ایمنی و امنیت در سفر معنوی حج

هفته نامه سلامت - دکترحجت‌ا... روستا*: آنچه در این مطلب می‌خوانید، نتیجه پژوهش‌های متعدد درباره حوادثی است که در مسیر سفر روحانی حج تمتع به شکل‌های مختلف اتفاق افتاده و اینک به‌صورت توصیه‌هایی در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است.

قبل از عزیمت

۱. حتما قبل از سفر نسبت به تخلیه حافظه تلفن و رایانه همراه، فلش مموری یا دوربین عکاسی و فیلمبرداری خود از موارد غیرضروری اعم از عکس‌ها و فیلم‌های خانوادگی و شخصی و شماره تلفن‌های مراکز مهم و خاص که در طول سفر با آنها کاری ندارید، اقدام کنید.

2. زائران محترمی که به‌دلیل ابتلا به بیماری خاص باید داروهایی که بعضا از مشتقات موادمخدر است، مصرف کنند حتما با پزشکان معتمد سازمان مشاوره لازم را داشته باشند.

3. ارز مورد نیاز خود را در ایران تهیه کنید و درصورتی که ارز تهیه‌شده، نیازمند تبدیل درکشور عربستان باشد، حتما شماره سری آن را یادداشت کنید تا در زمان تبدیل، با مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، روبرو نشوید.

۴. با توجه به حساسیت‌های موجود در کشور عربستان از همراه آوردن هر نوع کتاب، نشریه و... غیرضروری و حساسیت‌برانگیز خودداری کنید و صرفا از کتاب‌هایی که از سوی بعثه مقام معظم رهبری، تهیه و تدارک شده و ورود آن به عربستان مجاز است، با مشورت روحانیون محترم کاروان استفاده کنید.

5. با توجه به وجود بازرسی‌های متعدد و جدی در فرودگاه‌های مبدا و مقصد، خصوصا فرودگاه‌های عربستان که با استفاده از کارشناسان خبره، سگ‌های موادیاب و تجهیزات کاملا پیشرفته انجام می‌پذیرد، لازم است از نبود هرگونه موادمخدر یا مشتقات آن در ساک‌ها یا لباس خود اطمینان حاصل کنید چرا که درصورت کشف هرگونه موادمخدر و به هر میزان در وسایل یا همراه زائر در فرودگاه‌های مبدا (ایران) علاوه بر پیگیری‌های قضایی قطعا از عزیمت شما به سفر جلوگیری می‌شود و ویزای شما ابطال خواهد شد.

همچنین درصورت کشف هرگونه موادمخدر و به هر میزان در فرودگاه‌های مقصد (عربستان) بدون شک، زائر در فرودگاه مربوط بازداشت و از همان جا روانه زندان می‌شود که علاوه بر عدم امکان به جا آوردن مناسک حج، متاسفانه با توجه به وضع نامطلوب زندان‌های عربستان و شدید بودن مجازات برخورد با افراد معتاد یا حاملان موادمخدر تبعات منفی بسیار زیادی از قبیل صدمات جسمی، روانی، حیثیتی و... برای زائر و خانواده وی به وجود خواهد آمد.

توصیه اکید به عزیزانی که به هر دلیلی مجبور به مصرف موادمخدر هستند، امتناع از سفر و نرفتن به این سفر است. پلیس عربستان از ورود هرگونه دارو که مشتقات یا حاوی موادمخدر و کدئین باشد، جلوگیری می‌کند.

در فرودگاه مبدا

۱. ضمن حضور به‌موقع (که سبب کاهش اضطراب شما خواهد شد) حتما پس از دریافت گذرنامه و مدارک شناسایی خود از صحت‌ مندرجات آن و تطبیق عکس خود با ویزا مطمئن شوید.

2. درصورتی که قصد استفاده از سیم‌کارت ایرانی خود در سفر ندارید، بهتر است آن را از گوشی خارج و به همراهان بسپارید یا آن را در جایی امن که از سرقت یا گم شدن درامان باشد، نگهداری کنید.

در فرودگاه مقصد

1. تشریفات ورود در فرودگاه‌های مدینه و جده به علت حساسیت‌های موجود با تاخیرهای متفاوتی انجام می‌گیرد. توصیه می‌شود ضمن حفظ خونسردی کامل و رعایت نظم و انضباطی که لازمه تسهیل در این امر است، نسبت به ممنوعیت‌های موجود از قبیل گرفتن عکس، فیلم، صلوات‌های گروهی، شعارهای جمعی و سایر مواردی که توسط مدیران محترم، بیان می‌شود، توجه لازم داشته باشید.

۲. درصورت بروز هرنوع مشکل، اعم از اشکال احتمالی در شماره‌های ویزا و... هرگز خود را درگیر موضوع نکنید. علاوه بر مدیر و معاون محترم کاروان، نیروهای ستادی سازمان حج و زیارت که مستقر در فرودگاه هستند نسبت به حل مشکل شما اقدام خواهند کرد.

3. مراقبت از اموال شخصی در طول سفر، یک وظیفه فردی است. در فرودگاه جده یا مدینه نیز از سالم رسیدن ساک خود، اطمینان حاصل کنید تا درصورت نیاز به بازرسی‌های گمرکی نیز با مشکل خاصی مواجه نشوید.

