عاملان و قاتلان چین و چروک

هفته نامه سلامت - دکتر مریم یوسفی، متخصص پوست‌و‌مو:

۱.استرس

امروزه خیلی از خانم‌ها به فکر زیبایی چهره و جوان ماندن پوست صورت‌شان هستند و البته این فقط به زنان هم مربوط نمی‌شود؛ چون آمارها نشان می‌دهد که آقایان نیز بیش از گذشته به متخصصان پوست برای رفع چروک‌های پوست صورت‌شان مراجعه می‌کنند.در این مطلب شما را با ۸ متهم اصلی چین و چروک‌های پوستی و ۸ راه حل اصلی مقابله با آنها آشنا می‌کند.

1.استفاده از لیزر

امروزه لیزرهای متنوعی در خدمت جوان‌سازی صورت هستند که دو نوع مهم آنها لیزرهای زخم‌کننده و لیزرهای بدون ایجاد زخم است. از نوع اول می‌توان به لیزر Fractiona- co۲ اشاره کرد که اثر بسیار خوبی در ترمیم جوشگاه‌های آکنه و سایر جوشگاه‌ها و نیز جوان‌سازی دارد. برخلاف انواع قدیمی‌تر لیزر co۲، انواع fractiona- زخمی که ایجاد می‌کنند به سرعت طی ۴ تا ۷ روز التیام یافته و عوارض آن بسیار اندک است. از نوع دوم می‌توان به لیزر affirm اشاره کرد که در حقیقت fractiona- Erbivn-glass است و بدون ایجاد زخم می‌تواند در جوان‌سازی پوست موثر باشد. دستگاه‌های دیگری به نام IPL نیز وجود دارند که اگرچه لیزر نیستند ولی کارایی آنها کاملا قابل مقایسه با لیزرهاست.

آنها هم در از بین بردن موهای زیاد موثرند و هم در جوان‌سازی و لیفتینگ پوست و نیز کاهش لک‌های صورت. یکی از جدیدترین IPLها، IPL نسل چهارم به نام FPJ است که دست متخصص پوست را کاملا در انتخاب نوع فیلتر، مدت پالس و میزان انرژی باز می‌گذارد. این دستگاه‌ها مانند یک تیغ دولبه‌اند و استفاده از آن فقط باید منحصر به متخصص پوست و موی آگاه به مبانی نور و لیزر باشد. اگر با انتخاب پارامترهای مناسب از آنها استفاده شود، نتایج درمانی بسیار خوبی را به همراه خواهند داشت، یعنی هم‌زمان بیمار هم لک‌های صورت‌اش کم می‌شود هم عروق گشاد شده پوست‌اش کاهش می‌یابد و هم موهای صورت کم می‌شود و هم‌ جوان‌سازی و لیفتینگ ایجادمی‌شود.

۲.اشعه فرابنفش

یکی از مهم‌ترین عوامل پیدایش چین و چروک صورت، اشعه فرابنفش است؛ چه منشا آن نور خورشید باشد و چه لامپ‌های کابین‌های سولاریوم. همه افراد باید بدانند که هیچ عاملی برای پوست انسان مخرب‌تر از اشعه‌های فرابنفش A و B نیست. اشعه فرابنفش B باعث آفتاب‌سوختگی و پیدایش سرطان‌های پوست می‌شود و اشعه فرابنفش A نیز موجب پیدایش چین و چروک پوست، برنزه شدن پوست و کمک به اشعه فرابنفش B در پیدایش سرطان‌های پوست می‌نماید. اغلب کابین‌های سولاریوم از اشعه نوع A برای برنزه شدن پوست استفاده می‌کنند و این ادعا که فلان کابین سولاریوم فاقد اثر سرطان‌زایی است، دروغی بیش نیست. پس اگر به جوانی پوست خود علاقه‌مند هستید فرار کردن از اشعه مستقیم آفتاب به‌خصوص در ساعت‌های 10 صبح تا 3 عصر را فراموش نکنید. از ضدآفتاب استفاده کنید و مصرف کلاه‌های لبه‌دار (سایه‌بان‌دار) و حتی چتر را در روزهای آفتابی مدنظر قرار دهید. به نوع لباس‌های‌تان نیز دقت کنید.

