شخصیت شناسی دار و دسته گیک‌ها، نِردها و ...

بعضی از معلم ها و استادهای دانشگاه با شوخ طبعی هوشمندانه ای موفق می شوند مفاهیم کلیدی و مهم را طوری به دانش آموز یا دانشجو آموزش بدهند که تا همیشه در خاطرش بماند.

هفته نامه چلچراغ - صدیقه ثنایی: بعضی از معلم ها و استادهای دانشگاه با شوخ طبعی هوشمندانه ای موفق می شوند مفاهیم کلیدی و مهم را طوری به دانش آموز یا دانشجو آموزش بدهند که تا همیشه در خاطرش بماند. یکی از این استادها، همیشه در توضیح این که چرا واژه های هم معنی یا نزدیک به هم، تولید می شوند، می گفت: «یک شاعر می گوید «وقت است که خوبان همه در رقص آیند» و یکی دیگر می گوید «خوشگلا باید برقصن!» هر دو شاعر ظاهرا یک حرف را زدند، اما بین این و آن تفاوت هاست.»

واژه های به ظاهر هم معنی نیز همین خاصیت را دارند؛ یعنی شاید در ظاهر مترادف به نظر بیایند، اما معنای آن ها از ریشه متفاوت است و به خاطر همان تفاوت، واژه دیگر ساخته شده است.

این قضیه در مورد واژه های «گیک» (Geek)، «نرد» (Nerd)، «دُرک» (Dork) و «دوئیب» (Dweeb) کاملا صدق می کند. یعنی شاید این واژه ها گاهی به جای هم به کار بروند، اما ذات آن ها با یکدیگر متفاوت است و در نتیجه کاربرد آن ها نیز با یکدیگر فرق دارد. این تفاوت ها از ریشه شناسی یا به قول غربی ها اتیمولوژی (Etymology) واژگان شروع و به موارد استفاده آن ها ختم می شود.

عده ای معتقدند اساسا تفاوتی میان این چهار واژه نیست، این فرضیه با در نظر گرفتن صحبت همان استاد شیرین سخن، بدون تردید اشتباه است؛ باید تفاوتی میان گیک و نرد باشد که یکی با وجود اولی، دومی را ساخته است. در نتیجه فرضیه عدم تفاوت این واژه ها حذف می شود، اما از آن جا که به نظر می رسد عصر سلطنت گیک ها و نردهاست، مروری بر تفاوت های عمیق این واژه های به دکترای لغت شناسی نیاز دارد، اما باز هم می توان تفاوت های اصلی را پیدا کرد.

شخصیت شناسی دار و دسته گیک‌ها، نِردها و ...

از گیک تا خودگیک پنداری

آلمانی ها در قرن چهاردهم میلادی اصطلاحی به نام Geck را ساختند که به معنای «آدم ساده دل» بود. این واژه همین طور در فرهنگ لغات آلمانی ها خاک می خورد تا بالاخره در اوایل قرن بیستم آمریکایی ها واژه Geek را از روی آن ساختند. زمانی که واژه گیک وارد فرهنگ لغت انگلیسی زبان ها شد، به افرادی اطلاق می شد که مثل دلقک های سیرک، کارهای عجیب و غریب می کردند. اما به مرور معنای این واژه دستخوش تغییراتی شد.

کُری استمپر که واژه های فرهنگ لغت میریام وبستر را تنظیم می کند، در مصاحبه ای با بی بی سی، گیک را این طور معنا می کند: «کسی که اغلب ذهن متفاوتی دارد و بقیه او را دوست ندارند.» اما این تفاوت، خودش را چگونه نشان می دهد؟ گیک ها عموما زمان و انرژی زیادی روی مسائل خاص می گذارند. یکی از این مسائل خاص در ابتدای دوره گیک ها، کامپیوتر بود. درواقع هر شخصی که ظاهرا «خوره برنامه نویسی کامپیوتری» بود، یا به نوعی غیرعادی با تکنولوژی در ارتباط بود، از نظر بقیه گیک به شمار می آمد. اما به مرور که کامپیوترها سر از خانه هر گیک و غیرگیکی درآورد، دوباره این واژه تغییر کرد.

ابتدا واژه گیک به کلی استحاله یافت، تا جایی که همه تصور می کردند گیک بودن خیلی «باحال» است. چرا؟ چون افرادی مانند استیو جابز، گیک بودند. هر کسی که می خواست مثل خالق اپل باشد، دچار نوعی «خودگیک پنداری» می شد. اما واقعیت این است که گیک ها تنها خوره کامپیوتر و تکنولوژی نیستند. یک فرد می تواند گیک شطرنج گیگ گیتار یا گیک آشپزی باشد. او درواقع فردی کاملا طبیعی است که می تواند براساس هنجارهای معمولی جامعه با دیگر افراد ارتباط برقرار کند. تنها چیزی که او را به گیک تبدیل کرده، این است که زمان و انرژی بسیاری را صرف کسب مهارت در امری خاص کرده است.