۴. با عنایت به قوانین و مقررات امنیتی عربستان، هنگام ورود در فرودگاه‌های عربستان انگشت‌نگاری و تصویربرداری از چهره مسافران امری معمول و رایج است و این مساله درخصوص اتباع همه کشورها به‌طور مستمر یا تصادفی انجام می‌پذیرد. بنابراین نسبت به این مساله هیچ‌گونه حساسیتی نشان ندهید.

در هتل‌های مکه و مدینه

۱. پس از رسیدن به هتل محل اقامت، ضمن تحویل کلید اتاق و توجه به توصیه‌های مدیرکاروان و مدیر ایرانی هتل، کارت نشانی هتل یا ساختمان را دریافت کنید و برای پیشگیری از سرقت‌های احتمالی که ممکن است از داخل اتاق‌ها انجام گیرد و برای نگهداری از پول و اشیای قیمتی همراه خود، از صندوق امانات که ممکن است در اتاق مدیر یا سالن هتل باشد، استفاده کنید.

2. درصورت بروز هرگونه مشکل یا هر درخواستی مراتب را به مدیر یا معاون کاروان یا کارکنان ایرانی که در هتل شما مستقر هستند در میان بگذارید و از برقراری ارتباط با کارکنان غیرایرانی در هتل جدا پرهیز کنید.

۳. از تردد به قسمت‌هایی از هتل که احیانا در اختیار مسافران سایرکشورها یا خالی از مسافر باشد جدا پرهیز کنید.

4.به هیچ‌وجه از آسانسورهای حمل بار که عموما به زیرزمین‌های هتل راه دارد، استفاده نکنید. خصوصا بانوان محترم و کودکان

۵. از تنها گذاشتن کودکان و دختران نوجوان یا افراد کهنسال داخل اتاق‌ها و... بپرهیزید.

6. در هتل محل اقامت حتما در‌ها و پله‌های خروج اضطراری و محل استقرار کپسول‌های آتشنشانی را بیابید و یاد بگیرید.

۷. ورود عوامل بومی و غیرایرانی بدون هماهنگی و حضور مسوولان کاروان به قسمت خواهران ممنوع است. درصورت مشاهده مراتب را به اطلاع مدیر کاروان برسانید.

8. نسبت به ورود افراد ناشناس و غیرایرانی به قسمت‌های محل استقرارخود حساس باشید و درصورت ورود افراد ناشناس مراتب را سریع به مدیر کاروان اطلاع دهید.

در رفت‌ و آمد به حرمین

1. مسیرهای رفت‌وآمد به هتل محل اقامت را خوب یاد بگیرید ودرصورتی که هتل شما سرویس حمل‌ونقل دارد حتما از آن استفاده کنید و حتی‌المقدور از وسائط نقلیه شخصی استفاده نکنید و درصورت نیاز از تاکسی استفاده کنید.

۲. در ترددهای خیابانی و اماکن شلوغ همواره مراقب جیب و کیف و وسایل خود باشید. متاسفانه به کرات شاهد سرقت‌هایی از قبیل جیب‌زنی، کیف‌قاپی، سرقت گوشی همراه و وسایل از زائران محترم بوده‌ایم.

3. به هیچ‌وجه در درگیری‌های خیابانی مداخله نکنید و از برقراری مراودات اضافی و غیرضروری با بیگانگان بپرهیزید. ساختگی بودن برخی از این دعواها و سو‌ءاستفاده از دخالت دلسوزانه زائران مشکلاتی را به دنبال داشته است.

4. روادید صادره برای شما به منظور زیارت است بنابراین توصیه می‌شود از گشت‌وگذارهای تفریحی در حومه شهرها و همچنین تردد به شهرهای دیگر جدا پرهیز کنید که عدم رعایت آن می‌تواند بهانه‌ای برای بازداشت شما باشد.

۵. درصورت بروز تصادف یا مشاهده آن حتما شماره خودرویی که با شما یا سایر زائران ایرانی اصابت کرده، یادداشت کنید و درصورت اعزام به بیمارستان حتما مدیر یا معاون کاروان را در جریان قرار دهید و در هیچ یک از مراکز عربستان اعم از بیمارستان، مرکز شرطه (کلانتری)، بازداشتگاه و... بدون حضور ایشان یا‌ نماینده سازمان حج و زیارت برگه‌هایی را که از محتویات آن اطلاع ندارید، امضا نکنید.

در حرمین شریفین و اماکن مقدسه

رعایت قوانین و مقررات کشور میزبان و احترام به آن، به‌طور عموم یکی از ضرورت‌های لازم است که قواعد حاکم بر حرمین شریفین نیز از جمله آنهاست، بنابراین انجام ندادن موارد زیر که برخی از نکات برجسته این قواعد است، اکیدا توصیه می‌شود.

1. استفاده از مُهر برای خواندن نماز، عکسبرداری و فیلمبرداری، قرائت دعا با صدای بلند، رفت‌وآمد از مقابل نمازگزاران، اقامه نماز فرادی هنگام نماز جماعت، بوسیدن ضریح و حرم شریف نبوی یا بقیع مطهر، قرائت دعاهای گروهی، نوشتن یادداشت در قرآن‌ها، جدال و درگیری، فریاد زدن، روی زمین گذاشتن قرآن و رعایت نکردن نظافت.

۲. بعضا زمان ورود بانوان محترم به حرم شریف نبوی در بازرسی‌هایی که انجام می‌شود از همراه داشتن گوشی تلفن‌همراه، دوربین عکاسی و وسایل اضافی ممانعت می‌‌شود و چون این عمل بدون سازمان و برنامه‌ریزی انجام می‌شود، احتمال سو‌ءاستفاده افراد فرصت‌طلب و مفقودشدن یا حتی سرقت گوشی‌های زائران متصور است.

