پشتیبانی از فرآیند تصمیم گیری، مورد «جانسون متی»

ماهنامه صنعت و توسعه - دکتر مریم اسماعیلی فرد*: «جانسون متی‌» یک شرکت پیشرو جهانی در زمینه مواد شیمیایی است. علم و تکنولوژی در تمام بخش‌های آن مشهود است. این شرکت در بیش از ۳۰ کشور دنیا فعالیت دارد و بیش از ۱۱هزار نفر به کار در آن شرکت مشغول هستند. این شرکت در سال ۱۸۱۷ تاسیس شد و به پالایش و تولید فلزات قیمتی پرداخت، همچنین به بازیافت فلزات با ارزش و ساخت مواد شیمیایی و محصولات با تکنولوژی بالا مبادرت ورزید. جانسون متی به نوعی بر زندگی همه ما تاثیر داشته است؛ اگر شما سفری با اتومبیل داشته باشید، این اتومبیل مجهز به کاتالیزوری می‌باشد که خروجی‌ها و پسماندهای اتومبیل را کاهش می‌دهد. شرکت جانسون متی کاتالیزورهایی را تولید می‌کند که در یک سوم تمام اتومبیل‌های تولید شده در سراسر دنیا به کار گرفته می‌شود. این محصول مزایای محیطی و بهداشتی زیادی در کاهش آلودگی‌ها و خطرات زیست محیطی دارد.

هدف محصولات این شرکت ایجاد تاثیر مثبت بر جامعه و محیط زیست است، این عملکرد را می‌توان اصل و پایه فعالیت‌های شرکت جانسون متی دانست. جانسون متی کاتالیزورهایی تولید می‌کند که به کنترل آلودگی در شرکت‌های بازیافت نفت کمک می‌کند. این محصولات فرآیند بازیافت را سرعت می‌بخشند و در کاهش سطح سولفور موجود در نفت که ماده بسیار خطرناکی محسوب می‌شود بسیار مفید است. همچنین این شرکت در زمینه ساخت لوازم پزشکی ریز مانند نوعی باتری که تکنولوژی بسیار جدیدی در زمینه تحریک عضلات قلب و تنظیم انقباضات آن است، نیز فعال است. علاوه بر این، این شرکت به تولید عناصری می‌پردازد که در داروهای مختلف به کار گرفته شده و برای صنعت بهداشت و درمان بسیار مفید باشد.

STEM (Science,Technology,Engineering,Mathematics)

جانسون متی در زمینه‌ای فعالیت می‌کند که با پیشرفت روزافزون دانش و تکنولوژی مواجه است. برای باقی ماندن در گردونه رقابت، شرکت نیازمند افراد و نیروی کار ماهر است تا بتواند پاسخگوی چالش‌های جدیدی که در تکنولوژی ایجاد می‌شود باشد. این شرکت به‌عنوان یک شرکت پیشرو در صنعت و تکنولوژی نیازمند افرادی است که در تمام زمینه‌های علم و دانش (STEM)مهارت داشته باشند. جانسون متی فرصت‌های شغلی بسیار مناسبی در اختیار افرادی می‌گذارد که در فعالیت‌های شرکت سهیم هستند و در بخش‌های مختلف جامعه به واسطه محصولات تولید شده تاثیرات بسیاری داشته‌اند.

همچنین این شرکت ارائه‌کننده دوره‌های آموزشی پیشرفته‌ای است که در ارتقای توانایی کارمندان و نیروهای جدید بسیار حائز اهمیت دارد.

مطالعه موردی حاضر نشان می‌دهد که جانسون متی چگونه از تحلیل PEST به منظور کنترل و پایش تغییرات خارجی که بر فعالیت‌های شرکت تاثیرگذار هستند، استفاده می‌کند. نتایج این تحلیل به منظور ایجاد استراتژی‌های تجاری آینده برای باقی ماندن در بازار رقابتی صنایعی که رشد بسیار سریع دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش PEST روشی مبتنی بر ارزیابی استراتژیک عوامل بیرونی موثر بر یک فعالیت و کسب‌و‌کار است. از این رو عوامل بیرونی در قالب چهار شاخص سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیکی دسته‌بندی و ارزیابی می‌شوند.