به همین خاطر نیز تمایل دارد بیشتر در مورد همان امر خاص با دیگران صحبت کند. و حتی مطابق با همان امر خاص مورد علاقه اش لباس می پوشد تا با پوشش خود نیز این علاقه وافر را به دیگران اعلام کند. این افراد اغلب از فعالیت های پرتحرک و ورزش دوری می کنند و تمایل زیادی به کارهای نشسته مثل بازی ویدئویی یا خواندن کتاب های کمیک دارند.

مهم ترین نکته نیز در مورد آن ها، اعتماد به نفس بالایی است که نسبت به خودشان و گرایش هایشان دارند. با در نظر گرفتن این ویژگی ها، خیلی از افراد گیک هستند و خیلی ها نیز گیگ نیستند، بلکه تنها خودگیک پنداری دارند.

دُرک هستم از دُرکی خود دل شادم!

ریشه واژه دُرک از واژه های نرد و گیک هم پیچیده تر است. برخی از لغت شناسان معتقدند ریشه این واژه به Dirk باز می گردد؛ واژه ای که در قرن هفدهم در اسکاتلند متولد شده است. اما همه چیز تا همین مرحله روشن است. بعد از آن گویی مه جلوی دید را می گیرد و اجازه نمی دهد تغییرات این واژه را دنبال کرد.

به هر حال امروز دُرک به کسی گفته می شود که مانند گیک علاقه ای خاص به موضوعی مشخص دارد که این موضوع نیز بسیار غیرمعمولی است. مثلا یک دُرک ممکن است برچسب های آدامس ها را نگه داری کند یا مهارت در امری عجیب و غریب داشته باشد.

نکته مهم در مورد دُرک ها این است که اغلب به شکل احمقانه ای رفتار می کنند و اهمیتی نمی دهند که دیگران در مورد رفتار آن ها چگونه فکر می کنند. همین رفتار احمقانه باعث می شود بقیه از آن ها دوری کنند و به همین خاطر دُرک ها بسیار تنها هستند.

دُرک ها از آن جا که کار مورد علاقه خودشان را انجام می دهند و توجهی ندارند که مردم در مورد آن ها چگونه فکر می کنند، اعتماد به نفس خوبی دارند و حتی گاهی مغرورانه بر رفتار خود سماجت می کنند. آن ها آن قدر بی توجه به مردم هستند که حتی به این فکر نمی کنند که واژه دُرک گاهی شکل «توهین و ناسزا» به خود می گیرد. اطرافیانشان با این واژه به آن ها فحش می دهند و آن ها از دُرک بودن خود دل شاد هستند.

آن ها که آی کیوی سنگین تر از وزن خود دارند

دیکشنری ها ادعا می کنند ریشه واژه نرد مشخص نیست و نمی توان خالق این واژه را به درستی پیدا کرد. اما بسیاری از افرادی که در این زمینه تحقیق کرده اند، می گویند واژه نرد نخستین بار توسط دکتر زئوس در سال ۱۹۵۰ به کار گرفته شد. او در قصه ای به نام «اگر من یک باغ وحش داشتم» کاراکتری را توصیف می کند که شبیه به انسان است. اما ظاهری شلخته با موهای آشفته دارد. در کنار این توصیف، تصویری از او نیز کشیده شده و واژه نرد با فلشی به سمت او نشانه رفته است.

براساس همین اصل می توان ادعا کرد واژه نرد نخستین بار برای شخصیت های کارتونی به کار رفته است. البته این شخصیت های کارتونی عموما منفور بوده اند، یا جذابیت چندانی نداشته اند. اما معنا و کاربرد این واژه به مرور زمان تغییر کرده است.

این روزها نرد به کسی گفته می شود که علاقه وافری به شاخه های علمی، به ویژه ریاضیات و علوم، دارد. البته این فرد به لحاظ اجتماعی کاملا عجیب و غریب است و نمی تواند با دیگران به خوبی ارتباط برقرار کند. اما هر چه در هوش هیجانی کم دارد، در بهره هوشی اش جبران کرده است. برخی حتی به شوخی می گویند آی کیوی نردها از وزن آن ها سنگین تر است.

