می گیریم و او به یک یا دو نوع محصولی که دارد اشاره می کند. آنها را می بینم اما می توانم بگویم معمولا فروشنده ها اجناس خارجی را با مهارت خاص خودشان جلوی دید و در مکانی سهل الوصول تر می چینند. دلیل اصلی این کار هم می تواند سود بیشتر محصولات خارجی و البته قاچاقی باشد که به نسبت محصولات داخلی و محصولات واردشده رسمی گیرشان می آید. در این آشفته بازار نه تنها تولیدکنندگان داخلی آسیب دیده اند بلکه حتی اوضاع واردکنندگان قانونی کالا که مالیات و گمرک می پردازند و محصولاتی مطابق با استانداردهای بهداشتی ایران و جهان را به کشور تزریق می کنند هم اصلا خوب نیست.

اصلا تا به حال با خود فکر کرده اید که چرا شلف و ویترین سوپرمارکت ها پر است از انواع برندهای خارجی و چرا این آدامس های خارجی به قیمتی کمتر از قیمت بازار در دست دستفروشان هم دیده می شود؟ تاریخ مصرف اغلب آدامس ها دو سال است اما براساس قوانین فروشگاه های بزرگ بین المللی، فروش کالاهایی که کمتر از یک سوم از تاریخ مصرف درج شده بر روی آنها باقی مانده باشد ممنوع است یعنی وقتی 8 ماه به تاریخ انقضای آن محصول مانده باشد همه محصولات به تولیدکننده عودت داده می شود. اما تولیدکننده از این موضوع هیچ هم نگران نیست چرا که بازرگانان زیادی وجود دارند که خواهان این محصولات هستند و چون این محصولات قابلیت واردات رسمی به هیچ کشوری ندارند،

خریداری و از طریق قاچاق وارد کشور می شوند و با قیمتی کمتر از بهای تمام شده آن به مغازه داران فروخته می شوند. پس سود بالای این محصولات قاچاق باعث می شود جای دیگر کالاهای خارجی رسمی یا تولیدات داخلی به راحتی پر شود. همچنین گول تاریخ انقضای حک شده روی این محصولات را هم نخورید چرا که قبل ترها تاریخ انقضا با جت پرینتر لیزری روی محصولات حک می شد که قابل اصلاح نبود اما حالا با استفاده از جت پرینتر جوهری تاریخ تولید و انقضای این محصولات به راحتی دستکاری می شود.

همچنین این که بدانید چرا روی بعضی محصولات نوشته شده «غیرقابل استفاده در آمریکا» جالب نیست؟ اولین دلیل این است که بعضی کشورها استانداردهای داخلی سختگیرانه ای دارند و استفاده از بعضی موارد اولیه را در داخل کشورشان مجاز نمی دانند بنابراین این سری کالاها را صادر می کنند و دولت ها هم برای حمایت از صادرات، مالیات ها و عوارض داخلی این کالاها را دریافت نمی کنند و این چنین بهای تمام شده کاهش می یابد و این دو دلیل باعث درج این عبارت روی برخی محصولات می شود.

آمار و ارقام تکان دهنده که هوشیارتان می کند

جالب است بدانید ارزش واردات قانونی آدامس در سال ۹۵ کمتر از یک درصد از ارزش واقعی این بازار است! در حالی که بررسی بازار آدامس نشان می دهد بیش از ۷۰ درصد این بازار در اختیار برندهای وارداتی است. آخرین گزارش یورو مانیتور (به عنوان معتبرترین گزارش بررسی بازار بین المللی) که در جولای ۲۰۱۷ منتشر شده نیز موید آن است که بش از ۷۵ درصد از بازار آدامس ایران در اختیار برندهای وارداتی است. دلیل این تفاوت فاحش را باید در واردات غیررسمی و کم اظهاری در گمرکات جست و جو کرد و این در حالی است که ایران خیلی زودتر از کشورهای دیگر یعنی ۶۵ سال قبل در کشور به تولید آدامس مشغول بوده است.