سیاست

تغییرات حوزه سیاست سازمان‌های زیادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای شرکت جانسون متی که فعالیت جهانی دارد، تغییر در مالیات و قوانین دیگر کشور‌ها می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر استراتژی‌ها و فعالیت‌های این شرکت داشته باشد.

از دهه ۸۰ میلادی کشورهای زیادی قوانین کنترل هوای آلوده را اتخاذ کرده‌اند. کیفیت پایین هوا، سلامت افراد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و علاوه بر ضرر به محیط تاثیرهای نامطلوب دیگری را نیز به همراه دارد. برای نمونه، سطح بهداشت و سلامت نامطلوب بار اقتصادی زیادی را به طور مستقیم بر وزارت بهداشت و درمان تحمیل می‌کند و به طور مستقیم نیز بر از دست رفتن ساعات کاری تاثیر دارد. مقدار بالقوه پسماندهای مضر با افزایش تعداد ماشین‌های موجود در جاده‌ها افزایش می‌یابد.

هر حکومتی سیاست‌هایی را به منظور کاهش پسماندهای ناشی از اتومبیل‌ها تصویب می‌کند و با تصویب مقدار آلودگی قانونی می‌تواند سازندگان اتومبیل را تحت فشار قرار دهد. این موضوع بدین معناست که به منظور ارتقای سطح سلامت محیط و ارتقای کارایی کاتالیزورها، بهبود تکنولوژی مورد نیاز است. جانسون متی دارای گروه R&D بسیار قدرتمندی است که می‌توانند این تکنولوژی را گسترش دهند. مبدل‌های آنها از مواد شیمیایی استفاده می‌کنند تا مواد شیمیایی مضر موجود در خروجی ماشین را به گازهای بی‌خطر تبدیل کند.

گسترش محصولات: اغلب کشورها معمولا به دنبال سرمایه‌گذاری‌هایی هستند که وضعیت اقتصادی خود را بهبود بخشند. با توجه به نیاز روزافزون به مبدل‌های کاتالیزوری، جانسون متی نیازمند گسترش محصولات خود در اروپا بود. تمرکز آنها بر گسترش مراکز یا حتی ایجاد طرح‌ها و سایت‌های جدید بوده است. بعد از بررسی تمام این فاکتورهای کلیدی مانند هزینه زمین، نزدیک بودن شرکت‌های حمل‌و‌نقل و نیروی کار ماهر، نزدیکی به مشتری و نرخ مالیات، مقدونیه به‌عنوان مرکز جدید انتخاب شد و سایت و مرکز جدیدی مشابه آنچه در آمریکا فعالیت داشت از سال ۲۰۰۹ شروع به فعالیت کرد. کشورهای مختلف نیز از استراتژی‌های مختلفی به منظور جذب سرمایه استفاده می‌کنند و داشتن درکی روشن از تجارت به‌منظور دادن پاسخی مناسب اهمیت زیادی دارد. همکاری مناسب بین صنعت و دولت می‌تواند سودی دو طرفه داشته باشد.

یکی از راه‌هایی که دولت‌ها در جذب سرمایه‌گذار می‌توانند استفاده کنند نرخ مالیاتی است که شرکت ملزم به پرداخت آن به دولت می‌باشد. کشورهای مختلف نرخ مالیات‌های مختلفی دارند و سیستم‌های مشخصی به منظور محاسبه مالیات پرداختی اختیار می‌کنند. همچنین روش‌های مختلفی به منظور اخذ مالیات مانند مالیات بر درآمد، مالیات بر سوخت و مالیات بر سودهای تجاری به کار می‌برند. حکومت‌ها می‌توانند به منظور تشویق تاجران و سرمایه‌گذاران و جذب آنها برای فعالیت در کشور، پیشنهادهای ویژه‌ای ارائه دهند. در انگلستان دولت از هرگونه ابتکار و تجارت مبنی بر تکنولوژی حمایت می‌کند و به پروژه‌هایی که ناشی از ابتکار و نبوغ بوده یا براساس R&D منجر به‌ ایجاد محصولات جدیدی شود که به تمام دنیا صادر می‌شود، اعتبار مالیاتی ارائه می‌کند.

