گلبال؛ هیجانی ترین ورزش نابینایان

نه می بینند، نه دیده می شوند. توپ را با قدرت روی زمین به سوی دروازه ای که نمی بینند، هل می دهند و صدای زنگی که در توپ است، مسیر توپ را نشان می دهد.

هفته نامه جامعه پویا - فرناز به‌نیا: نه می بینند، نه دیده می شوند. توپ را با قدرت روی زمین به سوی دروازه ای که نمی بینند، هل می دهند و صدای زنگی که در توپ است، مسیر توپ را نشان می دهد.

«گلبال» ورزش گروهی نابینایان است که در سال های گذشته بارها باعث شده نام ایران در مسابقات پارالمپیک و پاراآسیایی بدرخشد و از سوی دیگر، اثرات درخور توجهی بر زندگی افراد داشته که به این ورزش رو آورده اند؛ افرادی که با وجود نابینایی یا کم بینایی، انگیزه های زیادی برای زندگی دارند. چهارمین اردوی تیم ملی گلبال بانوان در مجموع ورزشی هرندی خیابان شوش تهران در حال برگزاری است تا ۶ نفر نهایی انتخاب شوند و بیست و ششم مرداد، به مسابقات آسیا- اقیانوسیه بروند.

بچه ها در سالن، زیر نظر سرمربی و دو کمک مربی با توپ های زنگوله دار خود تمرین می کنند. چند دقیقه که در سالن می مانی، گرمای سالن و تهویه نامناسب، آزاردهنده می شود. علت را که جویا می شویم، بهاره آبستان، مدیر روابط عمومی فدراسیون ورزش نابینایان و کم بینایان که در سالن حضور دارد، می گوید: چون تمرین بچه ها باید در سکوت برگزار شود تا بتوانند صدای توپ های زنگوله دار را بشنوند، مجبور هستیم سیستم تهویه و کولر را قطع کنیم که صدایی در سالن نباشد.

آبستان ۹ سال است با بچه ها آشنا شده و در کنارشان کار می کند. او با انتقاد از وزارت ورزش که توجهی به فدراسیون های درجه سه ندارد، می گوید: امکانات ما بسیار محدود و تنها شامل مجموعه ورزشی هرندی در منطقه ۱۲ است و به واسطه روابط و پیگیری های برخی مسئولان فدراسیون است که توانسته ایم کمک هایی از سازمان بهزیستی و بنیاد شهید بگیریم و همین امکانات اندک را فراهم کنیم. برای برگزاری مسابقات کشوری هم بهزیستی اردوگاه شهید عظیمی در بابلسر را در اختیارمان قرار داد. او امیدوار است با توجه به کم اهمیت بودن ورزش نابینایان و کم بینایان برای مسئولان، با جذب خیران و اسپانسر بتواند به آنها کمک کند.

مجموعه هرندی

مجموعه ورزشی هرندی، تنها مجموعه ورزشی فدراسیون نابینایان در منطقه 12 تهران است و شامل زمین چمن، باشگاه بدن سازی، سونا و جکوزی و استخر تازه تاسیس است. آبستان با اشاره به نامناسب بودن محیط اطراف مجموعه، می گوید تا به حال مشکلی برایمان پیش نیامده؛ ولی دور تا دور مجموعه نرده کشیده شده و نگهبان گذاشته ایم و ون و آمبولانس نیز وجود دارد و در صورتی که بچه ها رفت و آمدی داشته باشند، باید مسئولی آنها را همراهی کند. همچنین رفت و آمد بچه ها به مجموعه سخت بود که در پیگیری های انجام شده، توانستیم هتل ورزش بسازیم و بچه ها را درون مجموعه اسکان دهیم.

مژگان کربی، کمک مربی تیم ملی گلبال بانوان، فارغ التحصیل رشته تربیت بدنی است و از سال ۸۳ با ورزش گلبال آشنا شده و از سال ۸۶ با تیم ملی بانوان همکاری داشته است. او توضیح می دهد: در مسابقات قهرمانی کشوری که اردیبهشت امسال در بابلسر برگزار شد، ۱۵ نفر انتخاب شدند که از بین آنها و در اردوهای مختلف، تیم ۶ نفره گلبال به مسابقات اعزام خواهدشد.

گلبال بازی گروهی

کربی درباره ورزش گلبال و قوانینش می گوید: قوانین هر چهار سال بعد از بازی های پارالمپیک از سوی فدراسیون جهانی گلبال، ایپسا، به روز می شوند. زمین گلبال، مستطیلی به طول 18 متر و عرض 9 متر است که دروازه ها در عرض 9 متری قرار می گیرند و دو تیم سه نفره در زمین، شامل نابینایان و همچنین کم بیناهایی می شود که چشمشان را با چشم بند بسته اند. آنها در دو نیمه 12 دقیقه ای با هم رقابت می کنند.