3. سعی کنید با ماموران و نیروهای خدماتی مسجدالحرام و حرم شریف نبوی همکاری داشته باشید و از بحث و جدل یا دخالت در کار پلیس مستقر در حرمین جدا پرهیز کنید.

۴. دوربین‌هایی که در حرمین شریفین کار گذاشته شده، به‌صورت دائمی در حال رصد کردن افراد حاضر در این مکان‌هاست که این مساله شامل قسمت بانوان نیز است. توصیه می‌شود زائران محترم در رفتار خود و خصوصا بانوان محترم نسبت به رعایت کلیه مسائل شرعی از جمله حجاب دقت لازم را داشته باشند.

5. برخی عوامل تندرو و مغرض که تمام تلاش خود را برای اختلاف‌افکنی بین مسلمانان (شیعه و سنی) می‌کنند، اقدام به اعمالی از قبیل توهین به شیعیان و ایجاد مزاحمت به هر بهانه‌ای می‌کنند. شایسته است از هرگونه بحث و جدل و درگیری با آنها پرهیز کنید.

۶. با توجه به حساسیت پلیس و نیروهای تبلیغی سعودی، از همراه داشتن انواع روزنامه، نشریه، بولتن، اطلاعیه، دیسکت، سی‌دی، لپ‌تاپ، کتاب و... در محوطه حرمین شریفین یا هنگام عبور از مسجدالنبی(ص) و مسجدالحرام که بعضا باعث دستگیری زائران شده، جدا خودداری کنید.

7. در فرهنگ مردم کشور میزبان بلند کردن کفش به طرف کسی جزو بدترین توهین‌ها قلمداد می‌شود. دقت کنید اگر کفش‌های خود را همراه می‌برید، حتما آنها را در کیسه مربوط قراردهید.

۸. از استفاده از سجاده‌هایی که بر آنها تصویر ضریح ائمه(ع) یا اسامی و القاب ائمه اطهار(ع) منقوش است، خودداری کنید.

9. در حرمین شریفین همواره مراقب جیب، کیف و محل نگهداری پول و اشیای قیمتی خود باشید. سارقان همیشه و در شکل‌های مختلف در کمین بوده و مترصد فرصت برای سرقت هستند.

نکته‌های ویژه‌ای که باید در حرمین رعایت شود

1. یکی از مقرراتی که در مسجد‌الحرام وجود دارد و به‌طور جدی اجرا و بعضا عدم رعایت آن سبب دستگیری و بازداشت زائر می‌شود، قاعده‌ای به نام(تلصیق) است. آقایان محترم هنگام طواف مراقب باشند حتی‌المقدور بدن آنها با بانوانی که جلوی آنها قرار می‌گیرند، تماس برقرار نکند. معمولا دستگیری به این اتهام کنار حجرالاسود که شلوغی خاصی دارد و با دوربین‌های مداربسته متعدد کنترل می‌شود، اتفاق می‌افتد.

لازم به ذکر است به‌دلیل اینکه عموما زنان دستگیر نمی‌شوند، اثبات اینکه شما محرم خود را برای استلام حجر همراهی می‌کرده‌اید، کاری دشوار و شاید طولانی باشد و ممکن است تا اثبات موضوع چندروزی را در بازداشت باشید. بدیهی است اگر خانمی ‌از شما شاکی شود، برخورد و پیگیری به شکل مضاعف‌تری انجام می‌گیرد پس نهایت دقت را داشته باشید.

۲. قبرستان مطهر بقیع و کنار محل دفن ائمه اطهار(ع) به علت وجود ماموران امر به معروف و نهی از منکر سعودی یکی از پرمساله‌ترین مکان‌های زیارتی عربستان است. عوامل مغرض و تندرو که صرفا تمام همت خود را برای اختلاف و تفرقه‌افکنی بین مسلمانان صرف می‌کنند، در تلاش هستند با ایجاد فرصت به تبلیغ خود و توهین به مقدسات و باورهای شیعیان و بعضا اهل سنت بپردازند. مراقب باشید با ورود به بحث و جدل با ایشان، این فرصت را به آسانی در اختیار آنها قرار ندهید. با عنایت به روش تبلیغی این افراد که عموما مباحثه را به مجادله تبدیل می‌کنند و همچنین کوتاهی فرصت حضور در بقیع، شایسته است به جای پرداختن به مجادله بی‌ثمر، بهره معنوی از حضور در بقیع را ببرید و فقط مشاهدات خود را به مسوولان کاروان و ستاد گزارش کنید.

3. در تمام مراحل زیارت و حضور در حرمین شریفین و اماکن مقدس همواره مراقب رفتار خود باشید و از انجام کارهای بدون اساس و غیرضروری مانند برداشتن خاک از بقیع، انداختن عریضه داخل حرمین شریفین یا قبور ائمه(ع)، تلاش اضافی برای لمس کردن قبور ائمه، تهیه فیلم و تصویر و... جدا بپرهیزید. این موارد به‌طور جدی و با کنترل دقیق توسط دوربین‌های مداربسته که در تمام این اماکن وجود دارد، پیگیری می‌شود.