جانسون متی به واسطه دپارتمان R&D و محصولات متفکرانه صرفه‌جویی زیادی در مالیات می‌کند. جانسون متی همچنین به طور پیوسته در واحد R&D خود سرمایه‌گذاری می‌کند تا در بازار جهانی و در بازار رقابت باقی بماند. در سال ۲۰۱۲ بیش از ۱۳۵ میلیون دلار در تمام دنیا صرف بودجه تحقیقاتی خود کرده است که مقدار اعظم آن در کشور انگلستان صورت گرفته است.

اقتصاد

اقتصاد جهانی سازمان‌های مختلف را تا حد مشخصی تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای جانسون متی سه فاکتور اقتصادی مهم در فعالیت‌ها وجود دارد. این فاکتورها عبارتند از رکود جهانی، رشد اقتصادی در چین و تغییر در قیمت فلزات گران‌قیمت.

در بحران بانکی سال ۲۰۰۸، زمانی که بانک‌های بزرگ ورشکسته شدند، رشد جهانی نیز با مشکل مواجه شد؛ دلیل آن نیز عدم توانایی شرکت‌ها برای دریافت وام‌هایی بود که به منظور گسترش و سرمایه‌گذاری نیاز داشتند. این رکود منجر به کاهش تقاضا در اجناس اکثر شرکت‌ها مانند جانسون متی در سطح جهان شد.

همانند شرکت‌های دیگر، جانسون متی نیز به دنبال یافتن راهی برای کاهش قیمت اجناس خود بود که یکی از این راه‌ها افزایش کیفیت و بهره‌وری محسوب می‌شد. این شرکت به دنبال کاهش استفاده از منابع طبیعی و کاهش پسماند‌های ناشی از فرآیند تولید رفت. این موضوع منجر به تولید مدلی بهتر از محصولات شد. همچنین تمرکز این شرکت بر استفاده از محصولاتی قرار گرفت که کمتر از مواد تجدیدناپذیر مانند پلاتینیوم استفاده کنند. این اقدام دارای دو مزیت بود، اول اینکه شرکت در بودجه‌های خود صرفه‌جویی می‌کند و دوم اینکه از منابع طبیعی در دسترس نیز کمتر استفاده می‌شد. همسو با تلاش بازار جهانی برای فرار از رکود اقتصادی، جانسون متی تلاش کرد تا محصولات بهتری تولید کند که در نهایت سبب بهبود جایگاه جهانی آن نسبت به موقعیت آن در سال ۲۰۰۸ شد.

رشد اقتصادی: جانسون متی همواره به دنبال استفاده از رشد اقتصادی رخ داده در چین بوده است. رشد چین منجر به افزایش تعداد ماشین‌های درخواستی در این کشور و به دنبال آن افزایش نیاز به مبدل‌های کاتالیزوری شد. رشد اقتصادی مذکور همچنین سبب رشد و رونق ساخت‌و‌ساز شد، به‌این معنی که نیاز به پلاستیک در کارخانه‌های تولیدی بیشتر شد. جانسون متی به جای صادر کردن محصولات خود به کشور چین به دنبال گسترش طرح‌های تولیدی و راه‌اندازی کارخانه در این کشور شد. حضور این شرکت در چین زمینه‌ای برای گسترش بیشتر را فراهم آورد. برای مثال، گسترش نیاز به تولید غذا، نیاز به تولید کود بیشتر به منظور افزایش ظرفیت تولیدی زمین‌های کشاورزی را به همراه دارد. مواد شیمیایی به کار گرفته شده در این حوزه از زمینه‌های دیگری است که جانسون متی در آن دارای تخصص می‌باشد.

یکی از بخش‌های تجاری شرکت جانسون متی به پالایش و بازیافت فلزات گران‌بها اختصاص دارد و ۴‌درصد از فروش جهانی آن در این زمینه است. این شرکت فلزاتی مانند طلا و پلاتینیوم را از زائدات و جواهرات ناخواسته بازیافت می‌کند. ورودی‌های صنعتی این بخش محصولاتی هستند که به انتهای عمر مفید خود رسیده‌اند که در نهایت خروجی آن مجموعه‌ای از فلزات گران‌بهاست. میزان ورودی آن و میزان خروجی تولید شده با تغییر قیمت فلزات متغیر است. از آنجایی که مشتریان به دنبال افزایش عایدی خود هستند، قیمت بالا به معنی ورودی زیاد است و با کاهش قیمت مقدار ورودی نیز کاهش می‌یابد. بازدهی مالی جانسون متی در تجارت بازیافت وابسته به قیمت فلزات گران‌بها می‌باشد.