توپ های این ورزش هشت روزنه دارند و زنگوله هایی داخلشان تعبیه شده و مسابقه در سکوت کامل برگزار می شود تا بچه ها با دنبال کردن صدای توپ ها، به تیم مقابل و تحت قوانین خاص، گل بزنند و در صورت انجام هرگونه خطا مثل خطای هایبال، لانگبال و چشم بند، بازیکن خطاکار به تنهایی درون سه دروازه می ایستد تا تیم حریف پنالتی بزند.

محمدرضا بیدگلی، سرمربی تیم ملی گلبال بانوان است. او در ابتدا دبیر آموزش و پروش استثنایی بوده و از سال 74 با ورزش گلبال آشنا شده است. او از سال 82 تاکنون به صورت ناپیوسته مربی تیم های مختلف ملی آقایان و بانوان بوده و مقام های مهمی را با هر دو تیم کسب کرده است؛ البته مربیان نابینا و کم بینا نیستند.

استقلال ورزشکار، مهم ترین دستاورد ورزش نابینایان

بیدگلی با اشاره به اینکه ورزش باعث می شود استقلال، اعتماد به نفس و روابط اجتماعی افراد نابینا بالا برود، می گوید: وقتی کسی به اردو می آید، اغلب در ابتدا وابستگی زیادی برای انجام کارها به دیگران دارد؛ ولی با گذشت زمان، ما شاهد هستیم او مستقل می شود و تقریبا همه کارها را خودش انجام می دهد و می توان گفت این نتیجه برای من بزرگ ترین انگیزه بوده تا در این شغل با توجه به مشکلات و درآمد کم، ماندگار باشم.

پاداش های تعیین شده بزرگ ترین انگیزه بچه ها

وضعیت اشتغال برای افراد معلول به ویژه نابینایان، بسیار سخت است. سرمربی تیم ملی گلبال بانوان نیز در کنار تمام ارزش های کسب مقام برای ورزشکار و کشور، عمده ترین انگیزه بچه ها را پاداش ها و حقوق ماهانه ای عنوان می کند که بعد از گرفتن سهمیه مسابقات پاراآسیایی و پارالمپیک، برای ورزشکار در نظر گرفته اند.

بیدگلی نیز با تاکید بر کار سنگین مربیان که مدتی طولانی از خانواده دور هستند و به دلیل شرایط بچه ها و مسابقات نگرانی و استرس فراوان دارند، می گوید: دریافتی من به عنوان سرمربی روزانه حساب می شود و از دریافتی من از آموزش و پرورش کمتر است. او با تاکید بر اینکه به علت دلبستگی خودم به بچه ها، این مسئولیت را قبول کرده ام، می گوید: فکر می کنم مسئولان به اشتباه فکر می کنند مربیان ورزش های معلولان مانند مربیان ورزش های غیرمعلولان قرارداد می بندند و حقوق بالا می گیرند.

تغییر نگاه خانواده ها و جامعه در دهه گذشته

بیدگلی با اشاره به اینکه در ابتدا تاسیس آموزش و پروش استثنایی و انجام غربالگری اجباری، مهم ترین عامل، تغییر نگرش جامعه و مسئولان به ورزش نابینایان بود، می گوید: عامل دیگر پیشرفت ها و مقام آوری ورزشکاران بود که توانست توجه ها را به خود جلب کند. آبستان نیز با اشاره به پوشش موثر صدا و سیما از مسابقات پاراآسیایی ۲۰۱۰ گوانجو چین، می گوید: مسابقات آن سال مورد توجه مردم قرار گرفت و پوشش خوب صدا و سیما سبب شد نگرش خانواده ها تغییر کند و به جای اینکه بچه معلول خود را پنهان کنند، به این فکر افتادند استعداد بچه ها را در زمینه های مختلف پیدا کرده و از آنها حمایت کنند.

سمیرا جلیل وند از سال 85 عضو تیم ملی بانوان ایران است. او از سال 81 به ورزش گلبال پرداخته و سال هاست خانم گل کشور است. او فارغ التحصیل رشته حقوق است و در آزمون فوق لیسانس نیز قبول شده است. او در خانواده ای ورزشی بزرگ شده و هر دو برادرش در سال های مختلف، بازیکنان تیم میلی گلبال آقایان بوده اند.

او با اشاره به اینکه ورزش چه برای جسم و چه برای روح بسیار مفید است، می گوید: ورزش حرفه ای همواره با آسیب دیدگی همراه است و من نیز بارها مصدوم شده ام؛ ولی هیچ وقت باعث نشده ورزش را رها کنم و از ۱۶ سالگی دنبال اهداف خودم در ورزش بودم و همواره تلاش کرده ام.