پیراهن آستین بلند موجب محافظت پوست بازو و ساعد شما خواهد شد. به بانوان توصیه می‌کنیم مصرف دستکش‌های نخی را هنگام رانندگی مدنظر قرار دهند، حتی آقایان راننده نیز از آنها سود خواهند برد. اگر به صورت رانندگانی که سال‌ها مشغول این حرفه هستند خوب دقت کنید، متوجه خواهید شد که پوست نیمه چپ صورت دارای چین و چروک بیشتری نسبت به نیمه سمت راست است و این تنها به دلیل برخورد مستقیم‌تر نور آفتاب به نیمه چپ صورت هنگام رانندگی است. یادتان نرود که به کودکان خود از سن پایین فرار کردن از نور مستقیم آفتاب و مصرف کرم‌های ضدآفتاب را آموزش دهید، دقیقا همانند آموزش مسواک زدن بعد از غذا یا قبل از خواب.

۲.لایه‌برداری شیمیایی

انجام لایه‌برداری شیمیایی (پیلینگ شیمیایی) در این روش توسط اسیدهای میوه 50 تا 70 درصد لایه‌برداری به‌وسیله متخصص پوست و مو انجام می‌شود. اگر همه چیز به خوبی انجام شود پوست شما شاداب‌تر خواهد شد، جوش‌های زیر پوستی کمتر شده و چروک ظریف به تدریج محو خواهد شد. باید مراقب رخداد تبخال به دنبال پیلینگ باشید و اگر تبخال فعال دارید، نباید این روش برای شما تا بهبود آن انجام گیرد. غیر از اسیدهای میوه (AHA) از تری کلرواستیک اسید نیز به عنوان لایه‌برداری استفاده کرد که البته مراقبت از پوست بعد از این لایه‌برداری بیشتر از نوع بالاست. لایه‌برداری در بهبود لک‌های صورت شامل ماسک بارداری یا کک و مک نیز موثر است ولی روی خال‌ها اثری ندارد.

۳.حالت چهره

یکی دیگر از عوامل مهم پیدایش چین و چروک صورت، حالات احساسی چهره است. گاهی افراد برای خندیدن به طور ناخودآگاه از عضلات دور چشم خود بیش از اندازه استفاده کرده و اصطلاحا با چشم می‌خندند. این امر باعث می‌شود که خطوطی به نام خطوط پنجه‌کلاغی در طرفین چشم‌ها ایجاد شوند یا نوع فک برخی افراد به گونه‌ای است که هنگام خندیدن، خط خنده عمیقی پیدا می‌کنند و به نوعی پوست چین بین بینی و گوشه لب (چین نازولابیال) مرتب در حال باز و بسته شدن و اتو شدن است. خندیدن زیاد در این افراد به عمیق‌تر شدن این چین‌ها کمک می‌کند.

۳.تزریق بوتاکس

چین‌های صورت را به دو دسته دینامیک و استاتیک تقسیم می‌کنند. انقباض عضلات صورت موجب پیدایش چین‌هایی عمود بر محور انقباض عضلات می‌شود؛ مثلا وقتی پیشانی خود را بالا می‌اندازید، یک‌سری خطوط افقی به وجود می‌آید که پس از رهاسازی انقباض برطرف خواهد شد یا هنگام اخم کردن، خطوط عمودی بین ابروهایتان حادث می‌شود. اینها چین‌های دینامیک هستند که با رفع انقباض عضلانی ازبین خواهند رفت. به تدریج و با تکرار این باز و بسته شدن‌ها، چین‌های دینامیک تبدیل به چین‌های پایدار و ثابت می‌شوند که به آنها چین‌های استاتیک می‌گویند. تزریق بوتاکس یا دیسپورت موجب فلج شدن عضلانی و بهبود چین‌های دینامیک برای مدت 4 تا 6 ماه می‌شوند. ابروهای فرد در صورت تمایل فرد قابل بالا رفتن هستند.