سرگرمی های این افراد اخترشناسی یا کیمیاگری است. برخلاف گیک ها که در ظاهر و با پوشش، علاقه مندی های خود را نشان می دهند، نردها به ظاهر هیچ اهمیتی نمی دهند. البته آن ها بسیار تمیز و مرتب هستند و به بهداشت نیز اهمیت زیادی می دهند.

گیک ها عموما به صورت سطحی به همه چیز مثلا به کامپیوتر علاقه دارند، اما نردها علاقه ای عمقی دارند. درواقع آن ها تا آخر ماجرا می روند و دنیاهای تازه ای را کشف می کنند.
نردها هرچند مهارت اجتماعی بسیار پایینی دارند، اما وقتی در جامعه نردها قرار می گیرند، در کنار آن ها احساس اعتماد به نفس می کنند. از آن جا که نردها مانند گیک ها به یک موضوع خاص علاقه نشان می دهند، گاهی تصور می شود که مثل هم هستند، اما توجه عمیقی که نردها به مسائل نشان می دهند، کاملا متفاوت از گیک هاست و به همین خاطر واژه نرد ساخته شده تا بتوان به شکل متفاوتی از این افراد اشاره کرد.

البته نردها تنها با گیک ها اشتباه گرفته نمی شود. گاهی با درک ها و حتی با دوئیب ها نیز اشتباه گرفته می شوند که این نیز به برخی از ویژگی های مشترک آن ها مربوط می شود.

دوئیب های تنها

دوئیب ها کمتر به گوش آشنا هستند، یعنی اغلب افراد واژه های گیک، نرد یا درک را بارها و بارها شنیده اند، اما دوئیب احتمالا کمتر به گوششان خورده است. با این وجود، دوئیب نیز یکی از واژه های نزدیک به این چند واژه است که گاهی به صورت اشتباهی به کار می رود. این افراد مانند دُرک ها به چیزهای عجیب و غریب علاقه دارند. مثلا به مزرعه مورچه ها علاقه دارند!

اما نکته مهم در مورد آن ها ناتوانی شان است. دوئیب ها درواقع کودن هایی هستند که هیچ گونه دانش یا مهارتی ندارند. آن ها هم مانند دُرک ها تنها هستند. اما به خاطر این که درجه حماقتشان خیلی بیشتر است، هیچ گونه درآمدی ندارند و به همین خاطر هیچ غرور و اعتماد به نفسی هم ندارند. در این بین تنها به بهداشت خود اهمیت می دهند که آن همه به شکلی احمقانه است.

به این ترتیب در حالی که نرد و گیک بار معنایی بسیار کمی دارند و بار معنایی مثبت آن ها به منفی شان می چربد، درک و دوئیب ها به خاطر حماقت خود بیشتر جنبه منفی دارند. یعنی گیک و نرد اصطلاحا برای افراد باحال استفاده می شود، اما درک و دوئیب بیشتر به عنوان توهین به کار می رود.

پاتوق های گیکی و نردی

گوشه و کنار این سایت پر از تصاویری از کارتون ها و فیلم های خاص است؛ از همان انواعی که مورد علاقه گیک ها و نردهاست. این سایت به صورت ویژه برای همین افراد طراحی شده است. گیک ها و نردها به خاطر علاقه مندی های عجیب و غریبی که دارند، باید فروشگاهی مخصوص خودشان هم داشته باشند. به همین خاطر جامعه آن ها بی کار ننشسته، برای آن ها فروشگاه هایی را راه اندازی کرده که به پاتوق گیک ها و نردها تبدیل شده است.

کامیک کان ها و کامیک استورها در حقیقت نوعی «گیک کده» هستند. هر چیزی که احتمال می رود در دایره علاقه مندی های عجیب و غریب این افراد قرار بگیرد، در این فروشگاه های مجازی به چشم می خورد.

در سایت «کان فریکس اند گیکس» بخشی وجود دارد که اخبار گیکی نام دارد. مثلا یکی از خبرها در مورد جدیدترین بازی های مورد علاقه گیک هاست. یکی دیگر از بخش ها، مربوط به مصاحبه است؛ گیک ها در این بخش می توانند مصاحبه با افرادی را دنبال کنند که محصولات مطابق با سلیقه آن ها را تولید می کنند.

آن ها برای خودشان انیمه و پادکست دارند. درواقع این پاتوق ها به محلی برای اجتماع آن ها تبدیل شده که در نهایت فرهنگ گیکی و نردی را ترویج می دهد. این پاتوق ها بستری را برای افزایش گیک ها و نردها در جوامع ایجاد می کند، فقط افراد باید سر تا پا چشم و گوش باشند. مبادا ناغافل به درک یا دوئیب تبدیل شوند.