جلیل وند با اشاره به مشکلاتی که افراد معلول در زندگی و ازدواج دارند، می گوید: من با شوهرم در اردوهای تیم ملی آشنا شدم و به علت اینکه هر دو مشکل یکسان داشتیم، یکدیگر را درک می کردیم. او دوست برادرم بود و بعد از ازدواج نیز بچه دار شدیم و پسرم الان چهار ساله است. البته اگر حمایت خانواده خودم و همسرم نبود، هر دوما نمی توانستیم به مقام آوری ادامه بدهیم. او با تاکید بر اینکه در رشته دو و میدانی نیز فعالیت کرده، اضافه می کند: به نظرم گلبال هیجانی ترین ورزش نابینایان است و دلیل انتخاب من هم همین هیجان بوده است.

حمایت پس از مقام آوری

جلیل وند با اشاره به تاثیر مثبت حمایت خانواده فرد معلول از ورزش کردن، می گوید: اغلب فرد معلول به تنهایی در راه ورزش و قهرمانی قدم بر می دارد و بعد از اینکه خانواده او مقام آوری او را می بینند، نظرشان عوض می شود و از فرد حمایت می کنند.

زینب قنبری از سال ۸۸ عضو تیم ملی بانوان گلبال است و ورزش گلبال را از سال ۷۹ در سطح مسابقات دانش آموزی شروع کرده است. او با اشاره به حمایت خانواده و برادرش که بازیکن تیم گلبال تهران بوده، می گوید: من به گلبال روی آوردم و بعد از اینکه متوجه استعدادم در این رشته شدم، آن را خیلی جدی دنبال کردم. قنبری از سطح بالای بازیکنان گلبال چین و سرعت بالای بازیکنان گلبال ژاپن می گوید: هیچ وقت در زمین بازی، آنها رقیب من نیستند و برعکس، حس مثبتی از بازیکنان گلبال دیگر تیم ها می گیرم و هیچ وقت از تیم یا بازیکنی نترسیده ام.

زینب فارغ التحصیل رشته روان شناسی صنعتی است. او با اشاره به کمبود کتاب های بریل می گوید: مشکلات تحصیل بسیار زیاد است؛ برای مثال تمام کاپ ها، نوشته ها و جزوه های درس هایمان باید به کمک شخصی دیگر به فایل صوتی تبدیل شود و گاهی شب امتحان این فایل ها به دست ما می رسد.

مشکلات افراد نابینا

مدیر روابط عمومی فدراسیون نابینایان با تاکید بر اینکه بیشتر ورزشکارهای این رشته تحصیلات عالیه دارند، می گوید: اما در بازار کار تقریبا هیچ شانسی ندارند.

یکی از آنها با اشاره به مشکلات مختلف از جمله ایاب و ذهاب، خدمات رفاهی و تحصیلی، به نبود امکانات در شهرستان ها اشاره می کند: گاهی بچه ها در استان به دلیل نبود امکانات بعد از تنها سه یا چهار جلسه تمرین برای مسابقات کشوری اعزام می شوند.

بیدگلی نیز با اشاره به اینکه مشکلات همیشه هست و امکانات الان با توجه به محدودیت های فدراسیون خوب است، می گوید: ما امکاناتی در سطح تیم ملی می خواهیم، ولی متاسفانه این گونه نیست و توجهی که باید به این ورزشکاران به عنوان نماینده ایران بشود، نمی شود. او با اشاره به اینکه دید مدیران در حوزه ورزش بسیار مهم است، می گوید: مدیرانی که برای امور ورزش تعیین می شوند، باید در ابتدا به ورزش علاقه مند باشند تا بتوانند در این حوزه دل بسوزانند و پیگیر حل مشکلات ورزشکاران باشند.

هزینه های تاسیس شده در استان ها

کربی، کمک مربی تیم ملی، با بیان اینکه در بیشتر استان ها هیئت نابینایان تاسیس شده، می گوید: «این هیئت ها بیشتر از سوی خود نابینایان تاسیس شده تا بتوان بچه ها و خانواده ها را ترغیب کرد که با وجود معلولیت خود، استعدادشان را در زمینه های دیگر پیدا کنند و بتوانند در رشته های مختلف مثل شطرنج، دو و میدانی، شنا و گلبال برای بانوان فعالیت کنند». وقتی تمرین گلبالیست ها را از نزدیک می بینیم، متوجه می شویم با وجود استقلال شایان توجه تک تک شان در انجام تمرینات و کارها، خیلی هم هوای همدیگر را دارند و سعی می کنند اگر نیاز است، به هم کمک کنند.