حتی با بوتاکس نوک بینی را هم می‌توان کمی بالا برد. اصولا اگر این تزریق 3 تا 5 مرتبه هر 6 ماه تکرار شود اثراتش نسبتا باقی خواهد ماند زیرا هم عضلات طی مدت چند ماه بی‌حرکتی آتروفیک ضعیف می‌شوند و ثانیا عادت اخم کردن و پیشانی بالا انداختن به تدریج از بین خواهد رفت لذا پس از اتمام این تزریقات دیگر فرد دچار چین‌هایی به عمق چین‌های اولیه نخواهد شد. توجه کنید که تزریق بوتاکس باید حتما توسط متخصص پوست و مو و یا جراح پلاستیک انجام شود. از تزریق این دارو توسط افراد غیرمتخصص پوست و مو و به خصوص غیرپزشک جدا پرهیز کنید زیرا عوارض گاه جبران‌ناپذیری در کمین این تزریقات می‌باشند. عوارضی مانند افتادگی پلک و دوبینی و رخداد آلرژی به بوتاکس‌های غیراستانداد از این جمله‌اند. برخی چین‌های را نمی‌توان فقط با بوتاکس از بین برد. به عبارتی برای برخی چین‌های عمیق، تزریق بوتاکس لازم است اما کافی نیست. در این موارد می‌توان از لیزر درمانی کمک گرفت.

۴.نوع پوست

نوع پوست افراد که اغلب ریشه ژنتیکی هم دارد، از عوامل بسیار موثر در سرعت پیری پوست است. پوست‌های خشک اغلب شکننده‌تر از پوست‌های چرب است و زودتر دچار چین و چروک می‌شوند. افرادی که زمینه آلرژی پوست یا درماتیت آتوپیک دارند اغلب دچار خشکی پوست بوده و باید مراقب پیدایش چین و چروک‌های زودرس باشند. چرب و مرطوب نگه داشتن پوست‌های خشک یکی از موثرترین اقدامات در پیشگیری از پیدایش چین و چروک زودرس می‌باشد.

پوست‌های چرب اغلب دیرتر دچار چین و چروک شده و نسبت به پیدایش سرطان‌های پوست نیز تا حدودی مقاومت‌شان بیشتر است.

4. مراجعه به متخصص پوست

کِرِم‌های مختلفی توسط پزشکان قابل تجویز است؛ مثلا کِرِم‌های حاوی اسیدهای میوه یا آلفاهیدروکسی‌اسید که تا غلظت‌های ۱۵ درصد توسط خود فرد در منزل قابل استفاده است. کِرِم‌های لایه‌بردار دیگر مانند ترتینویین نیز در جوان نگه داشتن پوست و رفع چین و چروک‌های ظریف موثرند. همه این کِرِم‌های لایه‌بردار و پیلینگ‌کننده به شرطی مفید خواهند بود که بیمار روزها به طور مستمر از کرم‌های ضدآفتاب نیز استفاده کند زیرا لایه‌برداری شب هنگام پوست را در برابر نور آفتاب حساس و آسیب‌پذیر خواهد کرد.

کرم‌های ویتامینه به خصوص آنها که حاوی ویتامین E و C هستند نیز در محافظت و جوان نگه داشتن پوست مفیدند و حتی با برخی از اثرات مخرب نور آفتاب روی پوست مقابله می‌نمایند. برخی کرم‌ها حاوی استروژن‌های گیاهی (فیتواستروژن) مشتق از سویا هستند که به خصوص در خانم‌های یائسه می‌توانند برای پوست مفید واقع شوند. افراد با پوست‌های خشک باید مصرف مرتب مرطوب‌کننده‌ها را مدنظر داشته باشند. گاهی پوست‌های چرب نیز به دلیل مصرف برخی داروهای لایه‌بردار یا الکلی مثلا برای درمان آکنه یا جوش صورت و یا به دلیل شستشوی مکرر با آب و صابون دچار خشکی می‌شوند که در این افراد مصرف کرم‌های مرطوب‌کننده فاقد چربی توصیه می‌شود. بهتر است برای شستشوی صورت از صابون‌های ملایم یا پن‌ها استفاده کنید تا چربی سطح پوست به طور کامل پاک نشود و شوینده تنها کثیفی‌ها و آلودگی‌ها را از پوست صورت شما پاک کند.