در تعامل با افراد غیرایرانی

۱. در تعاملات خود با بیگانگان (عوامل غیرایرانی هتل، رانندگان، فروشندگان و...) نهایت دقت را داشته باشید و از دادن هرگونه اطلاعات فردی شامل تلفن و نشانی خود در ایران یا مطالب مهم میهن عزیزمان به آنها خودداری کنید. داشتن مراوده و ارتباط با افراد خارجی دلیلی برای اعتماد کردن به آنها نیست.

2. بعضا افرادی ازسوی عوامل تندرو و مغرض علاوه بر برخوردهای نامناسب، شما را طعمه قرار می‌دهند و با طرح مسائل عقیدتی و سوال پیرامون آن عامل بازداشت شما می‌شوند، بنابراین شایسته است غیر از افراد مسوول در این زمینه سایر زائران از پاسخگویی و ایجاد تعامل این‌چنینی جدا خودداری کنند.

۳. نسبت به تمام تماس‌ها و ارتباطات بدون زمینه قبلی حساس باشید و از پاسخگویی به تماس‌های تلفنی، بلوتوث، پیامک‌های ناشناس و همچنین از پذیرش دعوت به مهمانی یا مراکز دیگر خودداری کنید.

4. مکالمات بین‌الملل، مکالمات حساس و قابل‌شنودن است بنابراین از طرح مسائل مهم کشور در مکالمات خودداری کنید.

۵. به هیچ‌وجه به مسائل سیاسی کشور میزبان ورود نکنید و از هرگونه اظهارنظر پیرامون مقامات مملکتی یا سیاست‌های کشور میزبان خودداری کنید.

6. درصورتی که مسوولان و مقامات کشوری و لشکری، همسفر شما هستند از بیان عناوین آنها در حضور جمع و خصوصا بیگانگان و همچنین در تماس‌های تلفنی جدا خودداری کنید.

فتواهای مقام معظم رهبری درباره تعامل با حجاج دیگر کشورها

در دیدار با برادران مسلمانی که از کشورهای دیگر آمده‌اند، آنهایی که اهل زبانند و می‌توانند حرف بزنند با زبان اظهار محبت کنند، اظهار تعارف کنند و روی نقاط مشترک تکیه کنند. آنهایی که اهل حرف زدن نیستند باعمل؛ جابدهید، مهربانی کنید، محبت کنید، بعضی از سختی‌ها و خشونت‌ها را تحمل کنید.

یکی ممکن است تنه بزند، شما در مقابلش لبخند بزنید. عملا سعی کنید این ارتباط به‌وجود بیاید، نه فقط برای اینکه آبرو و عزت ایران و ملت ایران را حفظ کنید که البته این در جای خودش خیلی مهم است، چقدر خوب است که یک ملت بتواند کرامت خود، ارزش خود، پایبندی خود به آداب و اخلاق انسانی و اسلامی را نشان بدهد، بلکه برای اینکه ارتباط قلبی برقرار شود، اهل هر نژادی است، اهل هر زبانی است، اهل هر مذهبی است، مسلمان است، او هم مثل شما به عشق کعبه آمده، به عشق پیغمبر(ص) آمده، او هم دارد همین راه را می‌رود، او هم با خدای متعال دارد حرف می‌زند، هر چه می‌توانید این‌وجه مشترک را به رخ یکدیگر بکشید، بفهمند این‌وجه مشترک وجود دارد.

اگر بازداشت شدید...

بهترین کار برای پیشگیری از بازداشت شدن در کشور بیگانه رعایت قوانین آن کشور و مرتکب نشدن اعمال خلاف مقررات و قانون کشور میزبان است، اما درصورت بازداشت و دستگیری به هر دلیل:

1. به هیچ‌وجه به خود اضطراب راه ندهید و خونسرد باشید. شما به‌صورت قانونی وارد آن کشور شده‌اید و پیگیری‌های لازم از سوی سازمان حج و زیارت و کنسولگری ایران انجام خواهد گرفت.

۲. حتما هنگام بازداشت از طریق سایر زائران ایرانی یا خودتان مراتب را به اطلاع مدیر یا معاون کاروان برسانید.

3. از امضای هرگونه برگه‌ای که به محتوای آن علم ندارید، خودداری کنید و درخواست کنید‌ نماینده سازمان حج و زیارت یا‌ نماینده کنسولگری ایران حضورپیدا کنند.

طبق ماده ۳۶ کنوانسیون وین که از قوانین بین‌المللی است، هر فردی که در کشور دیگر بازداشت شود، باید با حضور‌ نماینده رسمی کشور متبوع خودش در کشور مهمان مورد بازجویی قرار گیرد.

درصورت آشنایی و تسلط به زبان عربی و انگلیسی توصیه می‌شود درخواست‌ نماینده ایرانی داشته باشید چرا که آنها علاوه بر تسلط بر زبان، به امور جاری، پیگیری‌ها و... نیز واقف هستند.

۴. از دادن هرگونه اطلاعات اضافی یا اطلاعات شخصی خود در ایران از قبیل نشانی و تلفن، شغل و... خودداری و صرفا نشانی و تلفن هتل محل اقامت خود را در شهر مدینه منوره یا مکه معظمه اعلام کنید.

5. از هرگونه بحث اضافی یا درگیری فیزیکی با ماموران به‌طور اکید خودداری کنید و در محیط بازداشت به کسی اعتماد نکنید.

در میقات

هنگام حضور در میقات‌ها (مسجد شجره و مسجد جحفه) برای محرم شدن، ضمن حفظ خونسردی کامل خود لازم است موارد ذیل را مدنظر داشته باشید و خود را در رعایت آنها ملزم بدانید.

