کوه های آتشفشانی ایران، آتشی زیر خاکستر

وب‌سایت کارناوال - بهاره فلاح: طبیعت واژه ای است که با شنیدنش به یاد مراتع سرسبز، کوه های زیبا، دریاچه های چشم نواز و آبشارهای مرتفع می افتیم و نا خودآگاه از آنها آرامش را طلب می کنیم.

کوه ها، مخلوقاتی استوار هستند که در آرامش و سکوت فرو رفته اند و سال هاست در گوشه و کنار دنیا خودنمایی می کنند. کوه های آتشفشانی اما متفاوتند. آنها گاه این سکوت را در طبیعت می شکنند و ظاهر آرامشان، به ظاهری خشمگین تبدیل می شود.

از این دسته کوه ها در ایران نیز وجود دارند؛ گرچه خیلی هم فعال نیستند اما پدیده ای جالب در طبیعت ایران به شمار می روند. زمان آخرین فوران برخی از این کوه ها به سال های دور باز می گردد و کسی آن را به خاطر نمی آورد. می خواهیم به گوشه و کنار کشور عزیزمان برویم و برایتان از هفت کوه آتشفشانی ایران بگوییم. کوه هایی که با لب هایی سرشار از سکوت اما درونی مذاب و پر تلاطم ایستاده اند و صلابتشان را به رخ همگان می کشند.

۱- کوه دماوند

در میان کوه های آتشفشانی ایران، نامی آشنا قرار دارد که همه ی ما با آن آشنایی داریم. دماوند، کوهی آتشفشانی است که به عنوان بام ایران از آن یاد می شود و توانسته با ارتفاع ۵۶۱۰ متری عنوان بلندترین کوه ایران و خاورمیانه و بلندترین قله ی آتشفشانی آسیا را به خود اختصاص دهد.

این کوه در رشته کوه البرز مرکزی و در جنوب دریای خزر جای دارد و از نظر تقسیمات کشوری از جاذبه های استان مازندران به شمار می آید. کوه دماوند نخستین اثر طبیعی ایران بود که در تاریخ سی ام تیرماه سال ۱۳۸۷ نامش در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و هم اکنون به عنوان یکی از مناطق چهارگانه ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست شناخته می شود.

نام این کوه در اساطیر ایران نیز به چشم می خورد و در شاهنامه آمده که ضحاک (پادشاهی ستمگر) در آن به بند کشیده شده است.

۲- کوه سبلان

سبلان یک کوه آتشفشانی غیرفعال است که با ارتفاع ۴۸۱۱ متر عنوان سومین کوه مرتفع ایران را به یدک می کشد. این کوه بخشی از رشته کوه مرکزی ایران به حساب می آید و در استان اردبیل واقع است.

وجود آبگرم‌های طبیعی دامنه کوه، پیست اسکی آلوارس و طبیعت زیبای تابستانی گردشگران زیادی را به این کوه می کشاند. این کوه در نزد بومیان و عشایر قداست خاصی دارد چرا که در برخی کتب این محل به عنوان محل بعثت پیامبر ایران (زرتشت) شناخته می شود.

نام قله سبلان در فهرست آثار طبیعی ملی کشور قرار دارد و از ارتفاع بالای سه هزار و ۶۰۰ متری قله سبلان به وسعت ۶۲۰۰ هکتار در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست است.

۳- کوه سهند

کوه آتشفشانی سهند در شهر راغه استان آذربایجان غربی قرار دارد و ارتفاع آن ۳۷۰۷ متر می باشد. این کوه به سبب وجود انبوهی از گیاهان، چمنزارها، گلزارها و مراتع چهره ی بسیار زیبایی پیدا کرده و به عروس کوه های ایران شهرت یافته است. شقایق های صحرایی و آلاله های روییده شده در دامنه های این کوه و گونه نادر لاله واژگون منظره ای تماشایی را پیش چشم هر بازدید کننده ای قرار می دهد.

پرندگان بومی و مهاجر، پستانداران متعدد و گونه‌های متنوع و نادر آبزی نیز در این کوه و دامنه هایش زندگی می کنند و بر زیبایی آن می افزایند. علاوه بر این زیبایی ها، کوه سهند یکی از عوامل رونق کشاورزی، دامداری و کندوداری در این منطقه به شمار می رود.

۴- کوه تفتان

کوه تفتان آتشفشانی نیمه فعال در منطقه جنوب شرقی ایران و استان سیستان و بلوچستان است که با ارتفاع ۴۰۴۲ متری خود به عنوان بلندترین کوه استان نیز از آن یاد می شود. به قله آتشفشانی این کوه چهل تن می گویند که در نزدیکی خاش قرار دارد. در طول سال، همواره خروج بخار گوگرد از سه دهانه آتشفشانی آن دیده می شود و تخته های گوگردی در اطراف آن فراوان است.

تَپت در زبان بلوچی به معنای گرما آورده شده است و تفتان برگرفته شده از تپتان (جمع تپت) می باشد.

۵- کوه بزمان

بزمان نام کوهی آتشفشانی با ارتفاع ۳۴۹۷ متر است که در منطقه سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران قرار گرفته است. این کوه در شمال محلی موسوم به چاله جازموریان واقع شده و قله آن مملو از بخارات انواع دی اکسید می باشد.

کوه بزمان، کویر لوت را از جازموریان جدا می کند و از سمت غرب به رشته کوه های بارز در استان کرمان متصل می شود.

۶- قلعه حسن علی

برای دیدن یکی از کوه های آتشفشانی باید راهی استان کرمان شویم و در نزدیکی راین به جستجوی آن بپردازیم. این کوه آتشفشانی قلعه حسن علی نام دارد و در جنوب شرقی استان کرمان و در کنار روستایی به همین نام واقع شده است.

بسیاری می گویند که قلعه حسن علی بزرگترین و جوانترین دهانه آتشفشانی ایران می باشد.

۷- شهسواران

کوه آتشفشانی شهسواران در ۱۱۰ کیلومتری جنوب شهرستان زاهدان و حدود ۶۰ کیلومتری شمال غرب شهرستان خاش در استان سیستان و بلوچستان، قرار دارد. آخرین فوران این کوه به ۱۲ میلیون سال پیش باز می گردد اما در سال های اخیر زمین لرزه هایی در این منطقه رخ می دهد که به عقیده ی برخی می تواند به این آتشفشان مربوط باشد. برخی کارشناسان نیز این موضوع را رَد می کنند و همچنان شهسواران را آتشفشانی غیرفعال می دانند.