اجتماعی

تغییرات اجتماعی مانند میزان تحصیلات، جمعیت و نگرانی‌های محیط‌‌زیستی جانسون متی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. زمانی که پایداری و حفاظت محیط‌زیست در برنامه‌های عمومی اولویت بالایی داشته باشند، نیاز به تولید بهترین محصولاتی که کمترین دریافت را از محیط طبیعی دارند، نیز افزایش می‌یابد. جانسون متی در تولید محصولاتی که برای جامعه و محیط‌زیست مفید است، تخصص دارد.

اغلب کارکنان جانسون متی افرادی هستند که از لحاظ علمی و مهندسی در سطح بالایی قرار دارند. بزرگ‌ترین دارایی این شرکت نیز افراد آن است، هر چند، استخدام افراد متخصص می‌تواند مشکل باشد. به‌منظور انجام این مهم، جانسون متی به دنبال افزایش آگاهی افراد جوانی است که در زمینه‌های STEM در دانشگاه و مدارس مشغول به تحصیل هستند. همچنین آنها از ابزارهای ارتباط جمعی به منظور ترویج STEM استفاده و تلاش می‌کنند ارتباط بسیار نزدیکی با مدارس موجود در اطراف خود داشته و به دنبال تربیت دانش‌آموزانی هستند که در ارتباط با مشاغل مطرح شده در شرکت و فعالیت‌های آن می‌باشد.

همچنین دوره‌های کارآموزی برگزار می‌شود که بیشتر در قالب آموزشی بوده و فرصت مطالعه را به دانش‌آموزان می‌دهد، انجام این مهم سودی دوطرفه برای دانش‌آموزان و شرکت دارد. همچنین روش‌های سنتی هم دنبال می‌شود، مثلا با برگزاری نمایشگاه مشاغل به دنبال نشان دادن کارهایی هستند که در شرکت انجام می‌شود.

جمعیت دنیا: با افزایش جمعیت دنیا، نیاز به غذا نیز افزایش می‌یابد. همچنین با افزایش ثروت کشورها، نوع غذاهای مصرفی نیز با تغییر مواجه می‌شود. برای نمونه، مردم حبوبات کمتری مصرف می‌کنند و بیشتر به دنبال مصرف گوشت هستند، تامین گوشت نیز نیاز به منابع مالی بیشتری دارد. چنین فاکتورهای اجتماعی به‌این معنی هستند که غذای بیشتر با کیفیت بهتر مورد نیاز می‌باشد، همین موضوع نیاز به کودها را افزایش می‌دهد. با استفاده از کاتالیزورها، فرآیند شیمیایی تولید کودها نیز بهبود می‌یابد. از آنجایی که جانسون متی چنین کاتالیزورهایی را تولید می‌کند، بنابراین افزایش چنین نیازهایی سود بیشتری برای شرکت به دنبال خواهد داشت.

مبدل کاتالیزور با کاهش پسماندهای مضر آلودگی را کاهش می‌دهد. این موضوع بیماری‌ها را کم می‌کند و هزینه خدمات بهداشتی و درمانی را نیز کاهش می‌دهد. این کاتالیزورها مثال خوبی برای محصولاتی است که تمام جامعه از آن بهره می‌گیرند و اغلب محصولات شرکت جانسون متی از این نوع محصولات می‌باشند. در واحد R&D نیز به دنبال یافتن نسل بعدی از محصولاتی هستند که سود و مزایای زیادی برای جامعه به همراه دارند.

محصولات دیگری که می‌توانند مفید واقع شوند ترکیبات دارویی‌اند که به طور مستقیم باعث افزایش سطح سلامتی جامعه می‌گردند. یکی از این داروها، مورفین می‌باشد که در کنترل درد بیماران نقش بسیار مهمی دارد.

داروهای خوب و پاک‌کننده‌های هوا هر در ارتقای کیفیت زندگی نقش بسیار مهمی دارند.