• هنگام پیاده شدن از اتوبوس‌ها، در محل میقات‌ها یا مواقف از کاروان جدا نشوید و محل استقرار اتوبوس خود در پارکینگ مربوط و مسیر تردد از اتوبوس تا داخل مسجد را کاملا به خاطر بسپارید.

• زمان پیاده شدن از اتوبوس سعی کنید وسایل اضافی با خود نبرید و مراقب وجوه نقد خود باشید.

• درصورت جدا شدن از کاروان خود یا فراموش کردن محل پارک اتوبوس خود در پارکینگ، با مدیر، معاون یا عوامل کاروان تماس بگیرید و درصورت نیاز به راهنمایی می‌توانید به برادران امداد و راهنمای سازمان حج و زیارت که با لباس فرم و کلاه مخصوص امداد و راهنمای حجاج ایرانی در محل میقات‌ها حضور دارند، مراجعه کنید تا آنها شما را راهنمایی کنند.

• مقررات و قوانین میقات‌ها از قبیل تصویربرداری نکردن، وارد نشدن به قسمت بانوان و... را با دقت رعایت کنید.

• بعضا مشاهده شده شرکت‌های مختلف برای تبلیغ خود اقدام به توزیع چتر، جاکفشی و... می‌کنند. مراقب باشید سرگرم شدن به دریافت این‌گونه هدایا یا خرید، شما را از امور اصلی خود باز ندارد.

• از سوار شدن به اتوبوس‌های دیگر و خصوصا، اتوبوس‌های مسافران غیرایرانی اکیدا خودداری کنید.

• شایسته است در طول سفر رفتن به میقات‌ها و محرم شدن و انشاا... انجام مناسک، همواره از تجارب و راهنمایی‌های مدیران و روحانیون محترم کاروان استفاده کنید و بدون نظر و هماهنگی آنها اقدامی انجام ندهید.

• از لحظه حرکت از ایران، حرکت به سوی میقات، تا حرکت به سوی مشاعر مقدسه دقت کنید همواره کارت شناسایی زائر همراه شما باشد.

در عرفات

• شایسته است پیش از فرارسیدن حرکت به سوی مشاعر مقدسه نسبت به جمع کردن وسایل خود و تحویل اشیای قیمتی و وجوه نقد به صندوق امانات و قراردادن اشیا و کالاهای قیمتی خود در محل امن با هماهنگی مدیر محترم کاروان اقدام و از همراه داشتن هرگونه وسایل اضافی خودداری کنید.

• با توجه به شباهت بسیار زیاد چادرها و محل استقرار زائران تمام کشورها در صحرای عرفات، توصیه اکید می‌شود حتی‌المقدور تلاش کنید زیاد از چادر محل استقرار کاروان خارج نشوید یا از چادر کاروان خود زیاد فاصله نگیرید.

• درصورت جدا شدن از کاروان یا فراموش کردن مسیر چادرخود به نیروهای امداد و راهنمای حجاج ایرانی که با لباس فرم وکلاه مخصوص در محل حضور دارند مراجعه کنید تا آنها شما را یاری دهند.

• درصورتی که به هر دلیل از چادرهای ایرانی دور افتادید، تلاش کنید از طریق پرچم‌های برافراشته یا بالن‌های به رنگ پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران، محل چادرهای ایرانیان را پیدا کنید یا درصورت نیاز به پلیس مراجعه کنید و با ارائه کارت زائر خود از آنها یاری بجویید.

• هنگام خروج از صحرای عرفات مطابق برنامه‌ریزی مدیران کاروان‌ها عمل کنید و از حرکت انفرادی بپرهیزید.

• اگر به هر دلیلی از کاروان خود جدا افتادید، ستادهای مستقر در عرفات وظیفه دارند تا خروج آخرین زائر محیط را ترک نکنند.

در مشعر‌الحرام (مزدلفه)

• در زمان وقوف در مشعرالحرام، با توجه به شرایط خاص آنجا که چادری وجود ندارد، دقت کنید از محل استقرار کاروان خود دور نشوید و همواره کنار سایر هم‌کاروانی‌های خود باشید.

• هنگام خروج از صحرای مشعر‌الحرام به سوی سرزمین منا، تمام تلاش خود را داشته باشید تا همراه کاروان خود حرکت کنید تا در مبادی ورودی سرزمین منا به مسیرهای دیگر نروید و از محدوده چادرهای ایرانی خارج نشوید و حتما از ترددهای انفرادی خودداری کنید.

در سرزمین منا

• هنگام ورود به سرزمین منا درصورت جداماندن از هم‌کاروانی‌ها تمام همت خود را تنها صرف رسیدن به چادرهای ایرانیان کنید تا بتوانید پس از رسیدن به چادرهای ایرانیان با کمک گرفتن از واحد امداد یا سایر مدیران ایرانی به چادر محل استقرار کاروان خود برسید.

• عموما واحد امداد و راهنمای حجاج ایرانی نسبت به نصب پرچم ایران و تابلوهای راهنما در مسیر ورودی به سرزمین منا اقدام می‌کنند که می‌توانید با دقت به تابلوهای راهنما به سمت چادرهای ایرانی هدایت شوید.