5.سیگار

سیگار یکی از عوامل مخرب پوست است. دود سیگار از روش‌های مختلفی موجب پیدایش چین و چروک زودرس پوست می‌گردد. کاستن اکسیژن خون و تولید رادیکال‌های آزاد از جمله علل مهمی است که سیگار از طریق آنها کلاژن‌سازی پوست را مختل کرده و آسیب سلول‌های پوست را به همراه خواهد داشت. اگر به چهره افراد سیگاری دقت کنید و پوست آنها را با افراد هم‌سن و سال خودشان مقایسه نمایید، متوجه تفاوت فاحش چین و چروک صورت و دور دهان و دور چشم آنها خواهید شد. پس اگر به جوانی پوست خود علاقه‌مندید، بهتر است همین امروز مصرف سیگار را کنار بگذارید.

5.لایه‌برداری مکانیکی

در این روش توسط دستگاه میکرودرم ابریشن پودرهایی از جنس کریستال‌‌های اکسید آلومینیوم روی پوست پاشیده می‌شود و سپس مکش پوست نیز هم‌زمان انجام می‌شود. این خراشیده شدن سطحی پوست و فشار منفیِ ایجاد شده روی آن اثرات خوبی در شادابی پوست و جوان‌سازی آن دارد و اثرات داروهای موضعی بیمار را نیز چند برابر می‌کند.

6.نژاد

بعضی‌ها ذاتا پوستی مقاوم در برابر نورآفتاب و عوامل مخرب محیطی دارند و تا سنین بالا نیز در برابر پیدایش چروک در صورت مقاومت می‌کنند. مثلا بسیاری از افرادی که نژاد روس دارند از پوست‌های خوب و مقاومی نسبت به پیر شدن برخوردار هستند و برعکس، برخی نژادها خیلی زود و در سنین جوانی دچار چین و چروک می‌شوند و مانند کاغذی که آن را اگر تا کرده و اتو کنیم دچار شکستگی پایدار می‌شود، این پوست‌ها نیز به سرعت و در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی دچار چروک‌های متعدد می‌گردد. این نوع پوست‌ها را به کرات در هم‌وطنان ترکمن می‌بینیم که اغلب از خشکی پوست صورت نیز رنج می‌برند.

6. مراجعه به متخصص پوست

بالاخره بعد از ۳۰ سالگی، پوست صورت به تدریج دچار چین و چروک‌های ظریف می‌شود. مصرف مرتب مرطوب‌کننده‌ها، مراقبت از پوست در برابر آفتاب به هر روش ممکن (استفاده از ضدآفتاب، پرهیز از استرس‌های بیش از حد روحی و داشتن خواب کافی، برخورداری از تغذیه سالم و سرشار از میوه‌ها و سبزیجات تازه و نیز پرهیز از سیگار و سایر دخانیات) جزو عوامل لازم برای جوان نگه داشتن پوست است. مراجعه به متخصص پوست و مو نیز می‌تواند شما را در نیل به این هدف یاری دهد. متخصص پوست و مو ابتدا نوع پوست شما را تشخیص داده و علل پیدایش چین و چروک را در آن می‌یابد و سپس به اقداماتی جهت پیشگیری و درمان می‌پردازد.