تکنولوژی

جانسون متی نباید تنها از تغییرات تکنولوژی سود ببرد، بلکه می‌بایست از ایجاد‌کنندگان این تغییر نیز باشد. گروه R&D این شرکت از پیشروان و پیشگامان تکنولوژی در دنیا محسوب می‌شوند که توسط افراد متخصص با پیشینه‌های علمی مختلف STEM در کنار هم جمع شده‌اند. در حال حاضر آنها روی موارد زیر کار می‌کنند:

الف) مواد شیمیایی جدیدی که از موادی بر پایه مواد زیستی بهره بگیرند و استفاده از مواد و منابع تجدیدناپذیر مانند نفت و گاز را کاهش دهند. ب) کربن کم و انرژی سبز برای اتومبیل‌ها و منازل، که براساس تکنولوژی باتری و سلول‌های انرژی است. ج)روش‌های تصفیه آب به منظور تمیزتر و پاک‌تر کردن آب. د) فرآیندهای تولیدی که در آنها از مواد و انرژی کمتری استفاده می‌شود.

تغییرات تکنولوژی می‌تواند مشکلاتی برای شرکت جانسون متی ایجاد کند. اگر برای مثال، تکنولوژی جدیدی جایگزین موتورهای احتراق داخلی شود، دیگر نیازی به مبدل‌های کاتالیزوری نیست.

جانسون متی همچنین به دنبال تکنولوژی‌های جایگزین نیز هست، برای نمونه، استفاده از کاتالیزور در سلول‌های انرژی می‌توانند مطرح شود. این را می‌توان مرجعی مناسب و کم کربن برای تولید برق دانست؛ روشی که در آینده می‌تواند در تامین انرژی اهمیت یابد. جانسون متی باید اطمینان حاصل کند که پیش از وقوع چنین تغییری با شرکت‌های تولید اتومبیل به منظور ساختن اتومبیل‌هایی با پیل سوختی همکاری دارد.

همچنین این شرکت روی باتری‌های بهتر و بسیار پایدارتر نیز تحقیقاتی انجام می‌دهد که می‌تواند انرژی مورد نیاز اتومبیل را تامین کند. جانسون متی معمولا از تکنولوژی‌های جدید بهره می‌گیرد تا بتواند شرایط مختلف را کنترل کند. این محدوده از سرمایه‌گذاری و مشتریان جدید، نیازمند استخدام نیروهای جدید است. با استفاده از رسانه دیجیتال پیام خود را به گوش جامعه هدف خود می‌رساند.

وب سایت شرکت به طور پیوسته و همزمان با آخرین تکنولوژی‌ها در حال بهبود است و شامل نسخه‌ای مختص گوشی همراه می‌باشد. برای سرمایه‌گذاران، برنامه‌ای متناسب با تبلت نیز طراحی شده است. همچنین این گروه سرمایه‌گذاری از شبکه‌های اجتماعی کلیدی دیگر ماننند فیس‌بوک، یوتیوب و توییتر نیز بهره می‌برد.

جمع‌بندی

اساس و مرکزیت شرکت جانسون متی به سلامت و آرامش و گسترش برنامه‌های مربوط به سلامت محیط‌زیست و تولید محصولات پایدار است. جانسون متی بر موضوعی کاملا صحیح تمرکز کرده و تلاش می‌کند تاثیری مثبت بر جامعه و محیط بگذارد.

محدوده وسیع محصولات آن شرکت مزایایی به همراه دارد. تصفیه هوا به منظور ایجاد آلودگی کم و بروز بیماری‌های کم مانند آسم، حیاتی است. بازدهی بیشتر در مصرف سوخت و فرآیندهای شیمیایی به معنی استفاده کمتر از منابع طبیعی است. در نظر گرفتن تمام جوانب تولید از به دست آوردن مواد اولیه تا ساخت و بازیابی و گسترش تکنولوژی به معنی تاثیر مثبت آن بر تمام جنبه‌های زندگی و عملیاتی انسان است. به منظور باقی ماندن به‌عنوان پیشرو جهانی، جانسون متی تمام فاکتورهای خارجی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد، حتی دسته‌ای از فاکتورها که امکان کنترل آنها وجود نداشته باشد. با بررسی این فاکتورها و استفاده از تحلیل PEST، جانسون متی قادر است آینده خود را با اتخاذ تصمیم‌های درست در ارتباط با فعالیت‌ها و استراتژی‌های تجاری تضمین کند.

*دکترای سیاست‌گذاری عمومی