• در سرزمین منا نیز چادرها و فضای استقرار حجاج سراسر دنیا کاملا شبیه یکدیگر است بنابراین تلاش کنید چادر محل استقرار خود و مسیر تردد به رمی‌جمرات را خوب یاد بگیرید و به خاطر بسپارید و درصورت استفاده از نشانه‌گذاری دقت کنید از نشانه‌های ثابت و غیرمشابه استفاده کنید.

• شایسته است نقشه‌های محل استقرار چادرهای ایرانی را از طریق مسوولان محترم کاروان دریافت کنید تا مورد استفاده شما قرار گیرد.

• با توجه به طولانی‌تر بودن زمان حضور شما در سرزمین منا نسبت به سرزمین‌های عرفات و مشعر‌الحرام و درصورت نیاز به گشت‌وگذار، تمام سعی شما این باشد که از چادرهای ایرانی دور نشوید و از تردد در محل استقرار چادرهای سایر کشورها خودداری کنید.

• درصورتی که قصد خروج از سرزمین منا را دارید، حتما با اطلاع و مجوز مدیر کاروان و روحانی محترم کاروان اقدام کنید.

• از ارتباط‌گیری با حجاج سایر کشورها خارج ازعرف معمول زیارت و حج خودداری کنید.

14 توصیه عمومی

۱. کارت شناسایی زائر که به شما تحویل می‌شود، همواره تا پایان سفر از خود جدا نکنید و در حفظ و نگهداری آن کوشا باشید.

2. درصورت جدا شدن از هم‌کاروانی‌ها ضمن حفظ خونسردی کامل از تحرک اضافی پرهیز کنید و درصورت امکان با مدیر یا معاون یا هر یک از همسفران تماس بگیرید و مراتب را اطلاع دهید یا به هتل‌ها و چادرهای محل اقامت ایرانیان یا دفاتر ستادها که عموما با پرچم جمهوری اسلامی ایران مشخص است، مراجعه کنید یا در نهایت با مراجعه به پلیس و ارائه کارت شناسایی، خود را به همسفران برسانید. به هیچ‌وجه نگران گم شدن نباشید.

۳. کتاب‌ها، نوار، نشریات و... که در عربستان توزیع می‌شود تا حد امکان دریافت نکنید و درصورت دریافت بهترین کار این است که آن را به روحانی یا مدیر کاروان تحویل دهید.

4. بهتر است بروشور حاضر را قبل از سفر به‌طور کامل مطالعه کنید و همراه خود به کشور عربستان نبرید.

۵. فراموش نکنید استعمال دخانیات در عربستان ممنوع است و انجام این عمل در حرمین شریفین یا محوطه بیرونی آنها بعضا سبب بازداشت افراد شده است.

6. بعضا مشاهده شده برخی افراد سودجو با ارسال پیامک و اعلام اینکه شما در مسابقه‌ای برنده شده‌اید یا درصورت ارسال پیامک به شماره‌ای از تخفیفی بهره‌مند می‌شوید یا... از شما بخواهند پیامکی یا تماسی را با شماره‌ای برقرار کنید. در پی این ارتباط کل مبلغ شارژ سیم‌کارت شما را تخلیه می‌کنند.

۷. حفظ شان و شئونات اخلاقی را در تمام مراحل سفر سرلوحه امور خود قرار دهید و همواره به یاد داشته باشید شما نمایندگان کشور پرافتخار و سربلند جمهوری اسلامی ایران هستید.

8. بانوان محترم ضمن حفظ حجاب اسلامی از پوشش‌هایی که از نظر مدل یا رنگ با فرهنگ کشور میزبان مغایرت دارد، جدا پرهیز کنند و معرف زن ایرانی و مسلمان باشند.

۹. از جمله مواردی که باید هنگام خرید و تردد در بازار رعایت کنید این است که زمان خرید را ‌طوری تنظیم کنید که مصادف با زمان نماز نباشد زیرا با تعطیلی فروشگاه‌ها مواجه می‌شوید. دقت کنید تمام فروشگاه‌ها مجهز به دوربین مداربسته هستند. پرو لباس در عربستان مرسوم نیست و بعضا ممنوع نیز است. از خرید اشیاء، خوراکی و... که نسبت به آن علم ندارید، پرهیز کنید و مراقب سارقان باشید.

10. یکی از شیوه‌های جدید سرقت که در اصطلاح (دزدی پنهان) نام دارد و در چند سال اخیر شیوع پیدا کرده، به این شکل است که اولا سارق مورد وثوق شماست؛ یعنی به راحتی به محل نگهداری پول و اشیای شما دسترسی دارد. مثل خانه‌دار هتل، راننده و... دوما سارق هیچ‌گاه، کل پول شما یا اشیای مشخص و در معرض دید را سرقت نمی‌‌کند تا موجب برانگیختن حساسیت شما شود. به‌طورمثال از یک بسته 100 عددی 5 هزار تومانی 5 تا 10 برگ آن را سرقت می‌کند.

۱۱. درصورتی که گوشی همراه شما دارای قفل (pi- code) است، حتما آن را فعال کنید.

12. هنگام عبور از عرض خیابان‌ها نهایت دقت را داشته باشید. متاسفانه رانندگان عربستان عموما بی‌احتیاط رانندگی می‌کنند. حتما از محل خط‌کشی و عبور عابر تردد کنید، در غیر این صورت با وقوع حادثه شما مقصر شناخته می‌شوید و راننده ضارب ملزم به توقف نیست.

۱۳. از چاپ عکس و انتقال فیلم به سی‌دی و... و تعمیر رایانه و تلفن‌همراه در فروشگاه‌های عربستان بپرهیزید.