7.تغذیه

طرز تغذیه نیز در پیدایش چین و چروک صورت موثر است. کسانی که با رژیم‌های نادرست به طور ناگهانی دچار کاهش وزن می‌شوند، به سرعت متوجه ریزش مو و پیدایش چین و چروک و افتادگی پوست صورت خود می‌شوند. داشتن رژیم‌غذایی متنوع و سرشار از میوه‌ها و سبزیجات تازه در برخورداری از پوست شاداب و جوان اهمیت دارد. علت اصلی پیر شدن سلول‌ها و پوست، تولید رادیکال‌های آزاد در بدن است و مصرف عوامل آنتی‌اکسیدان در مهار این رادیکال‌های آزاد و به تعویق انداختن پیری موثر است. میوه‌ها و سبزیجات تازه، به‌خصوص توت‌فرنگی و شاه‌توت، غنی از آنتی‌اکسیدان هستند و مصرف آنها همواره توصیه می‌شود. در گوجه‌فرنگی نیز ماده‌ای به نام لیکوپن وجود دارد که آنتی‌اکسیدانی قوی بوده و در پیشگیری از پیری پوست موثر است. امروزه اکثر داروهای ضدپیری حاوی لیکوپن گوجه‌فرنگی است و لذا باید هر روز مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه را در نظر داشته باشید.

7.استفاده از امواج رادیوفرکوئنسی

امروزه دستگاه‌های متنوعی جهت جوان‌سازی صورت و لیفتینگ صورت با استفاده از امواج RF وجود دارند. باید گفت اگر این روش با حوصله کافی انجام شود می‌تواند بسیار مفید باشد. البته در بعضی از افراد نیز چندان مفید نخواهد بود. به طور خلاصه استفاده از این روش به امتحان‌اش می‌ارزد ولی اگر پس از ۳ بار فرد نتیجه نگرفت بهتر است از ادامه آن منصرف شده و از روش‌های درمانی دیگر استفاده کند. اگر جسم فلزی در بدن خود دارید شامل ایمپلنت دندان یا دریچه قلب یا پیس میکر (ضربان‌ساز) قلبی و حتی پلاتین استخوانی حتما به پزشک خود اطلاع دهید چون با وجود آنها نمی‌توان از RF استفاده کرد. اگر قبلا از ژل دایمی نیز استفاده کرده‌اید نباید RF برای شما انجام شود.

8.هورمون‌ها

مسایل هورمونی به خصوص در خانم‌ها اهمیت فراوانی دارند. خانم‌ها پس از یائسگی با کاهش شدید هورمون‌های زنانه دچار افتادگی قابل‌توجه پوست صورت می‌شوند. عده‌ای جاذبه زمین را نیز در پیدایش افتادگی‌های صورت در سن بالا دخیل می‌دانند. در آقایان نیز گاه مصرف هورمون‌های آنابولیزان (جهت دوپینگ) موجب پیدایش چین و چروک عمیقی در صورت می‌گردد.

8.تزریق فیلر

برخی چین‌ها مانند چین‌های عمیق اخم یا پیشانی یا دورچشم و به خصوص خط خنده نیاز به پر شدن توسط یک ماده خارجی دارد. این ماده می‌تواند چربی خود فرد باشد (تزریق چربی) یا یک ژل استاندارد باشد.

• مطمئن شوید که تزریق مواد توسط متخصص پوست و مو یا جراح پلاستیک برای شما انجام شود.

• از نوع ماده تزریق شده مطمئن شوید. برخی ژل‌ها عوارض غیرقابل جبرانی به همراه دارند. برای مثال، تزریق ژل پاژ که یک ژل دایمی است، افراد زیادی را بی‌چاره و سرگردان کلینیک‌ها نموده است. ژل‌های موقت بهترین هستند. از بهترین و معتبرترین مارک‌ها استفاده کنید شامل ژل‌های Perlane، petylen، جوویدرم و تئوسیال که همگی از جنس هیالورونیک اسید هستند و حدود ۹ ماه تا یک سال باقی خواهند ماند.

• اگر از اینکه یک ماده خارجی صناعی وارد بدن‌تان شود، ترس دارید، می‌توانید از تزریق چربی سود ببرید. در این روش از چربی خودتان برای پر کردن نواقص و چین‌های صورت‌تان و حتی گونه‌گذاری استفاده می‌شود.

• اگر به متخصص پوست و موی‌تان اعتماد کنید و عجول نباشید و دستورات بعد از درمان را جدی بگیرید. با امکانات موجود می‌توان تحولات عظیمی را در صورت شما ایجاد کرد و به این ترتیب سال‌ها جوان‌تر خواهید شد.