گردش مالی بازار آدامس در ایران بالغ بر 1500 میلیارد تومان است که سهم آدامس قاچاق، بیشتر از واردات رسمی و تولید داخل است. آمار و ارقامی که توسط انجمن شیرینی و شکلات ایران و آمارهای رسمی منتشر شده توسط اتاق بازرگانی تهران و گمرکات منتشر شده سایز بازار آدامس ایران را در سال 2016 با یک روند صعودی نسبت به سال های قبل 11000 اعلام کرده اند که از این میزان، سهم تولیدکنندگان داخلی براساس آمار تولید 11 ماهه 95 و پیش بینی اسفندماه، 7500 تن اظهار شده است.

مراقب سلامتی تان باشید

حال اگر این آمار و ارقام ها برای تان جذابیتی ندارد، به فکر کوتاه کردن دست قاچاقچیان و دلالان این عرصه نیستید و حتی ضرر و زیان تولیدکنندگان داخلی که سعی در تولید محصولات باکیفیت دارند هم برای تان مهم نیست، به فکر سلامتی خودتان باشید. در کلامی ساده گول ظاهر جذاب و برندهای آمریکایی و ایتالیایی این محصولات را نخورید. چرا که این محصولات قاچاق اغلب با کیفیتی نه چندان خوب و در وضعیتی معمولا غیربهداشتی در کشورهای همسایه مان نظیر پاکستان تهیه و بسته بندی می شوند یا در حالت بهتر محصولاتی هستند که به علت نزدیک شدن به تاریخ انقضا یا حتی رد کردن آن تاریخ به کشور ما وارد و در اصل قاچاق شده اند.

پزشکان تغذیه معتقدند حتی اگر مواد غذایی به تاریخ انقضا نزدیک هم شده بهتر است که آن را مصرف نکنید زیرا این قضیه هم به فساد ماده غذایی کمک می کند و هم اگر ماده غذایی کاسته می شود. مواد غذایی فاسدشده دچار تغییر رنگ، بو، مزه یا تغییر شکل می شوند. یعنی از این موارد می توانید به عنوان نشانه هایی برای تشخیص مواد غذایی فاسد استفاده کنید. مثلا آدامسی که خیلی سفت است، کارایی مواد نگهدارنده آن از دست رفته و فاسد شده است. پزشکان در رابطه مضرات مصرف مواد غذایی تاریخ گذشته می گویند.

مهم ترین عارضه مصرف مواد غذایی فاسد، مسمومیت غذایی است که با علائم گوارشی شناخته می شود. حالت تهوع، استفراغ، دل درد، اسهال، اختلال در عملکرد دستگاه گوارش و... از جمله علائم مسمومیت غذایی است. به علاوه در برخی افراد مصرف مواد غذایی باعث سردرد و سرگیجه می شود. اینها جزو عوارض کوتاه مدت مصرف مواد غذایی فاسد است که ممکن است سریع بروز یابد. اما برخی دیگر از عوارض هم وجود دارد که بر اثر مصرف طولانی مدت مواد غذایی تاریخ گذشته ممکن است بروز یابد.

وقتی فرد ماده غذایی فاسد یا نیمه فاسد استفاده می کند، مواد سمی در بدن تجمع می یابد. تجمع مواد مضر در بدن هم می تواند ریسک بیماری های قلبی- عروقی، انواع سرطان ها خصوصا سرطان های دستگاه گوارش، بیماری های تنفس و حتی بیماری های پوستی (مثلا ایجاد لک، تیرگی و کرد شدن پوست و...) را افزایش دهد. حال خودتان قضاوت کنید؟ مصرف کالای خارجی بهتر است که از بهداشتی و رسمی بودن آن مطلع نیستیم یا محصولات داخلی که زیر نظر استانداردها و نظارت های بهداشتی تولید و عرضه می شوند.