14. درصورت خرید سیم‌کارت عربی سعی کنید خودتان سیم‌کارت ایرانی را خارج کنید تا مورد سرقت قرار نگیرد.

دفاتر حراست سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری مستقر در ستادهای حج در مدینه منوره و مکه مکرمه به‌صورت ۲۴ ساعته آماده پذیرش تماس‌های زائران گرامی و دریافت گزارش است.

حفظ سلامت قلب در سفر حج

نزدیک به ۲ هزار نفر از زائران حج امسال بالاتر از ۸۰ سال دارند و طبیعتا بسیاری از این افراد و حتی زائران با سن کمتر دچار بیماری‌های قلبی، پرفشاری خون و... هستند. هرچند تقریبا همه این بیماران دارو مصرف می‌کنند و تحت‌کنترل هستند، با این حال سفر طولانی است که در کشوری دیگر و در هوای بسیار گرم انجام می‌شود. قطعا رعایت نکردن برخی نکات و همکاری نکردن با پزشک می‌تواند عوارض متعددی از جمله حملات قلبی تا سکته قلبی را به دنبال داشته باشد، بنابراین زائران باید توصیه‌های پزشکان معالج و پزشکان کاروانشان را جدی بگیرند و در صورت بروز هرگونه دگرگونی و تغییری در حالشان بلافاصله به پزشک کاروان مراجعه کنند تا اقدامات درمانی لازم برایشان انجام شود.

خوشبختانه پزشکان کاروان‌ها ۲۴ ساعته در خدمت زائران هستند بنابراین بیماران باید از هرگونه خوددرمانی بپرهیزند و درمانشان را به پزشکان بسپارند تا روند درمانی سریع‌تر اتفاق بیفتد.
زائرانی که به بیماری خاصی مبتلا هستند و تحت‌درمان قرار دارند و دارو مصرف می‌کنند باید حتما قبل از سفر حج با پزشک معالجشان مشورت کنند تا اگر لازم است تغییراتی در نوع داروها یا میزان دوز آنها ایجاد شود با نظر پزشک معالج باشد تا خللی در روند درمانشان در طول سفر پیش نیاید.

پزشکان معالج معمولا میزان داروهای لازم برای یک سفر سی و چند روزه را به اندازه ۶۰ روز تجویز می‌کنند. توصیه می‌شود همه داروهای تجویزشده را همراه خود بردارید تا احتمالا حین سفر دچار کمبود دارو و تبعات ناشی از آن نشوید. بهتر است داروهایتان را در دو کیسه مجزا بریزید و یکی را در کیف دستی‌تان و دیگری را در چمدانتان بگذارید تا اگر چمدان یا ساکتان نرسید یا دیر رسید، داروهای لازم را در دسترس داشته باشید.

درست است که در مراکز درمانی ایرانی‌ها دارو وجود دارد، اما میزان این داروها محدود است و جمعیت زائران زیاد. ضمن اینکه ممکن است شما دارویی را مصرف کنید که آن برند دارویی در مراکز درمانی ما موجود نباشد و اگر از برند دیگری استفاده کنید دچار مشکل شوید. در هر حال سعی همکاران ما در مراکز درمانی تهیه داروهای مصرفی و مورد لزوم شما در حد امکان است.

زمانی که می‌‌خواهید سفرهای بین‌شهری داشته باشید و از مکه به مدینه یا برعکس حرکت کنید، حتما به اندازه 12 ساعت داروهای مورد نیازتان را در کیف دستی‌تان بگذارید تا اگر حین سفر ساعت مصرف دارو فرا رسید دچار مشکل نشوید و داروها در دسترستان باشد. همچنین باید در ایام تشریق به اندازه 5 روز داروی مصرفی‌تان را همراه خود بردارید و در کیفتان بگذارید چون در این زمان به ساک یا چمدانتان دسترسی ندارید و اگر داروهایتان را برنداشته باشید آنجا حتما دچار مشکل می‌شوید.

نگهداری بعضی از داروها مانند انسولین به یخچال نیاز دارد بنابراین حتما روش حمل و نقل انسولین را در هواپیما یا در هوای گرم از پزشکتان بپرسید و اگر کیف مخصوص یا یخ خشکی نیاز دارید آنها را تهیه کنید تا دچار فساد دارویی نشوید.

به بیماران مبتلا به پرفشاری خون توصیه می‌شود در طول سفر به‌صورت دوره‌ای به پزشک کاروانشان مراجعه و فشارخونشان را کنترل کنند. بیماران باید از مصرف چربی زیاد و غذاهای پرنمک بپرهیزند تا فشارخونشان در حد کنترل‌شده‌ای باقی بماند. یادتان باشد تغییر رژیم غذایی و غذاهای هتل ممکن است فشارخون را از حالت کنترل خارج کند و لازم باشد میزان دوز داروها با نظر پزشک تغییر کنند.

تعداد زیادی از زائران حج بیماری دریچه قلب دارند یا دچار بی‌نظمی در تپش قلب هستند و مجبورند از قرص وارفارین استفاده کنند. وارفارین تداخل زیادی با داروهای دیگر و به‌خصوص رژیم غذایی ایجاد می‌کند. به همین علت بیشتر بیماران داروی مصرفی‌شان را با رژیم غذایی خانه خود تطبیق می‌دهند بنابراین مشکلشان تحت‌کنترل است، اما با تغییر رژیم غذایی در سفر ممکن است داروی وارفارین تحت‌تاثیر قرار بگیرد و بیماری از کنترل خارج شود.

به همین دلیل توصیه می‌شود حتما قبل از سفر با تجویز پزشکتان یک آزمایش در این مورد انجام بدهید تا از کنترل بودن بیماری‌تان مطمئن شوید. اگر در طول سفر دچار خونریزی یا خونمردگی در هر نقطه‌ای از بدنتان شدید، داروی وارفارین را قطع و سریعا به پزشک کاروانتان مراجعه کنید تا اگر لازم باشد، آزمایش برایتان تکرار شود.

برخی بیماران زائر دارای پیس‌میکر یا باتری داخل قلبی هستند. این افراد هم باید در صورت بروز هر نوع اتفاق یا شوکی سریع به پزشک کاروانشان مراجعه کنند تا در صورت نیاز از بیمار نوار قلب گرفته و پیگیری‌های لازم انجام شود.

بیمارانی که در هر شرایطی تحت‌درمان بیماری‌ها و گرفتگی عروق کرونر هستند از جمله کسانی که عمل قلب باز، آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی انجام داده‌اند یا به عبارتی بالون، فنر یا استنت‌ گذاشته‌اند و دچار نارسایی قلبی جبران‌شده هستند؛ یعنی با مصرف دارو مشکلی از نظر نارسایی قلبی ندارند باید حتما ضمن مصرف منظم و دقیق داروهایشان از مصرف نمک اضافه و غذاهای چرب بپرهیزند تا دچار نارسایی قلبی شدید‌تر یا غیرجبران‌شده نشوند و بتوانند سفر خوبی را تجربه کنند.

بیمارانی که دچار نارسایی قلبی هستند و حین انجام اعمال حج یا هنگام پیاده رفتن دچار تنگی‌نفس یا درد قفسه‌سینه می‌شوند باید حتما در تمام طول سفر چند قرص زیرزبانی همراهشان باشد تا اگر دچار تنگی‌نفس و درد قفسه‌سینه شدند، طبق آنچه پزشکشان به آنها آموزش داده از این داروها استفاده کنند تا بتوانند خود را به پزشک کاروان برسانند.

بیماران قلبی به‌خصوص کسانی که عمل قلب باز انجام داده‌اند یا بالون زده‌اند و... به‌هیچ‌وجه نباید در صحرای عرفات از جبل‌الرحمه یا در مکه از کوه نور برای دیدن غار حرا بالا بروند و بی‌جهت فشار زیادی به قلبشان وارد نکنند زیرا به تجربه دیده شده بیمارانی که این ‌کار را کرده‌اند مشکلاتی برای خود و همسفرانشان ایجاد می‌کنند و از انجام سایر اعمال واجب بازمی‌مانند.

همچنین بیماران قلبی به‌خصوص کسانی که نارسایی قلبی دارند، بیمارانی که هنگام راه رفتن دچار تنگی‌نفس می‌‌‌شوند، بیماران مبتلا به آسم، دیابت و افرادی که دچار بیماری و کهولت سن هستند می‌توانند با هماهنگی روحانی کاروان برای انجام برخی اعمال مانند رمی‌جمرات، قربانی کردن و... نایب بگیرند و خودشان در ازدحام جمعیت قرار نگیرند تا دچار مشکل نشوند، به‌خصوص به زائران آقا توصیه می‌شود وقوف اضطراری مشعر را درک کنند زیرا صبح عید قربان ماشین نیست و فاصله راه زیاد و هوا بسیار گرم است و مجبورند تمام راه را پیاده بروند که قطعا بیماران در این شرایط دچار عوارض متعددی خواهند شد.

پیاده‌روی زیاد به‌خصوص در هوای گرم برای بیماران قلبی، دیابتی، فشارخونی و... می‌تواند عارضه داشته باشد بنابراین از پیاده‌روی‌های بی‌مورد برای خرید سوغات جدا خودداری کنید.

در سفرهای داخل شهری در مکه و مدینه هوا بسیار گرم است بنابراین زائران باید از انجام سفرهای بی‌مورد داخل‌شهر اجتناب کنند و تا حد امکان در ساعات گرم از هتل خارج نشوند تا دچار گرمازدگی نشوند.

زائران باید همواره آب آشامیدنی سالم همراه داشته باشند و مرتب آب بنوشند تا دچار مشکل کم‌آبی و گرمازدگی نشوند. گرمازدگی همراه بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند عوارض بسیار زیاد و حتی غیرقابل‌جبرانی برای بیماران ایجاد کند.

همچنین توصیه می‌شود زائران بیمار، اعمال مسجدالحرام را که حداقل 3-2 ساعتی طول می‌‌کشد در زمان شلوغی و هنگامی که هوا گرم است، انجام ندهند، بلکه بهتر است ضمن هماهنگی با پزشک و روحانی کاروان این اعمال به وقتی که هوا خنک‌تر است یا اواخر شب موکول شود.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که پزشکان و متخصصان مختلف در کاروان‌ها و هتل‌های محل استقرار زائران به صورت ۲۴ ساعته، آماده خدمت‌رسانی هستند و در صورت لزوم بیماران را به بیمارستان‌های مرکز پزشکی در مکه و مدینه معرفی خواهند کرد بنابراین به هیچ‌وجه نگران نباشید و از این سفر معنوی حداکثر استفاده را ببرید.

*پزشک حج و رئیس بیمارستان مدینه دوم